A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

8.2. Şirkətlərin biznes proseslərinin modelləri
və strukturların tipləri

Şirkətin standart biznes proseslərinin (Frameworks Process) modelinin qurulması üçün real biznesin inkişaf proseslərinin müasir texnologiyalar əsasında idarə olunması metodikasına əsaslanan mütəxəssislər qrupu tərəfindən hazırlanmalıdır. Biznesin inkişaf strategiyası üçün standart qurumlar sənədlərin səmərəli formatı üçün istifadə etdikləri PDF formatında olması daha məqsədəuyğundur. Bu baxımdan, şirkətlər öz müştərilərinə tanış olmaq üçün aşağıdakı formatda təqdim edirlər:

- hansı xidmətlərin göstərilməsi. Qurum standart biznes proseslərin (PDF) ;
- layihə fəaliyyəti. Qurum standart biznes proseslərin (PDF) ;
- istehsal. Qurum standart biznes proseslərin (PDF) ;
- idarəetmə şirkəti. Qurum standart biznes proseslərin (PDF) .
Aparılan mülahizələr bizə imkan verir ki, biz nadir imkanlardan bəhrələnə bilək. Bu məntiq üzərindən biz tipik qurumların biznesinin inkişaf proseslərinin əsasında ən problemli zonaların müəyyənləşdirilməsi üçün şirkətin diaqnostikasını hazırlaya bilərik. Diaqnostika təşkilati diaqnostika olmaqla, diaqnostik onlayn sisteminin köməyi ilə aparılmalıdır.
Biznes proseslərin modeli “Business Studio” sistemində yaradılmalıdır və real şirkətlərin biznes proseslərinin tədris edilən modelləri “Business Studio” sistemində yaradılmalı və bu bölmədə yerləşdirilməlidir.
Modellər avtomatik olaraq formalaşdırılmalı və “Business Studio” istifadə etdiyi formatında dərc olunmalıdır. Şirkətin əsas fəaliyyəti üçün reqlament sənədləri, biznesin inkişafının idarə olunması barədə məlumatlar və sənədlərin emal imkanlarının genişliyi üçün göndərilmiş, çap olunmuş formada diaqramlar biznes proseslərini təşkil etməlidir.
Bu halda nümayiş modellərində istifadə olunan şablonlar, sənədlər təxminən aşağıdakılardır:
- informasiyanın tərkibi;
- strukturu və formatı haqqında sənədlər;
- business Studio konkret şirkətin tələbatına cavab verməsi.
Tətbiq olunan istənilən modelin istehsal şirkətində istifadə olunan versiyasının formatında şirkətin xarakteristikasına uyğun əsas fəaliyyət istiqamətləri təxminən aşağıdakılardır:
- istənilən profilin istehsalı və satışı;
- avtomatlaşdırılmış komponentlərin istehsalı və satışı.
Belə məqamlarda işçilərin sayının 1000 nəfərdən çox olması lazımdır və belə modelin təsviri aşağıdakı kimi ola bilər:
Ümumiyyətlə, normativ modellər biznesin inkişafında biznes pro­seslərin lokallaşdırılması üçün deyildir, burada modelin yaradılması məqsədilə biznes proseslərin avtomatlaşdırılması, formalaşması texniki tapşırığın hazırlanmasının bir hissəsidir. Belə məqamlara daxildir:
1. Biznes proseslərinin model prosedurları;
2. Şirkətin təşkilati strukturu;
3. Şirkətin biznes proseslərinin yerinə yetirilməsində istifadə olunan sənədlərin siyahısı;
4. Gələcək informasiya sisteminin funksiyalarının sayı.
Modellə əlaqə proseslərinin avtomatlaşdırılmasının planlaşdırılması üçün informasiya sisteminin funksiyaları ilə müəyyən edilməsi vacibdir və nəticədə texniki tapşırıqların avtomatlaşdırılmasına, birləşdirən cihazların avtomatik olaraq formalaşdırılması prosesi təxminən aşağıdakı kimi təqdim oluna bilər:
- şirkətə aid olan texniki tapşırıqların avtomatlaşdırılması, biznes proseslərinin siyahısı;
- informasiya sisteminin köməyi ilə əldə edilən hesabatların və sənədlərin siyahısı;
- informasiya sisteminin bütün funksiyalarının siyahısı;
- planlaşdırılan iş yerlərinin siyahısı.
Biznesin inkişafı üçün, əsasən, konkret bir şirkət onun sonrakı fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq məqsədilə digər üsullarda model tətbiq edə bilər. Belə model özündə aşağıdakı göstəriciləri birləşdirə bilər:
- təsvir edilən şirkətin fəaliyyəti, biznes proseslərinin modeli;
- şirkətin təşkilati strukturu, biznes proseslərin kross-funksional prinsipi üzrə qurulması;
- şirkətin biznes prosesində istifadə olunan sənədlərin siyahısı.
Modelin qurulması prinsipi idarə olunan biznes sisteminin bu sahələrə ayrılmasına olan əsas səbəbdən irəli gələn sahələrin layihələndirilməsi və bu proseslərin idarə edilməsi (cədvəl 8.1).