Abonent kirish optik tarmoq’ini loyihalashtirish virtual laboratoriya ishini ishlab chiqish

1.3. FTTx tarmog‘ini qurish usullari
Quyida FTTx konsepsiyasining boshqa variantlari sanab o‘tiladi (1.1-rasm):
FTTH – Fiber To The Home (OTAL ni turar-joy uyigacha yetkazish);
FTTP – Fiber To The Premises (ma'nosi bo‘yicha FTTH va FTTB variantlarni birlashtiradigan umumlashtirilgan tushuncha);
FTTO – Fiber To The Office (FTTB ga o‘xshash tushuncha);
FTTC – Fiber To The Curb (OTAL ni kabel qutisi o‘rnatilgan joygacha yetkazish);
FTTCab – Fiber To The Cabinet (FTTC ga o‘xshash tushuncha);
FTTR – Fiber To The Remote (OTAL ni olisdagi modul, konsentratorgacha yetkazish);
FTTOpt – Fiber To The Optimum (OTAL ni orerator nuqta nazaridan optimal bo‘lgan punktgacha yetkazish).
FTTx bilan bir qatorda unga o‘xshash bo‘lgan taqsimlash tarmog‘ini binoning ichida tashkil etish konsepsiyasi – FITB (Fiber In The Building) mavjud.
[1]

1.1–rasm. Optik ulanish texnologiyasi

Optik ulanish oralig‘ida (1.1-rasm) plezioxron va sinxron raqamli ierarxiya (PDH va SDH) an'anaviy ishlatilgan va bugungi kunda ham ishlatilmoqda. Lekin bu texnologiyalar qator kamchiliklarga ega, ulardan eng asosiysi murakkabligi, kezi kelganda ma'lumotlarniing keng polosali trafigini uzatish mumkin emasligi hisoblanadi. Optik tolani abonentga yetkazish maqsadida ye1 yoki Ethernet 10/100 Mbit/c oqimlarni uzatish uchun interfeyslar konvertorlari (mediakonverterlar) asosidagi xususiy yechimlar qo‘llanilishi ham mumkin. Bu yechimlar ularning uncha kattta bo‘lmagan narxlari tufayli, hozirgi kunda yetarlicha keng tarqalgan. Optik ulanish oralig‘ida FTTB, FTTH konfiguratsiyalarni qurishda LAN, MAN, WAN tarmoqlarini qurish uchun ishlatiladigan FastEthernet/GigabitEthernet (FE/GE) kommutatorlar ham ishlatilishi mumkin. Yuqori uzatish tezligiga, o‘tkazish oralig‘iga va unumdorlikka ega bo‘lgan FE/GE kommutatorlari tarmoqlangan arxitekturali tarmoqlarni qurishga imkon beradi, ularda keng poloskali trafikni tashish mumkin bo‘ladi. Ethernet qurilmalarini nisbatan oddiy xizmat ko‘rsatish va uzatiladigan ma'lumotlar birligining uncha yuqori bo‘lmaydigan narxi ajratib turadi. Hozirgi vaqtda FE/GE texnologiyasi ko‘pincha lokal yoki magistral darajada ishlatilmoqda.
Optik ulanish tarmoqlarini qurishning to‘rtta asosiy “nuqta-nuqta”, “halqa”, “aktiv tugunlarli daraxt” va “passiv tugunlarli daraxt” topologiyalari mavjud.
“Nuqta-nuqta” (P2P) topologiyasi.
P2P topologiya (1.2-rasm) ishlatiladigan tarmoq texnologiyasiga cheklashlarni qo‘ymaydi. P2P topologiya ham istalgan tarmoq standarti, ham nostandart (proprietary), masalan optik modemlarni ishlatadigan yechimlar uchun ishlatilishi mumkin. Uzatiladigan ma'lumotlarning xavfsizligi va himoya qilinishi nuqtai nazaridan P2P topologiyada ulanishda abonentlar tugunlarining maksimal himoyalanganligi ta'minlanadi. Modomiki, optik kabelni abonentgacha individual yotqizish kerak ekan, bu yondashish eng qimmat va asosan yirik abonentlar uchun manfaatli hisoblanadi.

1.2 –rasm. “Nuqta-nuqta” (P2P) topologiyasi.

