Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

Nigoğos Bey Balyan

(19 Kasım 1826, İstanbul - 27 Şubat 1858, İstanbul) Hassa mimarı. Garabet Amira Balyan'ın oğludur. Balyan ailesinin örgün eğitimden geçen ilk bireyidir. Paris'te Sainte-Barbe Koleji'nde okuduğu ve kolejin müdürü tanınmış mimar H. Labrouste'un (1801-1875) çok beğendiği bir öğrenci olduğu bilinmektedir. Meslek yaşamı kısa ama verimli geçmiştir. Ailenin mimar olan bütün bireyleri ile birlikte çalışmıştır. Ona atfedilen başlıca yapıtlar şunlardır: Dolmabahçe Sarayı Muayede Salonu ve iki saltanat kapısı, Ortaköy Camii, Mecidiye Kasrı, Ihlamur Kasrı, Göksu Kasrı, Tophane Saat Kulesi, Dolmabahçe Saat Kulesi.

Yapılarının tümü ayakta ve sağlam, özgün durumunda ve koruma altındadır.

Dolmabahçe Sarayı'mn Muayede (bayramlaşma) Salonu'nun ve saltanat kapılarının tasarımı kendisine atfedilen Nigoğos Bey, ailenin Krikor'dan başlayarak benimsediği klasik ekolden ve ampir üslubundan(->) historisizme geçişinde rol almış, historisizmin neredeyse tanıtımını yapan ve deneyen bir kişiliktir. Genel olarak klasisist bir dilin egemen ol-

Dolmabahçe Sarayı Muayede Salonu'ndan bir görünüm. Ara Güler

düğü Dolmabahçe Sarayı bütünü içine, kendine özgü bir historisist tasarımı olan muayede salonunu monte etmiştir (bak. Dolmabahçe Sarayı). Nigoğos Bey'in katkısının, salonun yer yer neobarok ve belirli ölçüde yerel biçimlerin ve öğelerin katılımıyla oluşan benzersiz kompozisyonu ile sınırlı olmadığı düşünülebilir. Bu konuda gerekli araştırmalar henüz yapılmamış olduğu için, bu katkının, bezemelerin seçimine veya bazı kapı ve pencerelerin biçimlenişine kadar uzanıp uzanmadığı bilinmemektedir. Ama stilistik olarak etkisinin muayede salonu ile sınırlı olmadığı söylenebilir.

Nigoğos Bey, Küçüksu Kasrı'nda doğrudan ve eksiksiz olarak neobarok bir tasarımı, Ihlamur Kasrfnda(->) da neobarok bezemeyi seçmiştir. Ortaköy Ca-mii(-0 ise, otuz yıl önceki bir örneğe, Nusretiye Camii'ne(->) referans veren bir yaklaşımla, cami kısmında barok, hünkâr köşkü bölümünde klasik üslubun egemen olduğu kompozit bir tasarım ürünüdür.

Sonuç olarak Nigoğos Bey'in arayıcı ve denemeci bir profesyonel kimlikle çalıştığı, bir anlayış değişikliği evresinin özgün bir içerikle gerçekleşmesini sağladığı düşünülebilir. Mimarın, historisist seçmeciliği, özgün yorumların bir aracı saydığı veya bir yorumlama yöntemi olarak değerlendirdiği anlaşılmaktadır. Çıra-ğan Sarayı(->) tasarımı, böyle bir arayışın yetkinlik düzeyini işaret etmektedir.