Azərbaycan tibb universiteti tədris Proqram Azərbaycan Tibb Universiteti Klinik Biokimya fənni üzrə işçi tədris proqramı

AZƏRBAYCAN TIBB UNIVERSITETI
Tədris Proqram
Azərbaycan Tibb Universiteti

Klinik Biokimya fənni üzrə işçi tədris proqramı

(Sillabus)

Təsdiq edirəm:

"Biokimya"
Sillabus (işçi tədris proqramı)

Müalicə-profilaktika, İctimai səhiyyə fakültələri üçün klinik biokimya

Fənnin adı: Klinik biokimya

Fənnin növü: Məcburi

Fənnin tədris semestri: XI-XII

Fənnin krediti: 2 (30saat, Müalicə Profilaktika) və 4 (60saat, İctimai səhiyyə fakültə)

Fənnin tədris forması: Əyani

Fənnin tədris dili: Azərbaycan, rus, ingilis
Fənni tədrisi üçün: öncədən tədrisi zəruri olan bioüzvi və biofiziki kimya
Kursun təsviri:

Bu fənn orqanizmdə rast gəlinən üzvi və qeyri-üzvi maddələrin qurulması, yayılması, zülalların, karbohidratların, lipidlərin orqanizmdə mübadiləsi, orqan və toxumaların biokimyası, mübadilə pozulmasından əmələ gələn xəstəliklər.

Kursun məqsədi:

Fənnin əsas məqsədi gələcək həkimlər üçün orqanizmdə gedən biokimyəvi proseslərin normada və patologiyada biokimyəvi proseslərin pozulması nəticəsində əmələ gələn müxtəlif xəstəliklər və onların biokimyəvi proseslərini normallaşdırmaq üçün görünən tədbirlər. Qaraciyər və böyrək xəstəliklərinin törənməsində biokimyəvi proseslərin rolu.

Kursun nəticələri:

Fənnin mənimsənilməsi nəticəsində müalicə-profilaktika fakültəsini bitirmiş həkimlər orqanizmin əsasını təşkil edən mübadilə proseslərini öyrənir və bu proseslərin pozulması nəticəsində əmələ gələn xəstəlikləri, xəstəliklərin diaqnostikasında mühüm əhəmiyyəti olan biokimyəvi prosesləri öyrənir.

Klinik Biokimya (müalicə-profilaktika və digər fakültələr üçün)

