T
ətbiqetmə
t
əlimin çox mühüm ünsürü olub, nəzəri biliyi həyata, çalışmalara tətbiq
etm
ək bacarıqları aşılamağa kömək edir. Tətbiqetmə sayəsində şagird bilikləri şüurlu və
möhkəm mənimsəyir; biliyə inamı və marağı artır; nəzəri biliklər onun üçün həyati məna
k
əsb edir; zəruri bacarıq və vərdişlər formalaşır. Bu mənada "tətbiqetmə biliyin anasıdır"
fikrin
ə haqq qazandırmaq lazım gəlir.
M
ənimsəmənin ünsürləri vəhdətdə həyata keçirilməlidir; öyrənmə zamanı bu ünsürlər
bir-birin
ə nüfuz etməlidir: qavrama prosesində ilkin anlamanı təmin etmək, anlama
prosesind
ə qavrama və möhkəmlətmə vəzifələrini, tətbiqetmə zamanı isə anlama
v
əzifəsini həyata keçirmək səmərəli nəticə verir.
M
əktəb təcrübəsində mənimsəmə ünsürlərinin qarşılıqlı əlaqəsinə laqeydlik halları
müşahidə olunur. Bəzən müəllim yeni biliyi şərh edir və ya kitabdan oxutdurur (qavrama
m
ərhələsi), anlama üçün isə xüsusi iş aparmır, birdən-birə möhkəmlətməyə keçir. Bu da
t
əlimdə əzbərçiliyə, formalizmə gətirib çıxarır: şagird yaxşı dərk etmədiyi məsələləri
mexaniki yadda saxlamağa çalışır. Şagirdlər biliyi yaxşı anlamadıqlarından onu tətbiq
etm
əkdə çətinlik çəkirlər. Bunun qarşısını almaq üçün mənimsəmə ünsürlərini
əlaqələndirmək vacibdir.
T
əlim prosesinin mahiyyətini dərk etmək üçün ona fəaliyyət nəzəriyyəsi baxımından
yanaşmaq lazım gəlir. Psixoloqlar təlimi fəaliyyət kimi səciyyələndirirlər. Fəaliyyət
insanın öz tələbatını ödəməyə yönəlmiş fəallığıdır. Təlim fəaliyyəti şagirdin müəllim
t
ərəfindən istiqamətləndirilən fəal, müstəqil fəaliyyətidir. O, mürəkkəb quruluşa malikdir.
Onun dörd başlıca komponenti ayırd edilir: təlimin məqsədi və vəzifələri, təlim
əməliyyatları, özünənəzarət və özünüqiymətləndirmə. Bunlar bir-biri ilə şərtlənən
müəyyən sistem təşkil edir.
T
əlim prosesi şagirdin (tələbənin) idrak yolundakı hərəkəti
il
ə bağlıdır: o, biliksizlikdən bilikliliyə doğru inkişaf edir. Təlim prosesinin xarakteri,
m
əzmunu və təşkili formaları cəmiyyətin tələbi ilə, elmi-texniki tərəqqinin təsiri ilə
müəyyən olunur.
T
əlim prosesi özü də inkişaf edir. Bu inkişafın mənbəyi ziddiyyətlərlə bağlıdır.
Dostları ilə paylaş: