Ayətullah Fazil Lənkərani

HƏDİSLƏRİN MƏZMUNU EYNİDİR

Birinci hissədə sünnülərin mötəbər kitablarından və eləcə də onların təriqi ilə nəql olunmuş altı hədis, ikinci hissədə isə şiə təriqi ilə nəql olunmuş dörd hədis qeyd olundu. Xoşbəxtlikdən bu iki qrup hədislərin hamısının arasında son dərəcə həmahənglik vardır. İndi isə bu on hədisə istinad edərək, onların məfhumlarını qısa şəkildə də olsa oxucuların nəzərinə çatdırırıq:

Bu bəhsdə əsas məqsəd olan birinci fayda budur ki, "Təthir" ayəsi Peyğəmbərə (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) ayrıca şəkildə nazil olmuşdur. Amma onun "Əhzab" surəsinin 33-cü ayəsində yerləşdirilməsi Peyğəmbərin zövcələrinin vəzifəsini təyin edən ayənin davamı olmasına heç bir vəch ilə dəlalət etmir.

İkinci fayda: "Təthir" ayəsi Ümmü Sələmənin evində nazil olmuşdur.

Üçüncü fayda: Ümmü Sələmə ilə Ayişənin hər ikisi "Təthir" ayəsinin ümumiyyətlə onların haqqında olmadığını etiraf etmişlər üstəlik Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) bu məsələni onlara təkidlə bəyan etmişdi ki, İslamın müqəddəratını həll edən "Təthir" ayəsinin onlara da şamil olmasını təsəvvür etməsinlər. Onlar bilməlidirlər ki, Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) zövcəsi olmaq kimi böyük iftixar onlara kifayət edir. Əgər gələcəkdə İslamın müqəddəratını təyin edən işlərə müdaxilə edərək İslama zərbə vurmasalar, onda həmişəlik xoşbəxt olacaqlar.

Gördüyümüz kimi, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) öz zövcələri içərisində hamısından artıq iffətli və nəzakətli olan, İslama heç bir zərər vurmayan Ümmü Sələməyə "Sənin aqibətin çox yaxşı olacaq"-deyə buyurdu.

Dördüncü bəhrə: "Təthir" ayəsi Peyğəmbərin ən fəzilətli zövcəsi və İslam qadını olan Ümmü Sələmənin evində nazil olarkən Peyğəmbərdən əlavə, fəzl və kamal xanədanını təşkil edən dörd nəfər: Əliyyibni Əbi Talib, Fatimeyi Zəhra, Həsən və Hüseyn (əleyhimussalam) da oraəa idi.

Bu beş nəfərin içində "Təthir" ayəsinin şamil olmadığı yalnız bir nəfər var idi"o da Ümmü Sələmə idi. Lakin Ümmü Sələmə kimi etibarlı bir şəxsin həmin hadisəni görüb başqaları üçün nəql etməsi lazım və vacib idi. Çünki, onun şahidliyi başqalarının bu hadisəni təsdiq etməsində çox təsirlidir.

Beşinci bəhrə: "Təthir" ayəsi qeyd olunan beş nəfər bir yerə toplaşandan sonra nazil oldu. Ümmü Sələmədən və Əbu Səid Xudridən nəql olunmuş hədislər də aşkar şəkildə göstərir ki, "Təthir" ayəsi yalnız beş nəfər Ali-əba haqqındadır və bunlardan başqa heç kəsə aid deyildir. Məsum İmamlardan nəql olunmuş dörd hədis də bunu bəyan edir.

Altıncı bəhrə: "Təthir" ayəsi nazil olandan dərhal sonra Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) öz Əhli-beytini tanıtdırıb belə dua etdi:

وَ اَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ طَتْهِيرًا

"Pərvərdigara, bunları napaklıqdan qoru! Və bunları pak et!"

Bu dua ayənin məzmununu bir növ təkidləndirir ki, gələcəkdə onun bu beş nəfərdən başqasına da aid olmasını güman etməsinlər. Başqa sözlə desək, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) özünün ən yaxın adamlarını əbasının altına yığmaqla böyük və müqəddəs bir hədəfi gerçəkləşdirmək, Əhli-beytin yalnız beş nəfərdən ibarət olduğunu bildirmək istəyir ki, gələcəkdə, yaxud elə ayə nazil olan vaxtda heç kəs "Təthir" ayəsini özünə aid edərək özü üçün yüksək ilahi bir məqam düzəltməsin. Həqiqətdə Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) onları öz əbasının altına yığmaqla Ali-əbanı tanıtdırır, "Təthir" ayəsinin kimlərə aid olduğunu əməli olaraq elan edir. Bununla da kifayətlənməyib "bunlar mənim Əhli-beytimdir"-deyərək daha da təkid edir. Buradan məlum olur ki, bu ayə böyük bir məqsədi izləyir: məqsəd İslamın və müsəlmanların gələcəkdəki həqiqi rəhbərlərini tanıtdırmaqdır.

