Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti (unec)

Öğretmenlerinin Hizmet Öncesi Eğitimi

Türkiye’de okul öncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretime yönelik hizmet öncesi öğretmen eğitimi üniversiteler tarafından yürütülmektedir. Halen, öğretmen yetiştirmedeki ana kaynak eğitim/eğitim bilimleri fakülteleridir. Öğretmen yetiştiren tüm programlar 4 yıllıktır. Bunun yanında, öğretmenliğe kaynak teşkil eden eğitim fakültesi dışındaki bölümlerden mezun olanlara yönelik pedagojik formasyonu kazandırma amacıyla pedagojik formasyon eğitimi sertifika programları uygulanmaktadır. Gerek devlet gerekse vakıf üniversitelerine bağlı eğitim/eğitim bilimleri fakülteleri büyük oranda aynı yapı ve programlara sahip olmakla birlikte, fakülteler belirli bir oranda (%25) programlarını kendileri belirleme yetkisine sahiptir. Öğretmen eğitiminin yapı ve programlar bakımından ana yönlendiricisi Yükseköğretim Kurulu (YÖK)’dur. Bu süreçte, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) ve eğitim/eğitim bilimleri fakülteleri iş birliği içinde çalışmaktadır. 2006-2007 öğretim yılında yapılan yeni düzenleme sürecinde, tüm öğretmen yetiştirme programlarına (müzik, beden eğitimi, resim, yabancı diller dâhil) “özel eğitim” dersi konulmuştur (Eurydice, 2019).

1982 yılına değin öğretmen yetiştirme görevi bütünüyle Millî Eğitim Bakanlığına verilmiş ise de, üniversiteler de, özellikle liselere öğretmen yetiştirmede sürekli olarak önemli bir kaynak olmuşlardır. Başta İstanbul Üniversitesi Edebiyat ve Fen Fakülteleri olmak üzere, Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya ile Fen Fakülteleri lise ve dengi okullara Türk Dili ve Edebiyatı, Matematik, Fen Bilimleri, Tarih, Coğrafya ve Yabancı Diller gibi alanlarda çok sayıda öğretmen yetiştirmişlerdir. Özellikle, 1970’li yılların ortalarından itibaren bazı üniversitelerimizde eğitim bölümleri açılarak Pedagojik Formasyon Eğitim Sertifika Programı yoluyla öğretmen yetiştirilmiştir. Bir başka deyişle, çeşitli fakültelerin (fen, edebiyat vb.) öğrencileri hem kendi lisans programlarına devam etmişler hem de buna paralel olarak pedagojik formasyon derslerini almışlardır. Günümüzde öğretmen yetiştirme tamamen Yükseköğretim Kurulu (YÖK) idaresinde, üniversitelerin eğitim/eğitim bilimleri fakültelerinde gerçekleştirilmektedir. Ayrıca üniversitelerin MEB tarafından belirlenen diğer lisans programları mezunları da pedagojik formasyon eğitimi almaları kaydıyla öğretmen olarak atanabilmektedirler.

Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programlarına ilişkin olarak 18.11.2015 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararıyla 2015-2016 eğitim-öğretim yılından itibaren söz konusu programlar kişisel/mesleki gelişim kursları olarak eğitim/eğitim bilimleri fakültesi bulunan ve Yükseköğretim Kurulu’nca belirlenen üniversitelerde belirlenen usul ve esaslara göre yönerge hazırlamak şartıyla ilgili üniversitelerce belirlenecek kontenjanlar dahilinde uygulanmaktadır. Bu programlara başvuran öğrenciler, kontenjanlar ve üniversiteler tarafından belirlenen ölçütlere göre (akademik başarı puan, üniversite giriş puan vb) açılan programlara yerleştirilmektedir.

YÖK 2009 yılında tezsiz yüksek lisans programını (4+1) uygulamadan kaldırmış, bunun yerine lisans eğitimi sırasında (dört yılda) pedagojik formasyon sertifikası/öğretmenlik sertifika programı uygulamasına izin vermiştir (Eylül 2009). Aynı kurul sertifika 46 programının kredisini de daha da azaltarak 26 krediye düşürmüştür (17.11.2009 ve 037600 sayılı yazı). Bu kararla 1982–1997 tarihleri arasındaki çarpık uygulamaya geri dönülmüştür. Bu nedenle kararın açıklanabilir bir tarafı bulunmamaktadır (Kartal, 2011). YÖK Genel Kurulunun 5 Nisan 2012 tarihinde yaptığı toplantıda aldığı karar ile Fen Edebiyat fakültesi mezunlarının ya da öğrencilerinin aldığı pedagojik formasyon sertifika programı kaldırılmıştır. Bir yıl sonrada 18 Nisan 2013 tarihinde Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı başkanlığında toplanan YÖK kurulu, aldığı karar ile sertifikasyon programının devamına karar vermiştir (Erdem, 2013). 18.11.2015 tarihinde YÖK tarafından yapılan değişikliğe göre, Pedagojik Formasyon Sertifika Programı 1 yıl süre ile verilecektir. Programda okutulacak dersler ile teori, uygulama ve kredi değerleri Tablo 4’de gösterilmiştir.