Zaptiye Müşirliği III:458a, IV:2c, 137a, I44b.
Zapyon Hastanesi I:349c, IV:l4b.
Zarfçı, Arşen IV:303c.
Zarif Mustafa Paşa Yalısı mad. VII:543c.
Zarifi (Banker) III:355b.
Zarifi, Eleni II:354a.
Zarifis, Leonidas VI:365c.
Zarifis, Yorgo (1807, İstanbul -1884, İstanbul) Banker. Odessa'da öğrenim gördü. 1832'de Zafiropulos'un yanında iş hayatına başladı. 1856 Islahat Fer-mam'ndan sonra Osmanlı mali yaşamı- . mn en etkili ismi oldu. Abdülaziz'in ve II. Abdülhamid'in bankerliğini yaptı. Rüsum-ı Sitte İdaresi ile Düyun-ı Umumiye îdaresi'nin kurulmasında rol oynadı. Birçok mali kuruluşun sahibi olan Zarifis'in işlerini ölümünden sonra oğlu Leonides Zarifis sürdürdü.
VI:220c.
Zaro Ağa (1777, Mutki/Bitlis -1934, İstanbul) Dünyanın en uzun yaşayan insanlarından. Genç yaşta İstanbul'a geldi. Hamallık, amelelik gibi işler yaptı. Selimiye Kışlası'nm (1800-1805?; 1825-
1827) ve Ortaköy Camii'nin (1853) inşaatında çalıştığını söylemiştir. Bir dönemde İstanbul Belediyesi'nde hademelik yapmıştı. Uzun yaşamanın sırrını çözmek amacıyla Avrupa'da ve Amerika'da hekimlerce muayeneden geçirilen Zaro Ağa yaşamının sonuna kadar beden ve aklen sağlıklı kalmayı başarmıştı.
Zartaryan, Kevork (1834, Kayseri - 30 Mayıs 1888, İstanbul) Ermeni asıllı matbaacı ve yayımcı. 1870'te, Sultan-hamam'da bir basımevi, kısa bir süre sonra da mücellithane ve sigara kâğıdı imalathanesi kurdu. Matbaasını yeniliklerle geliştirerek, İstanbul'da ilk defa olarak 8 dilde bir duvar takvimini ölümüne kadar yayımladı. 1873-1880 arasında ise bir halk takvimiyle, mufassal ve muhtasar cep takvimleri çıkardı. Litografiyi ve tipografiyi geliştirdi, kro-molitografiyi gerçekleştirdi. Ali Paşa tarafından hazırlanan ve 24 paftadan mürekkep Osmanlı Devleti haritasını bastı. Oğulları Vahan Zartaryan (1872-1945) ile Bimen Zartaryan da (1880-1956) kitapçılık ve yayımcılıkla uğraşmıştır.
Zatî (ö. 1547) IIL257b, 368b. Zaven I III:38c. Zay, Perene III:36c.
Zayne'l Abidin Meragi (ö 1911) IV:191a.
Zazadze, Pol III:453c. Zazadze, Simon III:453c.
Zeid, Fahrünnisa mad. VH:544a, II:540b.
Zeüıer, Ottmar IV:474c.
Zekâi Dede (Bestekâr) mad. VII:544c, I:301b, II:4l7a, III:252b, 254b, 308a, V:528c, VL56b, 308c, 474b.
Zekâi Efendi (ö. 1924) VII: ille, 113c. Zekâi Paşa mad. VII:545b, VL17öb.
Zekeriya Efendi (Bayramzade) (1514, Ankara - 1593, İstanbul) Şeyhülislam. Çeşitli yerlerde müderrislik ve kadılık yaptı. 1581'de Anadolu kazaskeri, 1588'de Rumeli kazaskeri, 1592'de şeyhülislam oldu. Bu görevdeyken öldü. Zekeriya Efendi'nin İstanbul tarihi bakımından önemi 1577'de Halep kadısıyken denetim göreviyle geldiği İstanbul'da yaptırdığı bina sayımıdır. Üç yazma nüshası olan bu sayım defterindeki dökümler Prof. Dr. Zeki Arıkan tarafından incelenip değerlendirilmiştir.
