2018 yili programi

o TBtfî

ın w

Bölgeler

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TUIK, Maliye Bakanlığı

(1) İller bazında bütçe gelirleri ve giderleri il sınırları içindeki muhasebe birimlerince tahsil edilen ve ödenen tutarlardan oluşmaktadır. Bakanlıkların merkez muhasebe birimlerince tahsil edilen ve ödenen tutarlar il ayrımına tabi tutulmaksızın Türkiye verisinde yer almaktadır.

İS«

»rii-

Bölgesel gelişme politikaları, bölgelerdeki potansiyelin açığa çıkarılarak bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması ve refahın yurt sathına dengeli bir şekilde yayılmasını amaçlamaktadır. Bu çerçevede, bölgelerin beşeri sermaye ve kurumsal kapasitesinin geliştirilerek rekabet güçlerinin artırılması ve sosyal uyumun güçlendirilmesi hedeflenmektedir.

Bölgesel gelişme politikalarında sektöre! politikalarla uyum gözetilecek, bölgelerin ihtiyaçlanna duyarlı yenilikçi uygulama araçları geliştirilecek, desteklerde odaklanma ve katkısaiiık sağlanacak ve bölge planlan ile uygulama arasındaki bağlantıyı güçlendirecek program yönetimi yaklaşımına geçilecektir.

Bölgesel gelişme alanındaki kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi, bilgi teknolojisi ve veri altyapısının iyileştirilmesi, işbirliği ağlarının geliştirilmesi ve yatırım yapmanın kolaylaştırması sağlanacaktır.

Ayrıca, IPA II döneminde kalkınma ajanslarının daha etkin bir görev üstlenmelerine yönelik ilgili kurumiarla işbirliği içerisinde çalışmalar yürütülecek ve ajansların kurumsal yapılan ile insan kaynağı kapasitesi güçlendirilecektir.

c) Politika ve Tedbirler Politika / Tedbir	Sorumlu/ İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Başta düşük gelirli bölgelerde olmak üzere sosyo-ekortomik gelişme ve altyapı imkânları bakımından çevrelerine hizmet verme potansiyeli bulunan merkezleri destekleyen programlar güçlendirilerek sürdürülecek, göçün bölgesel büyüme odağı işlevi görecek bu merkezlere yönelmesini kolaylaştıran şartların oluşumu desteklenecektir. (Kalkınma Planı p.918)
Tedbir 349. Cazibe Merkezleri Programı uygulanacaktır.	Başbakanlık (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Kalkınma Ajansları	Aralık Sonu	Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde istihdam, üretim, ihracat ve gelir düzeyinin yükseltilmesi amacıyla başlatılan Cazibe Merkezleri Programının uygulanmasına devam edilecek, koordinasyon ve izleme faaliyetleri yürütülecektir.
Endüstriyel merkezlerin rekabet üstünlüğüne sahip olduğu alanlarda uzmanlaşması desteklenecektir. Bu merkezlerde Ar-Ge ve yenilik altyapısı geliştirilecek, yüksek katma değerli mal ve hizmet üretimi teşvik edilecek, küresel üretim sistemleriyle bütünleşmeleri kolaylaştırılacaktır. (Kalkınma Planı p.926)
Tedbir 350. Akıllı ihtisaslaşma yaklaşımına dayalı bölgesel yenilik stratejileri yaygınlaştırılacaktır.	Kalkınma Bakanlığı (S), Üniversiteler, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları	Aralık Sonu	Akıllı ihtisaslaşma yaklaşımına dayalı bölgesel yenilik stratejileri konusunda edinilen tecrübeler, yereldeki kurum ve kuruluşlara aktarılarak bu alandaki kapasite güçlendirilecektir. Bu çerçevede ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile tecrübe paylaşımı toplantıları düzenlenecek ve gerekli işbirlikleri tesis edilecektir.

