18 Grubu-Dönem Ayırıcı Hesaplar
Yüklə 484,98 Kb.
|
25-MADDİ DURAN VARLIKLAR İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini kullanma süresi bir yıldan fazla olan varlıklar bu hesap grubunda izlenir. Bir varlığın maddi duran varlık olması için bazı şartları taşıması gerekir. - Maddi bir yapıda olmalıdır. - İşletmeye ait ve işletme faaliyetlerinde kullanmak için alınmış olmalıdır. - Kullanımı boyunca satışı düşünülmemelidir. - Kullanım ömrü bir yıldan fazla olmalıdır. Maddi duran varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 250 Arazi ve Arsalar Hesabı 251 Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri Hesabı 252 Binalar Hesabı 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı 254 Taşıtlar Hesabı 255 Demirbaşlar Hesabı 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı 259 Verilen Sipariş Avansları Hesabı Maddi duran varlıklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. NOT: Maddi duran varlıklara sene sonunda mutlaka amortisman ayrılır. 250 Arazi ve Arsalar Hesabının İşleyişi: Arazi ve arsalar elde edildiğinde hesaba borç kaydedilirken, satılmalarında veya elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir. NOT: Boş arazi ve arsalar için amortisman ayrılmaz. Örnek 1- 100.000 TL değerinde bir arsa satın alıyor. KDV %18 hariç. 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİHESABI Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak amacıyla, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, tünel, bölme, iskele vb. yapıların izlendiği hesaptır. işleyişi: Yeraltı ve yerüstü varlıkları satın alındığında veya inşa ettirildiğinde bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir, Örnek 1- işletmenin fabrika bahçesinine asfalt yaptırılmış 30.000 TL ve %18 kdv (hariç ) tutarını peşin ödenmiştir. 252 BİNALAR HESABI Bu hesap işletmenin her türlü binalarının ve bunların ayrılmaz parçalarının izlendiği hesaptır. işleyişi: Binalar elde edildiğinde veya inşa ettirildiğinde hesaba borç kaydedilirken, satılmalarında veya elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir. Örnek 1- işletme faaliyetlerinde kullanmak için 250.000 TL değerinde bir daire satın alıyor. KDV %18 hariç. 253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçlerinin izlendiği hesaptır. işleyişi: Tesis, makine ve cihazlar satın alındığında veya inşa ettirildiklerinde bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir. Örnek 1- işletme faaliyetlerinde kullanmak amacıyla 13.000 TL değerinde bir makineyi veresiye almıştır, KDV % 8 hariç. 2- işletme faaliyetlerinde kullanmak amacıyla 13.000 TL değerinde bir makineyi peşin almıştır, KDV % 8 hariç. Ayrıca montajı için de 200 Tl ödenmiştir. 254 TAŞITLAR HESABI İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm kara, deniz ve hava taşıtların izlendiği hesaptır. Ulaştırma sektöründe hizmet üretimi amacıyla kullanımda olan tüm taşıt araçları da bu hesapta izlenir. işleyişi: Taşıtlar alındığında bu hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir. Ödenen her türlü masraflar ( noter, komisyon, taşıt alım vergisi vb ) taşıtın maliyetine eklenir. V.U.K na göre gider olarak da gösterilebilir. Not : işletmede kullanmak amacıyla alınan binek otomobillere ödenen KDV LER indirime tabi tutulmadığı için 191 İNDİRİLECEK KDV HS nda gösterilmez. Taşıt hesabının altında alt hesap olarak gösterilir.Doğrudan taşıtın maliyetine eklenir. İşletmede kullanmak amacıyla alınan ticari araçların ( kamyon, otobüs, uçak gibi taşıtların ) KDV si 191 İNDİRİLECEK KDV HESABINDA gösterilir. ÖRNEK:1- İşletmede kullanmak amacıyla 2. el kamyonet %18 kdv hariç 40.000 TL ya peşin alınmıştır. 2- İşletmede kullanmak amacıyla Ford marka binek otomobil %18 kdv hariç 30.000 TL ya peşin alınmıştır 255 DEMİRBAŞLAR HESABI İşletmede kullanmak amacıyla satın alınan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Demirbaşlar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu demirbaşlar elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir. NOT: 01/01/2016 tarihinden itibaren 900 TL nın üzerinde satın alınan varlıklar 255 DEMİRBAŞLAR Hesabının borcunda; 900 TL nın altında olanlar ise gider sayılır ve 7/A ya göre; 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ HS nın, 7/B ye göre ise 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER HS nın borcunda gösterilir. ÖRNEK: 1- işletmede kullanmak amacıyla 5.000 TL değerinde bilgisayar %18 KDV hariç müşteriden alınan çek ciro edilerek alınmıştır. 2- işletmede kullanmak amacıyla 600 TL değerindeki masa %18 KDV hariç peşin alınmıştır. 7/A ve 7/B ye göre yapınız. ÖDEV
