A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

2.5. Layihələr çərçivəsində strategiyaların tətbiqinin

metod və metodologiyası
Biznesdə strategiyaların tərtibi və tətbiqi üçün digər önəmli məsələ məntiqi yanaşma prinsipinin metodologiyasından istifadədir. Bu zaman, MYP (Məntiqi Yanaşma Prinsipi) metodologiyası planlaşdırılmış fəa­liy­yətin, üstə gəl mövcud dərəcənin ehtimalının hər bir addımında kifayət qə­dər şəraiti özündə əks etdirdiyini müəyyən etmək olar. Elə ki, la­yi­hə ya­randı rəhbər və ya menecer hər bir anda konkret şərtlər daxilində on­la­rın düz­günlüyünü qiymətləndirmək üçün ardıcıl olaraq ehtimalı izlə­məli və ya yox­lamaların vacibliyini sübut etməlidir. Əgər təhlil aparan görürsə ki, eh­ti­mal doğru deyil, vəziyyəti dəyişdirmək üçün o, hər hansı bir tədbir gör­mə­lidir. İn­vestisiya layihəsi çərçivəsində ardıcıl olaraq ehtimalın iz­lə­nil­məsi əsasın­da vaxtında korrektə tədbirləri görməklə yaranmış riskləri azalt­maq və ya kom­­pensasiya tədbirlərini işləyib hazırlamaq lazımdır. Ehti­mal , elə­cə də la­yihənin yox­lanıl­ması səviyyəsində vacibdir, çünki onların təh­lili üçün ve­rilmiş tap­şırıqların həlli layihənin nəticələrini öyrənməyin va­cibliyini sü­but etmiş olar.

Məntiqi əsasın vacib konsepsiyalarından biri layihə tapşırıqlarının müvəf­fəqiyyətli həllinin siqnalı olacaq, şərtlərdən biri kimi, təyinetmə üçün yoxlayıcı alət və ya vasitə kimi başa düşülən obyektiv yoxlanılan göstərici­lərin istifadəsinin mümkünlüyü öz təsdiqini tapacaqdır. MYP investisiya layihəsində işləri bu cür təyinedici göstəricilərlə də­qiq və aydın seçmək üçün layihənin işlənil­mə­sində, onun kon­kret məqsədlə­rinə çatmasının mü­vəf­fəqiyyətini təsdiq edəcək şərtlər top­lu­sundan istifadə etmək lazımdır.

Bu zaman, obyektiv yoxlanılan göstəricilərin varlığı ilkin mərhə­lə­də struk­turun dəyişilməsini mümkün etməklə, MYP əsasında la­yi­hənin işlənməsinin in­teraktiv xarakteri haqqın­da vacib nə­ticəyə gətirib çıxaracaqdır. Obyektiv yoxlanılan göstəricilərin planlaşdırılmış nəticələrinin (o vaxt ki, bu göstəri­cilər obyek­tiv yoxlanılır) əldə edil­məsini əks etdirən «xarak­terik göstə­ricilərin» kriteriyalarının müəyyənləş­dirməsi, layihənin işlən­məsinə əlavə məna və anlam verdiyi əsaslandırılmalıdır. Buna görə krite­riyaların müəyyənləşdirilməsində bu göstə­ri­ciləri nəzər­də tut­maq təklif olunur:

a) mü­vafiq məqsəd (tapşırıq) çərçi­vəsində va­cib olanı ölçməli;

b) real;

v) məq­sədyönlü;

ç) müstəqil ol­malı.

Verilmiş dörd məsləhət göstəricilərinin mütləq kəmiyyət, keyfiyyət, zaman və bölüşdürmə baxımından nəzərdə tutulmalıdır. Bundan başqa, müəyyən bir səviyyədə məqsədə çatmağı aydınlaşdıran göstəriciləri digər, daha yüksək səviyyədə nailiyyətin nümayişində istifadə etmək olmaz prinsipi təsdiqlənməlidir. Bu, təsdiqin MYP meto­dologiyasında son dərəcə sadə təqdim edilməsində istifadə edilən vasitələrin öl­çülməsi yolu ilə nəticələrin nümayişinin ümumi ideyası fonunda onun işlən­mə­sinin ən zəif yerlərindən biri hesab etmək olar. Müəyyən­ləşdirilən göstəricilər baxımından digər vacib məsələ onların ölçülmə qabiliyyəti ilə bağlıdır, belə ki, göstəricilər məqsədə çatmağı təsdiq edir, əgər onların ölçülməsi üçün məlumat tapmaq mümkün deyilsə, onda nəticəni nümayiş etmək də mümkün olmayacaq məsələsi öz sü­butunu tapmış olur. Əgər nailiyyəti (və ya qeyri-nailiy­yəti) ölçmək müm­kün deyilsə, layihənin (proqramın) həyata keçirilməsinin sübut olunması şüb­hə doğurduğundan, daha münasib göstə­ri­cilərə korrelyasiya edən alter­nativ göstəricilərdən istifadə etmək prinsipi ön plana çıxır.