5-mavzu: O‘quvchilarning stressga qarshiligini oshirish bo‘yicha tizimli ishlarni tashkil etish Reja

5-mavzu: O‘quvchilarning stressga qarshiligini oshirish bo‘yicha tizimli ishlarni tashkil etish
Reja:

1. 
   Psixologik savodxonlik va sog’lomlikni shakllantirish.
   
2. 
   Shaxs strukturasi bilan ishlash.
   
3. 
   O‘quvchilarni ma’naviy qadriyatlar bilan tanishtirish.
   
4. 
   O‘quvchilarning tafakkurini shakllantirish va rivojlantirish.
   

Stressga¹ bardoshlilik va sog‘liq. B.B.Velichkovskiyni izlanishlarida stressga individual qarshilik darajasi va inson farovonligining turli jihatlari о‘rtasidagi doimiy aloqalar aniqlandi. Xususan, stressga individual yuqori qarshilik, tekshiruvdan oldingi olti oylik davrda о‘tkir kasalliklarning rivojlanish ehtimolini pasayishiga olib keladi, shuningdek stressga individual yuqori qarshilik surunkali kasalliklarning rivojlanish xavfini susaytirish bilan bog‘liq ekanligi aniqlandi. Xulqatvor darajasida, odamning stressga yuqori darajada qarshilik kо‘rsatishi, chekish va spirtli ichimliklarni kamroq iste’mol qilish kabi stressni yengib о‘tishning kam uchraydigan shakllarini namoyon qiladi. Ushbu "yomon odatlar" ning о‘ziga xos xavfi shundan iboratki, ular qisqa muddatda muayyan yengillikni keltirib chiqaradi, natijada ular somatik salomatlikning sezilarli darajada yomonlashishiga olib keladi va odamning stressga qarshi turish qobiliyatini sezilarli darajada kamaytiradi. Treninglar shuni kо‘rsatdiki, odamning stressga nisbatan yuqori qarshilik kо‘rsatishi, chekishga nisbatan past qarshilik kо‘rsatadigan odamlarga qaraganda chekish va alkogol ichimliklarni kamroq iste’mol qilishadi. Umuman olganda, stressga individual yuqori qarshilik kо‘rsatadigan odamlar sog‘lom turmush tarzi bilan ajralib turadi, bu ish va dam olish rejimiga hamda jismoniy mashqlarning muntazamligiga muvofiq namoyon bо‘ladi. Stressga individual qarshilik darajasi va surunkali psixologik stressning eng xavfli oqibatlaridan biri о‘rtasidagi ishonchli bog‘liqlik ham aniqlandi, bu - psixologik sо‘nish sindromi. Shunday qilib, stressga nisbatan yuqori individual qarshilik, bu murakkab kompleksli psixologik kasallikning oldini olishni ogohlatirishda katta, balki eng muhim markaziy rol о‘ynaydi. Bu nafaqat insonning hayot sifatini keskin pasayishiga olib keladi, balki uning kasbiy, shaxslararo munosabatlarga bо‘lgan munosabatining yaxlitligini sezilarli darajada kamaytiradi. Ikkinchisi jamiyat farovonligiga tahdid soladigan xavfli vaziyatlarning paydo bо‘lishi xavfining oshishiga olib kelishi mumkin. Umuman olganda, psixologik stressning salbiy oqibatlari rivojlanishining oldini olishda stressga individual qarshilik kо‘rsatishning roli aniqlandi. Shunday qilib, stressga individual qarshilik kо‘rsatish "yutish vazifasini" bajaradi, mavjud obyektiv stressorlarning ta’sirini neytrallashtiradi, bu esa uzoq umr kо‘rish qiyin bо‘lgan taqdirda ham yuqori ruhiy va somatik salomatlikni saqlashga imkon beradi. Zamonaviy sharoitlarda stress yukining intensivligi obyektiv holatda doimiy ravishda о‘sib boradigan bо‘lsa, stressga yuqori darajada individual qarshilikni saqlab turish va shakllantirish vazifasi alohida ahamiyatga ega bо‘ladi.

G.Selyeni fikricha stress 3 bosqich ajratiladi.
- xavotirlik bosqichi;
- moslashish bosqichi;
- о‘ta charchash bosqichi.