kafedra müəllimlərinin işçi tədris proqramı

№	Məşğələlərin mərhələləri	Ayrılmış vaxt (dəq. ilə)
1	Giriş. Klinik biokimyanın predmeti. Qanın klinik müayinəsi. EÇS. Normal və patoloji vəziyyətlərdə qanın kimyəvi tərkibi, tənəffüs funksiyası, turşu-qələvi müvazinəti, laxtalanma və əks-laxtalanma sistemləri. Koaqulopatiya.	90
	Laboratoriya məşğələləri: Hemoqram. Hematoloji analizator. Koaquloqramma.	90
	Böyrəklərin biokimyası və patobiokimyası. Böyrəklərin morfofunksional və metabolik xüsusiyyətləri (kreatin və kalsitriol). Sidik əmələgəlmə prosesinin mexanizmi (filtrasiya, reabsorbsiya, sekresiya). Turşu-qələvi müvazinətinin və su-duz mübadiləsinin tənzimində böyrəklərin rolu. Böyrək funksiyalarının tənzimi (vazopressin, renin-angiotenzin sistemi, aldosteron, eritropoetin). Qlomerulyar və tubulyar patologiyalar. Xroniki böyrək çatışmazlığı. Böyrək xəstəliklərinin biokimyəvi diaqnostikası. Reberq sınağı. Sidiyin fiziki-kimyəvi xassələri, üzvi və qeyri-üzvi tərkib hissələri, patoloji komponentləri. Azotemiyalar. Nefrolitiaz.	90
	Laboratoriya məşğələləri: Qanda kreatinin, sidik cövhərinin, qalıq azotun təyini.	90
	Qaraciyərin morfofunksional və metabolik xüsusiyyətləri. Qaraciyərin zülal, karbohidrat, lipid və piqment mübadiləsində rolu. Qaraciyər xəstəlikləri zamanı maddələr mübadiləsinin (zülal, lipid, karbohidrat, elektrolit, vitamin, hormon) pozulmaları. Qaraciyərin zərərsizləşdirici funksiyası və onun pozulmaları. Qaraciyərin piqment mübadiləsində rolu və piqment mübadiləsinin pozulmaları (irsi və qazanılmış sarılıqlar). Qaraciyərin piy distrofiyası. Öddaşı xəstəliyi. Qaraciyər xəstəlikləri zamanı müşahidə edilən klinik-biokimyəvi sindromlar (xolestaz, sitoliz, qaraciyər hüceyrələrinin çatışmazlığı sindromu) və onların bokimyəvi diaqnostikası .	90
	Laboratoriya məşğələləri: Qanda bilirubin, ALT, AST, ALP, xolesterin, triqliseridlərin təyini.	90
	Xəstəliklərin törənməsində endogen amillərin rolu. Tibbi genetikanın əsasları. İrsi xəstəliklərin molekulyar əsasları. Mutagenez. Gen mutasiyaları. Mutasiyanın rastgəlmə tezliyi və nəticələri. Genlərin mutagenezdə ikiləşməsi və divergensiyası. Zülalların polimorfizmi. Tibbi –genetik xidmət.	90
	Laboratoriya məşğələləri: Sidikdə metionin, qlisin, oksiprolin, ksantatiriopun təyini	90
	Metabolizmin anadangəlmə qüsurları- iris enzimopatiyalar. Karbohidrat mübadiləsinin anadangəlmə pozulmaları. Aminturşu mübadiləsinin pozulmaları. Porfirin, bilirubin, purin və pirimidin metabolizminin anadangəlmə pozulmaları. Mukopolisaxaridozlar və mukolipidozlar..	90
	Laboratoriya işləri: Qanda ümumi və birləşmiş bilirubinin təyini	90
	Şiş prosesinin və ürəyin işemik xəstəliklərinin molekulyar mexanizmləri. Bədxassəli şişlərin biokimyası. Kanserogen amillər: fiziki-və kimyəvi amillər, viruslar. Şişlərin immunokimyası: şiş antigenləri, immunoloji kontrol. Hüceyrənin neoplastik transformasiyası. Şişlərin proqressiyası. Şiş hüceyrələrində qlikoliz-tənəffüs nisbəti və metabolik proseslərin tənzimi. Bədxassəli şişlərin orqanizmə sistem təsiri. Bədxassəli şişlərin diaqnostika, müalicə və profilaktikasının biokimyəvi əsasları. Ximioterapiya. Eksperimental onkologiya.	90
	Laboratoriya işləri: Qanda onkomarkerlərin immunoferment yolla təyini	90
	Aterosklerozun metabolik aspektləri. Aterosklerozun etiopatogenezi haqqında nəzəriyyələr. Hiperlipoproteinemiya və hiperxolesterinemiya aterosklerozun başlıca risk amilləri kimi. Aterosklerozun reqressiyası. Aterosklerozun ağırlaşmaları. Aterosklerozun diaqnostika, müalicə və profilaktikasının biokimyəvi əsasları. Miokard infarktı, kardiomiopatiyalar və E avitaminozu zamanı əzələdə müşahidə edilən dəyişikliklərin biokimyəvi mexanizmləri.	90
	Laboratoriya işləri: Qanda Vitamin E-nin, xolesterin triqliserid, lipid fraksiyalarının, İNR təyini	90
	Endokrin sistemin biokimyası və patobiokimyası. Canlı orqanizmlərin neyro-humoral tənzimi. Molekul, hüceyrə və makroorqanizm səviyyəsində tənzim. Endokrin tənzim. Hormonların təsir mexanizmi, sintezi və sekresiyasının ümumi prinsipləri. Hipofizin ön, orta və arxa payının hormonları. Hipofizar xəstəliklər (şəkərsiz diabet, akromeqaliya, nanizm, adipozogenital distrofiya, Simmonds-Şien sindromu, Kuşinq xəstəliyi və s.). Qalxanabənzər vəzinin hormonları, hipo- və hiperfunksiyası: kretinizm, miksedema, Bazedov xəstəliyi, endemik ur.	90
	Laboratoriya işləri: Qanda immunoferment yolla qalxanabənzər vəzi hormonlarının konsentrasiyasının təyini	90
	Parathormon – kalsitonin - kalsitriol. Kalsium və fosfor mübadiləsinin pozulmaları. Hiperparatireodizm və spazmofiliya. Qonadoliberinlər –qonadotropinlər –androgenlər və estrogenlər. Cinsiyyət vəzilərinin hipo- və hiperfunksiyası. Cinsi differensiyanın anadangəlmə pozulmaları (Şereşevski-Terner, Klaynfelter və x-trisomiyası sindromları). Hermafroditizm. Böyrəküstü vəzinin hormonları. Feoxromositoma. Steroid diabeti. Bürünc xəstəliyi. Konn sindromu. Mədəaltı vəzinin hormonları. Şəkərli diabetin biokimyası. Timusun və epifizin hormonları. Timiko-limfatik status. Makrogenitosomiya	90
	Dərsin davamiyyəti. Metodik vəsaitlər, elektron materiallar, cədvəllər, dərsliklər və s. əlavə olunur.	1350

