İÇİndekiler
Yüklə 210,29 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ………………………………6
- HUTBENİN ÇEŞİTLERİ…………………………………………………………..19 CUMA NAMAZI HUTBESİ…………………………………………………….19
- ……………………………………………………...23
- ………………………………...26 BÖLÜM
- ……………………………………...28
- OSMANLI DEVLETİ VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NDE HUTBENİN UYGULANIŞI…………………………………………………………………………….....36 SONUÇ……………………………………………………………………………….38
- KAYNAKÇA………………………………………………………………………...40 TAKDÎM
- GİRİŞ HUTBE VE HATİB
- HUTBENİN TANIMI VE FONKSİYONU
|
İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER …………………………………………………………………….....1 TAKDÎM………………………………………………………………………………3
Anlatım Tarzı..................................................................................................................6 Konuşma Tarzları………………………………………………………………………8 Peygamberimiz (s.a.v.) Zamanında Hutbe……………………………………………15
HUTBENİN ÇEŞİTLERİ…………………………………………………………..19
Hz. Peygamber’in Hutbe İrad Etme Şekli………………………………………...20 1.1. Hutbenin Rüknü………………………………………………………….21 1.2. Hutbenin Şartları…………………………………………………………21 1.3. Hutbenin Sünnetleri……………………………………………………...23 1.4. Hutbenin Mekruhları……………………………………………………..24
1.1.Hz. Peygamber’in İlimle İlgili Hutbeleri…………………………………….27 1.2. Hz. Peygamber’in Savaş İlgili Hutbesi……………………………………...28 1.3.Hz. Peygamber’in Cuma Namazının Önemiyle İlgili Hutbesi……………….28 1.4.Hz. Peygamber’in, Ramazanı Karşılamaya Dair Hutbesi……………………29 1.5.Peygamberimizin Veda Hutbesi……………………………………………...30 HUTBENİN SİYÂSÎ FONKSİYONU……………………………………………...32 OSMANLI DEVLETİ VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NDE HUTBENİN UYGULANIŞI…………………………………………………………………………….....36 SONUÇ……………………………………………………………………………….38 KAYNAKÇA………………………………………………………………………...40 TAKDÎM Efendimiz (a.s.v) konuşunca; bütün bir kâinat susmalı, nefes kesilip, dinlemelidir. Zira kainatın ilahi vahye mazhar en büyük hatîbi O’dur. Semâvî zirvelerde kopan o sese ve soluğa bugünkü beşer her zamankinde daha muhtaçtır. Yed-i ulyânın sahibi O’dur. Edebin bütün güzelliği O’nda billurlaşır. Rahmet burcunun en kâmil tecellisi O’dur. Söz ufkunun sultanıdır. Gelecek dünyalara ışık tutan söz sultanının beyanları, kullandığı kelimelerin yerleri itibariyle bir sehl-i mümteni olduğunu hatırlatmaya lüzum var mıdır? Hak zirvesinde ve doğruluğun ebedî saadet ikliminde onun akvâli ve ahvâli varlığın temel taşı, maddî ve mânevî terakkinin mikyasıdır. İhsan sınırının kâşifidir. Varlığın perde arkası iklimine nigehbân olur. Ve insanlığı kendisine medyun eden ve varlık devam ettikçe de artacak medyunluğuna sebep ondaki kulluk şerefinin sedef tecellîsidir. Bu bâbda sözün edebi kısalığınadır. Uzayan kelime koridorunda O’nu vasfeylemek her kalem erbabının işi değildir. Bu eser, ‘’O söz sultanının’’ yakut ve pırlanta hitaplarına mazhar. İnşallah o şehâdet ötelerde de tecelli eder. Medîne minberinde söz O’nun… Salât-ü selâm, kainatın zerrâtı adedince O’na olsun.1