Zekeriya Medresesi Fatih İlçesi'nde, Çarşamba'da, Darüşşafaka Caddesi'n-deydi. Banisi Şeyhülislam Bayramzade Zekeriya Efendi'dir (ö. 1593). Ha-dîka'â&, Zekeriya Efendi'nin medresenin bitişiğindeki türbeye gömülü olduğundan söz edilmektedir. Evliya Çelebi bu yapıdan "darülhadis" olarak söz eder. Medresenin kuruluş
yılı 1000/1592'dir. 1251/1835'te Şeyhülislam Mekkîzade Mustafa Asım Efendi (ö. 1846) tarafından onartılan yapı, 20. yy'in başlarına çok harap bir durumda gelmiş, bu haliyle 1918'de göçmenler tarafından ikametgâh olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bugüne hiçbir izi ulaşmamıştır.
Zekeriyaköy mad. VII:546a, II:493a.
Zekeriyaköy Meydan Çeşmesi Sarıyer İlçesi'ne bağlı Zekeriyaköy'dedir. Hüseyin Ağa tarafından 1178/1764'te yaptırılmış, 1226/1811'de İsmail Efendi ve 1305/1887'de Zübeyde Hanım tarafından tamir ettirilmiştir.
Zeki Dede IV:7b. Zeki Faik VII:464b.
Zeki Mehmed Ağa mad. VJI:546c, IV:311c, V:56lb, VLlöOb.
Zeki Paşa (Tophane Müşiri) (1849, İstanbul - 1914, İstanbul) Asker ve devlet adamı. Yaver olarak saraya girdi. Liva rütbesiyle 1882'de mekâtib-i askeriye nazırlığına getirildi. Daha sonra Tophane müşirliği yaptı. II. Meşrutiyetin ilanından sonra rütbesi geri alındı.
L127a, VIL547a.
Zeki Paşa Yahşi mad. VII:547a. Zekiye Sultan Sarayı V:203a. Zeliha Samiye Hanım (ö. 1855) IV:9a. Zellich, Antoine IV:475a, V:310a. Zen, Pietro VII:382a.
Zenbilci Seyyid Ali Çeşmesi Eminönü İlçesi'nde, Yeşildirek'te, Tarakçı Cafer Sokağı'nda bulunmaktadır. 1082/ 1671'de Zenbilci Seyyid Ali tarafından yaptırılmış, 1309/1891'de Mehmed Necib Efendi tarafından yenilenmiştir. Kesme küfeki taşından inşa edilen çeşmenin, dikdörtgen çerçeveli aynataşı rozetlerle süslenmiş, istiridye kabuğu motifleri ile taçlandırılmışım Çeşmenin, biri yapımına, diğeri onarımına ait olmak üzere iki adet kitabesi vardır. Yanlarda da vazo biçiminde kabartmalar görülür.
Zenbilli Ali Efendi Sıbyan Mektebi
VII:547b.
Zenneciler Kapalıçarşı'da, îç Bedestenin yanındaki Zenneciler Sokağı'nda kadın müşterilere dönük giyim kuşam malzemesi, iğne iplik, yatak takımları, sırma işlemeli döşemelikler, halı, Hint kumaşı, lahuri ve kaşmir işi şallar, sırma, inci, altın işlemeli nadide gelinlikler bulunur, bunlar dükkân önlerine dikilen sırıklara asılarak teşhir edilirdi.
