Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

Muhokama uchun savollar. 
1. «Kompyuter lingvistikasi» fanining maqsad va vazifalari nimalardan iborat? 
2. Bu fanning o‘qitilishi qanday sharoitlarda yordam beradi? 
3. Fanning yuzaga kelishi haqida nimalar bilasiz? 
4. Kompyuterni bilish darajangiz qanday? 
5. Ayrim kishilar kompyuterlar o‘qish jarayonida, ilmiy tadqiqotlarga yordam 
berishiga qarshi chiqishlarining ikkita sababini ayting va izohlang. 
6. Ayrim kishilar kompyuterlar o‘qish jarayonida, ilmiy tadqiqotlarda yordam 
berishini yoqlab chiqayotganlarning ikkita sababini ayting va izohlang. 
Topshiriqlar.
So‘l ustundagi har bir atamaga o‘ng ustundan mos ta’rif tanlang: 
1. Kompyuter lingvistikasi
– bir yoki bir necha tillarni o‘xshash va farqli 
tomonllarini qiyosiy o‘rganuvchi soha 
2. Struktural tilshunoslik 
- kompyuterlashtirishning lisoniy aspektlarini ishlab 
chiquvchi tilshunoslik sohasi 
3. Amaliy tilshunoslik 
- kompyuter tilshunosligiga nisbatan tor ma’noda 
qo‘llanilib, lisoniy ma’lumotlar banki tashkil etish, 
inson-mashina munosabatida psixolingvistik aspektlarni 
o‘rganadi
4. Kompyuter tilshunoslik 
- til haqidagi fanning to‘la huquqli sohasi bo‘lib, tabiiy 
va sun’iy tillarni formal apparatini ishlab chiqish 
masalalarini o‘rganadi 
5. Hisoblash tilshunosligi 
- til komponentlarining ichki munosabatlarini, o‘zaro 
bog‘liqligini, tilning struktura tomonini o‘rganadi 
6. Kontrastiv tilshunoslik 
- lingvistik masalalarni amaliy yo‘l bilan o‘rganuvchi 
soha 
 
 Eng ma’qul talqinni tanlang. 
1. “Komputer lingvistikasi” fanining yo‘nalishlari to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni 
belgilang. 
a) matemetik mantiq, ehtimollar nazariyasi, injener tilshunoslik 
b) Kompyuter tilshunoslik, injener tilshunoslik, hisoblash tilshunosligi 

---

10 
c) muloqotni kompyuter yordamida qoliplash, syujet strukturasini kompyuter 
vositasida qoliplash, matnni katta hajmdagi matn (gipertekst) darajasida tasavvur 
etish.
d) muloqotni kompyuter yordamida qoliplash, Kompyuter tilshunoslik, 
ehtimollik nazariyasi, Kompyuter mantiq. 
2. “Komputer lingvistikasi” fanining maqsad va vazifalari to‘g‘ri ko‘rsatilgan 
qatorni toping. 
a) fan haqida tushunchaga ega bo‘lish; tabiiy tillar lingvistikasining formal va 
aksiomatik modellarini qurish; aniq biror tillarning Kompyuter modellarini ishlab 
chiqish; Kompyuter modellar orqali matnlarni tahrirlash dasturlarini yaratish; 
kompyuter tarjimasi muammolarini hal etish; kompyuter lug‘atlari tuzish; tillarga 
o‘rgatish dasturlarini yaratish; bilimlarni baholashning kompyuter dasturlarini qurish. 
b) lingvistik masalalarni amaliy yo‘l bilan o‘rganish, tilning struktura tomonini 
o‘rganish, Kompyuter modellar orqali matnlarni tahrirlash dasturlarini yaratish; 
tillarga o‘rgatish dasturlarini yaratish; bilimlarni baholashning kompyuter dasturlarini 
qurish. 
c) tabiiy va sun’iy tillar yaratish, lisoniy ma’lumotlar bankini yaratish, 
kompyuter lug‘atlari tuzish; tillarga o‘rgatish dasturlarini yaratish; bilimlarni 
baholashning kompyuter dasturlarini qurish. 
d) bir necha tillarni lisoniy aspektini qiyosiy o‘rganish, psixolingvistik 
xususiyatlarni o‘rganish, tillarga o‘rgatish dasturlarini yaratish; bilimlarni 
baholashning kompyuter dasturlarini qurish. 
3. “Komputer lingvistikasi” ilmiy yo‘nalish sifatida shakllangan yilni aniqlang. 
a) 1949 
b) 1890 
c) 1960 
d) 1996 
4. “Amaliy tilshunoslik” ning shakllanishi ….to‘gri keladi. 
a) 1960 
b) 1949 
c) XX asrning 2 yarmi 
d) XIX asrning boshida 
5. «Til substantsiya (mohiyat) emas, balki shakldir» degan fikr qanday yo‘nalishni 
yaratdi: 
a) amaliy tilshunoslik 
b) hisoblash tilshunosligi 
c) Kompyuter tilshunoslik 
d) struktural tilshunoslik 
6. «Til substantsiya (mohiyat) emas, balki shakldir» fikrining muallifini toping. 
a) Ch.Morris 
b) F. de Sossyur 
c) L.Blumfild 
d) N.Xomskiy