Resûl-i Ekrem'in genel olarak irşad metodu, hutbeleri ve sözlü tavsiyelerinin incelenmesinden anlaşıldığına göre başarılı bir hatipte her şeyden önce sağlam bilgi, samimiyet, şevk ve heyecan bulunması gerekmektedir. Hatibin ayrıca giyim kuşamının düzgün olması, güzel konuşması ve cemaatle iletişim kurabilecek bir olgunluğa sahip bulunması da güven telkin edip başarılı olmasının vazgeçilmez şartlarındandır. Hz. Peygamber'in hutbelerinin maddi ve manevi hayatın ihtiyaçlarıyla yakından ilgili, ferdi veya içtimaî problemlerin çözümüne yönelik olduğu bilinmektedir. Toplumun beklenti ve ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte olması gereken hutbelerde cami dışında bulunan kişi ve grupların eleştirisi yerine bizzat hitap edilen cemaatin ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulması, İslamiyet'in öngördüğü şekilde birlik ve beraberliğe özendirici konuşmaların yapılması, gerek Kur'ân-ı Kerim'in gerekse sünnetin genel irşad yönteminin zaruri kıldığı bir davranıştır. Hutbelerde zaman zaman kötü hareketlerin sebep olacağı felaketlerin hatırlatılması nebevi irşad yöntemlerinden biri olmakla birlikte Kur'ân'da ilahi rahmetin her şeyi kuşattığına2 ve son peygamberin bütün âlemlere rahmet olarak gönderildiğine3 dikkat çekilmesi müjdeleyici, iyimser, ümit verici, barışçı ve hoşgörülü bir üslup kullanmanın; korkutucu, ümit kırıcı, sert bir üsluptan daha yapıcı olduğunu göstermektedir. Al-i İmran suresinin, "Ey Peygamber, Allah'tan bir rahmet olarak sen onlara yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı kalpli olsaydın hiç şüphesiz etrafından dağılır giderlerdi. Onları affet ve bağışlanmaları için dua et" 4 mealindeki ayeti, Kur'ân ve Sünnetin öngördüğü irşad faaliyetlerinde takip edilecek yöntemle ilgili kuralların bir özeti sayılabilir. HUTBENİN TANIMI VE FONKSİYONU Hutbe Arapçada خطبة kelimesi ile ifade edilir. Hutbe kelimesi Kur'ân-ı Kerîm'de geçmemekle birlikte hem sözlük hem terim anlamıyla birçok hadiste yer almıştır. Hz. Peygamber'in hutbelerinden çeşitli örnekler de zamanımıza kadar ulaşmıştır. Hutbe ile ilgili yapılan tanımlamalar birbirine yakın olup genellikle aynı anlamı ifade etmektedir: Sözlükte "bir topluluk karşısında yapılan etkileyici konuşma" anlamına gelen hutbe, dini literatürde başta cuma ve bayram namazları olmak üzere belirli ibadetlerin icrası esnasında irat edilen, genelde vaaz ve nasihati içeren konuşmayı ifade eder.5 Hutbe; cuma günü namazdan önce, bayramlarda ise namazdan sonra, hatibin minbere çıkıp usulüne uygun olarak Mü’minlere vaaz ve nasihatte bulunduğu bir konuşmadır.6 Hutbe, konuşma, cemaate konuşma yapmak, Allah'a hamd, Rasûlüne salât ve selâm getirmek ve mü’minlere duadan ibaret olan bir zikirdir.7 Cuma namazı hutbeleri farz kılınıp Müslümanların birlik ve beraberliğini sağlamaları, o bölgenin İslâm beldesi olup olmadığını göstermesi hasebiyle önemlidir. Fakat ilk dönemlerden itibaren Cuma hutbelerinin siyasi kimlik kazanması ile ayrı bir önem kazanmıştır. İbn Haldun'un kaydettiğine göre halife adına ilk hutbe okuyan kişi Hz. Ali'nin Basra valisi Abdullah b. Abbâs'tır.8 Emevîler, Abbasiler, Gazneliler, Büveyhîler, Selçuklu ve Osmanlı gibi birçok devlet kendi adlarına hutbe okutmuşlardır.