Zenon (?, ? - 491, ?) Bizans imparatoru (hd 474-475; 476-491). İsauria asıllı bir barbar olup Tarasikodissa adıyla tanınırdı. Konstantinopolis'e I. Leon (hd 457-474) tarafından Germen askerlerinin başkentteki gücünü kırmak üzere getirildi. Leon'un kızı Ariadne ile evlenerek tahta çıktı, Vandallarla antlaşma yaparak yaklaşık 60 yıl süreyle batı sınırını güvence altına aldı. Kayın-
validesi Verina'nın düşmanlığı yüzünden bir süre tahtı bıraktıysa da 476'da intikamını aldı. Dönemi sert dinsel tartışmalar içinde geçti. Tarafları uzlaştırmak amacıyla kaleme aldığı "Heno-tikon" adlı belge Papalık tarafından reddedilmiştir.
L264b, II:113b, V:137a. Zenop (Neyzen) V:218b.
Zerde Pirinç, safran, şeker, ararot ve su ile yapılan pelte türü bir tatlı. Pirinç haşlanır, suda ezilmiş safran ve şeker katıldıktan sonra ararot da eklenerek pel-teleşinceye değin kaynatılır. Küçük kaselere konulduktan sonra üzerine kuşüzümü ve çamfıstığı serpilir. Başta İstanbul olmak üzere Türkiye'nin her yerinde düğün yemeklerindendir ve adı pilavla birlikte anılır. Günümüzde safran çok pahalı olduğu ya da çok az bulunduğu için değişik renklendirici-lerle yapılmaktadır.
Zerdecizade Hüseyin Efendi Tekkesi
mad. VII:547c, II:4l5a. Zeren, Lütfi VIL3l4c.
Zeren, Zeki (1900, İstanbul -1973, İstanbul) Hekim. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitirdi; ordinaryüs profesör oldu. İstanbul Üniversitesi Anatomi Enstitüsü direktörlüğü yaptı. 12. dönem (1961-1965) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.
Zernigâr Kadın (ö. 1830) VI:40b. Zeugma mad. VII:548a, L274c, VIL560b.
Zeuksippos Hamamı mad. VII:548b,
L423a, IL347a, IIL538a, V:404b,
VL74c, VII:259b. Zeuksippos Kültü IL258b, V:477b,
477b.
Zeukta Kionia IILöOa. Zeus Tapmağı L235a, IL258c. Zeuve Alman Birahanesi L388b. Zevkî Kadın IIL310a. İlgili maddeler:
Zevkî Kadın Çeşmesi VIL548c
Zevkî Kadın Sıbyan Mektebi VIL549a
Zevkî Kadın Çeşmesi mad. VII:548c, IL489c, VL340b, VLL549b.
Zevkî Kadın Sıbyan Mektebi
İlgili madde:
Zevkî Kadın Çeşmesi VIL548c Zeybek, Haşmet VII:323c.
Zeybek, Namık Kemal (1944, Gümüşhane) İdareci. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakütesi'ni bitirdi. Kaymakamlık, Tarım ve Toprak Reformu müsteşarlığı, teftiş kurulu başkanlığı, Gümrük ve Tekel Bakanlığı müsteşarlığı yaptı. 18. dönem (1987-1991) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu. Kültür bakanlığı yaptı.
Zeyneb Feride Hanım (ö. 1903) İlgili madde:
Zeyneb Hanım Konağı
489
Ziraat Talimhanesi
Hasan Fehmi Paşa Türbesi III:563c
Zeyneb Hanım Konağı mad. VII:549c, I:498b, II: 186a, 56la, IV:95b, 248b, V:75b, 187a, VI:260b.
ilgili maddeler: Darü'1-Hayr-ı Âli II:563c İnas Darülfünunu IV:170b
İnas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi IV:170c
Zeyneb Hatun Mescidi Eyüp İlçesi'nde, İdrisköşkü mevkiinde, Kerim Ağa Sokağı ile Gümüşsüyü Camii Sokağı arasındadır. Bâniyesi Zeyneb Hatun İd-ris-i Bitlisî'nin (ö. 1521) eşidir. 1538'de inşa edilen mescidin son cemaat yerinde biri 1203/1789, diğeri 1258/1842 tarihli iki tamir kitabesi vardır. Kesme taştan yapılmıştır. 1985'te her tarafı çimento ile sıvanmıştır. Yolun şekline göre uydurulmak istendiği için minaresi mihrap yönüne ve camiden ayrı olarak yapılmıştır.
