Manafov ilkin
Yüklə 26,97 Kb.
|
|
MANAFOV ILKIN Strateji planlaşdırmada marketinq amili. Bazar iqtisadiyyatı keçid müəssisələrin təsərüfat fəaliyyıtində planlaşdırılma prosesini ön plana keçirir. Müəssisənin əhatə edən mühitin dinamikasının və mürəkkəbliyinin daim dəyişməsi sistemli planlaşdırmanın rolunu və əhəmiyyətini dahada artırır. Artıq planlar direktiv formasında plan komitəsindən deyil, mikro səviyyədə təsərüfat subyektlərinin özləri tərəfindən həyata keçirilməlidir. Planlaşdırma tez-tez dəyişən xarici və daxili şəraitə uyğunlaşmağa imkan yaratmalıdır. Bu baxımdan marketinq sisteminin planlaşdırılması müstəsna rola malikdir. Müəssisədə məhsulun (xidmətin) satışı işinin təşkili onun təsərrüfat fəaliyyətinin ən zəif yerlərindən biri olduğu üçün, marketinqin planlaşdırılması müəssisənin digər sahələrinin də (maddi-texniki təminatın, istehsalın və maliyyənin planlaşdırılması da) əsasını təşkil edir. Planlaşdırma – müəssisənin (firmanın, şirkətin və s.) satışının, mənfəətinin (gəlirin, qazancın) artırılmasına yönəlmiş və iki hissədən (strateji planlaşdırma və marketinq planlaşdırılmasından) ibarət olan formal prosesdir. Başqa sözlə, bu təsərrüfat işləri prosesində cəmiyyətin iqtisadi qanunları tətbiq etmək vasitəsi kimi idarəetmənin iqtisadi metodlarından biridir. Onun əsas prinsipləri planların proporsionallığının, fasiləsizliyin, vəhdətinin və kompleksliyinin, sosial-iqtisadi nəticələrə görə plan tapşırıqlarının yoxlanılmasının və təhlil edilməsinin təmin olunmasından ibarətdir. Planlaşdırma təsərüfat fəaliyyətinin xüsusi bir növü olmaqla, məhsulun (xidmətin) yaradılması, istehsalı və satışının təşkili planının işlənib hazırlanması, onun bölmələrinin qarşılıqlı uzlaşdırılması və icrasına daimi nəzarətin həyata keçirilməsi prosesidir. Planlaşdırmanın mahiyyəti şəkil 4 göstərilmişdir. PLANLAŞDIRMA Müəssisənin elmi cəhətdən əsaslandırılmış formalaşdırılması və dəyanətliyinin təmin edilməsi Tələb və təklifin (imkanlarının) uyğunlaşdırılması Məqsədin müəyyən edilməsi Istehlakçılar üçün dəyərlərin yaradılması Şək. 4. Planlaşdırmanın məhiyəti Gələcək bazarın inkişaf tendensiyalarını görmək üçün mikro səviyyədə çoxsaylı yeni yanaşmalardan, metodlardan istifadə edilir və müəssisədə planlaşdırma bu və ya digər formada fərqləndirici əlamətlərinə görə aparılır. Planlaşdırmanın növünü müəyyən edən əlamətlər aşağıdakılardır:
Göstərilən əlamətlərdən əlavə planlaşdırmanın 2 növü mövcuddur: strateji və operativ planlaşdırma. Müəssisədə planlaşdırma prosesini bütövlükdə 2 əsas mərhələyə bölmək lazımdır.
(strateji planlaşdırma)
Strateji planlaşdırma əsasən uzunmüddətli dövr üçün nəzərdə tutulsada, əksər müəssisələrdə xarici mühitin səviyəsindən asılı olaraq strateji planlaşdırma orta müddətli dövr üçündə həyata keçirilir (yerli müəssisələrdə əsasən qısa və orta müddətli planlaşdırma aparılır ki, bu da xarici mühitin qeyri-müəyyənlik səviyəsindən asılıdır). Bununla belə strateji planlaşdırma ilə uzunmüddətli planlaşdırma tam fərqli yanaşmalardır. Strateji planlaşdırma marketinq sahəsində müəssisənin məqsədlərini, onun potensial imkanlarını və şansları arasında strateji uyğunluğun yaradılmasının və qorunub saxlanılmasının idarə edilməsi prosesidir. O, müəssisənin (firmanın, şirkətin və s.) aydın ifadə olunmuş proqram bəyanatına, koməkçi məqsədlərin və vəzifələrin ifadəsinə, sağlam təsərüfatçılıq portfelinə (çanatasına) və artım strateqiyasına istinad edir, yəni ona əsaslanır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, strateji planlaşdırmanın uzun dövr üçün nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, onu uzunmüddətli planlaşdırma ilə heç cür qarışdırmaq, yəni eyniləşdirmək olmaz. Çunki burada əsas kimi, vaxt (zaman) horizontu (üfuqi) deyil, planın məzmunu götürülür (qəbul edilir). Strateqiyaya – vaxt funksiyası kimi yox, istiqamət funksiyası kimi baxmaq lazımdır. Bu funksiya özündə müəssisənin qlobal məqsədlərini özündə əks etdirməlidir. Strateji planlaşdırma uzunmüddətli planlaşdırma ilə müqayisədə müəssisənin fəaliyyətini daha geniş formada əks etdirir. Bu proses