Bununla belə bəzilərinin iddia edərək "Ali-əba hadisəsi çox adi və təbii bir hadisə idi, Peyğəmbərin əsas məqsədi dadlı-ləzzətli yeməkdən sonra bir yerə toplaşıb, istirahət etmək idi, amma bu təbii hadisə yavaş-yavaş böyük bir fəzilətə çevrildi və İslamın rəhbərliyini ələ keçirmək üçün istinad nöqtəsi kimi tanındı!"-demələri onların son dərəcə insafsızlığına dəlalət etmirmi və ya ən azı məlumatsızlıqlarını göstərmirmi? Bu cür puç, mənasız və həqiqətdən uzaq olan sözlər qarşısında onlardan soruşmaq lazımdır: Belə bir təbii hadisə uzun illər ərzində yalnız bir dəfə baş veribmi? Görəsən yemək yeyəndən sonra yalnız həmin gün istirahətə ehtiyac duyulubdurmu? Dünyanın hansı yerində bir kəsin ən yaxın adamlarının xüsusi bir formada bir əbanın altında toplaşması adətdir? Təbii bir iş zamanın keçməsi ilə fəzilətə çevrilirmi? Belə bir təbii işin fəzilətə çevrilməsində zamanın təsirli olması necə mümkün ola bilər? Görəsən adi bir iş müsəlmanların rəhbərlik məsələsinin keşməkeşli olduğu həssas anlarda istinad nöqtəsinə çevrilə bilərdimi və İmam Əli (əleyhissalam) çox həssas anlarda adi və təbii bir işə istinad edərək onunla öz fəzilət və ləyaqətini sübut edərdimi? Halbuki, o həzrət öz fəzilət və məqamı barədə belə buyurur:

يَنْهَدِرُ عَنِّي السَّيْلُ وَ لاَ يَرْقيَ اِلَيَّ الطَّيْرُ

"Fəzilət və şərəf mənim təlatümlü dərya kimi dalğalanan ruhumdan sel kimi aşıb-daşır, ən uca zirvələrə uçan quşlar mənim yüksək məqamımın zirvəsinə çata bilməzlər!"

Nə üçün bəziləri gün kimi aydın olan həqiqəti gizlədir, puç xəyallardan ibarət olan qara pərdəni icbari şəkildə onun üstünə çəkərək məlumatsız, sadə insanları həqiqət yolundan azdırır? Məgər xəyaldan qaynaqlanaraq kağız üzərinə yazılan hər bir şey həqiqətdirmi? Belə olan halda haqqın batildən seçilməsində meyar nədir?

Nə üçün ilk dövrdə məxsus şəxslər üçün bəyan edilən, əməl və sözlə də təkid edilib sübuta yetirilən mühüm bir fəziləti adi və təbii iş kimi cilvələndirirlər?! Bu iş Əhli-beytə zülmü rəva görməkdən başqa bir şeydirmi?!

Şübhəsiz, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) o şəxsləri əbanın altında toplayıb "Haulai Əhlu-beyti" (bunlar mənim Əhli-beytimdir) deməklə isbat edir ki, "Təthir" ayəsi ümumi məfhuma malik deyil və o həzrətin öz zövcələrinə və ya başqa yaxın adamlarına aid olmayacaq. Məhz buna görə də İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurur:

لَوْ سَكَتَ رَسُولُ اللهِ(ص) وَ لَمْ يُبَيِّنْ مَنْ اَهْلُ بَيْتِهِ لَادَّعاَهاَ ألُ فُلاَنٍ وَ ألُ فُلاَنٍ

"Əgər Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) sükut edib, Əhli-beytinin kimlər olduğunu aydınlaşdırmasaydı, ali-filan və ali-filan (yəni başqalarının övladları) "Əhli-beyt bizik, "Təthir" ayəsi bizim barəmizdə nazil olmuşdur"-deyə iddia edərdilər."⁴⁰

Bunun özü Peyğəmbərin həmin məsələyə son dərəcə diqqət yetirdiyini göstərir. Belə ki, Həzrət sözlə kifayətlənməyib, öz Əhli-beytini yeni və misli görünməmiş bir üslubla tanıtdırmışdır. Hətta bu ayənin Ümmü Sələmənin evində nazil olmasına baxmayaraq, Həzrət öz bəyan və əməli ilə istəmişdir ki, o (Ümmü Sələmə-red.) ilahi inayət dairəsindən çıxsın və xususi ilahi lütf yalnız bu beş nəfərə"Ali-əbaya şamil olsun.

Yeddinci bəhrə: "Təthir" ayəsinin Həzrət Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyn (əleyhimussalam)-a aid olduğu kimi, Peyğəmbərin özünə də aiddir. Əbil Carudun İmam Baqir (əleyhissalam)-dan, həmçinin Əbu Səid Xudrinin Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) -dən nəql etdiyi rəvayətlər də məhz bu mənanı göstərir. Bu da gələcəkdə "Əhli-beyt"in mənası haqqında qeyd edəcəyimiz mühüm bir məsələnin həllində bizə kömək edəcək.

Qeyd olunanların hamısı göstərir ki, "Təthir" ayəsi əvvəlki cümlələrdən ayrıca və müstəqil şəkildə, Ümmü Sələmənin evində və bu beş nəfərin bir yerə yığışdıqları zaman nazil olmuşdur.