Zeyneb Kâmil Hanım (ö. 1881) II: 186a,
VII:4l4c, 501a. ilgili maddeler:
Zeyneb Hanım Konağı VII:549c Zeynep Kâmil Hastanesi VII:551c Zeyneb Sultan (ö. 1774) ilgili madde-.
Zeyneb Sultan Camii ve Sıbyan
Mektebi VIL550b Zeyneb Sultan Camii ve Sıbyan
Mektebi mad. VII:550b, I:36a,
II:431b, V:368a. Zeyneb Sultan Çeşmesi Sirkeci'de, Sal-
kımsöğüt Caddesi, Taya Hatun Soka-
ğı'ndadır. Bâniyesi III. Ahmed'in (hd
1703-1730) kızı Zeyneb Sultan'dır.
1184/1770'te inşa edilmiştir. Kitabesi
süslü bir çerçeve içindedir. Teknesi
çukurda kalmıştır.
Zeyneddin Ebubekir Hafî (ö. 1435, Şeyh Tebrizli)
ilgili madde: Zeynîlik VII:552b
Zeynelabidin Efendi (Çelebizade) (1749, İstanbul -1823, istanbul) Şeyhülislam. Halep kadılığı da yapmış olan Saray Hekimi Mehmed Said Efendi'nin oğludur. İlmiye aşamalarını geçtikten sonra 1815-1818 arasında şeyhülislamlık yaptı. II. Mahmud'un yenilikçi girişimlerini desteklediği için ulema arasında düşmanları çoğaldı ve iki softanın sürgün edilmelerinin ardından yükselen tepkileri yatıştırabilmek için azledilerek Bursa'ya sürüldü. 1819'da bağışlanarak İstanbul'a dönmesine izin verildi.
Zeynep Kâmil Hastanesi mad. VII:551 c, I:349c, III:51b, IV:l4a, VI:426a.
Zeynep Kâmil Kulübü II:303c. Zeynepkâmil (Semt) VILSOla. Zeynifelek (ö. 1841) VI:40b.
Zeynîlik mad. VII:552b, 174b, 214a.
ilgili madde:
Tarikatlar VH:213a Zeyrek mad. VII:553b, III: 19b, V:330a.
İlgili maddeler: Bıçakçı Mescidi II:227b Çinili Hamam II:5l6b Çukur Hamam II:538a Eski İmaret Camii III:203b Hacı Eyübzade Çeşmesi III:475b Hacı Hasanzade Mescidi III:476c Haliliye Medresesi III:514a Haydar Paşa Çeşmesi IV:25a Haydar Paşa Medresesi IV:25b Kasap Demirhan Mescidi IV:476c Pantokrator Sarnıçları VI:218a
Sekbanbaşı Ferhad Ağa Mescidi
VI:489b
Semerci İbrahim Efendi Tekkesi
VL519b
Şebsefa Kadın Camii ve Sıbyan
Mektebi VII:l4la
Şeyh Süleyman Mescidi VII:172a
Zenbilli Ali Efendi Sıbyan Mektebi VII:547b
Zeyrek Kilise Camii VII:555a
Zeyrek Camii bak. Şebsafa Kadın Camii ve Sıbyan Mektebi
Zeyrek Kilise Camii mad. VII:555a, I:171a, 300a, II:254b, 255b, 255c, 376c, 437b, III:26lb, IV:13c, 142a, 142a, 180a, V:20a, 47c, 293a, 491c, VI:218a, 400c, VII:553b, 555a.
ilgili madde:
Semerci İbrahim Efendi Tekkesi VI:519b
Zeyrek Medresesi I:17b.