2016-1017-ci tədris ilinin yaz semestrində tibbi-profilaktika fakültəsinin VI kurs tələbələri üçün klinik biokimyadan

laborator məşğələlərin təqvim mövzu planı

№	Мöвзуларын ады	Саат
	Qrupla, təqvim-mövzu planı və sərbəst işlərlə tanışlıq. Klinik-biokimyəvi laboratoriyanın quruluşu, istifadə olunan üsullar və cihazlar haqqında məlumat. Qanın patobiokimyası: Norma və patologiyada qanın kimyəvi tərkibi və onun tədqiqi üsulları. Ганын цмуми анализи.	5
	Qanın patobiokimyası: Norma və patologiyada qanın laxtalanma və əks-laxtalanma sistemi və onun tədqiqi üsulları. Norma və patologiyada qanın turşu-qələvi müvazinəti, tənəffüs funksiyası və onların tədqiqi üsulları.	5
	Tibbi genetikanın əsasları. Talassemiyalar. Hemoqlobinopatiyalar.	5
	Бöyряклярин патобиокимyасы və onun tədqiqi üsulları. Сидиyин цмуми анализи.	5
	Гараъиyярин биокимyасы вя патобиокимyасы. Ган serumunda гяляви фосфатазанын, аланин- вя aspartataminotransferazaların, билирубинин вя onun фраксиyаларынын мигдари тяyини вя диагностик ящямиyyяти.	5
	Алкощолизмин və narkomaniyanın biokimyəvi aspektləri, лаборатор диагностикасы. Qанда глутамилтранспепти-дазаnın активлиyинин və morfinin тяyини.	5
	Иммун sistemin və iltihab просесinin patobiokimyası və onların tədqiqi üsulları. Леyкоформула.	5
	Bədxassəli şişlərin patobiokimyası. Şiş hüceyrələrinin morfobiokimyəvi (sito- və histokimyəvi) təqqiqat üsulları. Şiş markerləri. Qanda CEA, CA 15-5, CA 125, CA 19-9, PSA, AFP, XG qatılığının təyinin və diaqnostik əhəmiyyəti.	5
	Ендокрин системинин патобиокимyасы. Щормонларын мигдарынын иммунофермент анализ цсулу иля тяyини və diaqnostik əhəmiyyəti.	5
	Sərbəst işlərin ödənilməsi.	5

Cəmi: 50 s