Bölgelerin rekabet edebilirlikleri ile iş ve yatırım ortamının mukayeseli olarak analiz edilmesine yönelik kurumsal ve beşeri altyapı geliştirilecektir. (Kalkınma Planı p.923)
Tedbir 351. Yatırım Destek Ofislerinin beşeri kapasite eksiklikleri giderilecektir.	Kalkınma Bakanlığı (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakaniiğı, Çevre ve Şehirleşme Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı,, KOSGEB, TYDTA, Kalkınma Ajansları, TOBB, Özel Sektör	Aralık Sonu	Kalkınma Ajanstan Yatırım Destek Ofislerinde (YDO) istihdam edilmek üzere yeni personel alımı gerçekleştirilecek, eğitim ihtiyacı tespit edilecek, mevcut eğitim modülü geliştirilerek YDO personeline eğitimler düzenlenecektir.
Tedbir 352. Genç Girişimci Merkezleri yaygınlaştırılacaktır,	Kalkınma Bakanlığı (S), Üniversiteler, Kaikmma Ajanları, KOSGEB, TOBB	Aralık Sonu	İTÜ Çekirdek ve Magnet modeli esas alınarak başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olmak üzere gerekli altyapıya sahip illerde Genç Girişimci Merkezlerinin kurulması desteklenecektir.
Bölgesel düzeyde yenilikçi finansal destek mekanizmaları oluşturulacak, bu kapsamda bölgesel girişim sermayesi ve kredi garanti fonu uygulamaları başlatılacaktır. (Kalkınma Planı p.930)
Tedbir 353. Bölgesel girişim sermayesi model çalışması tamamlanacaktır.	Kalkınma Bakanlığı (S), Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Kalkınma Ajansları, İlgili Özel Sektör Kuruluşları	Aralık j Girişim sermayesi, finansman ihtiyacı Sonu olan ve katma değeri yüksek mal ve hizmet üreten işletmeleri ortaya gkarmak ve girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmak üzere kalkınma ajanslarının işbirliğiyle bölgesel düzeyde uygulanacaktır.
Kalkınma ajanslarının, AB fonları başta olmak özere, kaynak yönetimindeki rolü ve etkinliği artırılacaktır. (Kalkınma Planı p. 933)
Tedbir 354. Kalkınma ajansları sisteminin etkinliğini artırmak için ilgili mevzuat revize edilecektir.	Kalkınma Bakanlığı (S), Kalkınma Ajansları	Aralık Sonu	İlgili tarafların görüşleri alınarak, 5449 Sayılı Kanun, Destek Yönetim Kılavuzu, Kalkınma Ajansları Mal, Hizmet ve Yapım İşi Satın Alma İhale Usul ve Esaslarında değişiklikler yapılacak; Destek Programlarının Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar hazırlanacaktır.
Tedbir 355. Kalkınma ajanslarının kurumsal performanslarının değerlendirilmesi yapılacaktır.	Kalkınma Bakanlığı (S), Kalkınma Ajansları	Aralık Sonu	Kaikmma ajanslarının kurumsal performansları; kurumsal yönetim, planlama, işbirlikleri, strateji çalışmaları, mali ve teknik destekler, yatırım destek ve tanıtım çalışmaları başlıklarında belirlenecek kavramsal çerçeve ve yöntemler doğrultusunda değerlendirilecektir.

Tedbir 356. Kaikınma ajansianmn, AB fonlarını kullanma ve kullandırma kapasitesi geliştirilecektir.	Kalkınma Bakanlığı (S), Avrupa Birliği Bakanlığı, Program Otoritesi Bakanlıklar, Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Ajansları	Aralık Sonu	Kalkınma Ajansianmn AB eş | finansmanı ile yürüttüğü projelere ilişkin gelişmeler takip edilecek, yönlendirmelerde bulunulacak ve gerekli eğitimler verilecektir.
Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Programı
Tedbir 357. Merkezi bir elektronik altyapıya kavuşturmak amacıyla belediye hizmetleri standartlaştıniacaktır.	İçişleri Bakanlığı (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK, Türkiye Belediyeler Birliği	Aralık Sonu	Belediyeler tarafından yürütülen hizmetler standartlaştırılarak, vatandaşın belediye hizmetlerinden elektronik ortamda yararlanmasına imkân sağlamak üzere Bulut Belediye Projesi aracılığıyla merkezi bir altyapıya kavuşturulacaktır.
Tedbir 358. Büyükşehir belediyelerinin akıllı kent uygulamalarına yönelik fizibilite çalışmaları desteklenecektir.	Kalkınma Bakanlığı (S), İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Ajansları, TÜBİTAK, Türkiye Belediyeler Birliği	Aralık Sonu	Büyükşehir belediyeleri tarafından aklilı kent uygulamalarının hayata geçirilmesine yönelik fizibilite çalışmaları hazırlanmasının teşvik edilmesi amacıyla kalkınma ajanslarınca mali ve/veya teknik destek sağlanacaktır.
Tedbir 359. Bölge Kalkınma İdarelerinin kurumsal yapısı iyileştirilecektir.	Kalkınma Bakanlığı (S) Bölge Kalkınma İdareleri, Kalkınma Ajansları	Haziran Sonu	Eylem Planlarına dair sorumluluklarının yerine getirilmesi için gereken beşeri kaynak yapısı etüt edilerek gerekli yasal düzenlemeler yapılacak, bölge kalkınma idarelerinin personel eksikliği giderilecektir. Başta yeni alınanlar olmak üzere tüm personele yönelik eğitim ihtiyacı bulunan alanlarda eğitim programları düzenlenecektir.