Zeyrek Sarnıcı bak. Pantokrator Sarnıçları
Zeyrek Tekkesi IL395a.
Zeyrek Yokuşu Hotoz İstanbul'un tanınmış yokuşlarından birinin adıyla anılan hotoz çeşidi. Biraz yüksekçe bir kadın başlığı olduğu için bu adla anılmış olmalıdır.
Zeytinburnu III:381c, 410a.
Zeytinburnu Araba Vapuru Şehir Hatları işletmesi araba vapuru. 1989'da, Camialtı Tersanesi'nde motorlu araba vapuru olarak yapıldı. 1.047 grostonluktur. Uzunluğu 63,4 m, genişliği 20,5 m, sukesimi 2,9 m'dir. Pendik-Sulzer yapımı, her biri 848 beygirgücünde 2 adet dizel motoru vardır. Çift uskurlu olup saatte 11 mil hız yapmaktadır. 62 otomobil almaktadır.
Zeytinburnu Askeri Hastanesi I:345c.
Zeytinburnu Demir Dökümhanesi
II:54la.
Zeytinburnu İlçesi mad. VII:557a, I:157c, 557c, IV:138b, VILSOlc.
ilgili maddeler: Abdi İpekçi Spor Salonu I:12c Aşçı Ahmed Dede Türbesi I:358b Kazlıçeşme IV:512b Merkezefendi V:400a Seyyid Nizam Tekkesi VL544a Topkapı Mezarlığı VII:280b
Zeytinburnu Silah Fabrikası 1845'te Zeytinburnu'nda kurulan makine fabrikası. Ohannes ve Bogos Dadyan tarafından Grande Fabrique adıyla işletmeye açılan bu fabrikada çeşitli makinelerin yapımına başlandı. Ancak Avrupa'daki 1848 bunalımından etkilendi ve ilk yıllar zarar etti. 1850'den sonra faaliyetini artırdı. Buhar makineleri, pompalar ve küçük işletmeler için gerekli cihazlar, top ve silah parçalan üretmekteydi. 19. yy'rn ikinci yarısında tamamen bir silah ve mühimmat fabrikasına dönüştürüldü. Bu tarihlerde buraya Zeytinburnu Silah Fabrikası da deniyordu. İmalatını ise Tophane-i Amire'ye dönük yapmaktaydı. 186l'de Sultanahmet'te açılan bir sergide burada yapılan ürünler teşhir edildi. Yine aynı dönemde buraya bağlı bir de meslek okulu açıldı. 1900'de doğrudan orduya ait bir mühimmat fabrikası oldu. Bu özelliğini yakın yıllara kadar sürdürdü.
Zeytinburnu Spor Kulübü 1953'te adını taşıdığı semtte kuruldu. Forma renkleri lacivert-beyazdır. Futbol A takımı, 1989-1990 sezonunda Türkiye 1. ligine • yükselmiş, 1990-1991 sezonunda tekrar 2. lige düşmüş, iki sezonluk aradan sonra, 1993-1994 sezonundan itibaren tekrar 1. ligde oynama hakkım kazanmıştır. Halen 1. ligde mücadele etmektedir. Kulüp lokali, Zübeyde Hanım Caddesi, no. l'dedir. Maçlarını 16.000 kişilik Zeytinburnu Stadı'nda oynamaktadır.
Zeytinlik Mahallesi Bakırköy îlçesi'nde yer alır. Zuhurat Baba, Kartaltepe, Cevizlik mahalleleri, Yeni Mahalle ve Marmara Denizi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 7.009'dur.
I:557c.