AMORTİSMAN Amortisman Tanımı: Duran varlıkların kullalnılması sonucunda ortaya çıkan değer kaybına amortisman denir. ( aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir.) İşletmeler kullanmak üzere aldığı maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanırlar. Bu nedenle, maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Böyle yapılarak maddi duran varlık kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılarak gider yazılmış olur ve muhasebenin dönemsellik kavramı yerine getirilir. Amortisman Ayırma Şartları: - İşletmede bir yıldan fazla kullanılabilir olması - Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması - Değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması - İktisadi kıymetin değerinin 880 TL’yi (2015 yılı için) aşmasıVUK’un 315. maddesine göre mükellefler, amortismana tabi iktisadi kıymetler için Maliye Bakanlığınca iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınarak tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden amortisman hesaplayacaklardır. 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır İşleyişi:Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesabının borcuna ( 7/A ya göre 770 genel yönetim gideri, 7/B ye göre 796 Amortisman ve tükenme payları hesabı ) 257 nolu bu hesabın alacağına kaydedilir. Satılan, devredilen, kullanma yeteneğini kaybedenler ise birikmiş amortismanlar hesabına borç kaydedilir, ilgili varlık hesabına da alacak kaydedilir. Amortisman Tutarının Hesaplanması: En çok kullanılan amortisman yöntemleri: 1- normal amortisman yöntemi 2-azalan bakiyeler yöntemidir. 1. Normal amortsiman yöntemi: Eşit tutarlı amortsiman yöntemi olarak ifade edilmektedir. Bu yönteme göre amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanır veya tutarın ekonomik ömüre bölünmesiyle hesaplanabilir. Normal amortsiman Oranı % 20 dir.
10.000 x % 20 = 2.000 TL yıllık amortisman tutarı veya; Amortisman tutarı: Tutar / Ekonomik Ömür 10.000 / 5 = 2.000 TL yıllık amortisman tutarı Örnek: 1- İşletme 10.000 TL değerinde bir demirbaşı almıştır. KDV % 18 hariç. Normal Amortisman oranı %20 dir. Buna göre:
2 - İşletme 50.000 TL değerinde bir taşıtı almıştır. KDV % 18 hariç. Normal Amortisman oranı %10 dir. Buna göre:
2---Azalan Bakiyeler Yöntemi: Kalan değerler üzerinden amortisman olarak hesaplanır. Normal amortisman oraının 2 katı alınır, ancak bu oran % 40 ı geçemez. Amortisman oranı net değer üzerinden hesaplanır, yani varlığın tutarından ayrılmış birikmiş amortismanlar çıkarılır. Son yılda ise tutarın tamamı amortisman olarak yazılır. (%20 * 2= %40 ) 1.Yıl Amortismanı = 10000 TLX0.40 = 4000 TL 2.Yıl Amortismanı= (10000-4000)X0.40 = 2400 TL 3.Yıl Amortismanı = (6000-2400)X0.40 = 1440 TL. 4.Yıl Amortismanı =(3600-1440)X0.40 = 864 TL 5.Yıl Amortismanı = (2160-864) = 1296 =TL amortisman Tablosu:
ÖRNEKLER
1— 2--
Maddi Duran Varlıkların Satılmasında Amortisman: Kullanmak amacıyla alınan maddi duran varlık satılırsa öncelikle net değerinin bulunması gerekir. Net değer, Kayıtlı değerden( defterdeki tutar) birikmiş amortisman tutarı çıkarıldıktan sonra salan tutardır. Net değer Şatış tutarı ile karşılaştırılır. Kar veya zarar bulunur. Net değer = kayıtla değer – birikmiş amartisman Satış > net değer ====== kar yapılır. Satış < net değer ===== zarar yapılır. Bu varlıklar satılırsa, maddi duran varlık hesabı ( demirbaş, taşıt , makine vb) malıyet fiyatı ile ( defterdeki tutarı) alacaklandırılır. birikmiş amortisman borçlandırılarak kapatılır. satış tutarı ile ilgili varlık hesabının borcuna yazılır. Varlığın satışından kâr elde edilirse 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabına alacak olarak kaydedilir, zarar meydana gelirse ise 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabına borç olarak kaydedilir. Örnek 1- Kayıtlı değeri 20.000 TL , birikmiş amortismasını 8.000 Tl olan taşıt 10.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız. 2 - Kayıtlı değeri 5.000 TL , birikmiş amortismasını 3.000 Tl olan makine 4.