Anayasa  kanun

1- Gecekonduların Yıkılması

775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 18. maddesinde; “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, Belediyelere, Hazineye, özel idareere, kat bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, Belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.

Yıkım sırasında lüzum hasıl olduğunda, Belediyeler ilgili mülkiye amirlerine başvurarak yardım isteyebilirler. Mülkiye amirleri, Devlet zabıtası ve imkânlarından faydalanmak suretiyle izinsiz yapıların yıkımı konusunda yükümlüdürler.

Özel kişilere veya bu maddenin 1. fıkrasında sözü geçenler dışındaki tüzel kişilere ait arazi ve arsalar üzerinde yapılacak izinsiz yapılar hakkında, arsa sahiplerinin yazılı müracaatları üzerine ve mülkiyet durumlarını tevsik etmeleri şartıyla bu madde hükümleri, aksi halde genel hükümler ve 3194 sayılı İmar Kanunu hükümleri uygulanır.” Hükmü yer almaktadır.

Kanun maddesinde geçen prensipler şu şekilde izah edebiliriz:

a) Gecekonduların yıkılması için Belediye Encümen veya İl İdare kararı alınmasına gerek yoktur.

b) Kaçak veya projesine aykırı inşaat iskan edilmiş ise mahkeme kararı ile tahliye edilmedikçe yıkılamaz. Gecekondular ise iskan edilmiş olsa dahi içindekilerin mal ve can güvenliği sağlanarak yıkılır.

c) Belediye hudutları dahilindeki gecekondular Belediyece, dışındakiler Mülki amirlerce yıktırılır.

d) Mülki Amirler Belediye hudutları içinde olsun olmasın tüm gecekonduları yıkımı ile yükümlüdürler.

e) Özel kişilere veya özel hukuk tüzel kişilerine ait arazi ve arsalar üzerinde yapılan gecekondulara, arsa sahiplerinin müracaatı üzerine bu madde hükmü uygulanır.

775 sayılı Kanunun 18. maddesinde belirtilen görevin ifasında Belediye Başkanları sorumludurlar 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 107. maddesi uyarınca zabıta teşkilatı doğrudan doğruya Belediye reisinin emri altındadır.

Gecekondu yapım ihbar ve tespitleri üzerine yıkımın yaptırılması için Başkan tarafından zabıtaya yazılı emir verilmesi gerekir. Zabıta da Belediyenin yıkımla görevli ekibi ile yıkımı gerçekleştirmesi gerekir. Bu görevi yapmaktan kaçınanlar, Türk Ceza Kanunu’nun 230. maddesindeki görevi ihmal suçunu işlemiş olurlar.

2. Kaçak (Ruhsatsız) veya Projesine Aykırı İnşaatların Yıkılması

Bu tip inşaatların yıkılması 3194 sayılı Yasanın 32. maddesine göre yapılır. Kanunun belirtilen maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, Belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek, inşaat derhal durdurulur.

Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshaıs da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, Belediyeden veya Valilikten mührün kaldırılmasını ister. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, Belediye Encümeni veya İl İdare Kurulu kararını müteakip, Belediye veya Valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir” hükmü yer almaktadır.

Mühürlenerek durdurulan inşaatlarda, resmi mührün sökülerek (mühür fekedilerek) yapımına devam edilmesi durumunda; 2 no.lu Yapı Tatil Tutanağı ile yeni inşa edilen bölümler belirlenir ve T.C.Kanununun 274.maddesi Resmi Mührün Sökülmesi eylemini suç saydığından, yasal gereği için Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur.

3. Yıkım Kararını İnfaz Görevi

1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 99. maddesine göre Encümen kaarlarını infaz görevi, Belediye Başkanları’na ait bir görevdir. Ayrıca yıkım kararına mesnet teşkil edecek olan dosyanın Encümenin gündemine alınması ve gündeme alınan bu dosyanın bir hafta içinde karara bağlanması görevi de, aynı Yasanın 78. maddesi uyarınca Belediye Başkanına ait bir sorumluluktur.

