Anadolu Üniversitesi

Toplumla İlişkiler
Halkla ilişkilerle son olarak ele alınabilecek uygulama alanı ise toplumla ilişkilerdir. Toplumla ilişkiler, hem kuruluşun hem de toplumun yarar elde edeceği bir çevre geliş- tirmek için planlanan etkinlikleri ifade etmektedir (Wilcox vd., 2001: 8). Burada amaç kuruluşun içinde yer aldığı toplumla iletişimin sağlanmasıdır. Toplum refahının yük- seltilmesi, sosyal sorumluluk bilinciyle toplum için önemli olan eğitim, çevre, işsizlik, sağlık gibi konularda kurumun aktif rol almasını sağlar. Halkla ilişkiler görevlileri, top- lumla ilişkiler uygulamaları bağlamında genellikle aşağıdaki etkinlikleri yürütmektedir (Jackson ve Center, 1995: 83).

• 
  Kuruluşu halkın ziyaretine açma, turları planlama ve sürdürme
  
• 
  Özel etkinlikleri planlama ve yürütmeye yardım etme
  
• 
  Gruplara dağıtmak üzere yayınlar hazırlama
  
• 
  Bağış toplamayı da içeren tüm gönüllü etkinliklerde kuruluşu temsil etme
  
• 
  Yerel yönetimler veya bölgede ikamet edenlere hitap eden durum raporları hazırlama
  
• 
  Reform, sosyal sorunlar ve kutlamalarla ilgili konularda yerel gruplarla kurum ara- sında arabuluculuk yapma
  
• 
  Topluma haberleri yayma ve kurumun üst yöneticilerine toplumsal ilişkilerin du- rumu hakkında bilgi sağlama
  

Halkla ilişkilerin gelişim süreci, insanlığın var olmasıyla birlikte başlamıştır. Bugünkü

anlamda halkla ilişkiler çalışmaları olmasa da, geçmiş dönemlerde benzer uygulamalar- la karşılaşılmaktadır. Örneğin Babil, Yunan ve Roma gibi eski medeniyetlerde bugün de kullanılan çeşitli tekniklerle yönetimin otoritesi insanlara kabul ettirilmeye çalışılmıştır. Bu teknikler; kişilerarası iletişim, konuşma, sanat, edebiyat, tiyatro, tanıtım vb. olarak sı- ralanabilir. Bunlarla gerçekleştirilen çalışmaların hiç birisi elbette halkla ilişkiler olarak adlandırılamaz. Ama bunların amaç ve etkileri günümüzdeki çalışmalarla benzerlikler taşımaktadır (Wilcox vd, 2001: 23-24).
Halkla ilişkilerin gelişmeye başlamasının, önem ve ivme kazanmasının tarihi her ülke- de farklıdır. Ama hepsinde benzer bir gelişim sürecinden sözedilebilir. Diğer bir deyişle, ülkelerde halkla ilişkilerin gelişmesi benzer etmenlerin sonucudur. Baskin ve arkadaşları- na göre (1997: 26) halkla ilişkilerin gelişimi, üç etmenin ürünüdür. Bunlar;

• 
  Kamuoyunun bir güç olarak kabul edilmesi,
  
• 
  Kamu desteğini almak için kurumlar arasında sürekli rekabet ve
  
• 
  Kamuya kolayca ulaşılabilecek iletişim araçlarının gelişmesi olarak sıralanabilir.
  

Bunlar, hem halkla ilişkilerin gelişiminde temel rol oynayan etmenlerdir hem de bir ülkede halkla ilişkilerin ne zaman gelişmeye başladığı konusunda bize önemli ipuçları vermektedir. Örneğin bir ülkede kamuoyu ne zaman önemsenmeye başlamıştır? Siyasal ve ekonomik amaçlı kurumlar halkın desteğini almak için ne zaman rekabet etmeye başla- mıştır? İletişim araçları ne zaman gelişmiş ve çeşitlenmiştir? Bu sorulara verilecek cevap- lar, bir ülkede halkla ilişkilerin gelişiminin anlaşılmasına önemli katkılar sağlayacaktır.
Genel olarak bakıldığında, kamuoyu her dönemde bir güç olarak kabul edilmiştir. An- cak özellikle 17. ve 18. yüzyılda yaşanan gelişmeler sonucunda, gazeteler yayınlanmaya başlamış, sansür kaldırılmış ve kamuoyu özgürce tartışma imkânına kavuşmuştur (Gru- nig ve Hunt, 1984: 17). Bu doğrultuda daha sonraki dönemlerde, kişi hak ve hürriyetleri- nin anayasal güvence altına alınması, seçme ve seçilme hakkının verilmesi gibi demokra- tik gelişmeler, kamuoyunun bir güç olarak kabul edilmesini perçinlemiştir. Serbest pazar ve liberal ekonomi anlayışı sonucunda, kurumlararası rekabet de gelişmiştir. Kurumlar rakipleriyle daha iyi rekabet edebilmek için, hedef kitlelerinin görüş ve önerilerine önem vermeye başlamıştır. Hedef kitlelerini önemsemeyen, kararlarında onları gözetmeyen kuruluşların başarılı olamayacağına ilişkin görüşler artmıştır. 20. yüzyılla birlikte kitle iletişim araçlarında da büyük gelişmeler ortaya çıkmıştır. Hem yeni iletişim araçları icat edilmiş, hem de bu araçların sayısında büyük artış yaşanmıştır. Sinema, radyo, televizyon, internet gibi kitle iletişim araçları gelişmiş ve bunlara erişim son derece kolaylaşmıştır. Kuruluşlar bu iletişim araçlarıyla, milyonlarca insana çok hızlı mesaj aktarma ve onların tepkilerini alma imkânına kavuşmuştur. Böylece kuruluşlar hedef kitlelerine kendilerini
ve çalışmalarını kolayca anlatma fırsatını yakalamıştır. Sayılan bu etmenler, halkla ilişkile- rin ivme kazanmasına, öneminin anlaşılmasına ve gelişmesine neden olmuştur.
Halkla ilişkilerin profesyonelleşerek başlı başına bir meslek olması, 20. yüzyıl başların- da Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkmıştır. Bu nedenle öncelikle ABD’de halkla ilişkilerin gelişim tarihi hakkında bilgi verilecek, daha sonrada ülkemizdeki gelişim süreci özetlenecektir.