Zıbın-ı Şerif Tekkesi Fatih İlçesi'nde, Ha-seki'de, Keçi Hatun Mahallesi'nde, Selçuk Sultan Sokağı ile Millet Cadde-si'nin kavşağında, Haseki Hastanesi' nin arazisinde bulunmaktaydı. 18. yy' m son çeyreğinde ya da 19. yy'ın başlarında Nakşibendî şeyhlerinden Seyyid Mehmed Nuri Efendi (ö. 1818) tarafından kurulmuş, daha sonra sırayla Bayramîliğin Himmeti kolu, Nakşibendîlik, Halvetîliğin Sünbülî kolu, tekrar Nakşibendîlik ve Halvetîliğin Şemsî kolu arasında el değiştirmiştir. Banisinin adıyla da anılan ve ayin günü pazar olan Zıbın-ı Şerif Tekkesi tamamen ortadan kalkmış bulunmaktadır.
II:106c, IV: Ib. Zıpçı, R. II:453a.
Zırhçı Hamamı bak. Davutpaşa İskelesi Hamamı
Ziba Beyoğlu İlçesi'nde, Elmadağ Caddesi ile Dolapdere Caddesi'nin kesiştiği yere yakın bir mevki. Eskiden fuhuş yapılan evleriyle, kabadayılarıyla ün yaptığından adı bütün İstanbul'da bilinirdi. III:343c.
Ziem, Georges Philibert (1821 , Beaune -1911, Paris) Fransız ressam ve mimar. Felix François Georges Philibert Ziem, Dijon Mimarlık Okulu'nda öğrenim gördü. Rusya ve çeşitli Avrupa şehirlerinin yanısıra Cezayir, Fas, Mısır ve Anadolu'ya geziler düzenleyen sanatçı, İstanbul'u ilk kez 1848'de görmüş, daha sonra 1856'da Beyrut ve Mısır'ı kapsayan gezisinde İstanbul'a uğramıştır. Işıklı atmosferin hâkim olduğu kompozisyonlarda sanatçının, bakir Doğu dünyasını tüm şiirselliği ile yansıtma arayışında olduğu görülür. "Küçük-su'dan", "Kayık ve Sultan", "Boğaziçi'nin Girişi", "Boğaz'da Çam Ağaçlan", "İstanbul Peyzajı", "Haliç'ten", Ziem'in İstanbul'u konu alan eserlerinden bazılarıdır.
Zigoris, Luka IV:171b.
Zihgirci Kemaleddin Mescidi ve
Tekkesi mad. VII:558c. Zihnî (Bayburtlu) I:36lc. Zihni Çelebi (Kara Bâlî) II:l63b, IV:440c.
Zihni Mehmed Efendi (Berberzade) (?, İstanbul - 1715'ten sonra, İstanbul) Ruznameci. Divan kâtipliği yaptı. Tersanede ruznameci oldu. Tarih-iMisr el-Kahire adlı bir Kahire tarihi yazdı. Tezkiretü'l-Meşayih adlı eserinde ünlü din bilginlerini ve şeyhleri tanıtmıştır. Ölümünden kısa bir süre önce görevinden azledildi.
Zihni Paşa Camii mad. VII:559b,
Zikri Baba (ö. 1889) VI:243a.
Zilciyan Ailesi Zil yapımı ile uğraşan dünyaca ünlü Ermeni asıllı aile. Karadeniz Bölgesi'nden göçerek İstanbul'da ikâmet ettiği bilinen ailenin tanınan en eski bireyi Kerope Zilciyan' dır. l623'te Topkapı civarında ilk zil yapımevini kurdu. Oğlu Avedis ve torunu Kerope zil yapırmnı daha da geliştirdi. 19. yy'da yaptıkları ziller Avrupa'da iyice tanındı. I. Dünya Savaşı'n-da ABD'ye göç eden aile zil yapımını bugün de sürdürmektedir.
Zilciyan, Avedis V:524c. Zincir Kulesi II:408a.
