Aqronomiya və ekologiYA
Yüklə 2,15 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl №2 Təsərrüfatda yetişdirilən keçilərin məhsuldarlıq göstəricilər
- Keçilərin cins tərkibi Yaş üzrə diri çəki ( kq ) Laktasiya müddəti (ayla )
- 3-5 yaşlı Süd sağımı ( kq ) Südün yağ faizi
- УДК 636. 39. 082. 14 Козы Зааненской породы в Азербайджане. К.с./х..н. Ф.А.Мамедов, Г.С .Байрамов зоотехник М.Ш. Гусейнов
- Goats of Zaanen breed in Azerbaijan F. A. Mamedov, G. S. Bayramov, M. S. Huseynov SUMMARY
- UOT 619.3:547.652. TOĞLULARIN HƏZM ÜZVLƏRİ XƏSTƏLİYİNİN MÜALİCƏSİNDƏ NAFTALAN NEFTİ VƏ ONUN FRAKSİYASININ DƏRMAN BİTKİLƏRİ XÜLASƏSİ İLƏ BİRLİKDƏ TƏTBİQİ
- Cədvəl 1 Qanın morfoloji tərkibi
- Qruplar Təcrübə heyvanlarının sıra nömrəsi D ö v r l ə r
- Müalicədən əvvəl Müalicə Müalicədən sonra
- Eritrositlər, milyonla Leykositlər, minlə Hemoqlobin, % EÇS(mm)
- Eritrositlər, milyonla Leykositlər, minlə Hemoqlobin , % EÇS(mm)
|
Cədvəldən görünür ki, cinsin rekord məhsuldarlıq göstəriciləri olduqca yüksəkdir. Bu, onu göstərir ki, Zaanen cinsi süd məhsuldarlığına görə böyük potensial imkana malik keçi cinsidir. Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, keçi südü tərkib və xassəsinin bir çox faydalı xususiyyətinə görə digər heyvanların südündən kəskin surətdə fərqlənir. Keçi südünün tərkibindəki yağ kürəciklərinin diametri inək südündən 2 dəfə kiçikdir, bu da yağın orqanizm tərəfindən daha yaxşı mənimsənilməsinə imkan verir. Keçi südünün tərkibindəki kalsium və fosfor elə bir ideal nisbətdədir ki, həmin maddələr orqanizm tərəfindən çox yaxşı mənimsənilir. Keçi südündə inək südü ilə müqayisədə kobaltın miqdarı 6 dəfə çoxdur. Keçi südü suda həll olan vitaminlərlə zəngindir. Bütün bu göstərilən faydalı xassələrinə görə ən qədim dövrdən körpə və kiçik yaşlı uşaqların qidalanmasında keçi südünə üstünlük verilir. Süleyman adına fermer təsərrüfatında artıq 5 ildir ki , təsərrüfatda yerli cins keçilər Zaanen cinsi ilə yaxşılaşdırılır. Təsərrüfatda hal- hazırda 5 baş təmiz qanlı ana keçi, 2 baş təmiz qanlı törədici erkək , 45 başadək mələz keçi, 15 baş yerli cins keçi yetişdirilir. Cədvəl №2 Təsərrüfatda yetişdirilən keçilərin məhsuldarlıq göstəricilər
Cədvəldən görünür ki, təmiz qanlı Zaanen keçilərinin laktasiya dövründə süd məhsuldarlığı 800 – 1000 kq, südün yağlılığı 3,8 – 4,5 % , Zaanen cinsi ilə yerli keçi mələzlərinin süd məhsuldarlığı 600 – 700 kq, südün yağlılığı 4 – 4,8 % , yerli cins keçilərinin süd məhsuldarlığı isə laktasiya dövründə 150 – 200 kq, südün yağlılığı 4 – 5 % olmuşdur . Təmiz qanlı Zaanen cins keçilərinin süd məhsuldarlığı yerli cinslə müqayisədə 5 dəfə , mələz keçilərin məhsuldarlığı isə 4 dəfə yüksəkdir . Cəvəldən eyni zamanda görünür ki, təmiz qanlı Zaanen keçiləri və onların mələzlərinin diri çəkiləri də yüksəkdir. Zaanen keçilərinin yetişdirilməsinin əlverişli olmasının səbəblərindən biri də digər cinslərlə müqayisədə yüksək balavermə qabliyyətinə malik olmasıdır . Təmizqanlı Zaanen ana keçilərdən hər doğuşda 2, bəzən isə 3 bala alınır. Təsərrüfatda təmizqanlı Zaanen keçilərinin yerli cins keçilərin yaxşılaşdırılmasında istifadə olunması göstərir ki, Zaanen cinsi öz xüsusiyyət və əlamətlərini, məhsuldarlıq göstəricilərini yüksək dərəcədə irsi olaraq nəslə keçirmək qabliyyətinə malikdir. Təsərrüfatda kecilərin yetişdirilməsi təcrübəsi eyni zamanda göstərir ki, Zaanen keçi cinsi respublikamızın