Istalgan tarmoq texnologiyasi to‘g‘ri keladi.

Avzalliklari:
– tugunlarning eng oddiy o‘zaro ta'sirlashishi.
Kamchiliklari:
– ko‘p tolalar talab qilinadi;
– ko‘p optik uzatkichlar talab qilinadi.
“Halqa” topologiyasi.
SDH asosidagi “Halqa” topologiyasi (1.3-rasm) magistaral telekommunikatsion tarmoqlarda ijobiy o‘zini ko‘rsatdi. Lekin ulanish tarmoqlarida barchasi ham yaxshi emas. Agar shahar magistralini qurishda tugunlarning joylashtirilishi loyihalashtirish bosqichida rejalashtiriladi, u holda ulanish tarmoqlarida qaerda, qachon va qancha abonentlar tugunlarini o‘rnatilishini oldindan bilish mumkin emas. Foydalanuvchilarni tasodifiy hududiy va vaqtli ulanishida halaqali topologiya ko‘plab tarmoqlanishlarli kuchli singan halqaga aylanishi mumkin, yangi abonentlarning ulanishi halqani uzilishi va qo‘shimcha yegmentlarni qo‘yilishi yo‘li bilan amalga oshirilishi mumkin. Amalda ko‘pincha bunday halqalar bitta kabelda joylashadi, bu ko‘proq siniq – “siqilgan” halqalarga (collapsed rings) o‘xshaydigan halqalarni paydo bo‘lishiga olib keladi, bu tarmoqning ishonchliligini sezilarli kamaytiradi. Haqiqatda halqali topologiyaning avzalliklari minimumga olib kelinadi.

1.3–rasm. “Halqa” topologiyasi

Namunaviy texnologiya – mikro-SDH.

Avzalliklari:
– tolalar soni bo‘yicha – ideal yechim;
– o‘rnatilgan zahiralashtirish.
Kamchiliklari:
– tarmoqni o‘stirishning qiyinligi.
“Aktiv tugunlarli daraxt” topologiyasi.
“Aktiv tugunlarli daraxt” topologiyasi.
“Aktiv tugunlarli daraxt” topologiyasi (1.4-rasm) bu tolaning ishlatilishi nuqtai nazaridan tejamli yechim hisoblanadi. Bu yechim markaziy tugundan abonentlarga 1000/100/10 Mbit/s (1000Base-LX, 100Base-FX, 10Base-FL) tezliklar bo‘yicha ierarxiyali Ethernet standarti doirasida yaxshi to‘g‘r keladi.

1.4 – rasm. “Aktiv tugunlarli daraxt” topologiyasi.

Namunaviy texnologiya – Ethernet 10/100/1000.

Avzalliklari:
– tugunlarning eng oddiy o‘zaro ta'sirlashishi.
Kamchiliklari:
– oraliq tugunlarda aktiv qurilmalarni talab qiladi.
Lekin daraxtning har tugunida albatta aktiv qurilma (IP-tarmoqlardagi kommutator yoki marshrutizator kabi) bo‘lishi kerak. Bu topoogiyani avzalroq ishlatadigan Ethernet optik ulanish tarmoqlari nisbatan qimmat emas. Asosiy kamchiligiga individual ta'minotni talab qiladigan aktiv qurilmalarning oraliq tugunlarda bo‘lishini kiritish kerak bo‘ladi.
“Passiv optik tarmoqlanishli daraxt” PON (P2MP) topologiyasi
PON arxitektura asosidagi yechim (1.5-rasm) PON texnologiya asosiga qo‘yilgan P2MP “nuqta-ko‘p nuqta” (point-to-multipoint) mantiqiy topologiyasini ishlatadi. Markaziy tugunning bitta portiga o‘nlab abonentlarni qamrab oladigan daraxtsimon arxitekturaning butun optik tolali segmentini ulash mumkin. Bunda daraxtning oraliq tugunlariga ta'minot va xizmat ko‘rsatishni talab qilmaydigan kompakt to‘liq passiv optik tarmoqlagichlar (splitterlar) o‘rnatiladi.

1.5 – rasm. “Passiv optik tarmoqlanishli daraxt” PON (P2MP) topologiyasi

Namunaviy texnologiya – PON.

Avzalliklari:
– tolalarning optimal soni;
– optik uzatkichlarning optimal soni.