XVII. İMAR CEZALARI

İmarla ilgili hususlarda, gerek imar mevzuatında gerekse Türk Ceza Kanunu’nda yeralan bazı cezai müeyyideleri, hapis cezası, adli para cezası, idari para cezası ve meslekte men cezası olarak sıralayabiliriz:

1. Genel Olarak İmar Cezaları

3194 sayılı İmar Kanunu hükümleri sırasında, bu Kanuna aykırı hareket edenler için hürriyeti bağlayıcı bir ceza öngörülmemiştir.

Kamu görevlilerinin bu Yasa hükümlerine aykırı hareket etmeleri halinde durumuna göre Türk Ceza Kanunu’nun 230. maddesinde yeralan görevi ihmal veya aynı Kanunun 240. maddesinde yeralan görevi suistimal suçu oluşur. Bu suçların soruşturması da Kamu Görevlilerinin yargılanması hakkındaki kanun hükümlerine tabiidir.

Bu Kanun ve ilgili İmar Yönetmeliklerine aykırı hareket eden serbest mühendis, mimar ve fen adamı gibi teknik elemanlar için de meslekten men veya para cezası dışında bir ceza öngörülmemiştir. Bin asahibi ve müteahhidi için de para cezası dışında bir ceza bu Kanunda bulunmamaktadır.

Ancak yapılan binanın yıkılması halinde buna sebep olanların bu eylem için Türk Ceza Kanunu’nun “İkinci Faslında” Bina Yıkılması ve tamiratta İhmal” başlıklı 552-554. maddelerinde para ve meslekten men cezası hükmü bulunmaktadır.

Yıkılan bina tahribat veya ölüme sebebiyet vermiş ise, aynı Kanunun “Yangın, Su Baskını, Gark ve Sair Büyük Tehlikelere Müteallik Cürümler” başlığını taşıyan yedinci babın birinci faslında yeralan 383. maddedeki hükümleri ile “Adam Öldürme Cürümleri” başlığını taşıyan dokuzuncu babın birinci faslında yeralan ölüme sebebiyet verme hükümleri uygulanır.

2886 sayılı Yasa kapsamında ihale ile yaptırılan kamu bina ve yapılarında hileli malzeme araç ve usullerin kullanıldığının anlaşılması ve tespiti halinde belirtilen Yasanın dördüncü kısmında, “İhale İşlerinde Yasaklar ve Sorumluluklar, Yasak Fiil ve Davranışlar” başlığı altında düzenlenen 83-87. maddeleri uygulanır.

Bu maddelerde;

a) Müteahhitler için ihaelere katılmaktan yasaklanma,

b) Zarar ziyan tazmini,

c) Kamu görevlileri için ceza ve disiplin soruşturması ile zarar ziyan tazmini de ilgili hükümler bulunmaktadır

2.1. 3194 sayılı İmar Kanunu’nda Yeralan İdari İmar Para Cezaları

3194 sayılı Yasada yeralan idari imar para cezaları deyince hemen akla ruhsat alınmadan veya uhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılara uygulanan para cezaları gelir. Hatta uygulamada Belediyelerin Sadece bu para cezalarını uyguladıkları görülmektedir. Halbuki İmar Kanunu’nda bunun dışında (6) çeşit daha para cezası uygulanacak fiil tespit edilmiştir.

Önce bu Kanunda yeralan imar para cezalarını ve muhataplarını kısaca belirtelim. Sonra ayrı ayrı izahlarına geçelim.

3194 sayılı İmar Kanunu’nda yeralan para cezası fiilleri ve muhatapları şunlardır:

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 1. fıkrasında sayılan imar suçları:

a) Ruhsat alınmadan yapı yapmak,

b) Alınmış olan ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapmak,

c) İmar mevzuatına aykırı yapı yapmak,

d) Özel parselasyon ile hisse karşılığı belirli bir yer satmak ve almak

Bu suçlar dolayısıyla para cezası uygulanacak kişiler:

a) Yapının sahibi,

b) Yapının müdeahhidi,

c) Yapının fenni mesulu (1-5 oranında),

d) Hisse karşılığı yeri satan ve alan.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasında sayılan imar suçları,

1- imar Kanunu’nun “Fenni mesulleri, mesuliyetleri ile müteahhi sicilleri” başlığı altındaki 28. maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemek.

