Davlatning nomi
|
Mavjud bo‘lgan davri
|
Hudud
|
Iqtisodiy hayot turlari
|
Boshqaruv tizimi va turi
|
Diniy e’tiqodi
|
O‘ziga hos xususiyatlari
|
Somoniylar davlati
|
Somoniylar davlati (865-999) - Movarounnahr va Xurosondagi o‘rta asr davlati. Somoniylar davlatining tashkil topishi Arab xalifaligining qulashi hamda Movarounnahr va Xurosonni bosib olgan
|
Buxoro, Samarqand, Movaraunnaxr. Somoniylarning davlat tepasiga chiqishi bilan bog‘- liq. Ravnaq topgan davrida Movarounnahr, Xuroson, Shimoliy va Sharqiy Eronni o‘z ichiga olgan
|
Temir, mis qo’rg’oshin, kumush, oltin, bronza, qazib olingan Farg’onada toshko’mir van eft topilgan
|
Amir- oliy dargox- shayxulislom- devonlar- mustafiy devoni- (davlat hazinasi)- vazirlik devoni- mushriflar
|
Movarounnahrning ravnaqida Islom dini ruhoniylarining hissasi katta bo‘ldi. Somoniylar masjid, madrasa va xonaqohlar qurish uchun maxsus joylar va ularning sarf-u xarajatlari uchun katta-katta mulklar ajratib berganlar. Islom dini ravnaqi, shubhasiz, O‘rta Osiyo aholisining mustaqil xalq bo‘lib shakllanishida muhim ahamiyat kasb etdi
|
. IX-X asrlarda Movarounnahr va Xorazm aholisining asosiy qismi sug‘orma dehqonchilik bilan shug‘ullanar edi. Sug‘orish tarmoqlari vositasida sug‘orilib obod etilgan serunum vohalarda g‘allakorlik, sholikorlik, paxtachilik, sabzavotchilik, polizchilik va bog‘dorchilik yuqori darajada rivoj topgan edi.
|
Qoraxoniylar davlati
|
10-asrning o’rtasi 1141-yillar
|
O’zgan, Samarqand, Belaseg’un, Taroz
|
Iloqxonlar o’z nomlari bilan chaqa tangalar zarb qiladilar, yirik yer egalari o’z yerlaridan ayriladilar
|
Eloqxonlar maxalliy xukmdorlar- xoqon- bosh vazir devoni
|
Diniy hayotda islom dini davlat mafkurasi darajasiga koʻtarilgan
|
XI asrda Movarounnahrga kirib kelgan ko‘chmanchi chorvadorlar dehqonchilik maydonlarini toptab, oyoqosti qiladilar. O‘tloq va yaylovlarga aylantirilgan ekinzorlar qoraxoniylar xonadonining tayanchi hisoblangan qabilalarning asosiy mulkiga aylantiriladi.
|
Xorazmshoxlar davlati
|
1057-1231-yillar
|
Bog’dod, Nishopur, Hirot, G‘azna, Ray
|
Dexqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik, ipak yo’lining o’tganligi
|
Harbiy nazoratchi
|
Diniy hayotda islom dini davlat mafkurasi darajasiga koʻtarilgan
|
Xorazmshoh davlatning oliy va mutlaq hokimi hisoblanardi. Gurganchda shoh qarorgohi, markaziy boshqarma - devonxona tashkil etildi
|
