Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇAVUŞBAŞI CAMÜ

Sütlüce'de, Hamam Sokağı'nda, Halic'e hâkim bir meylin üzerinde inşa edilmiştir.

Yapının ilk banisi Abdi Subaşı'dır. Cami, Mahmud Ağa tarafından 945/1538' de Mimar Sinan'a yeniden yaptırılmıştır. Caminin adı, Sinan'ın eserlerinin dökümünü içeren tezkirelerde geçmekte, Hadîka'da da "Sütlüce Camii'' olarak zikredilmektedir.

Camiye kuzeybatı yönündeki hazire ve avlu duvarlarının arasındaki taş merdivenden ulaşılır. Bu duvarların bir bölümü kesme taş, bir bölümü de moloz taş olarak yapılmıştır. Caminin avlusun-

da Beyoğlu Müftülüğü Mahmud Ağa Camii Kütüphanesi, caminin banisi Mahmud Ağa'nın kabri ve Şeyh İshak Ke-maleddin Karamani'nin türbesi bulunur. Caminin duvarları, bir sıra kesme taş ve iki sıra tuğla ile almaşık olarak örülmüş, yapının üstü ahşap çatı ile örtülmüştür. Evliya Çelebi'nin anlattığına göre caminin üzeri harpuşta kurşun kaplı ahşap çatı ile örtülü idi. Caminin kurşunlan 1876 Osmanlı-Rus Savaşı'nda (93 Harbi'n-de) mermi yapılmak için alınmıştır. Bütün bu gelişmeler, harim girişi üzerinde bulunan 1307/1889 tarihli, ta'lik hatlı manzum kitabede belirtilmiştir. Kitabenin konduğu yıl, Tophane Nazırı Mehmed Seyyid Paşa tarafından caminin çatısı tekrar kurşunla örtülmüştür. Fakat Evkaf idaresi son tamirde gene kurşunları alarak tekrar kiremitle kaplamıştır. Yapı günümüzde Mahmud Ağa Camii olarak tanınmaktadır. Caminin bugünkü son cemaat yeri, ön tarafa ilave yapılmak suretiyle genişletilmiştir. Son cemaat yerinden içeri girince, dilimli ve geçmeli ahşap kapı ile karşılaşılır. Kitabe hemen bu kapının üzerindedir. Kapı ortada olup her iki yanında ikişerden toplam dört pencere açılmıştır. Pencereler arasında da mukarnaslı son cemaat yeri mihrapları bulunur. Ana mekâna girilince sağda ve solda birer maksure vardır. Batı duvarında üç pencere açılmıştır. Doğu duvarındaki iki pencere yeri dolap kapaklarıyla kapatılarak pencere fonksiyonu iptal edilmiştir.

Güney duvarındaki mihrap yarım daire niş şeklinde olup içi mukarnaslıdır. Pencerelerin üzerine gelen yerlerde aynı sayıda ve özellikte pencereler bulunmaktadır.

Caminin kuzey duvarına bitişik olarak yapılan kadınlar mahfiline, sol taraftaki maksureden çıkılır. Bu mahfil döşemeden tavana kadar yükselen kare kesitli ağaç direklerle taşınmaktadır. Mahfilin önü yarım daire şeklinde çıkıntı yapmaktadır. Mahfilin altına gelen sağdaki maksure, camekânla kapatılarak oda haline getirilmiştir.

Mihrabın sağında, birbirine geçmeli çeşitli sekizgenler ve geometrik desenlerle süslü ahşap minber bulunur. Güneydoğu köşesinde ise yine ahşap olarak yapılmış vaaz kürsüsü yer alır. Yapının içinde herhangi bir süslemeye rastlanmaz. Süsleme olarak ayet panoları vardır. Ana mekânın tavanı ahşap çubuklarla dikdörtgenlere ayrılmıştır. Aynı taksimat, kadınlar mahfilinin altında da görülmektedir. Ana mekânın tavanının ortasına gelen yerde bir göbek meydana getirilmiştir. Bu göbeğin tam ortasında, tavana bağlı olan avize bulunur. Avizenin tavana yapışık yuvarlak kısmı yıldız biçimindedir ve eklektik şekilde dekor-lanmıştır.

Yapının dıştan iki sıra halinde olan pencerelerinden alt kattakiler, sivri hafifletme kemerli ve dikdörtgen çerçevelidirler. Üst sıradakiler ise yine sivri kemerli fakat alçı revzenlidir. Caminin mi-

naresi girişin solunda bulunur. Minarenin kaidesi ve kürsüsü taştandır. Gövdesi çokgen olup, kırmızı tuğlalarla renkli bir görünüm verilmiştir. Tek şerefelidir. Minarenin şerefesi yıkıkken 19. yy'da yenilenmiştir.

Bibi. Hadîka, I, 303-306; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, II, 14-15, no. 54; Raif, Mir'at, 561; Öz, İstanbul Camileri, I, 98; İSTA, VII, 3789; İKSA, IV, 2106-2107.

N. ESRA DlŞÖREN