3-Mavzu. Iqtisodiy tahlilning asosiy tamoyillari va mazmu 1

Istiqbol tahlili. 
Istiqbol tahlili, deganda xo’jalik yurituvchi sub`ektning kelgusi faoliyatini 
oldindan o’rganish, bo’ladigan jarayonlarni oldindan belgilash maqsadida amalga oshiriladigan 
tahlil tushuniladi. Masalan, xo’jalik yurituvchi sub`ekt biznes-rejani to’zish uchun o’z faoliyatini 
nima bilan yakunlashi to’grisida aniq tushuncha va ko’rsatkichlarga ega bo’lishi kerak. Bu esa 
istiqbol tahlili orqali amalga oshiriladi. Hozirgi ‘aytda uni loyiha tahlili, ham deb atamoqdalar. 
Istiqbol tahlilini asosiy vazifalari 
bo’lib kuidagilar xisoblanadi:
1) xo’jalik faoliyatini bashorat qilish;
2) istikbol rejalarini ilmiy asoslash; 
3) ularni bajarilishi ustidan nazorat qilish va baholash. 
Korxonani asosiy vazifasi xalk xo’jalik uchun xozirgi kundagi eng zarur 
ma`sulotlarni keraqli mikdorda va sifatli qilib ishlab chiqishdir. Xalk xujaligi uchun lozim bulgan 
hajmdagi va turdagi mahsulotni aniqlash uchun: shu mahsulotga bulgan extiej; korxonani shu 
ma`sulotni ishlab chiqarish imkoniyati; shu turdagi ma`sulot ishlab chiqarishdagi boshqa 
korxonalar imkoniyati; mol yetkazib beruvchilarni imkoniyatlari va boshqalarni o’rganish kerak. 
O’zaro bog’langan ob`ektlar bo’yicha o’tkaziladigantahlil turlari 

---

Texnik-iqtisodiy tahlil. 
Ushbu tahlil kom’leks iqtisodiy tahlil va muhandislik tahlilning 
birikishi asosida hosil bo’lgan. Texnika-iqtisodiy tahlil 3 yo’nalishda olib boriladi: 
- ishlab chiqarishning texnik darajasini tahlil qilish; 
- shlab chiqarishni tashkil qilish, mehnat va boshqaruvni tahlil qilish; 
- ishlab chiqarilgan mahsulotning texnik darajasini tahlil qilish. 
Korxonaning texnik darajasini tahlil qilish jarayonida korxonaning ishlab chiqarish bazasini 
rivojlantirish darajasini, ilg’or texnologiya jarayonlarini joriy qilish, ishlab chiqarishni kom’leks 
mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, qo’l mehnatini to’la mexanizatsiyalash, zamonaviylash-
tirish kabi masalalar kiradi. 
Ishlab chiqarishni tashkil qilish, mehnat va boshqaruv masalalarini tahlil qilish jarayonida 
qo’llanilayotgan boshqaruv shaqllarining ‘rogres-sivligi (ilg’orligi), boshqaruv tizimining 
samaradorligi, boshqaruv shaqllarining ilg’orligi, boshqaruv tizimining samaradorligi, boshqaruv 
a’’aratini qisqartirish kabi yechimlar hal etiladi. 
Mahsulotning texnik darajasini tahlil qilish jarayonida istehmolchi-lar talablarini hisobga 
olgan holda yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqa-rish, ularning texnik va iqtisodiy ko’rsatkichlari 
res’ublikamizda va chet ellarda ishlab chiqarilgan eng yaxshi (yuqori) namunalari bilan 
taqqoslash. Mahsulotning texnik darajasi ularni attestatsiya qilish orqali aniqlanadi. Texnika-
iqtisodiy tahlil iqtisodchilar, texniklar, muhandislar, mutaxassislardan to’zilgan kom’leks brigada 
orqali amalga oshiriladi.