5-mavzu: O‘quvchilarning stressga qarshiligini oshirish bo‘yicha tizimli ishlarni tashkil etish Reja

Shaxsda kechadigan stresslarning turlari.

Stress turlari	Faol stress	Bilvosita stress	Sust stress	Bilvosita sust stress
Jismoniy stress	Zarba berish.	Oyog‘idan chalish.	Xalaqit berish, ziyon yetkazish, tо‘siqlar.	Vazifani bajarishdan bosh tortish.
Verbal stress.	Jabrlanuv- chini xaqorat qilish, shaxsiyatiga tegish.	Yomon mish-mishlar, gap-sо‘zlarni tarqatish.	Sо‘zlashishdan bosh tortish	Kelishishni xoxlamaslik yozma yoki og‘zaki.

Stress ushbu turlarga bо‘linadi:

Faol stress,
Bilvosita stress,
Sust stress,
Bilvosita sust stress,
Jismoniy stress,
Verbal stress,
Ochiq stress,
Yashirin stress va boshqalar.


Doimiy stresslar
Uyqusizlik.
Kо‘krakdagi og‘riq, ya’ni muskullarning yurak atrofidagi og‘riqlar.
Yо‘tal (tez-tez tomoqni tozalash uchun bо‘ladigan yо‘tal).
Jinsiy qoniqmaslik.
Emotsional disbalans, ya’ni kayfiyatning tushib ketishi.
Doimiy toliqish va haddan tashqari semirish.