2- Aynı kanunun “Umumi hezmetlere ayrılan yerlerde muvakkat yapılar” başlığı altındaki 33. maddesinde yeralan yükümlülükleri yerine getirmemek.

3- Belirtilen kanunun “İnşaat, teminat ve bahçe tanzimi ile ilgili tedbirler ve mükellefiyetler” başlığını taşıyan 34. maddesinde yeralan mükellefiyetleri yerine getirmemek.

4- Kanunun “Yıkılacak derecede tehlikeli yapılar” başlığı altındaki 39. maddede yer alan hususları yerine getirmemek.

5- “Kamunun selameti için alınması gereken tedbirler” başlığı altındaki 40 maddede yeralan yükümlülükleri yerine getirmemek.

6- “Kapıcı daireleri ve sığınaklar” başlığı altındaki 36. maddenin 3. fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemek.

6 madde halinde sayılan bu suçların muhatapları ise, bu yükümlülükleri yerine getirmeyen;

1- Yapı sahipleri,

2- Fenni mesuller,

3- Yapı müteahhitleridir.

Şimdi bunları tek tek ele alıp inceleyelim:

2.1.1. Ruhsat Alınmadan Yapı Yapılması

3194 sayılı Yasanın 21 ve 22. maddeleri ile, İmar Yönetmeliklerinin ilgili maddelerinde Yapı Ruhsatiyesi ile ilgili çeşitli hükümler bulunmaktadır. Bunların neler olduğu Yapı Ruhsatiyesi bölümünde teferruatlı bir şekilde izah edilmiştir.

İşte belirtilen bu Yapı Ruhsatiyesi alınmadan bir yapının yapıldığı İmar Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca tespit edilince böyle bir binanın ıslahı mümkün olsun olmasın, yıkım kararı alınsın veya alınmasın, sırf böyle bir binanın yapılmış olması 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 1. fıkrası uyarınca para cezası uygulanması için yeterli bir fiildir. Sonradan ruhsat alınsa dahi bu fiil için para cezası uygulanacaktır.

Para cezasının muhatabı, yapı sahibi ve müteahhididir.

2.1.2. Ruhsat veya Eklerine Aykırı Yapı Yapılması

Yapıların, “Yapı Ruhsatiyesi” ve ekinde bulunan onaylı projelerde belirtilen hususlara uygun olarak yapılması gerekir. Bunlara aykırı yapılan yapılar için aynen yukarıda belirtilen şekilde para cezası uygulanacaktır.

2.1.3. İmar Mevzuatına Aykırı Yapı Yapılması

İmar mevzuatında, yapıların kat nizamı, taban alanı, komşu mesafeleri, ön cephe hattı, bina derinliği ve benzeri hususlarda bazı ölçüler belirlenmiştir. Bu ölçüler ruhsat ve eklerinde belirtilmemiş olsa dahi, bunlara uyma zorunluluğu vardır. Bu ölçülere uyulmadan yapılan yapılara da yine para cezası uygulanacaktır.

2.1.4. Özel Parselasyon ile Hisse Karşılığı Belirli Bir Yer Satılması ve Alınması

3194 sayılı Yasanın 19. maddesi uyarınca parselasyon planları, bu planları yapılmaya ehil teknik elemanlarca yapılır, Belediye ve mücavir alanlarda Belediye Encümeni, dışında ise İl İdare Kurulu’nca onaylanıp, ilan edilip, Tapu Sicil Müdürlüğü’nce tapu siciline tescil edildikten sonra resmiyet kazanır. Bu şekilde işlem yapılmadan, özel parselasyon ile oluşturulan parsellere yapı ruhsatiyesi verilemez. Yapı ruhsatiyesi verilemeyen böyle alanlar kaçak yapılaşmanın kaynağını oluşturur. Bu nedenle Kanun koyucu özel parselasyon ile hisse karşılığı belirli bir yer satan ve alana 3194 sayılı Yasanın birinci fıkrası ile para cezası verilmesini öngörmüştür.