Zincirli Han Eminönü İlçesi'nde, Tığcı-lar ve Tarakçılar sokakları ile Mah-mud Paşa Yokuşu arasındaki büyük ada üzerinde, İmameli Han ile bitişik nizam olarak Tığcılar Sokağı'na cephelenen bir yapıdır. Yaklaşık 47x 22,50 m ölçüsündedir. Revaklı bir avlu etrafında iki katlı olarak düzenlen-
miş olan yapıda, her mekân birer kapı ve pencere ile revak altına açılır. 18. yy'ın sonlarında inşa edildiği düşünülen yapının, kapı ve pencerelerinde söve ve kemerler taş olarak yapılmıştır.
IV:426b.
Zincirli Servi V:33c. Zincirli Suyolu III:526a.
Zincirlikuyu Şişli İlçesi'nde, Esentepe ile Levent arasında kalan, Boğaziçi Köprüsü çevre yolu, Barbaros Bulvarı ve Büyükdere Caddesi'nin kesiştiği, önemli bir bölümünü Zincirlikuyu Me-zaıiığı'nın kapladığı mevki. Doğusunda Levent, batısında Esentepe yer alır. Güneyinde Balmumcu, kuzeyinde ise çeşitli ilaç fabrikaları bulunmaktadır.
İlgili maddeler: Yapı Meslek Lisesi VII:439a Zincirlikuyu Mezarlığı VILSöOa
Zincirlikuyu Camii bak. Atik Ali Paşa Camii
Zincirlikuyu Hamamı Fatih İlçesi'nde, Karagümrük'te Ali Paşa Hamam Soka-ğı'ndadır. II. Bayezid döneminde (1481-1512) Sadrazam Atik Ali Paşa tarafından Zincirlikuyu'daki caminin yanında yaptırılmıştır. İnşa edildiği dönemde erkekler ve kadınlar kısımlarına sahip bir çifte hamamdı. Erkekler ve kadınlar kısımları benzer plan özelliklerine sahip olmakla birlikte 1930'lu yıllarda yapının bir kısmı kışlık-yazlık Aysu Si-neması'na dönüştürülmüştür. Günümüzde soyunmalık bölümü olarak kullanılan mekân, aslında kadınlar kısmının sıcaklık bölümüydü. Yeniden düzenlenen kadınlar sıcaklığına, ahşap bölmelerle ayrılan küçük soyunma odaları yerleştirilmiştir. Günün belirli saatlerinde erkekler ve kadınlar tarafından kullanılan hamamın sıcaklığı, soyunmalık bölümüyle benzer plan özelliklerine sahiptir. Pandantifli kubbe ile örtülü olan dikdörtgen planlı ılıklık, yarım duvarlarla, birer kurnalı üç bölüme ayrılmıştır. Ilıklıktan sivri kemerle geçilen diğer iki bölüm bir aynalı tonoz ve iki kubbe ile örtülü temizlik mekanlarıyla, iki heladan oluşur. Sıcaklık bölümü, merkezinde kare planlı mermer bir göbektaşının bulunduğu, enine uzanan pandantif kubbeli orta mekân ile birer sivri kemerle ayrılan yan eyvanları düz tonozla örtülü bir mekândır. Girişin karşısında simetrik olarak, birer kapı ile bu mekâna açılan pandantif kubbeli iki halvet hücresi mevcuttur. Bu plan tipine sahip hamamların karakteristiği olan, iki halvet hücresi kapısı arasındaki duvarda bulunan mihrap biçimli niş burada da görülmektedir. Ayrıca sıcaklık giriş kapısının iki yanında simetrik birer niş daha mevcuttur.
'. VII:560b,
Zincirlikuyu Mezarlığı
I:565a, IV:565a, V:444c.
