Binek otomobillerinin alımında ödenen KDV, Katma Değer Vergisi Kanununun 30. Maddesine göre maliyet olmak zorunda ancak gider yazılabileceği yönünde bakanlık görüşü de vardır.
Binek otomobillerinin alımında ödenen KDV, Katma Değer Vergisi Kanununun 30. Maddesine göre maliyet olmak zorunda ancak gider yazılabileceği yönünde bakanlık görüşü de vardır.
VUK 271’e Göre
Yeniden inşa edilecek binalarda inşaat maliyeti maliyet bedeli olarak kabul edilmektedir.
Eski binanın yıkılıp yeni binanın yapılması halinde eski binanın yıkım giderleri de maliyet bedeline dahildir.
Yapılan giderlerin tamir ve bakım giderleri dışında
Gayrimenkulun kullanım ömrünü uzatıcı veya
Gayrimenkulun kullanım ömrünü uzatmamakla birlikte, normal ömründeki fonksiyon ve yararını arttırıcı nitelikteki giderler
İktisadi Kıymetlerin Değerini Arttıran Harcamalar
İktisadi kıymetin ömrünü uzatan harcamalar; aktifleştirildikleri yıldan başlayarak iktisadi kıymetin uzayan ömrünün bitimine kadar olan sürede itfa edilir.
İktisadi kıymetin fonksiyonunu artıran harcamalar; aktifleştirildikleri yıldan başlayarak iktisadi kıymetin kalan ömründe eşit tutarlarda amortismana tabi tutulurlar.
Aktife alınan yılın sonuna kadar oluşan kredi faizleri ve kur farkları maliyete ilave edilmek zorunluluğu vardır.
Kur farklarının düşmesi halinde de aynı şekilde işlem yapılarak kur farkları maliyetten düşülür.
Olumlu ve olumsuz kur farklarının bir arada olması halinde birbirinden mahsup edilerek net rakama göre işlem yapılır.
Maliye Bakanlığı’nın Görüşü
İktisadi kıymetlerin aktife alındıkları, yatırımların ise aktifleştirildiği yıl sonuna kadar olan dönem kuruluş dönemi olarak nitelendirilmektedir.
İktisadi kıymetlerin aktife alındıkları yılın (dönemin) sonuna kadar tahakkuk eden kredi faizleri ve kur farklarının maliyete ilave edilmesi zorunludur.
Sonraki yıllarda kredi faizleri ve kur farklarının maliyete ilave edilmesi veya gider yazılması ihtiyaridir.
Aktifleştirmeyi İzleyen Yılda Benimsenen Yöntem, Sonradan Değiştirilebilir mi?
Vergi mevzuatında bu konuda bir düzenleme yoktur.
Muhasebenin “Tutarlılık” ilkesine atıfta bulunulmaktadır. Tutarlılık kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur.
(Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği)
Mali İdarenin ve Yargının Konuya Yaklaşımı
Maliye Bakanlığı benimsenen yöntemin değiştirilemeyeceği görüşündedir. (10.5.1990 tarih, KVK 22113/1335 sayılı mukteza)
Danıştay’ın seçimlik hakkın her yıl kullanılabileceği yönünde bir kararı mevcuttur. (Dn.4.Daire, 6.3.1985 T., K1985/703 sayılı Kararı)
İktisadi Kıymetlerin İktisap Edildiği Dönemden Sonra Ortaya Çıkan ve Aktifleştirilen Kredi Faizleri ve Kur Farkları Nasıl İtfa Edilir?
Sonradan aktifleştirilen kredi faizleri ve kur farkları, iktisadi kıymetin kalan ömründe itfa edilir.
İktisadi kıymet itfa süresini tamamlamışsa kredi faizi ve kur farkı doğrudan gider kaydedilir.
Amortismana Tabi Olmanın Genel Şartları (VUK 313)
İşletme envanterine dahil olma
Kullanılmaya hazır olma
Bir yıldan fazla kullanılabilir olma
Yıpranma, aşınma vb. gibi sebeplere değer düşmeye maruz olma
Değeri belirlenen tutarın üzerinde olma
2006 yılı için 520 YTL.
Aktife Girme Kavramı
İşletme envanterine kayıtlı olma
Yasal defter kayıtlarında yer alma
Kullanılmaya hazır olma
31.12. Tarihi İtibariyle Satın Alınan Araçlar İçin Amortisman Ayrılması
Trafik tescili yapılmadığı için amortisman ayrılmaz.
Vergi yargısının görüşü ise envantere kayıtlı olduğu için amortisman ayrılabilir.
Mükellefler, normal amortisman usulü ile azalan bakiyeler usulünden diledikleri bir tanesini SERBESTÇE uygulayabilirler.