Genellikle imar mevzuatına aykırı yapılar bu tip özel parselasyonla ihdas edilen arsalarda yapılmaktadır. Onun için ruhsat alınmadan yapılan yapılarda yapı sahibi ve müteahhidine para cezası uygularken mevzuata aykırı binanın arsasının nasıl alındığını da araştırmak lazımdır. Arsanın “özel parselasyon ile hisse karşılığı” alındığının tespiti halinde kaçak inşaat için aynı para cezası, arsa alım-satımı için ayrı para cezası uygulamak gerekir.

Bunun istisnaları İmar Kanunu’nun 18. maddesinin son fıkrasında sayılmıştır. Buna göre, “Veraset yolu ile intikal eden, bu Kanun hükümlerine göre şuyulandırılan Kâr Mülkiyeti Kanunu uygulaması, tarım ve hayvancılık, turizm, sanayi ve depolama amacı için yapılan hisselendirmeler ile cebri icra yolu ile satılanlar hariç, imar planı olmayan yerlerde her türlü yapılaşma amacıyla arsa ve parselleri hisselere ayıracak özel parselasyon planları, satış vaadi sözleşmeleri yapılamaz.

Buraya kadar izah ettiğimiz (4) çeşit para cezası İmar Kanunu’nun 42. maddesinin birinci fıkrasında yeralan cezalar olup da para cezalarının 1/5’i oranında fenni mesullere de ayrıca para cezası uygulanacaktır. Bu para cezalarının alt sınırı 500.000.- TL, üst sınırı 25.000.000 TL olup bunlar 4421 sayılı Kanunda (393) kat artırılmıştır.

2.1.5. Fenni Mesullerle İlgili Hükümlere Uyulmaması

3194 sayılı Kanunun 28. maddesinde, fenni mesul ve mesuliyetleri belirlenmiştir. Buna göre yapının mal sahibi ve müteahhidi ile fenni mesulün yapılması gerekenleri yapmaması halinde para cezaları ile muhatap olurlar.

Fenni mesule para cezası verilecek durumlar iki çeşittir:

1- Yapının fenni mesuliyetlerini üzerine alan meslek mensupları yapıyı ruhsat ve eklerine uygun olarak yaptırmaya, ruhsat ve eklerine aykırı yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ruhsatı veren Belediyeye veya Valiliklere bildirmeye mecburdurlar.

Bu mecburiyete uymayan fenni mesullere para cezası uygulanır.

2- Yapının, fenni mesuliyetini üzerine almış olan meslek mensubu, bu vazifeden çekidiği takdirde, tatil günleri hariç, üç gün içinde, mucip sebepleriyle birlikte keyfiyeti yazılı olarak ilgili idareye bildirmekle mükelleftir.

Bu mükellefiyeti yerine getirmeyen fenni mesullere de yine para cezası uygulanır. Fenni mesuller nedeniyle yapının mal sahibi ve müteahhidine para cezası verilecek haller de iki çeşittir:

1- Yapının nev’ine, ehemmiyetine ve büyüklük derecesine göre proje ve eklerinin tanziminin ve inşaatın kontrolünün 38. maddede belirtilen meslek mensuplarına yaptırılması mecburidir.

2- Fenni mesuliyeti üzerine alanın istifa veya ölümü halinde başka bir meslek mensubu fenni mesuliyeti deruhte etmedikçe, yapının devamına müsaade edilmez.

Bu iki prensibe uymayan yapı sahibi ve müteahhide para cezası uygulanır.

2.1.6. İnşaat, Tamirat ve Bahçe Tanzimi ile İlgili Tedbirler ve Mükellefiyetlere Uyulmaması

Bu husus 3194 sayılı Yasanın 34. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre, “İnşaat ve tamiratın devamı ve bahçelerin tanzim ve ağaçlandırılması sırasında yolun ve yaya kaldırımlarının, Belediye veya Valiliklere ve komşulara ait yerlerin işgal edilmemesi ve buralardaki yer altı ve yer üstü tesislerinin tahrip olunmaması ve bunlara zarar verilmemesi, taşıt ve yayaların gidiş ve gelişlerinin zorlaştırılmaması, yapı, yol sınırına üç metre ve daha az mesafede yapıldığı takdirde her türlü tehlikeyi önleyecek şekilde yapı önünün tahta perde veya münasip malzeme ile kapatılması ve geceleri aydınlatılması mecburidir.

