Balkanlarda babailer ve bektaşİler

27 27 Mehmet Demirtaş Deyiş, Semah ve Türkülerle Şücattin köyü saygı Yay. ağustos 1996 Eskişehir s.5-9 Kendisi Babai Babası olan hakkı saygıda aynı şeyleri Yayımladığı kitabında dile getirmektedir. Hakkı Saygı Şeyh Safi buyruğu ve Rumeli Babağan (Bektaşi ) erkanları. Saygı Yay.a İst 1996 Genç Abdalda bir şiirinde bu yaklaşımı tekrarlamaktadır.

Seyyid baba İlyas Horasan eri

Yoluna koymuşuz can ile seri

Hem de anılırdı şücaddin veli

Dergahı nurludur Suca babanın

Hakkı Saygı Şeyh Safi Buyruğu ve Rumeli Babagan ( Bektaşi ) Erkanları s.150 Saygı Yay.. 1996

28 Bu oldukça önemli bir tarihsel olayın bu güne yansıyan mesajı olabilir. Karamanlıların devletleşme sürecindeki değişimi bunlara karşı Babai geleneğinin bunlara karşı yaklaşımını da değiştirmiştir. Karamanlılara karşı bir kaç kere ayaklanma düzenlediği bilinmektedir. Muhlis Paşa’nın cimri isyanın arkasından karamanlılarla yolunu ayırması bu Babai geleneği ve devletleşme sürecindeki Karamanlı beylerin arasındaki çelişki nedeniyle olmalıdır. Bilindiği gibi Yunus Emre’nin de Karamanlı beylerine karşı yapılan bir iktidar mücadelesinde öldürüldüğü söylenmektedir. Bu zıtlık Bedretin’in Karamanlıların başkenti Konya’ya geldiğinde de kendini göstermiş Karamanlı Bey’i Bedreddin’i aşağılamaya çalışmıştır.

29 Şeyh Şücanın şimdiki soyundan geldiğine inanılan Hakkı Babanın oğlu Mehmet Demirtaş bu sözlü geleneği aynı şekilde aktarmıştır. Mehmet Demirtaş deyiş semah ve Türkülerle Şücattin köyü. S. 5-8 Eskişehir Ağustos 1996

30 A.Y.Ocak Bektaşilikte Eski inanç motifleri. S. 15

31 Filiz Aydın Seyit Gazi Arslanbey köyünde Şeyh Şücaddin külliyesi Vakıflar dergisi IX s.213

32 A. Ocak Kalenderiler. S. 98 Bunların dışında Şüca baba Seyit nesimi ve Kaygusuz Abdal ile yakın ilişkide olduğu söylenmektedir. Ocak Bektaşilikte eski inanç motifleri. S. 14,15 Enderun kitapevi

33 Ömer Lütfü Barkan İstila devrinin Kolonizatör Türk dervişleri. Vakıflar dergisi 1942 s.298,323-324

34 Göynükte Babai isyanın ardından kaçanların sığınmış oldukları yer olup, burada Babailer adında iki mahalle tespit edilmiştir. Büyük ihtimale Şeyh Şüca ve yanındaki dervişleri ile de Babailerle ilişki içinde idi.

Sema Altunan II Uluslararası Anadolu İnançları Kongre bildirileri. s42. 23-28 ekim 2000 Ürgüp

35 Ömer Lütfü Barkan Enver Meriçli Hüdavendiğar Livası Tahrir defteri Türk Tarih Kurumu Yay.. S.422,515

36 Osman Keskinoğlu Bulgaristan’daki Türk vakıfları ve Balı efendinin vakıf paraları hakkında bir mektubu Vakıflar dergisi Sayı : IX s.87

37 Ö. Lütfü Barkan İstila devrinin Kolonizatör Türk dervişleri Vakıflar dergisi. 1942 s. 338.

38 Filiz Aydın Seyit Gazi Arslanbey köyünde Şeyh Şücaddin külliyesi Vakıflar dergisi IX s.213

39 A.Y.Ocak Kalenderiler. S.98,163

40 Baha Sait Bey İttihat ve Terakkinin Alevilik araştırması Yay. hazırlayan N. Birdoğan s.22 Berfin Yay.. 1994

41 A.Y. Ocak Kalenderiler s.93 2bs. Türk Tarih Kurumu Yay.

42 A.Y.Ocak Kalenderiler. S. 99

43 Şüca Baba’yı kutsayanların onu Baba İlyasla özdeşleştirmesi aynı nedene dayanıyordu. Onu kutsayan şairlerden Genç Abdalın şiirlerinde onu Baba İlyas ile aynı şahıs olarak göstermekle kalmaz “Biz Babai kullarıyız Biz Babai gülleriyiz” diye kendi çevresinin Babai olduğunu anlatır.