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız. 26-Maddi Olmayan Duran Varlıklar: Fiziksel bir varlığı olmayan, işletmenin yararlandığı kullanımı sonucu gelirlerde artış meydana getiren şerefiye, haklar ve özel maliyetler bu hesap grubunda izlenir. Bu varlıklar ya bir bedel karşılığı elde edilir ya da işletme çalışmaları sonucu ortaya çıkar. Maddi olmayan duran varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 260 Haklar Hesabı 261 Şerefiye Hesabı 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hesabı 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı 264 Özel Maliyetler Hesabı 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 269 Verilen Avanslar Hesabı Maddi olmayan duran varlıklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı(-) Maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. İşleyişi ; Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesabının borcuna ( 7/A ya göre 770 genel yönetim gideri, 7/B ye göre 796 Amortisman ve tükenme payları hesabı ) 268 nolu bu hesabın alacağına yazılır. 260 Haklar Hesabı: İşletmelerin; patent, lisans, telif, imtiyaz, ticari marka, ünvan gibi para karşılığında elde ettiği ilgili işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkilerinden dolayı yaptığı harcamaların izlendiği ve takip edildiği hesaptır. İşleyişi: Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilir * ** Yararlanma süreleri içerisinde itfa edilir. (amortisman ayrılır. 268 birikmiş amortisman hesabında gösterilir.) *** Yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda, 5 yıllık sürede eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir. *** Her yıl sonunda yapılan itfa kaydında 7/A ya göre 770 -- 7/B ye göre 796 nolu hesabın borcuna, 268 Birikmiş amortisman hesabının alacağına kayıt edilir. *** En son yılda amortisman ayrılan tutarın toplamı 268 nolu hesabın borcuna, 260 nolu hesabı alacağına yazılarak kapatılır. Örnek 1- İşletme markanın patent hakkı için 3 yıllığına anlaşmış ve 90.000 TL yı % 18 KDV hariç peşin ödemiştir. Buna göre; a—patent hakkının alış kaydını b—sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız. Örnek 2- İşletmemiz Kale Narlı Kömür işletme hakkını % 18 KDV hariç 300.000 TL ya peşin satın almıştır. ( süre belli değil ) Buna göre; a—Kömür ocağı işletme hakkının alış kaydını b—sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız. 261 Şerefiye Hesabı: Ticari hayatta ün kazanan bir işletmenin satın alınmasında bu üne temel olan manevi değerine yada işletmenin bulunduğu yerdeki mevkisine ödenen bedeller bu hesapta gösterilir. Şerefiye tutarı, satın ayınan işyeri için ödenen tutar ile alınan varlığın emsal değeri arasındaki farktır. Şerefiye peştamallık olarak da adlandırılmaktadır. İşleyişi: Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borç tarafına kaydolunur. Yok edilmeleri ise amortisman yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle yapılır. 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda izlendiği hesaptır. İşleyişi: Yapılan giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yokedilmeleri amortisman yolu ile olur. Genelde 5 yılda eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir. 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutlarının geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamaların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bu tür giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilirken, giderler 5 yıl içinde eşit taksitlerle itfa edilerek yok edilir. 264 ÖZEL MALİYETLER HESABI Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile bu gayrimenkulun kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine teslim edilecek olan varlıklar için yapılan harcamalar bu hesapta gösterilir. İşleyişi: Yapılan harcamalar bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin 5 yıldan fazla olması durumunda ise 5 yılda eşit tutarlar ile amorti edilir. Not : normal bakım, tamir ve temizleme giderleri doğrudan gider yazılır. Örnek: 1-İşletme 4 yıllık olarak kiraladığı bir dükkan için% 18 KDV hariç 5.000 TL tutarında dekarosyon harcamasını peşin ödenmiştir. Buna göre; a—dekorasyon harcama kaydını yapınız. b—sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız. 2- İşletme kiraladığı işyeri için vitrin düzenlemesi yapmış ve % 18 KDV hariç 20.000 TL yı bankadaki hesaptan ödemiştir. Buna göre; a—vitrin düzenleme harcama kaydını yapınız. b—sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız Örnekler: 1- işletmemiz AY İŞLETMESİNİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 8 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 20.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 2- işletmemiz PİR ANONİM ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 40 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 60.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 3- işletmemiz ŞENER LİMİTED ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 55 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 100.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 4- —a-) İşletme muhasebe müdürü Ali Gül ü iş takibi için İstanbul”a göndermiş ve 7000 Tl yı avans olarak vermiştir. b--) Muhasebe müdürü İstanbuldan gelmiş iş avansının tamamını harcadığını bildirmiştir. 5- işletme 01-11-2015 de aylık 500 tl dan 3 aylığına deposunu kiraya vermiştir. Kira bedelini 3 ay sonra tahsil edecektir. Buna göre;
