3 mavzu. Konsultatsiya bosqichlari

3.3.Psixologik maslahatni o‘tkazish bosqichlari 
Psixologik maslahatni boshdan oxirigacha bo‘lgan jarayoni ko‘rinishi
maslahatni asosiy bosqichlarini ketma-ketlik tarzida tasavvur qilish mumkin va
ularni xar biri maslahat jarayonida o‘ziga xos o‘rni bo‘lib, qandaydir ma’lum bir
vazifani bajaradi va o‘ziga xos maxsus xususiyatga ega.
Psixologik maslahatni o‘tkazishning asosiy bosqichlari quyidagilar:
1. Tayyorgarlik bosqichi. Bu bosqichda Konsultant qayd qilish jurnalidagi
yozuvlar, shu bilan birga psixologik maslahat o‘tkazish uchun talabnoma qabul
qilgan xodimdan olgan ma’lumot asosida mijoz bilan tanishadi. Ishning bu
bosqichida Konsultantning o‘zi ham psixologik maslahatni o‘tkazishga
tayyorgarlik ko‘radi. Bu bosqichda Konsultantning ish vaqti asosan 20-30 minutni
tashkil qiladi.
2. Moslashish bosqichi. Bu bosqichda Konsultant shaxsan mijozni kutib
oladi, u bilan tanishadi va mijoz bilan hamkorlikda ishlashga tayyorlanadi. Mijoz
ham o‘z navbatida xuddi shu jarayonni bajaradi. Agar maslahat o‘tkazish uchun
hamma narsa tayyorlangan bo‘lsa, bu bosqich o‘rtacha 5-7 daqiqa vaqtni olishi
mumkin.
3. Tashxis qo‘yish bosqichi. Bu bosqichda Konsultant mijozni muammosini
eshitadi va uni tahlili asosida mijozni muammosini aniqlaydi. Ushbu bosqichning
asosiy mazmuni mijoz o‘zi va muammosi haqida, shu bilan birga mijozni
psixodiagnostika tekshiruvdan o‘tkazish (agar bunga zarurat bo‘lib, mijozni
muammosini aniqlash va uni optimal yechimini topish uchun). Bu bosqichda
psixologik maslahatni o‘tkazish uchun zarur vaqtni va muddatni aniq belgilash
imkoni bo‘lmaydi, chunki uni aniqlash mizojning muammosini o‘ziga xosligi va
uning individual xususiyatlariga bog‘liq. Bu vaqt amaliy jihatdan psixologik test
o‘tkazish vaqtni hisobga olmagan holda kam deganda bir soatni tashkil qiladi.
Ba’zan bu psixologik maslahatning bu bosqichi 4 soatdan 6-8 soat vaqtni olishi
mumkin.
4. Tavsiya berish bosqichi. Konsultant oldingi bosqichlarda mijoz va
uning muammolari to‘g‘risida zarur ma’lumotlarni to‘plab, bu bosqichda mijoz
bilan birgalikda uning muammosi bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqadi. Bunda
bu tavsiyalar aniqlashtiriladi, barcha mayda-chuyda vaziyatlar konkretlashtiriladi.
Psixologik maslahatning bu bosqichini o‘tkazishda asosan o‘rtacha vaqt 40
daqiqadan 1 soatni tashkil qiladi.

---

---

5. Nazorat bosqichi. Bu bosqichda Konsultant va mijoz olingan amaliy

maslahat va tavsiyalar mijoz tomonidan amaliy jihatdan amalga oshirilayotgani va
uni baholanishi qanday nazorat qilinishi borasida o‘zaro kelishib oladilar. Shu
yerda Konsultant va mijoz tavsiyalarni bajarish jarayonida yuzaga keladigan
savollarni qachon, qaerda va qanday xal qilish masalasini kelishib oladilar. Bu
bosqichni yakunida agar zarurat tug‘ilsa, Konsultant va mijoz keyingi safar qachon
va qaerda uchrashishni ham kelishib oladilar. Psixologik maslahatning ushbu
yakuniy bosqichi o‘rtacha 20-30 daqiqa vaqt ichida o‘tkaziladi.
Agarda yuqoridagilarni jamlaganda aytish mumkinki, psixologik maslahatni
o‘tkazishning besh bosqichiga o‘rtacha 2-3 soatdan 10-12 soatgacha vaqt ketishi
mumkin (psixologik testga ajratilgan soatdan tashqari).
Psixologik yordamning asosiy xususiyatlaridan biri psixolog-masla-hatchi
mijoz bilan rejalashtirilgan uchrashuvga oldindan tayyorgarlik ko‘rish
imkoniyatiga ega bo‘lishidir.
Mijoz uchun uchrashuvni tayyorlash bir necha bosqichlardan iborat:
1.
Mijoz va uning muammosi haqida dastlabki ma’lumotlarni to‘plash.
Ushbu ma’lumotlar maslahatchiga maslahatni keyingi bosqichlariga
tayyorgarlik ko‘rishida zarur ahamiyatga ega.
Ma’lumotlarni esa quyidagi manbalardan olish mumkin:
-
Qayd qilish kitobi;
-
Boshqa maslahatchi tomonidan qayd etilgan mijoz haqidagi taassurot
(tashqi ko‘rinishi va hokazo);
-
Hisobda turgan varaqa orqali mijoz haqidagi ma’lumot.
Qayd qilish kitobining namunaviy jadvali quyidagi shaklda bo‘lishi mumkin.