təbii iqlim şəraitinə olduqca yaxşı uyğunlaşır. Beləliklə, Zaanen keçilərin və onun mələzlərinin tez yetişkənliyi, çox bala vermə qabliyyəti, otlaq yerindən yaxşı istifadə edə bilməsi və digər faydalı xüsusiyyətləri bu cinsin istər təmizlikdə yetişdirilməsi və istərsə də yerli keçi cinsinin yaxşılaşdırılmasında istifadə olunması respublikada süd və ət istehsalının artırılmasına imkan verir. Təsərrüfatda Zaanen cins keçilərinin uzun müddət ərzində yetişdirilməsi təcrübəsinə və bu istiqamətdə aparılan tədqiqat işinə əsaslanaraq gələcəkdə təsərrüfatda südlük isdiqamətli yeni keçi cins qrupunun yaradılması nəzərdə tutulur. Bu istiqamətdə tədqiqat işi davam edir. ƏDƏBİYYAT
УДК 636. 39. 082. 14 Козы Зааненской породы в Азербайджане. К.с./х..н. Ф.А.Мамедов, Г.С .Байрамов зоотехник М.Ш. Гусейнов РЕЗЮМЕ Опыты проведены в условиях фермерского хозяйства Сулейман Шемкирского района Азербайджанской Республики. Результаты исследования показывают, что Зааненская коза более крупная, костистая, гормонично сложенное животное с лучшей скороспелостью и с высокой молочной продуктивностью. Молочная продуктивность чистопородных коз за лактацию достигает 800-1000 кг у помесей 600-700 кг. а уместных коз 150-200 кг с содержанием жира соответственно 3,8-4,5% ; 4,0- 4,8 и 4,0-5,0%. Живой вес у чистопородных козлов в двухлетнем возрасте достигаем 55-60кг, а в 3-5 летнем возрасте 65-75 кг. Вес маток свыше 50кг, плодовитость 2 козленка за один окот В козьем молоке жир и минеральный веществе находятся хорошо усвояемой форме. Результаты исследования показывают, что племенная ценность Зааненских коз очень высокая. Эту породу целесообразно использовать как улучшятелей молочной продуктивности местных пород коз разводимых в республике. Goats of Zaanen breed in Azerbaijan F. A. Mamedov, G. S. Bayramov, M. S. Huseynov SUMMARY Experiences are spent in the conditions of a farm of Sulejman of Shemkirsky area of the Azerbaijan Republic. Results of research show that the Zaanensky goat larger, bony, hormonal the combined animal with the best precocity and with high dairy efficiency. Dairy efficiency of thoroughbred rods for a lactation reaches 800-1000 kg at hybrids of 600-700 kg. And pertinent goats of 150-200 kg with the fat maintenance accordingly 3,8-4,5 %; 4,0 4,8 and 4,0-5,0 %. The live weight at thoroughbred goats at two-year age is reached 55-60kq, and at 3-4 summer age of 65-75 kg. Weight of a uterus from above 50kq, fruitfulness 2 kids for one cattle In the goat milk fat and mineral substance are well usvoəemoy to the form. Results of research show that breeding value of Zaanensky goats very high. This breed is expedient for using as improve dairy efficiency of local breeds of goats planted in republic. UOT 619.3:547.652. TOĞLULARIN HƏZM ÜZVLƏRİ XƏSTƏLİYİNİN MÜALİCƏSİNDƏ NAFTALAN NEFTİ VƏ ONUN FRAKSİYASININ DƏRMAN BİTKİLƏRİ XÜLASƏSİ İLƏ BİRLİKDƏ TƏTBİQİ Biologiya elmləri namizədləri: N.A.Əliyev, B.Ə Səfərov Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti Orqanizmdə həzm üzvləri əsasən toxuma və hüceyrələri qida maddələri ilə təmin edir. Həzm orqanlarının mexaniki fəaliyyəti yemləri qəbul edib parçalamaqdan və həzm aparatının bir şöbəsindən digərinə keçirməkdən, sekretor fəaliyyəti həzm üçün lazım olan şirələri ifraz etməkdən, kimyəvi fəaliyyəti yem kütlələrini fer-mentativ proseslərə uğratmaqdan, soruculuq fəaliyyəti isə qida maddələrinin bağırsaqlardan qana sovurmaqdan ibarətdir.Həzm üzvlərinin bu mürəkkəb funksiyası sinir sistemi vasitəsilə idarə olunur. Həzm sisteminin orqanizmdə yerinə yetirdiyi bu qədər mürəkkəb və çoxcəhətli funksiyalar müxtəlif amillərin təsirindən hər zaman pozula bilir. Bu amillərdən: yem payının düzgün tərtib olunmaması, yemlərin normal hazırlanmaması, pis keyfiyyətli vitaminlər və mineralı az olan çürümüş, kiflənmiş və zəhərli yemlərlə heyvanların yemləndirilməsi həzm sisteminin pozğunluqlarına səbəb olur. Həzm sistemində gedən müxtəlif patoloji proses nəticəsində heyvanların məhsuldarlığı aşağı düşür, yaxud ölümə səbəb olur ki, bu da fermer təsərrüfatlarına iqtisadi zərər vurur. Bununla əlaqədar olaraq bir çox tədqiqatçı alimlər naftalan nefti və onun fraksiyasını bəzi preparatlarla birlikdə heyvanlara verdikdə yaxşı təsir göstərdiyini qeyd edirlər. Hacıyev H.M, Əliyev Ə.Ə. qeyd edirlər ki, Naftalan neftinin və onun fraksiyasından qoyunların dərisinə 10 gün müddətində müxtəlif dozalarda hər kq diri kütləyə 0,1 ml; 0,2 ml; 0,05 ml yaxarkən qanda şəkərin, qlükozanın və keton cisimciklərinin miqdarı dəyişikliyə uğrayır.Yaxma əməliyyatı qurtardıqdan sonra qanın tərkibində artıb-azalma normallaşır 1. Hacıyev H.M.Səfərov B.Ə. qoyunlar üzərində təcrübə qoyaraq 3 qrupda, hər qrupda 5 baş olmaqla, birinci qrup nəzarət, ikinci qrup təcrübə altda olmaqla həmin 5 baş qoyuna 7 gün müddətində hər gün 1kq diri kütləyə 0,3 ml Naftalan nefti daxilə vermişlər, üçüncü qrup qoyunlara hər kq diri kütləyə 0,3 ml Naftalan neftini 7 gün müddətində dəri üzərinə yaxmışlar. Qoyunlarda müalicədən əvvəl, müalicə və müalicədən sonrakı dövrlərdə qan nümunələri götürülüb qanda fermentləri analiz etmişlər. Alınmış nəticəyə əsasən birinci və ikinci qrupda katalaza, qələvi fosfatozası və turşu fosfatozasının miqdarı artmış, lakin bu artım dəriyə yaxılmış qoyunların qanında nəzarətə nisbətən daha çox olmuşdur 2. Yun məhsuldarlığı isə üçüncü qrupun qoyunlarında,yəni Naftalan neftinin dəriyə yaxılmış qoyunlarda,birinci və ikinci qrupun qoyunlarına nisbətən artıq olmuşdur. Əlizadə Ə.M. birillik toğlular üzərində tədqiqat işi yerinə yetirmişdir. Toğlular iki qrupa bölünmüşdür. Hər qrupda 3 baş toğlu olmaq şərti ilə nəzarət və təcrübə qrupları olmuşdur. Nəzarət qrupu yalnız nəzərdə tutulan yem payını almışdır. Təcrübə qrupu yem payını almaqla bərabər yem payına hər kq diri kütləyə 0,3ml Naftalan nefti əlavə olunmuşdur. Aparılan tədqiqat işinin yekunu olaraq belə nəticəyə gəlinmişdir ki, qəbul olunmuş Naftalan neftinin təsirindən qan zərdabında mineral göstəricilər müəyyən dəyişikliyə uğrayır. Belə ki, fosforun miqdarının azalmasına baxmayaraq, kalsium və xloridlərin miqdarı artmış olur 3. Hacıyev H.M, tədqiqat işini qoyunlar üzərində yerinə yetirmişdir. Aparılan tədqiqat işinin yekunu olaraq belə nəticəyə gəlmişlər ki, qəbul olunmuş Nafatalan nefti və onun fraksiyasının təsirindən qan zərdabında mineral göstəricilər müəyyən dəyişikliyə uğrayır. Belə ki, qan zərdabında fosforun miqdarının azalmasına baxmayaraq, kalsiumun miqdarı artmış olur 4. Bu baxımdan elmi-tədqiqat işində bəzi dərman bitkiləri qaymaqçiçəyi, dağ tərxunu və bağayarpağı xülasəsilə Naftalan nefti və onun fraksiyasının birgə işlədilməsini nəzərə alaraq Göygöl rayon Səmədoğlu fermer təsərrüfatında təcrübə qoyduq. Tədqiqat üçün həzm üzvlərində xəstəlik olan 6 baş toğlu ayrıldı. Həmin toğluları iki qrupa-nəzarət və təcrübə qruplarına böldük. Nəzarət qrupunda olan 3 baş təsərrüfat şəraitində müalicə olunurdu, təcrübə qrupunda olan 3 baş toğluya isə hər kq diri kütləyə 0,3 ml Naftalan nefti və onun fraksiyasından daxilə 0,1 ml/kq çəkiyə, 50 ml dərman bitkilərinin xülasəsini verdik. Təcrübə 3 dövrdə aparıldı: müalicədən əvvəl, müalicə və müalicədən sonrakı dövrdə.Tətbiq etdiyimiz preparatı və dərman bitkilərinin xülasəsini təcrubə qrupu heyvanlarına yalnız müalicə dövrün verdik. Təcrübə zamanı heyvanların hər iki qrupunda müayinələr və qan nümunələri götürülərək təhlil etdik. Klinik müayinələrdən heyvanların nəbzini, tənəffüsünü, ümumi bədən temperaturunu, ümumi müayənlərdən habitusun təyini, görünən selik qişaların, dərinin, limfa düyünlərinin müayinəsi edildi. Qanda qanın morfoloji göstəriciləri-eritrositlərin, leykositlərin sayılması Qoryayev kamerasında, hemoqlobinin miqdarı Salinin hemometrində, eritrositlərin çökmə sürətini Pançenko aparatında təyin etdik. Alınan nəticələr cədvəldə əks olunmuşdur. Cədvəl 1 Qanın morfoloji tərkibi
Cədvəldən görünür ki, müalicədən əvvəlki dövrdə nəzarət qrupu heyvanlarında eritrositlərin miqdarı orta hesabla 6,8 milyon olduğu halda, müalicə dövründə 7,1 milyon,müalicədən sonra 7,7 milyon olmuşdur. Leykositlərin miqdarı müalicədən əvvəlki dövrdə orta hesabla 9,6 min olduğu halda,müalicə dövründə 7,4 min və müalicədən sonrakı dövrdə 7,2 min olmuşdur. Hemoqlobinin müalicədən əvvəlki dövrdə miqdarı 44% olduğu halda,müalicə dövründə 47%, müalicədən sonrakı dövrdə 52% olmuşdur.Eritrositlərin çökmə sürəti müalicədən əvvəlki dövrdə 0,14 mm olduğu halda, müalicə dövründə 013mm, müalicədən sonrakı dövrdə orta hesabla 0,11mm olmuşdur. Təcrübə qrupu heyvanlarında isə müalicədən əvvəlki dövrdə eritrositlərin miqdarı orta hesabla 6,6 milyon olduğu halda, təcrübə dövründə 6,8 milyon, müalicədən sonrakı dövrdə isə 8,4 milyon olmuşdur. Leykositlərin miqdarı təcrübədən əvvəlki dövrdə orta hesabla 9,8 min olduğu halda, müalicə dövründə 9,3 min,müa-licədən sonrakı dövrdə isə 8,1 min olmuşdur. Hemoqlobinin miqdarı təcrübədən əvvəlki dövrdə orta hesabla 45% olduğu halda, müalicə dövründə 52%,müalicədən sonrakı dövrdə isə 60% olmuşdur. Eritrositlərin çökmə sürəti müalicədən əvvəlki dövrdə orta hesabla 0,12 mm olduğu halda,müalicə dövründə 0,16 mm, müalicədən sonrakı dövrdə 0,18 mm olmuşdur. Beləliklə, qanın morfoloji göstəriciləri nəzarət qrupu heyvanlarına nisbətən, təcrübə qrupu heyvanlarının qanında fizioloji normada dəyişir.Bu da tətbiq edilən Naftalan nefti və onun fraksiyasının dərman bitkiləri xülasəsinin orqanizmə müsbət təsiri sayəsində yaranmışdır. Deməli, təcrübə qrupu heyvanlarında müalicə effektliyi müsbət səviyyədə olmuşdur. Apardığımız tədqiqat işini yekunlaşdıraraq aşağıdakı nəticəyə gəlmək olar. NƏTİCƏ 1. Xırdabuynuzlu heyvanların həzm üzvləri xəstəliyinin müalicə və profilak-tikasında Naftalan nefti və onun fraksiyasının qaymaqçiçəyi, dağ tərxunu, bağayarpağı xülasəsini birlikdə tətbiq etdikdə toğlularda müsbət müalicə effektliyi yaranır. 2. Tətbiq etdiyimiz preparatların təsiri sayəsində təcrübə qrupu toğlularının qanında morfoloji göstəricilər nəzarət qrupu toğlularının qanındakı morfoloji göstəricilərə nisbətən artmışdır. Bu artım fizioloji norma daxilindədir. ƏDƏBİYYAT
Yüklə 2,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||