Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BÜYÜK VALİDE HANI

bak. VALİDE HANI

BÜYÜK YENİ HAN

Büyük Yeni Han, Kapalıçarşı'yla Mısır Çarşısı arasında, istanbul hanlarının yoğun olduğu alanda inşa edilmiştir. Dar kenarı Çakmakçılar Yokuşu'nda yapının ana cephesini oluşturmaktadır. Yapının boyuna dikdörtgen planı, Çakmakçılar Yokuşu'nun durumuna bağlı olarak yamuk bir şekilde ve dişli bir cephe oluşturarak, Sandalyeciler Sokağı ile Çarkçılar Sokağı arasında derinlemesine uzanan bir şekilde konumlanmıştır. Çarkçılar So-kağı'nda, karşısında Kürkçü Hanı uzanır.

Büyük Yeni Han, yapı malzemesi ve tekniği ile olduğu kadar, iki revaklı avlu ve üç katlı kuruluşuyla da kaynaklarda 18. yy ortalarına tarihlenmekte, III. Mustafa (hd 1757-1774) tarafından inşa ettirildiği belirtilmektedir.

Uzun kenarlarıyla, yaklaşık 127x37,50 m ölçüsündeki bir alana inşa edilen yapının, bulunduğu alanın topografik şartlarına sıkı sıkıya bağlı kaldığı anlaşılmaktadır. Yapı arka dar cephesiyle bitişik nizam, Çarkçılar Sokağı cephesiyle düz, Sandalyeciler Sokağı cephesiyle de kırık hatlarla belirlenmiştir. Bu plan kon-turlarının kırıklığı, topografyasındaki kot farklarından kaynaklanmakta, yapının bütününde yükseklikler de değiştiğinden, ana cephede girişin karşısına isabet eden Tarakçılar Sokağı'nda sokak kotu üçüncü kat seviyesine ulaşmakta ve burada alışılmışın dışında bir giriş daha bulunmaktadır.

Hanın Çakmakçılar Yokuşu'na açılan ana kapısı beşik tonozlu bir geçit mekâ-nıyla birinci avluya açılır. Bu avlu yaklaşık 46x15 m dikdörtgene yakın bir yamuk şeklinde olup üç yönde revak sistemiyle çevrilmiştir. Bu revaklar tuğla-derz dokulu yuvarlak kemerlere sahiptir. Kemerleri taşıyan payeler örme taştan kare kesitlidirler. Topografik şartlar, hanın avlusunun farklı kotlarda ikiye bölünmesini gerektirmiş, ancak bu iki avlu arasındaki topografik eğim, boyuna ana ekseni yatay kesen bir eksen üzerindeki koridorun iki tarafına sıralanan, üçer aynalı tonoz örtülü mekânın az farklı kotlarla yerleştirilmesiyle ve zemin katında ikinci avluya açılan bir geçit-koridorla giderilmiştir. Böylece 26x14 m ölçüsündeki ikinci avlu gene taş paye ve tuğla-derz dokulu kemerlere sahip üç yönde revak sistemiyle sınırlanmıştır. Birinci avluda giriş koridorunun avluya açıldığı yerde üst kat merdivenleri yer alır.

Hanın üç katından zemin ve birinci katında 58, ikinci katında ise 7 mekân revaklara açılır. Her iki katta yer alan mekânların revak altına açılan birer kapı ve birer penceresi bulunur. Ana cephelerde ise her mekân ikişer pencere ile cepheyi ifadelendirmektedir. Gerek her üç katın revak sistemlerinde ve gerekse mekânlarda örtü sistemi çapraz tonoz olarak gerçekleştirilmiştir, ikinci katta ise mekânların beşik tonozlarla örtülü olduğu görülmektedir.

Hanın, Çarkçılar Sokağı ile Sandalyeciler Sokağı'ndaki her iki uzun cephesinde baştan başa bir sıra dükkân bulunur. Bu dükkân sıralı cephelerde, altta muntazam kesme taş kullanılmış, üst iki katın cephesi ise taş, tuğla-derz olarak inşa edilmiştir. Her iki uzun cephede de bu enine cephe ifadesini dengeleyen unsurlar dükkânların kemerleri ile pencere söve ve kemerleridir.

iÜ