Mekânsal Gelişme ve Planlama

2. 
   Mevcut durum
   

Hızîı şehirleşme ve yere! yönetimierin kapasite sorunlarına bağlı olarak, mekânsal gelişme ve planlamanın temel sorunu plansız yapılaşma olmuştur. Günümüzde ise mekânsal planlar önemli ölçüde tamamlanmış olmakla birlikte, bu planlar ile istenilen yaşam kalitesi düzeyine ulaşılamamıştır. Ayrıca, planların uygulanması, izlenmesi ve denetimi ile farklı kademelerdeki planlar arasındaki tamamlayıcılık ve eşgüdüm sorunları önemini korumaktadır. Diğer taraftan, küreselleşme süreciyle birlikte artan yerel rekabet, yükselen gelir ve refah düzeyi, şehirlerden beklenen işlevleri ve yaşam kalitesi yönündeki talepleri artırmıştır.

6360 sayılı Kanunla büyükşehir belediyelerinin yetki alanının il sınırı olarak belirlenmesi şehirleşme oranında önemli bir artışa sebep olmuştur. 2012 yılında nüfusu 20 binin üzerinde olan yerleşimlerde yaşayan nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 72,3 iken 2016 yılında bu oran yüzde 87,9 seviyesine yükselmiştir.

		2012	2013(2)	2014	2015	2016
Nüfus (Bin Kişi)	Türkiye	75 627	76 667	77 696	78 741	79 815
	Kent	54 705	66 488	67 720	69 004	70 165
	Kır	20 922	10 179	9 976	9 737	9 650
Dağıtım (Yüzde)	Kent	72,3	86,7	87,2	87,6	87,9
	Kır	27,7	13,3	12,8	12,4	12,1
Nüfus Artışı (Yüzde)	Türkiye	1,2	1,4	1,3	1,3	1,4
	Kent	2,0	21,1	1,9	1,9	1,7
	Kır	-0,8	-51,4	-2,0	-2,4	-0,9

Kaynak: TÜİK

1. 
   Nüfusu 20.000111 üzerinde olan yerleşimler kent kabul edilerek hazırlanmıştır.
   
2. 
   6360 sayılı Kanun ile yeni büyükşehirler tanımlanmış ve bazı idari sınırlar değiştirilmiştir.
   

İmar ve planlama sisteminin yapısal ve işlevsel sorunlarını çözecek; planların amacı, niteliği, kapsamı ve arazi kullanım kararlarındaki belirleyicilik düzeylerini netleştirecek yeni bir şehircilik kanununun hazırlanmasına dair ihtiyaç devam etmektedir.

Merkezi kurumlanın plan yetkilerinin genişletilmesinden ziyade planlama, yapılaşma ve denetim sürecinde dikkate alınacak nesnel kuralların geliştirilmesi ve teknik olarak detaylandırılması gerekmektedir.

Üst ölçekli planlarda arazi kullanım türlerine göre ilkelerin, sayısal hedeflerin ve temel ölçütlerin belirlenmesine yönelik ihtiyaçlar ağırlık kazanmıştır.

Planlı alanlarda imar uygulamalarının yetersiz kalmasıyla arazi kullanım kararı ve yoğunluk artışına neden olan çok sayıda plan değişikliğinin yapılması şehirlerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.

Yeni bir şehircilik vizyonunun geliştirilmesi ve Habitat III Yeni Kentsel Gündeminin uygulamaya yansıtılması amacıyla 2017 yılında Şehircilik Şurası toplanmış olup Şurada; kimlikli şehirler, yeni kentsel dönüşüm yaklaşımı, toplumsal bütünleşme ve sosyal uyum, güçlü yerel yönetimler ve şehircilik uygulamaları temaları ele alınmıştır.