özündə daxili mühitin elementləri ilə birlikdə xarici mühitdə ola biləcək dəyişiklikləridə əks etdirməlidir. Buraya sosial və siyasi faktorlar istehlakçıların zövqləri, rəqiblərin fəaliyyəti kimi amillər aid edilir. Bununla yanaşı strateji planlaşdırmada müəssisənin uzunmüddətli məqsədlərini yalnız təsvir etmək yox, həmçinin bu məqsədlərə necə çatmaq, necə həyata keçiriləcəyini özündə əks etdirilməlidir. Strateji planlaşdırma ilə uzunmüdətli planlaşdırma arasında əsas fərqləndirici cəhət strateji planlaşdırmada gələcəkdə ola biləcək tədbirlərin alternativ inkişaf tendensiyalarının göstərilməsidir. Strateji planlaşdırmada müəssisənin satış, istehsal və maliyyə fəaliyyətlərinin proqnozlaşdırılması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qeyri-müəyyən şəraitlərdə biznes risklərinin minimuma endirmək üçün müəssisə rəhbərlərinin nəyi, hansı miqdarda bazara çıxarılmasına düzgün qərar verməsi çox vacib hesab edilir. Marketinqə dair bəzi ədəbiyyatlarda strateji planlaşdırmanın mərhələləri şəkil 5-də göstərilmişdir. Müəssisənin proqramı Müəssisənin vəzifələri və məqsədləri Təsərüfat çantasının inkişaf planları Müəssisənin inkişaf strategiyası Şək. 5. Strateji planlaşdırmanın mərhələləri . Bəzə mütəxəsislərin fikrincə bazardakı vəziyyət həddən artıq yüksək sürətlə dəyişir. Buna görə də planlardan heç bir xeyir gəlmir. Nəticədə isə həmin planlar sadəcə olaraq, rəflərdə qalıb tozlanacaqlar. Məhz buna görə və bir sıra səbəblər üzündən müəssisələrin (firmaların, şirkətlərin və s.) çoxu özlərində formal planlaşdırmanı tətbiq etmirlər. Amma bu deyilənlərə baxmayaraq, planlaşdırma çox böyük iqtisadi səmərə (fayda) gətirə bilər. Bu faydaları aşağıdakı ardıcıllıqla sadalanır:
Marketinqin planlaşdırılması prosesi, ümumi planlaşdırmanın özündə olduğu kimi, üç məntiqi və xronoloji mərhələni özündə birləşdirir: 1. Burada əsas iş müəssisənin cari və gələcək vəziyyətinin və mühitinin (situasiyasının ) təhlilindən başlayır. 2. Bunun əsasında isə onlara çatmaq üçün məqsəd və strateqiya işlənib hazırlanır. 3. Yekunda isə müəyyən olunmuş strateqiyanın daha səmərəli reallaşdırılmasına imkan verən alətlər müəyyənləşdirilir. Lakin planlaşdırma heç də həmeşə bu ardıcıllıqla həyata keçirilmir. Amma bundan asılı olmayaraq, planlaşdırma: gələcək dövr üçün düşüncə tərzinin və hərəkətlərinin məqsədyölülüyünü və niyyətini(cəhdini); marketinq sahəsində olan qərarların və hərəkətlərin koordinasiyasını təmin edir; əməkdaşları qarşıya qoyulan məqsədlə tanış edir, zəruri olan resurslarla onları məlumatlandırır və konstruktiv tənqid üçün şərait yaradır; əməkdaşlara “Müəssisənin qarşısında qoyulmuş məqsədə çatması elə əməkdaşların üzlərinin şəxsi məqsədlərinə (karyeraya, əmək haqqının yüksəlməsinə, prestijə) çatmasıdır” devizinin aşılanmasının; nəticələrin. qiymətləndirilməsinə və onlara daimi nəzarətin həyta keçirilməsinə şərait yaradır Marketinq sistemi ilə planlaşdırma arasında əlaqə fəal, ikitərəfli xarakter daşıyır. Marketinq fəaliyyətinin məqsədləri planlaşdırma sisteminin xarakterinə həll edici təsir göstərir. Marketinq tədbirlərinin həyata keçirilməsində planlılıq dedikdə marketinq strateqiyasının hazırlanması nəzərdə tutulur. Strateji planlaşdırma çərçivəsində əsasən aşağıdakı momentlər müəyyən edilir:
Strateji planın hazırlanmasında əsas məqsəd daim dəyişən xarici mühitdə müəssisənin öz imkanlarndan tam istifadə etməsinə imkan yaratmaqdır. Bu proses bir tərəfdən imkanlarla məqsədlər, digər tərəfdən isə imkanlarla bazar şəraiti arasında strateji uyğunluq yaradılmasına xidmət edir. Strateji planlaşdırma – müəssisədə digər planlaşdırma prosesləri üçün fundament rolunu oynamaqla bir-birilə əlaqəli mərhələlərdən ibarətdir. Konkret məqsədlərin təyin edilməsi strateji planlaşdırmada əsas mərhələ hesab edilir. Bunun üçün müəssisənin daxili və xarici mühiti, rəqibləri, bazardakı vəziyyət və ümumilikdə təsərüfat fəaliyyətinə təsir edən və gələcəkdə təsir edə biləcək bütün amillər haqqında məlumatlar toplanılır və SWOT – təhlil aparılır. Yüklə 26,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|