Yapı, yol kenarına yapıldığı takdirde ilgili idarece takdir edilecek zaruri hallerde yaya kaldırımlarının bir kısmının işgaline yayalar için uygun geçiş sağlamak ve yukarıdaki tedbirler alınmak şartıyla müsaade olunabilir.

Bu gibi hallerde mülk sahibi veya inşaatı deruhte eden kişi veya kuruluşun sahipleri gelip geçenlere zarar vermeyecek ve tehlikeyi önleyecek tedbirleri alırlar.

Zemin katlarda, dükkan yapılmasına müsaade edilen yapılarda, yaya kaldırımı ile aynı seviyedeki ön bahçeleri yayaya açık bulundurulacak, yayaların can emniyetini tehlikeye düşürecek duvar ve manialar yapılamaz.”

Bu prensiplere uymayan ma sahibi, müteahhit ve fenni mesule para cezası uygulanacaktır.

2.1.7. Kapıcı Daireleri ve Sığınaklarla İlgili Hükümlere Uyulmaması

Kapıcı daireleri ve sığınaklarla ilgili kaideler 3194 sayılı Yasanın 36. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre, “Kapıcı dairesi ve sığınak ayrılması mecburiyeti olan binalarda, bu dairelerin yönetmelikte belirtilen şart ve ölçüleri havi bulunması lazımdır.

Kapıcı daireleri ana bina içinde olabileceği gibi, nizamlara, fen ve sağlık şartlarına aykırı yapılmamak, brüt 40 metrekareyi geçmemek şartı ile bahçenin herhangi bir yerinde veya müştemilat binaları içerisinde de tertiplenebilir.

Bekçi, bahçevan, kaloriferci gibi müstahdemin ikametine yer ayrılması halinde bu yerlerde de aynı şartlar aranır. 29. ve 30. maddelerdeki hükümler bu maddede sözü geçen daireler hakkında da uygulanır.” Bu hükümlere aykırı hareket eden, mal sahibi, müteahhit ve fenni mesullere para cezası uygulanacaktır.

2.1.8. Yıkılacak Derecede Tehlikeli Yapıların Tehlikelerinin İzale Edilmemesi veya Yıktırılmaması

Bu husus 3194 sayılı Yasanın 39. maddesinde belirtilmiştir buna göre; “Bir kısmı veya tamamının yıkılacak derecede tehlikeli olduğu Belediye veya Valilik tarafından tespit edilen yapıların sahiplerine tehlike derecesine göre bunun izalesi için Beleiye veya Valilikçe on gün içinde tebligat yapılır. Yapı sahibinin bulunmaması halinde binanın içindekilere tebligat yapılır. Onlar da bulunmazsa tebligt varakası tebliğ yerine kaim olmak üzere tehlikeli yapıya asılır ve keyfiyet muhtarla birlikte bir zabıtla tespit edilir.

Tebligatı müteakip süresi içinde yapı sahibi tarafından tamir edilerek veya yıktırılarak tehlike ortadan kaldırılmazsa, bu işler Belediye veya Valilikçe yapılır ve masrafı %20 fazlası ile yapı sahibinden tahsil edilir.” Bu mükellefiyeti yerine getirmeyen yapı sahibine, varsa fenni mesul ve müteahhidine para cezası uygulanır.

Böyle binaların sahipleri, fenni mesul ve müteahhitleri Türk Ceza Kanunu’nun 553. maddesindeki suçu işlemiş olacaklarından ayrıca Cumhuriyet Savcılığı’na da bildirilir.