44 Mustafa Çetin Varlık Germiyanoğulları tarihi ( 1300- 1429)

Eski Germiyan bölgesinde bulunan Kütahya’da Harzemliler bulunmakta idi. 1239 Babai isyanı esnasında Malatya civarında bulunan Germiyanlar 1277 Cimri olayları esnasında Kütahya civarında idiler. Kütahya merkez ve nahiyelerde birçok horzum isimli köyler bulunmaktaydı. Yine Manisa' nın Alaşehir kazasında da aynı isimli yerlere rastlanmıştır. Aynı isimlere Menteş’de de rastlanmaktadır. Harzemlilerin emirleri arasında Saruhan isminde birisi bulunmaktadır. S. 7-9

45 Halime Doğru 16 yüzyılda Eskişehir ve Sultan önü sancağı s.28 Afa Yay. Nisan 1992

46 Şeyh Şüca’daki Karamanlılara karşı soğukluğun nedeni aynı dönemde Osmanlıların resmi yaklaşımlarının tesiri de olabilir. Bilindiği gibi II Murat ve özelikle Fatih döneminde Karamanlılarla çatışma içerisinde idi.

47 Claud Chen Baba İlyas Baba İshak Hacı Bektaş. S.199

48 Cahit Öztelli Türk folklor araştırmaları. No.203 Haziran 1966 s. 4094

49 Mıchel Balıvet Şeyh Bedreddin tasavvuf ve isyan s:54 Tarih Vakfı Yurt Yay. 1995 İst

50 Ömer Lütfü Barkan Konya çevresinde bulunan Yasıvaran zaviyesinde Derviş Hasan zaviyesinde Karaman oğullarından Şeyh Bedreddin adına mektup olduğu yazılıdır. Bir başka belgede ise bir bölgenin Karaman zamanında satın alınıp Taşkent de Şeyh Bedreddin zaviyesine vakıf olunduğu yazılıdır. Burası II Beyazıt zamanında Defteri Köhnede kayıtlı idi. İstila devrinin kolanizatör Türk dervişleri. Vakıflar dergisi 1942 S. s.329 331

^ A.Y. Ocak Bektaşi Menakibnamelerinde İslam öncesi inanc motifleri. S.140 Enderun Kitap evi 1983

51 Benzer bir durum Sarı Saltuk da görülmektedir. Sarı Saltuk da kendisini Seyit Gazi’nin öldükten sonra dirilmiş bedeni olarak görür. İbrahim Bahadır Balkanlara Aleviliğin ilk girişi ve Sarı Saltuk yol Dergisi Sayı 11. İster Balkanlarda ister Anadolu’da olsun aynı coğrafyada aynı Babai guruplara dayandığı görülmektedir.

52 A.Y. Ocak Bektaşi Menakibnamelerinde eski inanç motifleri. S. 136 Enderun kitapevi.

53 Benzer inançlar Alevi Bektaşi çevrelerde oldukça Yaygındır. Hacı Bektaşi veli Hz. Ali’nin don değiştirmiş şekli olduğunu aslında ikisinind e aynı kişi olduğuna inanılır. Yine Hilmi Baba bir şirinde “Aynayı tuttum yüzüme Ali göründü gözüme “ derken aslında bu inancı dile getirir.

