1. Interyer va jihozlash fanining maqsad va vazifalari nimalardan iborat ?

Tayanch so‟zlar: yordamchi xonalar binoning orqa qatorida, 2 qatorli, yopiq va 
yarim ochiq savdo markazlari 
1. Bino savdo markazi bo‗lganda. Bu holda yordamchi xonalar binoning orqa 
qatorida joylashib, do‗konlar omborlarga yuk tushirish, avtomobillar turish joylarini 
tashkil etishda qator qulayliklar yaratiladi. Kamchiligi esa xaridorlar harakatlanuvchi 
yo‗llarni uzayishidir. 2. Savdo markazi 2 qatorli bo‗lib, qatorlar orasida piyodalar uchun 
yo‗lka tashkil etilgan holda. 3. Yopiq savdo markazlari binosi, unda piyodalar harakati 
tevaragida joylashgan bo‗lganda. 4. Savdo markazi binolari yarim ochiq piyodalar 
maydoni atrofida joylashgan. 5. Savdo markazi binolari piyodalar maydonining 
markazida joylashgan. Tez-tez tashrif buyuriladigan oziq-ovqat do‗koni, pochta, dorixona 
va boshqalarni binoning birinchi qavatida, maydon yoki ko‗chalarga yaqin yerda 
joylashtiriladi. 
52. Kafe va restoranlar, madaniy-tomoshabop binolar qanday joylarda loyihalanadi?
 
Tayanch so‟zlar:
yashil maydonlar, ochiq zallar, agora va forumlar
Kafe va restoranlar, madaniy-tomoshabop binolar yaqinida yashil maydonlar 
mavjud bo‗lgan joylarda loyihalanadi. Bunda ularda terassaga yoki ichki hovliga chiqish 
imkoni bo‗lib, yoz oylarida ulardan ochiq zallar ko‗rinishida foydalanish mumkin. 
Maishiy xizmat ko‗rsatish korxonasini ikkinchi qavatga joylashtirish mumkin. Yopiq 
bozorlar maxsus savdo-sotiq uchun ixtisoslashgan jamoat binolari bo‗lib, tarixdan qadimi 
agora va forumlar bilan bog‗liq. Bu qadimiy shaharlarning jamoat maydonlari hayot 
arenasi, shuningdek, xalq yig‗inlari bilan birgalikda savdo-sotiq ishlarini olib borish joyi 
sanalgan. 
53.Yopiq bozorlar o‗zining qanday hususiyatlari bilan boshqa ma‘muriy-maishiy 
maqsadlardagi binolardan sezilarli darajada ajaralib turadi? 
Tayanch so‟zlar:
hajmiy-fazoviy kompozitsiyalari, umumiy absalyut o„lchamlari, alohida 
qismlarining o„lcham va proporsiyalari
Yopiq bozorlar o‗zining hajmiy-fazoviy kompozitsiyalari, umumiy absalyut 
o‗lchamlari, shuningdek, alohida qismlarining o‗lcham va proporsiyalari bilan boshqa 
ma‘muriy-maishiy maqsadlardagi binolardan sezilarli darajada ajaralib turadi.
Yopiq bozorlar o‗z xususiyatiga ega bo‗lib, shahar qurilishi masalalarini yechishda 
ularga tashrif buyuruvchi ko‗p sonli xaridorlarni va katta miqdordagi yuk oqimini 
e‘tiborda tutishni talab etadi. Birinchi omil – bozorga kirish va chiqishni tashkil etishni 

