Nə görünür bu dioloji əsərdə?
Bir millətin tarixi, adəti, ədəbi və estetikası, eləcə də mübarizəsi.
Deməli, bu millətin təkcə torpağı, Vətəni deyil, hətta öz məhəbbəti uğrunda həlak olana qədər mübarizə aparmağa qüdrəti çatmışdır.
Hadisələr təkcə bir millətin xarakterindən deyil, müxtəlifliklərin təzahüründən qaynaqlanır. İki qarşıdurma var. Həm milli, həm də dini. S.Rzasoyun onlarla dastanın içindən seçdiyi mətn də maraqlı nüansdır. Bu da alimin fəhmi ilə əlaqədardır. Mən inanıram ki, o, hər hansı dastanı təhlil etsəydi, yenə bu etnomədəni layları ortama gətirəcəkdi. Yad mədəniyyətə, özgə davranışa qəhrəmanın düşüncəsində, qəhrəmanın nitqində, ritmində, ahəngində cavab tapır alim. Bax, bu fəhmdir. Özü də gərəkli, şeytani olmayan fəhm. Problematika folklorşünaslıq olsa da, müəyyən sosial xarakterləri təsbit edir, incələyir.
“Şaman arxetipi”ndə özəl yanaşma metodologiyasından biri də rəvayəti təqlidi rəvayətdən fərqləndirməkdir ki, S.Rzasoya qədər bunu heç kim etməmişdir.
Bəzən toplumlar, cəmiyyətlər, hətta millətlər özgə (özünə yad olan) sosiologiyanı həzm edə bilmir. Bizim mədəniyyətimizdə başqasının adətləri daim bizə yad təsiri bağışlayır, bəzi hallarda isə istehza yaradır, rişxəndli intonasiyalarla müşayiət olur. Ancaq alim isbat edir ki, xalq yaradıcılığı, folklor mədəniyyətlərin inteqrasiya nöqtəsini əhatə edə bilir. Mədəniyyət, etnoxarakter millətlərin bir-biriylə təması nəticəsində mədəniyyət tipi kimi bir toplumdan başqa topluma da keçə bilir. Ancaq bu transformasiyada milli ruh özünü heç vaxt itirməyəcək və nəticədə mədəniyyət qılafını dəyişərək özgələşəcək.
Dostları ilə paylaş: |