6 İşletme aylık 700 Tl dan 6 aylığına depo kiralamış ve 6 aylık kira bedelini peşin ödemiştir.Buna göre;
7- a--191 İND KDV 5500 TL, 391 HES KDV 6800 TL dır. b--191 İND KDV 7800 TL, 391 HES KDV 7200 TL dır. Buna göre Kdv borç ve alacağını hesaplayıp, KDV mahsup kaydını yapınız. Varsa vergi ödeme kaydını yapınız. 8- İşletme Bir kitabın telif hakkı için 4 yıllığına anlaşmış ve 40.000 TL yı % 18 KDV hariç peşin ödemiştir. Buna göre; a—Telif hakkının alış kaydını b—sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/a ve 7/b ye göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız 9- Kayıtlı değeri 12.000 TL , birikmiş amortismasını 7.000 Tl olan taşıt 6.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız 10- Kayıtlı değeri 9.000 TL , birikmiş amortismasını 3.000 Tl olan makine 4.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız PASİF ( KAYNAK ) HESAPLARIN İŞLEYİŞİ Kaynak hesapları KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR , UZUN VADELİ YABANCI KAYNALAR ve ÖZKAYNAKLAR olmak üzere 3 bölümden oluşur. 3-KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR : Kaynak Hesapları, işletmenin sahip olduğu varlıkların elde edilmesi için katlanılan borçlar ile sermayenin izlendiği hesaplardır. Varlıkların sağlandığı hesaplardır. 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: Bu hesap grubu bilanço tarihi itibarıyla işletmenin en çok bir yıl veya normal faaliyet dönemi sonuna kadar ödeyeceği veya ödenmesi düşünülen yabancı kaynakları kapsamaktadır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar hesap grubundaki hesap kodlarının hepsi 3 ile başlamaktadır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar aşağıdaki hesap gruplarına ayrılmıştır: 30-Mali Borçlar 36-Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 32-TicariBorçlar 37-Borç ve Gider Karşılıkları 33-Diğer Borçlar 38-Gelecek Aylara Ait Gelirler ve GiderTahakkukları 34-Alınan Avansla 39-Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 35-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hak Edişler 30-Mali Borçlar: İşletme tüm faaliyetlerini kendi öz kaynakları ile yürütemeyeceği için borçlanmalara ihtiyaç duyabilir. Kredi kuruluşları ya da piyasalardan sağlanan ve en fazla bir yıl içinde geri ödenecek olan borçların anapara, taksit ve faizleri mali borçlar hesap grubunda izlenir. Mali borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 300 Banka Kredileri Hesabı 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabı >>>>> 304 Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri Hesabı >>>>> 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hesabı >>>>> 306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hesabı >>>>> 308 Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hesabı (-) >>>>> 309 Diğer Mali Borçlar Hesabı 300 BANKA KREDİLERİ : Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan vadesi 1 yıla kadar olan kısa vadeli kredilere ilişkin tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak olarak kaydedilir, kredilerin ödenmeleri halinde borç olarak kaydedilir. Sene sonuda ya alacak kalanı verir yada hiç kalan vermez. NOT: Bankadan alınan krediye sene sonunda faiz ödenir. Ödenen faizler 7/A seçeneğine göre 780 FİNANSMAN GİDERİ Hesabının borcuna (7/ B ye göre 797 Finansman gideri hs ) 300 veya 100 nolu hesabın alacağına yazılır. Örnek: 1-İşletme 01.01.2015 tarihinde A bankasından 5 ay vadeli olarak 5.000 TL tutarında krediyi peşin olarak çekiyor. 2- 01.04.2015 tarihinde kredinin anaparasını ve 1.200 TL faizini ödüyor. 3- işletme Ziraat bankasıyla açık kredi anlaşması yapmış ve 30.000 TL kredi çekmiştir. 4-Kredi borcumuzun 5.000 TL lık kısmı peşin ödenmiştir. 5- kredi borcumuzun 10.000 TL lık kısmı aynı bankadaki mevduat hesabımızdan ödenmiştir. 6- Sene sonunda kredi borcumuza 3.000 TL faiz tahakkuk etmiş ve faiz kredi hesabımıza işlenmiştir. ( 7/A ve 7/ B ye göre kayıt ediniz ) 32-Ticari Borçlar: İşletmenin ticari işlemleri sonucu ortaya çıkan, bir yıla kadar vadeli senetli ve senetsiz borçlar bu hesap grubunda yer alır. Ticari borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 320 Satıcılar Hesabı