O‘quvchilarning tafakkurini shakllantirish va rivojlantirish
Fikrlash maqsadga muvofiqdir. Fikrlash zarurati, avvalambor, hayot va amaliyot jarayonida inson oldiga yangi maqsad, yangi muammo, yangi holatlar va faoliyat sharoitlari paydo bo'lganda paydo bo'ladi. O'z mohiyatiga ko'ra, fikrlash faqat ana shu yangi maqsadlar paydo bo'ladigan vaziyatlarda zarur bo'lib, ularga erishish uchun eski, eski vositalar va faoliyat usullari etarli emas (garchi zarur bo'lsa ham).
Psixologiyada fikrlash turlarining quyidagi oddiy va biroz shartli tasnifi keng tarqalgan:
1) vizual va samarali;
2) vizual-majoziy;
3) mavhum.
Tarixiy taraqqiyot jarayonida odamlar o‘zlari oldida turgan vazifalarni birinchi navbatda amaliy faoliyat nuqtai nazaridan hal qildilar; shundan keyingina
nazariy faoliyati ajralib turdi. Masalan, uzoq ajdodimiz dastlab yer uchastkalarini amaliy (qadam va hokazo) o‘lchashni o‘rgangan va shundan keyingina ushbu amaliy faoliyat jarayonida shakllangan bilimlar asosida geometriya asta-sekin vujudga kelgan va maxsus nazariy fan sifatida rivojlangan. . Amaliy va nazariy faoliyat bir-biri bilan uzviy bog‘liqdir. "G'oyalar, g'oyalar, ongni ishlab chiqarish dastlab bevosita moddiy faoliyatga to'qilgan ...". Demak, asosiy faoliyat sof nazariy emas, balki amaliy faoliyatdir. Faqat ikkinchisi rivojlangan sari nisbatan mustaqil nazariy aqliy faoliyat sifatida ajralib turadi.
Nafaqat shaxsning tarixiy rivojlanishida, balki har bir bolaning aqliy rivojlanishi jarayonida ham boshlang'ich nuqta sof nazariy emas, balki amaliy faoliyat bo'ladi. Bolalarning tafakkuri birinchi navbatda aynan shu ikkinchisida rivojlanadi. Maktabgacha yoshda (uch yoshgacha) fikrlash asosan vizual va samaralidir. Bola bilish mumkin bo'lgan narsalarni tahlil qiladi va sintez qiladi, chunki u o'z qo'llari bilan hozirgi vaqtda idrok etilgan u yoki bu ob'ektlarni amalda ajratib turadi, qismlarga ajratadi va birlashtiradi, korrelyatsiya qiladi, bir-biri bilan bog'laydi. Qiziquvchan bolalar ko'pincha "ichida nima borligini" bilish uchun o'yinchoqlarini sindirishadi.
Eng oddiy shaklda vizual-majoziy fikrlash asosan maktabgacha yoshdagi bolalarda sodir bo'ladi, ya'ni. to'rt yoki etti yoshda. Tafakkurning amaliy harakatlar bilan aloqasi, garchi ular saqlab qolsa ham, avvalgidek yaqin, bevosita va bevosita emas. Tanish mumkin bo'lgan ob'ektni tahlil qilish va sintez qilish jarayonida bola har doim ham uni qiziqtiradigan narsaga qo'llari bilan tegishi shart emas va hech qanday holatda. Ko'p hollarda ob'ekt bilan tizimli amaliy manipulyatsiya (harakat qilish) talab qilinmaydi, lekin hamma hollarda bu ob'ektni aniq idrok etish va tasavvur qilish kerak. Boshqacha qilib aytganda, maktabgacha yoshdagi bolalar faqat vizual naqshlarda o'ylashadi va hali tushunchalarni o'zlashtirmaydilar.
Maktab yoshidagi bolalarning amaliy va vizual-sensor tajribasi asosida mavhum tafakkur rivojlanadi - dastlab eng oddiy shakllarda, ya'ni mavhum tushunchalar shaklida fikrlash. Bu yerda fikrlash nafaqat amaliy harakatlar shaklida va nafaqat vizual tasvirlar (idrok va g'oyalar), balki birinchi navbatda mavhum tushunchalar va fikrlash shaklida namoyon bo'ladi.
Turli bolalarda fikrlashning individual xususiyatlari, birinchi navbatda, ular aqliy faoliyatning turli xil va bir-birini to'ldiruvchi turlari va shakllarining (vizual-majoziy, vizual-samarali va mavhum fikrlash) turli nisbatlariga ega bo'lishida namoyon bo'ladi. Fikrlashning individual xususiyatlariga kognitiv faoliyatning boshqa sifatlari ham kiradi:
Mustaqillik
Moslashuvchanlik
Fikrlash tezligi.
Tafakkurning mustaqilligi, birinchi navbatda, yangi savol, yangi muammoni ko'rish va qo'yish, so'ngra ularni mustaqil hal qilish qobiliyatida namoyon bo'ladi. Bunday mustaqillikda tafakkurning ijodiy tabiati aniq ifodalanadi.
Fikrlashning moslashuvchanligi, agar u muammoni hal qilish jarayonida asta-sekin ajratilgan va o'z vaqtida e'tiborga olinishi mumkin bo'lmagan muammoning shartlariga javob bermasa, muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan yo'lni (rejani) o'zgartirish qobiliyatidadir. boshlanishi.
Fikrlash tezligi, ayniqsa, odam juda qisqa vaqt ichida (masalan, baxtsiz hodisa paytida) ma'lum qarorlar qabul qilishi kerak bo'lgan hollarda kerak bo'ladi. Ammo talabalar ham bunga muhtoj. Xullas, ba’zi bir yaxshi o‘quvchilar, hatto o‘rta maktabda o‘qiyotganda ham, o‘zlari uchun yangi masala yechish uchun doskaga chaqirilsa, uyalib, adashib qoladi. Bu salbiy his-tuyg'ular ularning fikrlashiga to'sqinlik qiladi; fikr juda sekin va ko'pincha muvaffaqiyatsiz ishlay boshlaydi, garchi tinch muhitda (uyda yoki stolda emas, doskada), xuddi shu maktab o'quvchilari shunga o'xshash va undan ham qiyinroq muammolarni tez va yaxshi hal qilishadi.
Ayrim o`quvchilarning aqliy qobiliyatlari va bilimlarini to`g`ri baholash uchun ularning bu individual xususiyatlari alohida e`tiborga olinishi kerak.

1^ file:///C:/Users/ucer/Downloads/180-Article%20Text-493-1-10-20201017.pdf