Bilanço esasına göre defter tutmayan mükellefler yalnızca NORMAL amortisman yönetimini uygulayabilirler.
Aynı veya Farklı Nitelikteki İktisadi Kıymetleri İçin Farklı Usul ve Oranlar Belirlenebilir mi?
Her yıl yeni alınan sabit kıymetler için FARKLI amortisman yöntemi ve oranı benimsenebilir.
Yıl içinde alınan her sabit kıymet için FARKLI amortisman yöntemi ve oranı benimsenebilir.
İstisna : İktisadi ve teknik açıdan bütünlük arz eden sabit kıymetler için AYNI amortisman yönteminin benimsenmesi gerekir. (VUK Mük.md.320)
İktisadi ve Teknik Açıdan Bütünlük Arz Eden İktisadi Kıymetler Nelerdir?
“Maddede iktisadi ve teknik bakımdan bir bütün oluşturan değerleri; bir işletmede belli bir fonksiyon etrafında birleşerek bir üretimde bulunan veya üretime herhangi bir aşamada bir değer kazandıracak nitelikteki bir fonksiyonu birbirini tamamlayarak yerine getiren amortismana tabi değerler topluluğu olarak ve ayrıca örf ve teamüle göre birlikte alınıp satılması alışılmış olan ve teknik niteliği bulunmayan, belli bir hizmetin yapılmasına topluca katılan değerleri iktisadi bir bütün olarak kabul etmek gerekmektedir.”
HUKDKK 26.1.1968T, 163-165/2
Amortisman Oranının Sonradan Değiştirilmesi Mümkün müdür?
Amortisman oranı değiştirilemez.
Herhangi bir yılda başlangıçta belirlenenden daha az bir oran uygulanırsa, ayrılmayan kısım izleyen yıllarda vergi matrahından indirilemez.
Amortisman oranları Tebliğle belirlenen oranlarda fazla olamaz. Bu oranlardan düşük oran uygulanması halinde amortisman süresi uzatılamaz. (04.04.2006 tarih ve 24085 sayılı Bakanlık görüşü)
Herhangi Bir Yılda Amortisman Ayırma Hakkı Kullanılamayarak Bu Hak İzleyen Yıllara Aktarılabilir mi?
VUK 320. Madde
“Her yılın amortismanı ancak o yıl ait değerlemede nazara alınabilir.
Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasında veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.”
Kriz Nedeniyle Eksik Amortisman Ayrılabilir mi?
Amortisman ayırma hakkı sadece ilgili yılda kullanılabilir.
Kriz nedeniyle eksik amortisman ayrılırsa ilgili yılın amortismanından vazgeçilmiş olur.
Amortisman Usulünün Sonradan Değiştirilmesi Mümkün müdür?
Normal Usulden Azalan Bakiyeler Usulüne Geçiş;
Mümkün değildir.
Azalan Bakiyeler Usulünden Normal Usule Geçiş;
Mümkündür; amortisman süresi değiştirilmemek kaydıyla, iktisadi kıymetin kalan değeri, kalan amortisman süresi içinde eşit miktarlarda itfa edilir. Değişiklik beyannamede veya bilanço dipnotlarında belirtilmelidir. (VUK Mük Md.320)
Geçici Vergi Dönemlerinde Uygulanan Amortisman Yöntemi ve Oranı Hesap Dönemi Sonunda Değiştirilebilir mi?
VUK 217 No’lu Genel Tebliğ;
“Mükellefler ilk defa aktife aldıkları kıymetler için geçici vergi açısından seçtikleri amortisman usul ve oranını yıllık olarak da uygulamak zorundadırlar.”
Amortisman Süresinin Başlangıcı
VUK md.320; “Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar.”
“Aktife girme” tabiri ne anlama gelmektedir?
Henüz Kullanılmaya Başlanmayan İktisadi Kıymetler İçin Amortisman Ayrılabilir mi?
“Aktife kayıtlı değerler için kullanılmama koşulu aranmaksızın amortisman ayrılabilir.”
Dn.4. Dn.23.1.1978,E:19777/1418, K:1978/165
“Aktife kayıtlı kıymetler kullanılmasa dahi amortismana tabi tutulurlar.”
Dn.4. D. 19.9.1974 T, E:1973/5799,K:1974/3152
“İktisadi bir değer için amortisman ayırmanın şartı kullanılmaya başlanması değil, aktife girmesidir.”
Dn.4. D.20.6.1973 T, E:1970/1722, K:1973/3475
Henüz Kullanıma Hazır Hale Gelmeyen İktisadi Kıymetler İçin Amortisman Ayrılabilir mi?