54 Bedri Noyan Bektaşilik ve Alevilik Nedir. S.601 Ant-Can Yay..

55 B.Noyan Bektaşilik ve Alevilik nedir. S.602

56 A. Y. Ocak Osmanlı iparatorluğunda marjinal sufilik kalenderiler. (XIV-XVII) s. 97 Türk Tarih Kurumu. Bs.2 1999

57 A.Y.Ocak Kalenderiler s.100.

58 Ocak Bektaşi Menkıbnamelerinde Eski inanç motif. S.16

59 Her ne kadar Otman Baba’dan çok sonra bir tarihe rastlasa da Kırıkkale Hasandede kasabasında bulunan Hasan Dede’nin soyundan gelenler kendilerinin Otman Baba’nın kendilerini Şücatin Veli’ye ısmarladığını söylemektedirler. V. L. Salcı Hasandede’nin Babai olduğunu yazarken benzer düşünceleri yaşayan Babai Babalarından Hakkı Saygı da Hasandededekilerin Babai olduğunu söylemektedir. Burası son zamanlarda Anadolu’da bu gelenekle ilişkisi olan bilinen ilk örnek olma özeliğini korumaktadır. Hasandede efsanesinde Kanuni döneminde yaşadığı ve Rumeli’ye seferlere katıldığı anlatılmaktadır. Sözlü geleneğe göre Hasandede bu savaşlar esnasında Otman Baba’ya bağlanmış Otman Baba onu Şeyh Şüca’ya yollamıştır. Anadolu’da tarım konusundaki kasabanın oldukça gelişkin olması Balkanlardaki tekkelere benzemektedir Hasandede’nin ya böyle bir savaşta Otman Baba dervişlerince ona bağlandığı onların da onu kendilerinin de bağlı bulunduğu Şüca Baba’ya göndermiş olmaları mümkündür. Ya da daha önce Beyazıt’a suikast nedeniyle Rumeli’den Anadolu’ya sürülen dervişlerden birisinin soyu olması da mümkündür.

60 Ö.L. Barkan İstila devrinin kolanizatör Türk dervişleri. Vakıflar dergisi 1942 s.289

61 I. Beyazıt zamanında Saruhan ilinin Menemen ovasındaki göçer halk Filibe' ye beyleri ile sürgün edilirler Aşıkpaşaoğlu Tarihi s.74 Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.. Yayına hazırlayan A. Nihal Atsız. 1985 Yine bilindiği gibi Filibe çevresi Bedreddinilerin en önemli merkezilerinden biri olduğu gibi Hurufiliğinde bir dönem merkezlerinden birisi olduğu söylenmektedir.

62 F. Babinger F. Köprülü Anadolu’da İslamiyet. S.52 Çeviren Rağıp Hulusi Yay. haz. Mehmet Kanar. İnsan Yay. Eylül 1996

63 Ocak Kalenderiler s.100

64 Y.Z. Yörükan Bir fetva münasebetiyle Fetva müessesesi, Ebussuud Efendi ve Sarı Saltuk Ankara Üniversitesi İlahiyat fak. Dergisi C.2-3 S.155

65 Hakkı Sagı Babagan erkanı S.150 Otman Baba ile Şüca Baba arasındaki ilişkiyi genç Abdal şiirinde dile getirir.

Otman Baba ile Şücaddin baba

Bağlan bendesine ömrün gitmesin heba

Yolundan ayrılmayız Muhammet Mustafa

Dergahı nurludur Şüca babanın

66 Bu gün bile yöre ve Şücaddin zaviyesinde bulunan Nevzat Demirtaş ve onun Bulgaristan daki temsilcisi olan Abdullah Baba’lar yoluyla yöre babalarının görülme işleri yapılmaktadır.

67 Ö. Lütfü Barkan Kolonizatör Türk dervişleri vakıflar dergisi. 1942 s. 338.

68 A.Y. Ocak Kalenderiler

69 A. Y. Ocak Kalenderiler. S.98

70 A. Y. Ocak Kalenderiler S.99,122

71 Nejat Birdoğan Bulgaristan’ın büyük tekkelerinden Ali Baba’nın direk olarak Otman Baba’ya dayandığını söylemektedir. Otman Baba Velayetnamesi I. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyalar kongresi bildirileri. Ankara 1998 S.98

72 A.Yaşar Ocak Otman Baba Abdalları ya da Mümin Derviş Abdalları ayrı ayrı tarikatları değil aynı tarikatın farklı Şeyhlerine bağlı olduklarını söyler. Kalenderiler S.207 2. bs 1999 T.T.K. Yay. Fakat Otman Baba Velayetnamesi’nde ve Demir Baba Velayetnamesi’nde direk Bektaşiliğe yönelik eleştiriler olup aşağıda görüleceği gibi Otman Baba, Mümin Baba dervişlerine kendi erkanını öğrettiği gibi Demir Baba da Hüseyin Baba’ya Otman Baba yoluna girmesini söyler. Velayet namelerde dile getirilenler ve bugünkü bu gurupların ilişkileri ocağın değerlendirmelerinin karşıtı olarak durmaktadır.

