Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi ­­­­­­­­­­­­­­­folklor institutu­­­­­­­­­­­­­­­­­

Ağac – bu, süjetüstündə “qənarə” adı ilə qorunub qalmış Dün­ya Ağacıdır.

İnsan – bu, öz oğlu Uruzun asılma, öldürülmə, ətinin ye­yilmə sxeminə daxil edilmiş Burla Xatun obrazıdır. Burla xa­tunun Uruzun öldürülməsi ritualında bütün davranışları ix­ti­yari hərəkətlər yox, Yer ananın inisiasiya ritualındakı rol/funksiyasının “təkrarıdır”. Yer ana inisiasiya ritualında ölə­­rək Xaosa gəlmiş qəhrəmanı öldürür, yeyir, sonra yenidən do­ğur. Burlanın Uruzun öldürülmə ritualındakı “işi” də elə Yer Ananın bu funksiyasını “təkrarlamaqdan” ibarət­dir. Bu halda Burla xatun Yer Ananın epik paradiqmasıdır. Baş­qa sözlə, epoxal transformasiyalar zəminində fasiləsiz müa­sir­ləşmələr, nəhayət, mifik Yer Ana obrazını epik Burla xatun obrazına transformasiya etmişdir. Burla xatunun “Do­ğucu ana” funksiyası Şöklü Məliyin onu öz döşəyinə salmaq istəməsi motivində və Uruzun anasına müraciətlə dediyi “Sən sağ ol, qadın ana! Babam sağ olsun! // Bir mənim kimi oğul bu­­lunmazmı olur” ifadəsində³⁵³ qorunub qalmışdır.

Uruzun inisiasiya ritualı şaman/qəhrəmanın inisiasiya sxe­mi üzrə gedir. Qeyd olunduğu kimi, “şaman olma” və “qəhrəman olma” ritualları statusartırma formulları kimi eyni mə­dəniyyətdə şaman və qəhrəman kodları üzrə gerçəkləşən va­hid inisiasiya sxemidir. Səciyyəvidir ki, statusdəyişmə ri­tual­larının subyekti olan qəhrəmanın mediasiya ssenarisi də şa­manın mediasiya ssenarisi ilə eyni sxemə tabedir. Bu da öz növ­bəsində Uruzda olduğu kimi, Qazanın da ölüb-dirilmə ri­tu­alını Qəhrəman/Şaman arxetipinin struktur sxemi əsasında bərpa etməyə imkan verir.