Satın alındıktan sonra işletmenin aktifine giren ancak montajı yapılmaması nedeniyle daha sonra hizmete hazır hale getirilen bir iktisadi kıymet için hizmete hazır hale getirildiği hesap döneminden itibaren azalan bakiyeler usulüne amortismana ayrılmasında kanuna aykırılık bulunmamaktadır.
Dn.3. D.6.2.1991 T, E:1990/14, K:1991/330
Aktife kayıtlı olmakla birlikte inşaatı henüz tamamlanmamış ve istifade edilebilmesi gayrimümkün olan bir gayrimenkulün amortismana tabi tutulması uygun değildir.
MB GGM 9.1.1971 T 24457-320-1340 sayılı mukteza
Kiraya Verilen İktisadi Kıymetler İçin Amortisman Ayrılabilir mi?
Kiraya verilen iktisadi kıymetler için amortisman ayırma hakkı, iktisadi kıymeti aktifinde bulundurana (kiraya verene) aittir.
“Satın alınan fakat yapılan kira sözleşmesi gereği kiracının tasarrufuna bırakılan makine ve tesisat üzerinden amortisman ayrılabilir.”
(Dn.4.Daire, 6.4.1972 T.; K:1972/2292 sayılı kararı)
Daha Önce Kullanılmış Ve Tamamen İtfa Olmuş Bir İktisadi Kıymetin Satın Alınması Durumunda Bu Kıymetler İçin Yeniden Amortisman Ayrılabilir Mi?
Sabit kıymetlerin daha önceki maliki tarafından tamamen veya kısmen amorti edilmiş olması, bu kıymetlerin maliyet bedeli üzerinden amortisman hesaplanmasına engel teşkil etmez.
Evvelce amortisman süresini doldurmuş bulunan iktisadi kıymetlerin değerlendirilerek başka bir işletmeye ayni sermaye olarak konulması, bu kıymetler için amortisman ayrılmasına engel değildir.”
Dn.4.D.21. 101975T.,E1975/496, K1975/2654 sayılı Kararı
“Eski sahipleri elinde amortisman süresini doldurmuş bulunan iktisadi kıymetlerin yeni sahipleri tarafından yeniden amortisman ayrılabilir.”
Dn.4.D,25.3.1986T.,E1962/10876, K1986/1285 sayılı Kararı
İşletmenin Esas Faaliyet Konusu İle Alakalı Olmayan İktisadi Kıymetlerin Amortismanı Gider Kabul Edilebilir mi?
GVK Md 41/7 – Gider kabul edilmeyen ödemeler;
Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları
Deneme üretimine başlanması iktisadi kıymetin kullanımına hazır hale geldiği anlamına gelmemektedir. Bu nedenle deneme üretimine başlanması amortisman süresini başlatmaz.
Deneme üretimi başarıyla sonuçlandığı taktirde o yıl içinde amortisman ayrılmaya başlanmalıdır.
Kıst Amortisman Hangi Hallerde Uygulanır?
Binek otomobilleri alındığı yılda,
Hesap dönemi değişikliği halinde,
Devir ve bölünme halinde.
Binek Otomobillerinde Kıst Amortisman
“Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya değişik şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.”
Hesap Dönemi Değişikliği Halinde Kıst Amortisman Uygulaması
kıst amortisman ayılır. Kıst amortisman SADECE hesap dönemi değişikliğinin yapıldığı dönemde uygulanır. 12 aylık özel hesap dönemlerinde amortisman tam yıl üzerinden hesaplanır.
Devir ve Bölünme Halinde Kıst Amortisman Uygulaması
Devir veya bölünme halinde;
- devir veya bölünme yılına mahsus olmak, ve
- yıllık ayrılma vasfını kaybetmemek üzere,
- devrolan veya bölünen şirket hesap döneminin başlangıcından devir veya bölünme tarihine kadar olan süre için,
- devralan şirketin ise devir tarihinden hesap döneminin sonuna kadar geçen süre için
amortisman kıst olarak hesaplanır.
Fevkalade Amortisman Uygulaması Hangi Hallerde Mümkündür?
Afet nedeniyle değerini tamamen veya kısmen kaybeden,
Yeni icatlar nedeniyle teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılmaz hale gelen,
Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşıma ve yıpranmaya maruz kalan
Yeni İcatlar Nedeniyle Fevkalade Amortisman Uygulaması
Bu uygulama sadece üretimle ilgili sabit kıymetlerde mi uygulanır?
Bilgisayar, yazar kasalar, vb.?
Tabii Afetler Nedeniyle Fevkalade Amortisman Uygulaması
Değer kaybının yangın, deprem, su basması gibi afet neticesinde doğduğunun tespit ettirilmesi gerekir. Tespit işlemi afete bağlı olarak ilgili mahkeme, belediye, bayındırlık gibi kurumlarca yapılmalıdır.