Zindan Hanı Eminönü İlçesi'nde, Galata Köprüsü ile Ahi Çelebi Camii arasında yer alır. 19. yy'm ikinci yarısında Batı mimari üslubuyla inşa edilmiş hanların en büyüğüdür. Baba Cafer Zindanı'na bitişik olarak inşa edilen Zindan Hanı'nm evvelce sadece batıya bakan cephesi açıktı. Hanın doğu duvarı dışında, yanından merdivenle içine çıkılan tonozlu bir cami bulunuyordu. Pervititch planında 55 ve 59 kapı sayılı parsellerin her ikisi de "evvelce cami" olarak kayıtlıdır. 1956-1957 arasındaki istimlakler sırasında hanın etrafındaki bütün binalar yıkılmış, han sahibi bu sırada bir restorasyon çabasına girişerek binanın yıkımdan kurtulmasına çalışmış ve bu sayede bina orijinaline nazaran çok "taze" bir görünüm kazanmıştır. 1984-1986 arasındaki istimlakler sırasında da belediye hanı yıktırmak için girişimlerde bulunmuştur. Bu sırada han, sahibinin ölümü üzerine satılmış, yeniden restorasyon görerek bugünkü turistik eşya satışı merkezine dönüştürülmüştür. Bu restorasyon sırasında hanın bitişiğindeki Baba Cafer Kulesi de onarılarak Zindan Hanı'nm içinden de girilebilen bir hale getirilmiş ve hanın turistik eşya sergileme alanlarının bütünlüğüne katılmıştır.
I:515c. ilgili madde:
Baba Cafer Zindanı L5l6a Zindan Kapısı III:159b. Zindan Kapusu Hanı V:50c. Zindankapı mad. WI:560b, I:3b. H maddeler:
Ahî Çelebi Camii I:104a
Baba Cafer Türbesi ve Tekkesi
I:515b
Baba Cafer Zindanı I:5l6a
Dagisteos Hamamı II:54lc
Değirmen Han III: 18a
Zindankapı İskelesi IV:117b.
Zindanlar mad. VII:561 b. İlgili maddeler:
Anemas Zindanı ve Kulesi I:269b Baba Cafer Zindanı I:5l6a Ceza ve Tutukevleri II:424a Yedikule Hisarı ve Zindanı VII:460b
Ziraat Bankası II:47b.
Ziraat Bankası Binası mad. VII:562b, II:47b.
Ziraat Bankası Piyangosu VT:2öOa.
Ziraat Mektebi bak. Halkalı Ziraat
Mektebi Ziraat Meslek Lisesi III:527b.
Ziraat, Orman ve Maadin Nezareti Binaları bak. Sanayi Mektebi Binaları
Ziraat Talimhanesi IIL527b.
Ziver
490
491
Zümrütyuva Mahallesi
Ziver (Şair) bak. Ahmed Sadık Ziver Paşa
Ziver Bey (1844, İstanbul - 1917, İstanbul) Şehremini. Babıâli kalemlerinden yetişti. Valiliklerde ve zaptiye nazırlığında bulundu. Temmuz 1908-Mart 1909 arasında şehreminliği yaptı.
VH:150b. Ziver Bey Köşkü IV:505c.
Ziver Efendi Çeşmesi Kasımpaşa'da, Hacı Ferhad Camii (Karanlık Mescit) yakınındadır. Banisi Anadolu kazaskeri Ziver Efendi'dir. 1145/1732'de klasik üslupta, kesme taştan, hazneli olarak inşa edilmiştir. Bugün teknesi çukurda kalmıştır.
Ziverbey Kadıköy İlçesi'nde, Söğütlüçeş-me'nin ve Kızıltoprak'ın kuzeyine, Fi-kirtepe'nin batısına, Hasanpaşa'nın ise güneyine düşen, ilçenin belli başlı iki aksından kuzeydekinin, Kayışda-ğı Caddesi'nin başladığı yerde bulunan semt. Bu başlangıç noktasından dolayı cadde halk dilinde "Ziverbey Yolu" olarak da anılır.
Dostları ilə paylaş: |