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği iie yatay yapılaşma teşvik edilerek bina ve bağımsız bölümlere yönelik standartlar geliştirilmiş ve yapıların estetiğine ilişkin belediyelere yetki veren düzenlemelerle yaşam kalitesinin iyileştirilmesi amaçlanmıştır.

Mekânsal planların yapımında yapılaşma sınırları, yoğunlukları ve uygulama esaslarının mikro bölgeleme ve jeolojik etüt sonuçlan ile yüzyıllık feyezan debisi gibi teknik kriterler üzerinden belirlenmesine ihtiyaç bulunmaktadır.

Kamulaştırma, toplulaştırma ve imar uygulamalarının etkililiğini artırmak ve piyasanın daha sağlıklı işlemesini sağlamak üzere objektif ölçütlere dayalı bir gayrimenkul değerleme sisteminin geliştirilmesi gerekmektedir.

Mekânsal planların hazırlık, uygulama ve denetim süreçlerinde etkinliği artıracak Coğrafi Bilgi Sistemlerinin işlerliğinin sağlanmasına ihtiyaç vardır.Katma değeri yüksek üretim, yenilikçilik, teknoloji geliştirme, sosyal ve ekonomik sermayenin etkinliğinin artırılması gibi kalkınma hedeflerini mekânsal planlama boyutuyla ele alan üreten şehirler yaklaşımının önemi artmaktadır.

Kentsel yaşam kalitesinin ve kentlerdeki dönüşümün ölçülmesi ve izlenmesine ilişkin yeterli veri altyapısı bulunmamaktadır.

Amaç ve Hedefler

Şehirlerimizi ve şehirleşme dinamiklerimizi tarih ve medeniyet perspektifiyle gözden geçirerek insanların yaşadıkları kentsel mekân ve çevreyi sahiplenmesi ve güzelleştirmeye yönelik talep ve katkılarının artırılması hedeflenmektedir.

Temel kentsel hizmetlere tüm vatandaşların adil şekilde erişebilmesi amacıyla hizmet sunumunda mahalle ve komşuluk birimlerini dikkate alacak plan uygulamaları hayata geçirilecektir. Öncelikle sosyal donatı ve yeşil alanlara yürüme mesafesinde erişilebilmesine yönelik mahalle düzeyinde standartlar geliştirilecektir.

Mekânsal planlar vasıtasıyla yaşanabilir mekânların sağlanması için çevre, çocuk, kadın, engelli ve yaşlı dostu, kimlikli, erişilebilir ve üreten şehirler oluşturmaya yönelik girişimler desteklenecektir.

Kentsel mekânların planlanması ve tasarımında aile, komşuluk ilişkileri ve mahalle kültürü gibi toplumsal değerler dikkate alınacaktır.

Kentsel tasarım projelerinde yerel yönetimleri yönlendirecek temel ilkeler belirlenecek ve yere özgü mekânsal özellikleri yansıtmaya dönük çalışmalar yapılacaktır.

Mekânsal planların uygulanmasında yaşanan sorunlar tespit edilerek uygulanabilirliğinin artırılmasına yönelik örnek çalışmalar yapılacak ve sonuçlar mevzuata yansıtılacaktır. Ayrıca, planların izlenmesi ve denetlenmesine yönelik kurumsal mekanizmalar geliştirilecektir.

Afet ve diğer kentsel risklerin yüksek olduğu yerleşmelerin planlarında risk azaltıcı tedbirler esas alınacaktır.

c) Politika ve Tedbirler Politika / Tedbir	Sorumlu/İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Mekânsal planlama sistemi merkezîn düzenleyici ve denetleyici roi üstleneceği, planlama ve uygulamanın ise yerinde gerçekleştirileceği, ortak karar alma süreçlerini güçlendiren bir yapıya dönüştürülecektir. (Kalkınma Planı p.944)
Tedbir 360. İmar planı izieme, değerlendirme ve denetim sisteminin kurulmasına yönelik çalışmalar başlatılacaktır.	Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (S), İlgili Bakanlıklar, Mahalli İdareler, Üniversiteler, İlgili STKlar	Aralık Sonu	İmar planlarının yapım, uygulama ve değişiklik süreçleri gözden geçirilecek, alternatif izleme ve denetlenme mekanizmaları ile kurumsal yapılanma önerileri geliştirilecektir.