Konuşma ve hitabet, peygamberliğin son derece önemli bir yönüdür. Nitekim Al lah Teâlâ, Musa (as)'ın peygamber olarak geldiğini duyurmak için Firavun'a git mesini istediğinde Musa (as) dua ederek şöyle demişti: "Ey Allah’ım! İnsanlar sözümü iyi anlasınlar diye, dilimdeki düğümü kekeme liği gider!"9 Peygamberlerin efendisi Hz. Muhammed sallallahu aley hi ve sellem'e Allah Teâlâ'nın bir lütfü olarak kusursuz bir şekilde hitabet ve konuş ma yeteneği verildiği için Rabbinin nimetine şükür olarak şöyle buyurmuştur: "Ben, Araplar'ın en akıcı konuşanıyım." "Ben, bütün konulan en güzel anlatan biri olarak gönderildim." Araplar arasında bütün kabileler, sadece kendilerinin en güzel ve en düzgün konuştuklarını iddia etseler de, bütün Arabistan'da bu bakımdan sadece iki kabile göze çarpıyordu: Kureyş ve Hevâzin. Kureyş zaten Hz. Peygamber sallallahu aley hi ve sellem'in kabilesiydi. Hevâzin ise; Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in aralarında büyüdüğü bir kabile olduğundan Hz. Peygamber sallallahu aley hi ve sellem: "Sizin en güzel ve en düzgün konuşanınızım", "Kureyş'tenim ve dilim Sa'd kabilesinin dilidir" buyurmuştur.10 Anlatım Tarzı Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem son derece sâde konuşurdu. Konuşmak için odasından çıktığında hükümdarlar gibi, ne muhafızları olurdu, ne de hatipler gibi şatafatlı elbiseler giyerdi. Elinde sadece asası olurdu. Ara sıra elindeki yayma yaslanarak da konuşurdu. İbn-i Mâce'de bildirildiğine göre: Allah Resulü mescidde konuşurken elinde asa olurdu ve savaş alanında konuşmak için ayağa kalk tığında ise yaya yaslanarak konuşurdu. Cuma ve Bayram namazı hutbelerinin zamanı zaten belirliydi. Bunun dışında ki hutbeleri konuşmaları için belirli bir zaman olmazdı. Gerektiği anda hutbe hazırlığı yapılır, konuşmasını gerçekleştirirdi. İşte bu yüzden düz arazide, minber de, deve üstünde, nerede ve nasıl ihtiyaç duyulmuşsa orada konuşmasını yapmış tır. Her ne kadar ihtiyaç görüldüğü için ara sıra uzun konuşmalar yapmak zorun da kalmışsa da Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in konuşmaları genellik le kısa ve özlü olurdu. Öğüt ve nasihate ilişkin sözleri, ihbarı haber veren cümleler içinde anlat masına rağmen sözü daha da etkili kılmak istediği zaman konuşmasına genellikle soru sorarak başlardı. Huneyn savaşında Ensar’ın karşısında yaptığı konuşma, baş tan sona soru-cevap şeklindedir. Veda Haccı'nda yaptığı konuşmada ve ilerde an latılacağı gibi diğer bütün konuşmalarında şu özellikler açık bir şekilde görülmek tedir: Konuşma heyecanı ve anlatım coşkusu öyle bir hal alırdı ki, gözleri kızarır, sesi toklaşır, öfkesi artar, kol ve parmakları gittikçe yükselirdi. Sanki bir orduyu sa vaşa hazırlar gibi konuşurdu. Konuşmanın heyecanından, mübarek vücudu tit rer, sarsılırdı. Kollarını hareket ettirirken yaprak hışırtısı gibi ses gelirdi. Elini bazen yumar, bazen açardı. Abdullah b. Ömer (r.a) böyle heyecanlı bir konuşmayı şu cümlelerle tasvir etmektedir: "Bir gün Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'i minber üzerinde şöyle ko nuşurken dinledim: "Sonsuz güç ve azametin sahibi olan Yüce Allah!.. Yerleri ve gökleri avucunun içine alacak" dedi ve yumruğunu kapadı. Sonra tekrar tekrar yumruğunu açıp kapamaya başladı. Mübarek vücudu bazan sağa, bazan sola eği liyordu. Öyle ki altındaki minberin sallandığını gördüm ve kendi kendime, "Aca ba Peygamber, minberle birlikte devrilir mi?" diye sormaya başladım."11
