A. A. Yusupxodjayev, M. S. Saidova

Saxaroza C12H22O11	Fruktoza C6H11O6
Nikotin C10H14N2
λ, nm	α, gradus	λ, nm	α, gradus	λ, nm	α, gradus
400	+149.9	447	-166	486	-253.5
450	+122.2	479	-151	535	-207.5
500	+99.8	508	-137	589	-162
589	+66.8	535	-107	656	-126
		589	-90
		656	-76

2.7-jadvaldan ko'rinib turganidek, to'lqin uzunligi oshishi bilan polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi kamayadi. Haroratning oshishi bilan o'ziga xos aylanish oshadi. Haroratni oshishi, solishtirma aylanish ham oshadi. Misol uchun, invertoza uchun, d-glyukoza va d-fruktoza miqdorlarining darajasi- quyidagi ketma-ketlikka tengdir:

α_t = α₂₀ - 0,304 (t - 20) + 1,68 • 10^-3 (t -20)².
Shuning uchun polarizatsiya tekisligining aylanish bo'yicha barcha tadqiqotlarda to'lqin uzunligi va haroratning ma'lum qiymatlarini nazarda tutishi kerak. Odatda polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi 20°C , λ_D natriyning sariq chizig'i deb ataladi va α _{ }. Suyuq va qattiq moddalarning polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi doimiy qiymatdir, masalan:
skipitar uchun - α _{ }= -37,24°, nikotin uchun – α _{ }= -162,0. Optik faoliyati eritmaning molekulyar tuzilishi bilan bog'liq bo'lgan eritmalar uchun polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi ham eritmaning kontsentratsiyasiga bog'liq. Haroratning bog'liqligi kabi, polarizatsiya tekis-ligining kontsentratsiyaga nisbatan o'ziga xos aylanishining bog'liqligi odatda quvvatli qator shaklida ifodalanadi. Masalan, saxaroza uchun:
α _{ } = 66,56 + 8 ∙ 10^-4 ∙ C – 2 ∙ 10^-4 C²
Ko'pincha muayyan aylanish formulalari aylanishning moddaning kontsentratsiyasiga va haroratga bog'liqligini ifodalaydi. Misol uchun, 4 dan 40 g gacha 100 ml gacha bo'lgan xamda 0 dan 40 °C gacha bo'lgan haroratda l-fruktoza uchun:
α _{ } = -100,3 – 0,108 C + 0,56 t.
Polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi, shuningdek, o'rganilayotgan modda erigan erituvchiga bog'liq.
Shunday qilib, turli murakkab organik moddasisolventlarda d-komfor kislotasining eritmasi polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanish qiymatlariga ega: α
Suvda……………73,3°
Benzolda ……... +60,0°
Spirtda…….... +18,0°
Ba'zi hollarda polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanish vaqtida o'zgarish kuzatiladi. Ushbu hodisa mutarotatsiya deb ataladi va eritmaning bir optik shaklini boshqasiga o'tkazish bilan bog'liq bo’ladi. Shakar sanoatida polarimetrik usuli shakar moddalar tarkibini aniqlash uchun ishlatiladi. Yog'- moy sanoatida yog'larni aniqlash uchun refraktometrik usul bilan birgalikda ishlatiladi. Bir xil ko'rsatkichlarga ega bo'lgan ba'zi yog'larsinishi, polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanish qiymatlari keskin farq qiladi, masalan:
n α
Yalpiz moyi………………… 1,486 -34°
Ukrop yog'i …………….…. 1,486 +170°

Farmatsevtika ishlab chiqarishda polarimetriya ba'zi dori-darmonlarni aniqlash uchun ishlatiladi. Shunday qilib, kofur bazilikdan ajratilgan komfur kislotasi, -8,6 ° polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi bilan spirtga aylantiruvchi eritmani beradi, undan ajratilgan komfur kislotasining ba'zi turlari polarizatsiya tekisligining o'ziga xos aylanishi bilan chap aylanadigan eritmani beradi -8,6°, sintetik kamfur kislotasi polarizatsiya tekisligini aylantirmaydi.