Ticari borçlar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına kayıt yapılır. 320 Satıcılar Hesabı: İşletmenin her türlü mal ve hizmet alımları sırasında ortaya çıkan ve vadesi 1 yıla kadar olan senetsiz ( veresiye, kredili ) borçları bu hesapta izlenir. İşleyişi: Senetsiz borcun doğması ile bu hesaba alacak olarak kaydedilir, ödenmesi halinde ise borç olarak kaydedilir. Örnek 1- 10.000 TL lık mal %18 kdv hariç veresiye alınmıştır. 2- satıcıya olan borcun 3.000 TL lık kısmı peşin ödenmiştir. 3- satıcıya olan borcun 4.000 TL lık kısmına çek verilmiştir. 4- 6.000 TL lık mal % 18 KDV hariç yarısı veresiye yarısı çek ciro edilerek alınmıştır. KDV tutarı peşin ödenmiştir. 321 Borç Senetleri Hesabı: İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlenmekte olduğu hesaptır. İşleyişi: Borç senetleri ortaya çıktığında senet tutarları bu hesaba alacak kaydedilir, senetlerin ödenmesi halinde ise borç kaydedilirler. *****senet degişmlerinde iki senet arasındaki fark faiz olup 7-a ya göre 780 finansman giderinin borcun da gösterir. Örnek 1- işletme 01.03.2015 tarihinde 3 ay vadeli senet karşılığı 20.000 TL tutarında mal alıyor. KDV %18 hariç. 2- 1.06.2015 tarihinde senet tutarı peşin olarak ödeniyor. 3- Vadesi dolan 4.000 TL borç senedini ödeyemeyeceğimizi satıcıya bildirmiş bunun yerine 1 ay vadeli 4500 tl lık yeni bir senetle değiştirilmiştir. 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) Sene sonunda envanter işlemlerinde bir sonraki yılda ödenecek borç senetleri varsa, bunlara reeskont faizi hesaplanır. İşleyişi: Hesaplanan reeskont faizi 322 nolu bu hesabın borcuna, 647 Reeskont faiz geliri hesabının alacağına yazılır. Ertesi yıl ( 1 ocak )322 nolu bu hesap alacaklı, 657 reeskont faiz gideri hesabının borcuna yazılır. Örnek: İşletme 31.12.2014 tarihinde 3.200 TL reeskont faiz tutarı hesaplamıştır. Buna göre; a-) 31/12/2014 deki reeskont kaydını b-)01/01/2015 tarihindeki kapatma kaydını yapınız. 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI Bir işin yapılması veya verilen bir değerin geri alınması yayda bir alacağın tahsilini garanti altına almak amacıyla geçici olara alınan depozitove teminatlar bu hesapta gösterilir. İşleyişi: Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına kaydedilir, geri ödenenler veya hesaba sayılanlar borcuna kaydedilir. *****Alınan teminatlar isletme acısından gelir sayılır ve 679 olagan dısı gelir ve karlar hesabının alacagında gösterilir. Örnek: 1-) İşletme bir iş için depozito olarak 4.000 TL yi peşin almıştır. 2-) bir hafta sonra depozitoyu iade etmiştir 3-) işletme 6 ayda tamamlanacak olan ek binası için ihale açmış , ihaleye AL, ÇAM ve ŞEN Firmaları katılmış ve her biri geçici teminat olarak 5.000 TL yı yatırmıştır. 4-) İhale sonuçlanmış ve AL ve ŞEN Firmaları ihaleyi kazanamadıkları için teminat tutarları geri ödenmiştir. 5-) ÇAM Firmasından alınan teminat gelir olarak kayıt edilmiştir. 33 DİĞER BORÇLAR 331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI;İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara olan kısa vadeli borçları bu hesabın alcağına yazılar. Ödendiğinde ise borcuna yazılır. Örnek: 1-) İşletme nakit ihtiyacı için ortağı Hakan AK.dan 40.000 TL borç para alıyor. 2-) işletmenin 1.180 TL lık elektrik faturasını ortak Erhan MUTLU kendi cebinden ödenmiştir.% 18 KDV dahil 3-) ortak Hakan Ak ve Erhan MUTLU ya olan borçlar ödenmiştir. 335 PERSONELE BORÇLAR HESABI: İşletmenin personeline olan çeşitli borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Ortaya çıkan personele borçlar bu hesabın alacağına kaydedilir, ödenmesi halinde borcuna kaydedilir. Örnek: 1-) İşletme nakit ihtiyacı için personeli Hakan A.dan 4.000 TL borç para almıştır. 2-) Bir hafta sonra bu borcunu çek keserek ödemiştir. 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI: İşletmenin faaliyet konusuyla ilgili olarak satıştan önce ( satılan malı teslim etmeden önce) peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına kaydedilir, malın teslim edilmesi, hizmetin görülmesi halinde borcuna kaydedilir. Örnek: 1-) İşletme 15.03.2015 tarihinde bir müşterisi işletmeden 13.000 TL lik malı almak için sipariş vermiş ve 6.000 TL avans olarak işletmeye peşin ödemiştir. 2-) bir hafta sonra mal teslim edilerek avans mahsup edilmiş kalan para ve %18 KDV nakit olarak alınmıştır. 