---

talab etsa, ikkinchi omil – tovar mahsulotlarni yetkazib kelish maqsadida avtotransport 
yo‗llarini yaratishdir. Yopiq bozorlarni aholiga xizmat ko‗rsatish qullay bo‗lishi uchun 
shahar tumanlarida joylashtirish maqsadga muvofiq. Bunda, ehtimolga yaqin rejadagi 
xizmat ko‗rsatish radiusini, ya‘ni yopiq bozor va xaridor orasidagi eng ko‗p uzoqlashuv 
oralig‗ini nazarda tutish zarur. 
54. Savdo zalining arxitekturaviy interyerini yaratishda nimalarni hisobga olish kerak? 
Tayanch so‟zlar:
keng va to„siqsiz ko„rinish, silliq va uzoq vaqtga chidamli
, 
tabiiy 
ranglarni yaqqol ko„rsatish
Savdo zalining arxitekturaviy interyerini yaratishda quyidagilarni hisobga olish 
kerak:
- Bozor binolarindagi savdo zallarida keng va to‗siqsiz ko‗rinishni ta‘minlash maqsadida 
tirgaksiz, ustun va boshqalarsiz yopmalarni qo‗llash masadga muvofiq;
- Devor yuzalari, orayopmalar, vitrajlar va pol yuzalari silliq va uzoq vaqtga chidamli 
hamda tozalash qulay bo‗lishi (suv bosimi ostida yuvishga mo‗ljallangan), shuningdek 
savdo jihozlari (rastalar, stendlar va b.) suv va havo o‗tkazmaydigan va qullay 
tozalanadigan silliq qoplamalarga ega bo‗lishi kerak;
- Savdo zalining arxitektura interyeridagi ranglar mahsulotlar rangini neytrallashtirmay, 
balki tabiiy ranglarni yaqqol ko‗rsatish xususiyatiga ega bo‗lishi – xaridorning taqdim 
etilayotgan mahsulotlarga baho berishiga to‗sqinlik qilmasligi zarur. Shu sababli bozor 
interyerida asosan yorqin, oq kolorit ranglardan foydalangan ma‘qul. 
55. Ochiq va Yopiq turdagi tarmoqqa qanday binolar kiradi? 
Tayanch so‟zlar:
sanoat muassasalari qoshidagi, maktab yoshigacha bo„lgan bolalar, 
dam olish, o„quv yurtlari, sanatoriya-sog„lomlashtirish va shifoxona muassasalari, aholi 
yashash joylaridagi umumshahar qurilish hududlaridagi, mehmonxonalardagi, savdo-
sotiq jamoat markazlaridagi hamda barcha yo„llardagi umumiy ovqatlanish 
muassasalari
Yopiq turdagi tarmoqqa sanoat muassasalari qoshidagi, maktab yoshigacha 
bo‗lgan bolalar, dam olish, o‗quv yurtlari, sanatoriya-sog‗lomlashtirish va shifoxona 
muassasalari kiradi. Ochiq turdagi tarmoqqa aholi yashash joylaridagi umumshahar 
qurilish hududlaridagi, mehmonxonalardagi, savdo-sotiq jamoat markazlaridagi hamda 
barcha yo‗llardagi umumiy ovqatlanish muassasalari kiradi.
Shahardagi umumiy ovqatlanish muassasi turlariga restoranlar, ixtisoslashgan, 
yarimtayyor mahsulotlar, kulinariya va konditer mahsulotlaridan iborat kafe-barlar, 
umumiy tarzdagi gazakxonalar, maxsuslashtirilgan majmualar kiradi
. 
 
56.
Garderobli vestibyullar qanday loyihalanadi? 
Tayanch so‟zlar:
bufet va oshxonalarda o„tirish joylari, 0,254 m2, yarimtayyor 
mahsulotlar
Garderobli vestibyullar har kishi uchun 0,254 m2 bo‗lgan me‘yor asosida 
loyihalanadi. Bufet va oshxonalarda o‗tirish joylarining soni bino umumiy sig‗imining 
20% tashkil etadi. Bufetlar 50 kishidan ko‗p bo‗lgan binolarda, oshxonalar esa 250 
kishidan ortiq xodimlar mavjud bo‗lgan binolarda joylashtiriladi. Oshxonalarning 
faoliyati yarimtayyor mahsulotlardan taomlar tayyorlashga asoslanadi. 
 
57.
Boshqaruv idoralari qanday tuzilishda boladi? 

---

Tayanch so‟zlar:
mayda yacheykali, ko„p marta takrorlanuvchi, mebellar, ish jihozlari, 
ko„kalamzorlar, ish o„rinlarini guruhlash
Boshqaruv idoralari binosi kompozitsiyasini, odatda, mayda yacheykali, ko‗p 
marta takrorlanuvchi modul tuzulishi aniqlab beradi. Binoning hajmiy kompozitsiyasini 
tanlashda uning sodda yoki murakkab shaklda ekanligiga, gorizantal yuza bo‗yicha 
rivojlanib boruvchi, asosiy yoki bir necha tarqoq yo‗nalishlardagi o‗qlarda 
tashkillashtirilganligi, binoning kattaligi, maydonning o‗lchamlari va tuzilish shakliga, 
binoning shaharda tutgan o‗rniga va uning qurilish jarayonidagi roliga bog‗liq. Asosiy 
muammo balandligi 10 qavat va undan ortiq bo‗lgan binolarning yong‗in xavfsizligidir. 
Bu muammo tutun kira olmaydigan zinapoya bo‗limlari va lift shaxtalari, tutunni 
kamaytiruvchi maxsus tizimlar, xabar berish, yong‗inni o‗chirish, yong‗in avtomatikasi 
kabi moslamalar bilan ta‘minlanishi orqali yechiladi.
Boshqaruv idoralari binolaridagi ishxonalarning arxitekturaviy interyeri tavsifi 
maydonni mebellar, ish jihozlari, ko‗kalamzorlar, ish o‗rinlarini guruhlash, bo‗lish 
spesifikasi bilan aniqlanadi: u bir xilda hal etilgan pol, shift tekisligi va funksional 
xususiyatlari, plastik boy ish jihozlari, devorlari hamda turli-tuman materiallarni bir-
biriga taqqoslash yordamida quriladi. 
58. Mehmonxona binolari qanday maqsadlarda quriladi