Afete uğrayan iktisadi kıymetin net aktif değeri ile takdir komisyonunca belirlenecek net aktif değeri ile hurda değeri arasındaki fark gider yazılır.
Cebri Çalışma Nedeniyle Fevkalade Amortisman Uygulaması
3.000 saate (300 gün x 10 saat) kadar normal çalışma
3.000 – 4.800 saat arası, normal amortisman oranı + %25
4.800 saatin üzeri;normal amortisman oranı + %30
Kuruluş Ve Örgütlenme Giderleri Nelerdir?
Kuruluş ve örgütlenme giderleri; kurumun tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı bir surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderlerdir. (VUK Md.282)
Kuruluş ve örgütlenme, harcamaların aktifleştirilmesinde ihtiyaridir. İlgili oldukları dönemde doğrudan gider kaydedilmeleri mümkündür.
Dönem İçinde Gider Kaydedilen Kuruluş Ve Örgütlenme Gideri Niteliğindeki Harcamalar Dönem Sonunda Aktifleştirilebilir mi?
Kuruluş giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyaridir.
Seçimlik hak, işletme döneminin başladığı hesap dönemi sonunda kesinleştirilmelidir.
Seçimlik hakkı izleyen hesap dönemlerinde değiştirilmesi mümkün değildir.
Faaliyetleri Devam Eden Bir Şirkette Kuruluş Örgütlenme Gideri Olarak Aktifleştirilebilecek Giderler Nelerdir?
Örnekler;
- Halka açılmayla ilgili giderler
- Yeni bir şube, büro, dükkan, açılmasına ilişkin giderler
- Devir alma ve birleşme nedeniyle yapılan harcamalar
- Yeni bir yatırımla ilgili etüt proje giderleri
- Yeni bir ürün/hizmetle ilgili piyasa araştırma ve tanıtım harcamaları
Aktifleştirilen Kuruluş Ve Örgütlenme Giderlerinin İtfası
Kuruluş ve örgütlenme giderleri 5 yıl içinde eşit miktarlarda (her yıl %20 oranında) itfa edilir.
Hızlandırılmış amortisman uygulaması mümkün değildir.
Faaliyetleri devam eden bir şirkette aktifleştirilen kuruluş ve örgütlenme giderlerinin itfasına, ilgili işlemin tamamlandığı yılda başlanır.
Faaliyeti sona eren şirketlerde kuruluş ve örgütlenme giderlerinin henüz itfa edilmemiş kısmı faaliyetin sona erdiği yılda gider kaydedilir.
Özel Maliyet Bedelleri Ve Kuruluş Giderleri Hızlandırılmış Amortisman Yöntemlerine Tabi Tutulabilir mi?
Kuruluş ve örgütlenme giderleri;
VUK 326. Madde; kuruluş ve örgütlenme giderleri mukayyet değerleri üzerinden eşit miktarlarda 5 yıl içinde itfa olunur.
Özel maliyet bedelleri;
VUK 327. Madde; özel maliyet bedelleri kira süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir.
Üzerine Bina Ve Otopark İnşa Edilen Arsalar Amortismana Tabi Tutulabilir mi?
VUK Md. 314 “ Boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak işletmede inşa edilmiş olan her nevi yollar ve haklar amortismana tabi tutulur.
314. Maddenin bugünkü halinin gerekçesi “ Üzerine bina edilmiş olan arazinin (arazi kıymeti de dahil olmak üzere) heyeti umumiyesinin amortismana tabi tutulması zaruri görülmüştür.
Arsa üzerine yapılan bina, tarım tesisleri, yollar, yerüstü düzenleri ve otoparklar arsa bedelleri dahil maliyetleri üzerinden amortismana tabi tutulurlar.
Özel Maliyet Bedelinin İtfası
Kira süresi belli ise kira süresince,
Kira süresi belli değilse 5 yıl,
Hakların İtfası
Hakların itfası 15 yılda yapılır.
Amortisman oranı %6,6’dır.
İktisadi Kıymetin Birden Fazla Sektörel Sınıflandırmada Yer Alması.
Vergi İdaresinin görüşü en yüksek faydalı ömür ve en düşük oranın kullanılması yönünde
23.02.2005 tarih ve 8586 sayılı görüş.
Ar-Ge Giderleri
Vergi Usul Kanununda özel bir düzenleme yoktur.
TDMS’ye göre 5 yıl
Muhasebe standartlarına göre doğrudan gider yazılır.
Amortisman Oranlarının Değiştirilmesi Halinde Uygulama
Net defter değerine göre
Yeni Faydalı ömür süresinden daha önce ayrılmış sürenin indirilmesi