3-) İşletme 20.03.2015 tarihinde bir müşterisi işletmeden 8.000 TL lik malı almak için sipariş vermiş ve 2.000 TL avans olarak işletmenin bankadaki hesabına yatırmıştır. 4-) 5 gün sonra mal teslim edilerek avans mahsup edilmiş kalan para ve %18 KDV nakit olarak alınmıştır. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI: İşletmenin yasal olarak ödenmesi zorunlu olan vergi (gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV ,v.b ), resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirildiğinde alacak olarak kaydedilir,vergi dairesine ödemeler yapıldında hesap borçlanır. Örnek: 1- İşletme 30.04.2009 tarihinde işyerinin kirası olarak 2.000 TL nakit ödüyor. Kiradan %20 gelir vergisi kesilmiştir. 2- Ertesi ayın 15'inde vergi peşin olarak ödenmiştir. 3-İşletme çiftci Ahmet den kilosu 1 TL den 2000 kg elma, kilosu 2 TL dan 1500 kg muzu % 8 KDV dahil peşin almıştır.Çiftçi borsaya kayıtlıdır. 4- İşletme çiftci Osman dan kilosu 2 TL den 3000 kg domatesi % 8 KDV dahil peşin almıştır.Çiftçi borsaya kayıtlıdır. Çiftci borsaya kayıtlı değildir. 5-işletme besiciden tanesi 500 TL dan 100 adet koyunu %8 kdv dahil senetle almıştır. Çiftci borsaya kayıtlı değildir. 6- işletme besiciden kilosu 10 TL dan 600 kg perynir i %8 kdv dahil çek düzenleyip almıştır. Çiftci borsaya kayıtlıdır. 7- 191 indirilecek kdv 55 00 TL , 391 hesaplanan kdv 6300 TL dir. Kdv mahsup kaydını yapıp varsa vergi ödeme kaydını yapınız. 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı: İşletmede çalışan işçilerden kesilen (işçi payı, işçi işsizlik payı) ve işverenden kesilen (işveren payı ve işveren işsizlik payı) kesintiler bu hesabın alacağında gösterilir. SGK ya ödeme yapıldığında ise bu hesabın borcunda gösterilir. ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ (AGİ) Kişinin kendisinin veya ailesinin asgari geçim düzeyini sağlayacak bölümünün toplam gelirden düşülerek vergi dışı bırakılmasıdır. - Eşi Çalışmayan personelin AGİ çocuk sayısı tavanı 3 çocuktur. - Eşi Çalışan personelin AGİ çocuk sayısı tavanı 5 çocuktur. Asgari geçim indirim oranları:
Asgari Geçim İndirimi Matrahı = Brüt ücret x AGİ Toplam oranı Asgari Geçim İndirimi: Asgari Geçim İndirimi Matrahı x %15 Ödenecek Gelir Vergisi: Gelir vergisi - Asgari geçim
ÖRNEK-1- :Brüt 1.647,00 TLX ile çalışan işçimiz bekar ve çocuksuzdur. İşyeri tehlike sınıfı 2 dir. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız. 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız.
1-SGK işçi payı = Brüt ücret x 14 100
2- işçi İşsizlik sigortası payı = Brüt ücret x 1 100
3-Gelir vergisi matrahı =Brüt ücret – (işçi payı + İşsizlik işçi payı)
4. Gelir vergisi = Gelir vergisi matrahı X15 100
5- Asgari geçim indirim Asgari Geçim İndirimi Matrahı = tutar x AGİ Toplam oranı Asgari Geçim İndirimi = Asgari Geçim İndirimi Matrahı x 15 100
A.G.İ Matrahı= 1.647,00 TL x 50 = 823,5 100 A.G.İ Tutarı= 823,5 x 15 = 123,53 TL 100 6- Ödenecek Gelir Vergisi:= Gelir vergisi - Asgari geçim indirimi 7. Damga vergisi = Brüt ücret X 7,59 1000
8. Kesintiler toplamı = İşçi payı + işsizlik işçi payı + Ödenecek Gelir ver + Damga ver Kesintiler toplamı =230,58+16,47+86,46+12,5 = 469,54 TL 9. Net ücret = Brüt ücret – Kesintiler toplamı Net ücret= 1647,00 – 469,54=1.300,99 TL 2--işverenden yapılacak kesintiler: 1-- SGK işveren payı = Brüt ücret x %[19 + (tehlike sınıfı ) ] 2 SGK işveren payı =1.647,00 TL x 20 = 240,30 100 2-- işveren İşsizlik sigortası payı= Brüt ücret X 2 100 işveren İşsizlik sigortası payı=1.647,00 TLX 2 = 32,94 100
------------------------------------------------------------------- ÖRNEK-2- Brüt 1.647,00 TLX ile çalışan işçimiz evli eşi çalışmıyor ve 1 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 3 dür.. Buna göre
ÖRNEK-3-- Brüt 1.647,00 TLX ile çalışan işçimiz evli eşi çalışıyor ve 3 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 4 dür.. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız. --------------------------------------------------------------------------------------- ÖRNEK4- Brüt 2.000 TL ile çalışan işçimiz evli eşi çalışmıyor ve 4 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 1dir.. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız. 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız. ---------------------------------------------------------------------------------------- ÖRNEK-5- Brüt 3.000 TL ile çalışan işçimiz evli eşi çalışmıyor ve 2 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 1dir.. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız. 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız.