73 M. Kiel, s.24. Otman Baba’nın Haskovadaki Tekkesini ise öldükten sonra Malkoçoğulları tarafından kubbeli bir bina yaptırıp. II. Beyazıt’da bir asitane yaptırıp üstünü kurşunla örttürmüştür. Kiel. S.24 Ali Kemal Balkanlı ise Otman Baba’nın Hasköva’daki tekkesinin Fatih döneminde yapıldığını söyler. Ali Kemal Balkanlı Şarkı Rumeli’de Türkler. S.37.Elhan kitapevi 1986

74 Bu çevrelerden Bektaşilik ve Ahiliğin daha ilk dönemlerden itibaren düşünce ve inançlarında bir birine çok yakın olduğu görülmektedir. Bir birine yakın bu iki Batıni anlayış daha sonra aynileşerek Hacı Bektaş geleneğinin de yaratıcısı olmuşlardır. Birçok araştırmada Bektaşilikle Ahilik arasındaki inanç ortaklıklarına işaret edilmiştir. Bunun dışında 14 yüzyıl da Ahi adıyla anılan bir çok tekkenin daha sonra Bektaşi tekkeleri haline geldikleri görülmektedir. Seyit Al Sultan Tekkesinde posta oturanların adlarında Ahi Kulu, Ahi Evran adlarının bulunması bu birliktelikle ilgili olmalıdır. İrene Beldiceanu-Steinherr Osmanlı Tahrir Defterlerinde Seyyid Ali Sultan: Hetredoks İslam’ın Trakya’ya Yerleşmesi Sol kol Osmanlı egemenliğinde Vıa Egnatıa (1380-1699) S.61 Yine Ömer Lütfü Barkan ünlü makalesinde bir çok Ahi tekkesinden bahsederken bunların 19 yüzyılda tamamen ortadan kaybolduğu görülmektedir. Sureya Faroqi en son Ahilerin Bosna’da kuşak kuşanmak için Kırşehir’deki merkez tekkeden Şeyhlerin gittiğini bunların Bektaşiler içinde eridiğini söylemektedir. Sureya Faroqi Şeyh Aileleri s.

75 Hakkı Saygı Şeyh Safi Buyruğu ve Rumeli Babagan (Bektaşi) erkanları.s.94,95 Saygı Yay. İst 1996

76 Babailer ayaklanmasından sonra Cimri isyanı olarak tarihe geçen, gerçekte Baba İlyas' ın oğlu Muhlis Paşa’nın önderliğindeki Babai ayaklanmasının devamı olan bu hareketin Selçuklularla çatışmaları esnasında Ahilerin Selçukluları destekledikleri görülmektedir. Bu ayrışımın bu olaylarla ilişkili olması oldukça mümkündür. Bu farklılaşmaların ilk göstergelerini Bektaşi olan Abdal Musa ve Babai olduğunu söyleyen Geyikli Baba’nın keramet yarışında görmek mümkündür.

77 Bunların buraya yerleşmesi de aşağıda görüleceği gibi 16 yüzyıl sonraki döneme rastlamaktadır.

78 Mustafa Akdağ Türkiye'nin İktisadi ve içtimai tarihi C.I s.182-183 tekin Yay.. Bs. 3

79 B. J. V. Hammer Purgstall Osmanlı devleti Tarihi C. 1 S. 161. Üçdal Neşriyat 1983

80 Balkanlıya göre bu çevreler arasında ciddi rekabet de vardır. A. Kemal Balkanlı Şarkı Rumeli’de Türkler. S.25

Bu nedenle bu beylerin bazen iktidar mücadelesinde karşı karşıya geldiği dönemlerde olmuştur. Çelebi Mehmet ile Musa arasındaki iktidar mücadelesinde bu beylerin farklı iki alternatifi desteklediği bilinmektedir. Mihailoğulları Musa’yı desteklerken Evrenosogulları ise Çelebi Mehmet’i desteklemişlerdi. Musa çelebi bu iktidar mücadelesinde yenik düşünce Bedrettin İznik’te zorunlu ikamete tabi tutulmuş,Mihailoğlu Mehmet bey ise Tokat’ta bir Bedevi çadırına hapis edilmişti. N. Atsız Aşık paşaoglu tarihi S. 94 kültür Bak Yay.

Sultan II. Murat zamanında çıkan Düzmece Mustafa isyanında Evrenos oğulları ve Mustafa’yı desteklerken Timurtaş oğulları ise hapishaneden çıkartılarak serbest bırakılan Mihail oğlu Mehmet beyle birlikte II. Murat’ı destekledikleri görülmektedir. Mustafa Akdag Türkiye’nin iktisadi ve içtimai tarihi. C. S. 350-351 tekin Yay. 3 bs. 1979

81 Halime Doğru 16.yüzyıl. Eskişehir ve Sultan önü sancağı s.28. Afa Yay. Doğru, yöredeki tekke yapılarına ilişkin şu bilgileri verir. Seyit Gazi Afyon arasında Resul Baba tepesi bulunmakta olduğunu, Seyit Gazi köylerinden Ayvacıkta: Konakçılar tekke,Çal tekke, Ayvacık tekke,Arifler tekke, Abdal tekke. Avdanlada: Genç abdal, Erenler Hüsam Dede, Çamardı, Tepesikuru, Şücaddin. Karacaalide: Türkmen Baba,Evsin Baba, Tümbek Baba, Abdil Baba, Ahmet Üryan Baba, Ahmet Tarhan Baba, Kadıncık Ana. Kuyucakta: Arap Baba, Karapazarda: Tahtalı Baba. Musalarda : Koşucu Baba adlı tekkelerin bulunduğunu haber veriyor.