2.1.9. Kamunun Selameti için Alınması Gereken Tedbirlerin Alınmaması

Bu husus 3194 sayılı Yasanın 40. maddesinde düzenlenmiştir. “Arsalarda, evlerde ve sair yerlerde umumun sağlık ve selametini ihmal eden, şehircilik, estetik veya trafik bakımından mahzurlu görülen enkaz veya birikintilerin, gürültü ve duman tevlideden tesislerin hususi mecra, lağım, çukur, kuyu, mağara ve benzerlerinin mahzurlarının giderilmesi ve bunların zuhuruna meydan verilmemesi ilgililere tebliğ edilir.

Tebliğde belirtilen müddet içinde tebliğe riayet edilmediği takdirde Belediye veya Valilikçe mahzur giderilir; masrafı %20 fazlasıyla arsa sahibinden alınır veya mahzur tevlit edenlerin faaliyeti durdurulur.” Burada konu inşaat ise mal sahibine, fenni mesule ve müteahhide, inşaat değilse sadece mal sahibine para cezası uygulanır.

Kanundan geçen, “gürültü” ile ilgili olarak Çevre Kanunu’nun 14. ve Gürültü Kontrol Yönetmeliği’ne göre, “duman” ile ilgili olarak da aynı Kanunun 8. maddesine göre mülki idare amirlerince de para cezası verilir.

2.2. Cezalara İtiraz Edilecek Merci

Bu cezalara karşı cezanın tebliğinden itibaren yedi gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak sonuçlandırılır. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. Ancak para cezası ile ilgili idari işlemin hukuka uygun olmadığı gerekçesi ile idari yargı yoluna da gidilebileceği kanısındayız.

2.3. Para Cezası Kararlarının Cumhuriyet Savcılığına İntikal Ettirilmesi

3194 sayılı Yasanın 42. maddesine göre; “İlgili idarenin Cumhuriyet Savcılığı aracılığıyla sulh ceza mahkemesine başvurması üzerine, bu mahkemelerce ayrıca, yukarıdaki fıkralara göre ceza verilen fenni mesuller ve müteahhitler hakkında bir yıldan beş yıla kadar meslekten men cezasına da hükmolunur. Bu husustaki mahkeme kararları ilgili idarelerce Bakanlığa ve meslek mensubunun bağlı olduğu meslek teşekkülüne bidirilir” Bu cezanın uygulanması Belediyenin bildirmesi ile olacağından bu Yasaya göre;

a) Fenni mesuller,

b) Müteahhitler,

hakkında verilen para cezası kararları mutlak Cumhuriyet Savcılığı’na bildirilmelidir.


XVII.3. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’nda yeralan Adli İmar Para Cezaları

2960 sayılı Kanunda yeralan imar para cezaları idare tarafından değil, mahkeme tarafından verilir. Ancak bu cezaların verilebilmesi için konunun Belediyece ilgili Cumhuriyet Savcılığı’na intikal ettirilmiş olması gerekmektedir. Konu bu yönü ile Belediyeleri ilgilendirdiği için bu konuyu da burada izah etmeyi uygun gördük. 2960 sayılı Kanunun “Ceza Hükümleri” başlıkla 18. maddesinde hangi fiillere adli imar para cezası verileceği belirtilmiştir. Bunları kısaca belirtelim.

Adli Para Cezasını Gerektiren Fiiller

200.000 TL’dan 500.000 TL’ya kadar ağır para cezası verilecek fiiller:

a) Boğaziçi alanında inşaat ruhsatı alınmadan yapı yapılması,

b) Ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapılması,

c) İmar mevzuatına aykırı yapı yapılması.

d) Dğal yapının tahrip edilmesi.

Bu fiillerin tekrar edilmesi halinde verilecek cezalar 1/3’den az olmamak üzere 3 katına kadar arttırılır. Fenni mesullere ayrıca 1 yıla kadar meslekten men cezası verilir.

Bunlar kanunun 18. maddesinde aşağıdaki şekilde sayılmıştır.

“Boğaziçi alanında inşaat ruhsatı alınmadan yapılan yapıların tamamı, inşaat ruhsatı ve eklerine ve imar mevzuatına aykırı yapılan yapıların yapı sahipleri, fenni mesulleri ve müteahhitleri bir aydan altı aya kadar hapis ve 200.000 liradan 500.000 liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır. Bu fiillerin tekrar edilmesi halinde söz konusu kimselere verilecek cezalar 1/3’ünden az olmamak üzere üç katına kadar artırılır. Fenni mesullere ayrıca bir yıla kadar meslekten men cezası verilir.