372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI HESABI: İş Kanununa göre yasal nedenlerle işiten çıkan veya çıkarılan işçilere kıdem tazminatı ödenir. İşcinin ne zaman işten ayrılacağı belli olmadığı için tazminatlar işçiye ödenmeden gider hesabında gösterilmezÖrnek: İşletme 01.01.2008 tarihinde A bankasından 14 ay vadeli olarak 5.000 TL tutarında krediyi peşin olarak çekiyor. 01.03.2009 tarihinde kredinin anaparısını ve 1.800 TL faizini ödüyor.. Bu hesapta, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve bir yıl içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları karşılıkları izlenir. İşleyişi: Kıdem tazminatı için karşılık ayrıldığında süre belli olmaz ise önce 472 nolu hesabın alacağında, (BELLİ İSE 372 Nolu hesabın alacağında) 770 veya 794 nolu hesabın borcunda gösterilir. Örnek:1- İşletme 2014 sene sonunda isten ayrılma ihtimali olan personelleri için 30.000 TL lık kıdem tazminatı karşılığı ayırmıştır. 2- 01/04/2015 de iki işcimiz 2 ay sonra askere gideceklerini bildirmiş, bunun üzerine iki işci için 8.000 TL kıdem tazminatı hesaplanmıştır. 3- 01/06/2015 de iki işçimiz işten ayrılmış ve kıdem tazminatları peşin ödenmiştir. 380 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI: Bu hesap, peşin tahsil edilen ve gelecek döneme ait olduğu için, çalışılan dönemdeki hesaplara kaydedilmemesi gereken gelirleri izlemek için kullanılır. Çünkü muhasebenin dönemsellik kavramı gereği yapılan gelirler kendi dönemlerine kaydedilirler. İşleyişi: Gelecek döneme ait olduğu halde peşin olarak tahsil edilen gelirler, ait oldukları döneme kadar bu hesabın ALACAĞI na 100 veya 102 nolu hesabın BORCUNA yazılır. Hesapta bekleyen gelirler, ait olduğu dönemde ilgili gelir hesabının (649 nolu hesabın ) alacağına yazılırken 380 nolu bu hesabın borcuna kayıt yapılırlar. Örnek: işletmeye ait ir depo aylık 300 tl dan 5 aylığına kiraya verilmiş ve 5 aylık kira tutarı peşin alınmıştır. Buna göre; a- 5 aylık kira parasının tahsil kaydını, b- 5 ay sonraki kaydı yapınız. 381 GİDER TAHAKKUKLARI HESABI: İçinde çalışılan dönemde ortaya çıkan ancak ödenmesi gelecek aylarda yapılacak giderler bu hesabın alacağına, 7/A ya göre 770, 7/B ye göre 794 nolu hesabın borcuna yapılır. Süre bitiminde ise 381nolu hesabın borcuna yazılarak kapatılır. Örnek:İşletme aylık 1200 TL dan 2 aylığına kamyonet kiralamıştır. Kira bedelini 2 ay sonra ödeyecektir. Buna göre
4 - UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR : İşletmenin bir yıldan daha uzun vadeli almış olduğu borçlar bu bölümde yer alır. Uzun vadeli yabancı kaynaklar hesap grubundaki hesap kodlarının hepsi 4 ile başlamaktadır. 40-Mali Borçlar 42-Ticari Borçlar 43-Diğer Borçlar 44-Alınan Avanslar 47-Borç ve Gider Karşılıkları 48-Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 49-Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 40-Mali Borçlar: Bir yıldan uzun vadeli alınan krediler ve ihraç edilen menkul kıymetler bu grupta yer alır. Mali borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 400 BANKA KREDİLERİ HESABI: Banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan uzun vadeli (1 yıldan uzun ) krediler bu hesabın alacagında gösterilir. Dönem sonlarında ödenen faizler 7/A ya göre 780 , 7/B ye göre 797 nolu hesabın borcunda gösterilir. Örnek: 1- İşletme 01.01.2014 tarihinde A bankasından 14 ay vadeli olarak 5.000 TL tutarında krediyi peşin olarak çekiyor. 2- 01.03.2015 tarihinde kredinin anaparısını ve 1.800 TL faizini ödüyor. ÖZ KAYNAKLAR 5. Öz Kaynaklar: İşletme sahip ya da ortaklarının sermaye olarak verdikleri değerler ile faaliyetler sonucu sağlanan ve henüz işletmeden çekilmemiş olan kârlardan oluşan unsurlar bu hesap grubunda yer alır. Öz kaynkalar hesap grubundaki hesap kodları 5 ile başlamaktadır. Öz kaynaklar aşağıdaki hesap gruplarına ayrılmıştır: 50-Ödenmiş Sermaye 52-Sermaye Yedekleri 54-Kâr Yedekleri 57-Geçmiş Yıl Kârları 58-Geçmiş Yıl Zararları 59-Dönem Net Kârı (Zararı) 50-Ödenmiş Sermaye: Şirket ana sözleşmesinde ortakların taahhüt ettiği sermayeden ödenmeyen sermaye düşüldüğünde ödenmiş sermaye bulunur. 