Konuşma Tarzları Hadis kitaplarında Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in konuşmaları ve O'nun parça parça ifadeleri özel bir sıralama yapılmadan bir araya toplanmıştır. Ama Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in değişik yönleri vardı. Bu değişik yönlerin etkisi, anlatış tarzına yansırdı. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir din davetçisiydi, savaşlar kazanan bir komutandı, hakka çağıran bir vaizdi, or du komutanıydı, davaları çözen bir hâkimdi ve en önemlisi Son Peygamberdi. Onun bu değişik yönleri, konuşmalarında ve harikulade anlatımında büyük fark lılıklar oluşmasına neden olmuştur. Belâğatın gereği de budur. Hz. Peygamber sal lallahu aleyhi ve sellem, bir din davetçisi olarak konuştuğunda, konuşmasında kes kinlik ve heyecan olurdu. O zamanki durumu tam anlamıyla bir ordu komutanı nın durumu gibi olurdu. Nitekim "Yakın akrabalarını yanlış gidişlerinden dola yı uyar!"12 âyeti nazil olunca Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sel lem bütün Kureyşliler'i toplayarak bir konuşma yapmak istedi. Ebu Leheb'in az gınlığı bu konuşmayı tamamlamasına fırsat vermedi. Yine de Hz. Peygamber sal lallahu aleyhi ve sellem'in ağzından o sırada çıkan birkaç cümleden, Onun nasıl güçlü ve etkili konuştuğu anlaşılabilir. Safa tepesine çıkarak önce "Yâ Sabâhâh!" diye haykırdı. Bu cümle Araplar arasında; sabah vakti bir kabile başka bir kabile ye ansızın saldırdığı zaman feryâd ü figân ederek söylenirdi. Hz. Peygamber sal lallahu aleyhi ve sellem'in bu nidasını işiten herkes irkildi ve koşarak etrafına top landı. O da şöyle buyurdu: "Söyleyin! Size şu dağın eteğinden bir ordu gelmek üzeredir! diye bir haber versem bana inanır mısınız?" dedi. Hep birden cevap verdiler: "Şu ana kadar sen den herhangi bir yalan söz duymadık!" Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem onların bu cevabını alınca: "Sizi tam önünüzde duran çok şiddetli bir azaptan sakındırıyorum" buyurdu. Ebu Leheb, alaycı bir edayla: "Bizi bunun için mi topladın? " dedi ve öfkeyle ayrıldı.. Huneyn savaşında Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bütün ganimet mallarını müellefe-i kulûba yani İslâmı yeni kabul edenlere ve kalpleri İslama ısındırılacaklara verdi. Ensar müslümanları ganimet mallarından tamamen mahrum bırakılınca birkaç genç bundan memnun olmadı ve: "Allah Peygamber'i bağışla sın, Kureyş'e veriyor da bizi bırakıyor. Halbuki bizim kılıçlarımızdan kan damlı yor" dediler. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem bundan haberdâr olunca, bütün ensarı bir çadır altında topladı ve konunun ne olduğunu sordu. Toplanan lar: "Birkaç tecrübesiz genç böyle söylemiş olabilir. Aklı başında ve yetkili insanla rımız bu konuda tek kelime söylememişlerdir" dediler. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem bunun üzerine ayağa kalkarak şöyle bir konuşma yaptı: "Ey ensar topluluğu! Sizi hak yoldan sapmış bulmuştum da Allah benimle sizi hidâyete erdirip doğru yola getirmedi mi? Siz darmadağınıktınız, Allah benimle sizi bir araya toplamadı mı? Muhtaçtınız, Allah sizi benimle zengin kılmadı mı?" bu yurdu. Ensar, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in konuşmasının her cümlesi ne sürekli: "Allah ve Allah Resulü sayesinde olmuştur" diyordu. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bunun üzerine: "Neden şöyle demiyorsunuz? Ey Mu hammed! Bütün insanlar seni yalanlarken, bize geldin de biz seni tasdik ettik. Sa na yardım eden hiçbir kimse yokken, biz sana yardım ettik. Sen yurdundan çıka rılmışken, sana barınak verdik. Sen muhtaçken, biz sana yardım eli uzattık," Bun dan sonra Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem asıl itiraza şöyle cevap verdi: "Herkes deve ve koyunlarını alıp giderken, siz evlerinize Peygamberinizi ala rak gitmeyi arzu etmez misiniz? Allah'a andolsun ki, sizin götürdüğünüz, hepsi nin alıp götürdüğünden daha hayırlıdır." Bunun üzerine bütün ensar: "Hepimiz memnunuz" Yani hepimiz Allah Re sulü'nü alıp gitmeye razıyız ve bunu arzu ederiz diye bağırdılar. Bu konuşma üze rinde edebî güzellik ve belagat açısından durulur da iyice incelenirse, küçük bir ki tap yazılabilecek kadar edebî sanat ve harikuladelikler bulunabilir. Muzaffer bir komutan olarak Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem sadece Mekke'nin fethi sırasında bir konuşma yapmıştı. Bu konuşmasının, parça parça bö lümleri hadis kitaplarında zikredilmiştir. Mekke, Araplar için son derece kutsal bir şehirdi. Harem Kâbe ve çevresi, bir huzur ve güven yurduydu. Orada hiçbir zaman kan dökülemezdi. Mekke'nin fethinde, ilk defa onun azamet eteğine kan le kesi değdirilmişti. Bu kan lekesi din adına değdirildiği için ona duyulan saygının ebediyyen kaybolması akla gelebilirdi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in konuşmasında bu iki noktaya ağırlık vermesi gerekiyordu. Nitekim Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem sırayla Önce Kâbe'nin kutsallığına ve oranın huzur ve gü ven yurdu oluşuna, orada hiçbir zaman kan dökülemeyeceğine, sonra da müslümanlar Mekke'ye girdikten sonra Kâbe civarında kan dökülmesine temas ederek, dikkatleri o tarafa çevirdi ve önce sahabe-i kirama hitap ederek şöyle buyurdu: "Allah Teâlâ yerleri ve gökleri yarattığı gün Mekke'yi haram kılmıştır. O halde orası, Allah'ın haram kılmasıyla kıyamete kadar savaşa ve kan dökmeye haramdır. Benden önce hiç kimseye helal olmadığı gibi benden sonra da hiç kimseye helal ol mayacaktır. Birkaç saat dışında benim için de asla helal olmadı. Orada ne av kova lanır, ne dikeni kesilebilir. Ne otu biçilebilir, ne de orada kaybolan bir şey, kaybettiğini arayanın dışındakine helal olabilir." Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in en muhteşem ve en önemli ko nuşması, Veda Haccı'nda Arafat'ta yaptığı Veda Hutbesi'dir. Bu hutbe, birtakım emir ve hükümleri ihtiva ettiği için hitabet bakımından normal olarak kuru ve yavan olması gerekirdi. Çünkü birtakım maddelere bağlı kalan konuşmalar ve birtakım özel meseleleri sıralayan nutuklar normalde coşku ve akıcılık taşımaz. Ama Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in bu hutbesinin söyleniş tarzı, kelimelerin seçimi, cümlelerin akıcılığı, üslûbun berraklığı, heyecan verici ve et kileyici kelimelerin seçimi, bu konuşmayı en belîğ ve en harikulade hutbeler ara sına sokmuştur. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, dinleyicilerine ko nuşmasının önemini anlatmak için Allah'a hamd edip şükrettikten sonra şöyle buyurdu; "Ey insanlar! Sözlerimi iyi dinleyin! Çünkü bilmiyorum, belki de şu seneden sonra sizinle burada, bu ayda, bu şehirde bir daha görüşemeyebilirim." Sâde bir ifâdeyle bu söz: "Muhtemelen bu ömrümün son yılı olabilir" demekti. Fakat bu ayrıntı ve bu anlatış tarzı, ifade edilmek istenen o anlama başka bir vur gu ve güç vermiştir. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem: "Müslümanların namusu, canı ve malı bütün müslümanlara haramdır" buyurdu. Söylemek istediği bu manayı şu harikulade ifade tarzıyla belirtti: "Biliyor musunuz bu hangi gündür?" İnsanlar: "Allah ve Resulü daha iyi bilir" dediler. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem: "Bu haram gündür! Bu şehir hangi şehirdir biliyor musunuz?" diye sordu. İnsanlar: "Allah ve Resulü daha iyi bilir" dediler. Hz. Peygamber: "Haram şehirdir! Bu ay ne ayıdır biliyor musunuz" diye sordu. İnsanlar: "Allah ve Resulü daha iyi bilir" dediler. Hz. Peygamber: "Haram aydır," dedi. İnsanların kafasında bu günün, bu ayın ve bu şehrin haram oluş düşüncesi ta zelenince Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem asıl maksadını şöyle açıkladı: "Allah sizin kanınızı, malınızı, namusunuzu size bu ayınızda, bu şehrinizde, bu gününüzde haram kıldığı gibi, haram kılmıştır. Benden sonra geriye dönüp de küfre düşerek birbirinizin boynunu vurmayın!" buyurdu. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şu sözleriyle de birlik, beraberlik ve eşitlik öğretisini sunmuş ve tek bir ümmet olma talimatını vermiştir: "Rabbiniz tek, babanız da tektir. Hepiniz Adem'in çocuklarısınız. Adem ise topraktan yaratılmıştır. Allah katında en şerefliniz, günahlardan en çok sakınanınızdır." Arapların geçim kaynağı yağmacılıktı. Fakat haram aylar olan dört ay bo yunca hareketsiz duramaz, oturup bekleyemezlerdi. O yüzden bu ayları evirip çe virerek yerlerini değiştirir ve bu aylar arasında zaman atlaması yaparlar, buna da "Nesî" derlerdi. Güya unutarak ayların başı sonu değişmiş olurdu ve bunun da farkına varmadıklarını ileri sürerlerdi. Kur'an-ı Kerim bunu şu buyruğuyla menetmişti: "Nesî, küfürde fazlalaşmadır."13 Hz. Peygamber konuşmasında bunu şu cümlelerle anlatmıştır: "Zaman döne dolaşa Allah'ın yeryüzünü ve gökleri yarattığı gündeki düzen ve tertibine gelmiştir."14 Bunlar dışında Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in, bir de öğretici ve öğüt verici yönü vardı. Bu yönüyle yaptığı konuşmalar, sade olmasına rağmen on larda da belagat vardır. Ahlâkî öğüt konuşması için akıcı cümle yapılarına, güçlü kelimelere, şatafatlı cümlelere, teşbih ve istiarelere ihtiyaç yoktur. Böyle bir konuş mada, yalın sözler, açık cümleler ve kısa terkiblerle söylemek istenilen şeyi kafala ra sokmaya ihtiyaç duyulur. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in bu yö nüyle yaptığı konuşmalar baştan aşağı bu türdendir. Medine'ye geldikten sonra mübarek ağzından çıkan ilk ifade şuydu: "Ey insanlar! Selâmı her tarafa bol bol verin. Herkese yemek ikram edin. İnsan lar uyurken siz namaz kılın, cennete esenlikle girin."15 İbn-i İshâk'ın rivayetine göre Medine'de ilk kıldığı cuma namazında okuduğu hutbede Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, önce Allah'a hamd ü senâ et tikten sonra şu konuşmayı yapmıştı: "Allah'a hamd ve senâdan sonra; Ey insanlar! Kendiniz için önceden azık ha zırlayın! Biliyorsunuz ki, biriniz yıldırımla vurulmuş gibi cansız yere düşüp sürü lerini çobansız bıraktığı ve Allah'ın huzuruna tercümânsız, vasıtasız ve rehbersiz gittiği zaman Allah Teâlâ ona: "Elçim sana gelip tebliğatta bulunmadı mı? Sana ih tiyacından fazla mal verdiğim halde sen kendin için ne hazırladın?" diye soracak tır. O zaman sağınıza solunuza bakacak, bir şey bulamayacak, sonra önünüze baka cak, cehennemden başka bir şey göremeyeceksiniz, içinizde kendini ateşten bir hurma parçası ile de olsun kurtarabilecek olan bunu yapsın. Şayet bulamazsa gü zel bir söz söyleyerek buna çalışsın. Çünkü iyilik on mislinden yedi yüz misline ka dar arttırılır. Hepinize Allah'ın selâm ve rahmetini dilerim."16 Bundan sonra, başka bir vesilede ise Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: "Allah'a hamd olsun. Ben sadece Allah'a hamd eder ve O'ndan yardım dilerim. Nefislerimizin şerlerinden ve amellerimizin kötülüklerinden Allah'a sığınıyorum. Allah kimi hidayete sevk ederse artık hiç kimse onu hak yoldan ayıramaz. Kimi de hak yoldan uzak kılmışsa hiç kimse onu hak yola getiremez. Bütün varlığımla ina nıyorum ki, Allah'tan başka ilah yoktur. Yalnız O vardır, ortağı yoktur. Şüphesiz sözlerin en güzeli, Allah'ın Kitabı'ndaki sözleridir. Kalbini Allah'ın sözleriyle süslendirene, küfür ve şirkten vazgeçip müslümanlığa girene, Allah'ın sözünü insan ların sözlerine tercih edene ve onu kabul edene ne mutlu! Sözlerin en güzeli ve belîği Allah'ın sözüdür. Allah'ın sevdiğini seviniz. Bütün kalbinizle Allah'ı seviniz. Allah'ın kelâmından, Allah'ın zikrinden usanmayınız. Allah'ın sözlerine karşı yü rekleriniz katılaşmasın. Allah'a kulluk ediniz, Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmayınız, Allah'tan nasıl korkmak gerekiyorsa, Öylece korkunuz. Ağızlarınızla söylediğiniz güzel sözleri, Allah katında doğrulatınız. Birbirinizi Allah'ın Yüce Zâtı'nın rızasını kazanmak için seviniz. Allahu Teâlâ kendisine verilen sözden cayılmasına gazap eder. Allah'ın selâm, rahmet ve bereketi üzerinize olsun."17 Bir keresinde Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir konuşma yaptı. Orada sadece beş şey söyledi: "Şüphesiz Allah uyumaz ve uyumak O'nun şânına yakışmaz. Teraziyi indirir kaldırır. Gece yapılan amel, gündüz yapılan amelden önce O'na ulaşır. Gündüz ya pılan amel de gece yapılan amelden Önce O'na ulaşır. Allah'ın perdesi nurdur."18 Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Cuma hutbelerinde genellikle Al lah'a bağlılıktan, yumuşak kalplilikten, güzel ahlâktan, kıyamet azabından kork maktan, kabir azabından çekinmekten, Allah'ın