Ağ Analizi ve Haritalama Yönteminin

Aktör Ağ Kuramı, toplum ve teknoloji üzerine deskriptif bir sosyoloji yaratmak için ağ kavramlarını kullanır. ANT, Michel Calon ve Bruno Latour’un bilim ve teknoloji sosyolojisi üzerine çalışmalarından doğdu. ANT’nin uygulamasıyla uğraşanlar, dünyayı heterojen ağlarla tarif ederler: İnsanlar, kavramlar ve makineler arasındaki birliktelikler, bir görevin, olayın ya da yenilin vuku bulabilmesi için gerekli teknolojiler. ANT bakış açısında tüm bunlar aktör olarak değerlendirilir, yani bu yaklaşım kendisini sadece insanlar arasındaki ilişkilerle sınırlamaz. Gene ANT’ye göre aktörlerin kendileri de ağlardan müteşekkildir; kuram, kendi başına bir aktör olarak değerlendirilebilecek kadar stabil bir ağdaki öğelerin mobilizasyonunu ve bileşimlerini tarif etmek için tercüme terimini kullanır. Bir projeyi örnek olarak alalım. Belli bir noktada insanların, araçların ve kaynakların oluşturduğu birliktelik tanımlanabilir bir şeye dönüşür; insanlar, kendi ilişkileri ve amaçları olan bir projeye göndermede bulunmaya başlarlar.

Aktör ağ kuramı, kabul edilebilir bir norm halini alan bir bakış açısına giden süreçleri analiz etmek için kuramsal çerçeve olarak da kullanılabilir. Uygulamacıların kuramı uygulamaya koyma biçimlerindeki tutarsızlıklarından dolayı ANT kimilerince eleştirilir. Ancak, felsefi perspektifi ayrı tutarsak, aktör ağ kuramının temel metodolojileri başka türden ağ analizlerinden çok da farklı görünmez. Temel teknikler şunlardır: Kilit konumdaki insanları tespit edip onlarla söyleşiler yapmak; organizasyonların ürettiği metinleri analiz etmek; belirli bir görevi yerine getirmek için gerekli olan çeşitli insanları, kaynakları, değerleri ve teknolojileri bir diyagrama oturtmak.

Sosyal Sermaye.

Kimi araştırmacılar, bilgiyi, ilişkileri, erişim imkânlarını, ayrıcalıkları ve insanların/örgütlerin haklarını sermayenin bir formu olarak görmeyi faydalı bulur. Sosyal sermaye, toplumsal ve politik manevralarla, ilişki inşa etmeyle arttırılabilir. Bir kez arttırıldığında kolektif eylemi kolaylaştırmak için kullanılabilir ya da daha iyi bir konumda bulunan insanların hedeflerine daha kolay varmasına imkân verir. İktidar analizinin bir formu olan sosyal sermaye, insanların içinde bulundukları ağlardaki konumları gereği sahip oldukları iktidara odaklanır. Sosyal sermaye perspektifinden bireyin sahip olduğu iktidarın temel bileşeni kişinin yapısal delikleri (gruplar arasındaki ilişkilerdeki boşluklar) ne dereceye kadar doldurduğudur. Bu insanlar simsarlar gibi hareket edebilirler çünkü gruplar arasındaki tüm iletişim onların üzerinden geçmek zorundadır. Kimi bağlamlarda sosyal sermaye, bir topluluktaki ağların ne kadar iyi yapılanmış olduğunu kısa yoldan tarif etmek için kullanılır. Verimli bir şekilde hareket edebilen ve yeni güçlüklere hızla uyum sağlayabilen grupların çoğu durumda kuvvetli güven ağları ve iyi iletişim örüntüleri vardır, bu grupların sosyal sermayelerinin yüksek olduğu söylenebilir. Sosyal sermaye faydalı bir kavram olsa da, bir yandan da fazla geniş bir kavramdır, pek çok yazar terimin gerçek tanımı konusunda anlaşmazlık yaşar.

Güç Haritaları / Güç Analizi.

En genel anlamıyla, güç haritalandırması, antiteler arasındaki göreli güç ilişkilerinin paylaşılan temsillerini yaratmak için bir tekniktir. Katılımcıların güç yapılarına dair bakışlarını toplamanın ve temsil etmenin, karmaşık yapıyı daha basit diyagramatik formlara büründürmenin ve en önemli ilişkilere odaklanabilmek adına enformasyonu organize etmenin bir yoludur. Diyagramlar çeşitli yollarla inşa edilebilirler, ancak en popüler yollardan biri katılımcılardan belirtileri konumlandırmalarını istemektir, böylece sayfa üzerindeki konumlanışları onların sahip oldukları gücü ve/veya bir sorun karşısında aldıkları konumu gösterecektir. Güç haritalandırması sorunun muhataplarıyla katılımcı bir tartışmanın yapılandırılması için de kullanılabilir. Bilgi paylaşmanın ya da bir gruba düşmanını ve dostunu kolayca tanıması için yardım etmenin de bir aracıdır. Bir avantajı çok az teknoloji gerektirmesidir. Bir beyaz tahta ya da kâğıt parçası yeterli olacaktır. Taraflara dair niteliksel ve göreli bir enformasyonu bir an önce toparlamaya odaklanır, o yüzden de etkili olabilmek için sayısal veriye ihtiyaç duymaz. Bu yaklaşım kimi vakalarda nispi enformasyonun toplanmasını içerecek şekilde genişletilmiştir, böylece bir ağ haritası formunu almıştır. Güç haritaları kimi örgütlerce bir topluluk analizi aracı olarak kullanılır (bkz. Şekil 4), sanki bağımsız olarak keşfedilmiş gibidir ya da belki de alan teorisi gibi sosyal psikoloji konularından türetilmiştir. Pek çok yardım ajansı, yapılan müdahalelerin etkilerini öngörmek ve anlamak adına güç analizinin olası kullanımlarını araştırmaktadırlar.