500 Sermaye Hesabı 501 Ödenmemiş Sermaye Hesabı (-) 500 Sermaye Hesabı: İşletme sahibi ya da sahiplerinin işletmeye tahsis edilen ve Ticaret Siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır İşleyişi: Taahhüt edilen sermaye tutarı bu hesaba alacak kaydedilir, sermaye artırımında bu hesap yine alacak kaydedilir, sermayenin azaltılmasında ise bu hesaba borç olarak kaydedilir. Örnek:1- işletme 50.000 tl nakit, 30.000 Tllık mal, 5.000 TL lık demirbaşı sermaye olarak koymuş ve işe başlamıştır. 2-Sermayenin iş hacmine göre fazla olmasından dolayı 10.000 TL sermaye azaltılmıştır 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI (-): İşletmeye tahsis edilen veya ortaklarca taahhüd edilen sermayenin henüz ödenmemiş kısmıdır. Hesabın kalanı ortakların sermayeye olan borçlarıdır. İşleyişi: Taahhüd edilen sermaye tutarı 500 Sermaye Hesabı alacağına karşılık bu hesaba borç kaydedilir, ortaklar taahhütlerini yerine getirdiklerinde bu hesaba alacak,ilgili varlık hesaplarına borç olarak kaydedilir. Örnek: 1/a -) HG Anonim Şirketi 5 kurucu ortak tarafından 01.01.2015 tarihinde ani biçimde kurulmuştur. Ana sözleşmeye göre şirket sermayesi 500.000 TL'dir. Ortakların sermaye payları eşittir. * Kuruluş işlemleri tamamlanmış ve Ortaklar, sermayenin tamamını ödemeyi taahhüt etmişlerdir ve şöyle yerine getirmişlerdir. (ödemişlerdir. b-) Kurucu ortaklardan ortak A 30.000 TL değerinde otomobil ve 70.000 TL değerinde demirbaş vermiştir. c -) Kurucu ortaklardan ortak B 100.000 TL değerinde arsa vermiştir. d -) Diğer kurucu ortaklar, ortak C, ortak D ve ortak E ise sermaye taahhütlerini nakit olarak ödemişlerdir. İSTENEN: HG ANONİM ŞİRKET in kuruluş kayıtlarını yapıp, kuruluş bilançosunu düzenleyiniz. Örnek :2/ a -) C VE D biraraya gelerek C ve Ortağı Kolektif Şirkenini 100,000 TL sermayeli kurmaya karar vermişlerdir * Kuruluş işlemleri tamamlanmış ve Ortaklar taahhütlerini şöyle yerine getirmişlerdir. b-) Ortak C taahhüdünün yarısını bankaya yatırmış, 5.000 TL sına demirbaş vermiş kalanını ise peşin ödemiştir. c -) Ortak D ise Taahhüdünün 30.000 TL sına mal vermiş, 10.000 Tl sına senet vermiş Kalan 10.000 Tl yı ise 3 ay sonra peşin yerine getirecektir .İSTENEN: HG ANONİM ŞİRKET in kuruluş kayıtlarını yapıp, kuruluş bilançosunu düzenleyiniz. 54-Kâr Yedekleri: Sermaye şirketlerinde kârın, gelecekte ortaya çıkacak riskleri karşılamak amacı ile dağıtılmayarak şirkette bırakılması ile ilgili hesaplar bu grupta yer alır. 540 Yasal Yedekler Hesabı: Kanun hükümleri uyarınca ayrılmış bulunan yedekler bu hesap kaleminde gösterilir. 541 Statü Yedekleri Hesabı: Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde ayrılan yedekler bu hesap kalemi içinde yer alır. 542 Olağanüstü Yedekler Hesabı: Sermaye şirketlerinde Genel Kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü yedek akçeler ile dağıtım dışı kalan kârlar bu hesapta yer alır. Örnek. 31/12/2014 de dönem karından 10.000 TL yasal yedek, 3.000 Tl olağanüstü yedek ayrılmıştır. 57-Geçmiş Yıl Kârları: 570 Geçmiş Yıllar Kârları Hesabı : Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve işletme sahibine veya ortaklarına dağıtılmamış bulunan kârlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi: 590 Dönem Net Karı Hesabının borcuna karşılık bu hesabın alacağına kaydedilir. Açılış kaydında önceki dönem net karı doğrudan bu hesabın alacağına kaydedilir Örnek: İşletmenin 2014 yılı sonundaki net karı 45.000 TL dir. 01/01/2015 tarihindeki kaydı yapınız.
58-Geçmiş Yıl Zararları: 580 Geçmiş Yıl Zararları Hesabı : Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem net zararlarının izlendiği hesaptır.. İşleyişi: 591 Dönem Net Zararı Hesabının alacağına karşılık bu hesabın borcuna kaydedilir. Açılış kaydında önceki dönem net zarar doğrudan bu hesabın borcuna kaydedilir. Örnek: İşletmenin 2014 yılı sonundaki net zararı 15.000 TL dir. 01/01/2015 tarihindeki kaydı yapınız.
59-Dönem Net Kârı (Zararı): Dönem net karı/zararı hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 590 Dönem Net Kârı Hesabı
NAZIM HESAPLAR 90. Teminat Hesaplar
Yüklə 484,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|