birliğine inanmaktan ve O'nun sı fatlarını bilmekten bahsederdi. Hafta içinde önemli bir olay meydana gelmişse, onun hakkında açıklamalarda bulunurdu. Çoğu kez öyle yapardı ki, yeni bir hut be yerine Kur'an-ı Kerim'in günün yorumunu içeren etkili bir sûresini okurdu. Ge nellikle böyle durumlardaki Cuma hutbelerinde Kâf sûresinden uzun bir bölüm okurdu. Bayram hutbelerinde bu konuların dışında, sadaka vermeye özellikle ağır lık verirdi. Gerektiği yerlerde ani konuşmalar da yapardı. Bu konuşmalarda zama nın şartlarına uygun olan konulan açıklardı. Bir keresinde güneş tutuldu. Tesadü fen küçük yaştaki oğlu Hz. İbrahim vefat etmişti. Araplar'ın iddialarına uyan bazı kimseler, "Güneş İbrahim'in ölümü yüzünden tutuldu" dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem aşağıdaki konuşmayı yaptı: "Allah'a hamd ve şükürden sonra; Ey insanlar! Şüphesiz ay ve güneş Al lah'ın işaretlerinden iki işarettir. İkisi de insanlardan birinin ölümünden dolayı tutulmazlar.’’19 Daha önce görmediğim şeyler gördüm. Hatta cennet ve cehennemi bile. Şüphe siz Deccâl fitnesi gibi, kabirlerde fitneye yakalanacağınız da vahiy yoluyla bana bil dirildi. Sizden birine gelinecek ve ona benim hakkımda "Bu adamı nasıl bilirsin?" denilecektir. Kesin iman sahibi olanlar: "Bu Allah'ın elçisi Muhammed'dir. Bize açık deliller ve hidâyetle geldi, biz de O'nun davetine uyup kendisine tabi olduk" diyecektir. Şüpheci kimse ise: "Bilmiyorum, insanların bir şeyler söylediğini duy dum, ben de tekrarladım" diyecektir. Gireceğiniz her yer de bana gösterildi. Cennet öyle gösterildi ki elimi uzatıp için den bir salkım koparmak istesem koparabilirdim. Fakat elimiz, uzatmaktan sakındı rıldı. Sonra cehennem gösterildi, İçinde bir kadının, kedisi yüzünden azaba uğradı ğını gördüm. Çünkü bu kadın kedisini bağlamış, ne kendisi beslemiş, ne de artıklar la beslenmesi için serbest bırakmıştı. Ebu Sümâme Amr b. Mâlik'i cehennemde gör düm. O, "Güneş ve ay ancak büyüklerden birinin ölümü üzerine tutulur" derdi. Gü neşle ay Allah'ın size gösterdiği âyetlerden iki âyettir. Sizler ay ve güneş tutulması nı görünce, tutulma geçinceye kadar namaz kılmaya devam edin."20 Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in bid'atı reddedip sünnete yapışma konusunda okuduğu şu kısa hutbe, sözlerinin değişik olmasıyla birlikte pek çok kitapta nakledilmiştir. "Sadece iki şey vardır: Söz ve amel. Sözün en güzeli Allah'ın sözüdür. Amelle rin en güzeli Hz. Muhammed'in yaptığı ameldir. En güzel yol, Muhammed sal lallahu aleyhi ve sellem'in yoludur. Dikkat dinde uydurma şeylerden bid'atlerden sakının. Dininize uydurma şeyler sokmaktan sakınınız. Çünkü en fena şeyler, sonradan çıkarılan uydurma şeylerdir. Bu gibi uydurma şeyler bi rer bid'attır. Her bid'at da dalâlettir. Zaman uzayıp da kalpleriniz katılaşmasın. Her gelecek yakındır. Gelmeyecek olansa uzaktır. Bedbaht, anasının karnında bed baht olandır. Bahtiyar olan ise, başkasının halinden ibret alandır. Mü'minlerle sa vaşmak küfür, dine sövmek fısktır. Bir müslümanın üç günden fazla kardeşine küs durması caiz değildir. Yalandan kesinlikle sakınınız.’’21 Yüklə 210,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|