Boğaziçi alanında tarihi doğal güzelliklerin yoğunlaştığı kıyı, sahil şeridi ve öngörünüm bölgesinde doğal yapıyı tahrip eden veya niteliğini bozanların fiilleri daha ağır cezayı gerektirmediği takdirde iki aydan bir yıla kadar hapis ve 200.000 liradan 500.000 liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.

Suç Fiillerinin İhbarı Görevi

Yukarıda belirtilen fiilleri tespit etme görevi; sahil şeridi ve öngörünüm bölgesinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne, geri görünüm ve etkilenme bölgesinde ise ilgili İlçe Belediyelerine aittir.

Bu fiilleri tespit eden Belediyeler, bu fiillere uygulanacak hapis ve para cezalarının uygulanmasını teminen konuları ilgili Cumhuriyet Savcılığı’na intikal ettirmekle mükelleftirler. Bu görevin ihmal edilmesi Türk Ceza Kanunu4nun 235. maddesindeki muttali olduğu suçları ihbar etmeme suçunu oluşturur.


XVII.4. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu’nda Yeralan Alan İmar Para Cezaları

Kanunun “Ceza Hükümleri” başlıklı 15. Maddesinde iki türlü para cezası öngörülmüştür.

a) Kıyı ve sahil şeridinde engel oluşturmak, atık ve artık dökmek, kıyıyı değiştirmek fiillerine para cezası öngörülmüştür.

3621 sayılı Yasanın 15. maddesinde (a) fıkrasında; “kıyıda ve uygulama imar planı bulunan sahil şeritlerinde,

1- duvar, çit, parmaklık, tel örgü, hendek, kazık ve benzeri engeleri oluşturanlara kum, çakıl alan veya çekenlere 5 milyon lira,

2- Moloz, toprak, curuf, çöp gibi kirletici ve çevreyi bozucu etkisi olan atık ve artıları dökenlere 10 milyon lira,

3- Kıyı değiştirecek boyutta kazı yapan, kum, çakıl alan veya çekenlere 50 milyon lira, para cezası verilir.” hükmü yer almıştır.

b) Kıyı ve sahil şeridinde ruhsatsız, ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapıların;

1. 
   Sahiplerine,
   
2. 
   Müteahitlerine,
   

3194 sayılı İmar Kanunu’nda öngörülen para cezalarınn 2 misli para cezası verilecektir.

Bu Kanunda Yeralan Para Cezaları İle 3194 Sayılı Kanundaki Para Cezaları Arasındaki Farklar

a) Bu Kanun kapsamındaki alanlardaki ruhsatsız, ruhsat ve eklerine aykırı yapı sahip ve müteahhitlerine verilen para cezaları 3194 sayılı Yasa kapsamındaki alanlara göre iki misli uygulanır.

b) Buna karşılık fenni mesule 3194 sayılı Yasanın 4. maddesi uyarınca bu Yasanın 42. maddesine göre para cezası uygulanacaktır. Yani artırım yapılmayacaktır.

c) Bu Kanun kapsamındaki ruhsata bağlanması mümkün olmayan yapının, yapılan tespitin tebliğinden itibaren 1 ay içinde sahibi tarafından yıkılması halinde para cezası alınmaz.

Buna karşılık 3194 sayılı Yasa kapsamındaki alanlarda mevzuata aykırı bina yıkılsın, yıkılmasın fark etmez para cezası uygulanır.

d) Bu Kanun kapsamındaki para cezalarını Belediye Başkanı tek başına verir. 3194 sayılı Yasa kapsamındaki para cezalarını Encümen verir.

e) Bu Yasa kapsamındaki tüm para cezalarına karşı 7 gün içinde idare mahkemesine itiraz edildiği halde, 3194 sayılı Yasada 7 gün içinde sulh ceza mahkemesine itiraz edilir.