82 Sema Altunan II Uluslararası Anadolu İnançları Kongre bildirileri. S42 23 28 ekim 2000 Ervak Yay..

83 Yörede oldukça çok tekke ve zaviye bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır. Körsün baba, Çoban baba, Etyemez baba Ekmekçi baba Dögerler'de : Toptuk Emre türbesi, Kemal sultan,Çöğürtler türbesi. Halime Doğru 16.yüzyıl. Eskişehir ve Sultan önü sancağı s.28.

84 Mustafa Çetin Varlık Germiyanoğulları tarihi ( 1300- 1429) s.7-9

85 Cevat Türkay Osmanlı İmparatorluğunda Oymak Aşiret ve Cemaatlar. s. 422 Tercüman kaynak eserler Dizisi. İst. 1979

86 P. Wittek Menteşe beyliği s. 13 çeviri O.Ş.Gökyay. Türk Tarih Kurumu Yay. 1986

87 Saltukname’de anlatıldığına göre Sarı Saltuk Seyit Battalgazi oğullarındandır. Sarı Saltuk Seyit Battalgaziyi rüyasında görür. Seyit ona yürümesini faaliyete geçmesini ona kimsenin dokunmayacağını söyler Fahir İz Saltuk name. Belleten Dergisi tarihsiz

88 İbrahim Bahadır Balkanlarda Aleviliğin ilk girişi ve Sarı Saltuk Yol Dergisi Sayı 11

89. İbrahim Gökçen Sicillere göre XVI ve XVII asırlarda Saruhan zaviye ve yatırları s.15 CHP Manisa Halkevi Yay. İst 1946.

90 Ö. L. Barkan Kolanizatör Türk Dervişleri Vakıflar dergisi s. 297-300-313 Balkanlara genç abdal çocuklarından Hüseyin Dede’nin geçtiğini söyleyip bunların Sarı Saltuk soyundan olduğu ve Bektaşi kutbu olduğu söylenmektedir. Yönetim çevrelerinin bütün gurupları ortak bir kavramla tanımlanmasından ileri gelmiş olmalıdır. Aynı Genç Abdal adına Şücaddin dergahında bir süre yaşamış bir şairde bulunmaktadır. Bu şairin yan şiirlerinde Şeyh Şücayı ve Otman Baba’yı öven şiirleri bulunması bunun Babai birisi olduğunu göstermektedir. Mehmet Demirtaş bu şiirleri yazan genç Abdalın 199 yüzyıl da yaşadığını söylemektedir.

91 A. B. Gölpınarlı Yun ve Tas. s. 40 İnkilap Yay. 2. bs. 1992

92 C. Cahen s. 275

93 Zeki Velidi Togan Umumi Türk Tarihine giriş S.343 Enderun Yay..

94 İbni Batuta Seyahatnamesi özetler

95 İrene Melikof Uyur İdik Uyardılar s.139. 148 Cem Yay.. 1993

96 Y.Z. Yörükan bir fetva münasebetiyle Ankara Üni. İlahiyat fak. Dergisi cs.2-3 s.155

97 A.Y. Ocak Kalenderiler s.98 TTK Yay. 1992

98 Aşıkpaşaoğlu Tarihi Atsız S.74 kültür Tur. Bakanlığı ya. 1975

99 Hakkı Saygı Otman Baba Velayetnamesi s:36 saygı Yay.a 1996 İst

100 N. Birdoğan Anadolu ve Balkanlar'da Alevi yerleşmesi s.59-64 İstanbul 1992 Elev Yay.

101 Ömer Lütfü Barkan Enver Meriçli Hüdavendiğar Livası Tahrir defteri Türk Tarih Kurumu Yay.. S.422,515 Akyazı ve Göynükte şüca adı ile yerleşim merkezleri bulunuyordu.

102 Bedri Noyan Demir Baba velayetnamesi S. 29 Can Yay. Bs. I

103 Çirmen'de Musa Baba zaviyesi vardır. Ö.L.Barkan Kolonizatör Türk dervişleri. S.347

104 Bu şahıs Rusçuk ilinin küçük Orhan Köyünde Mustafa baba tekkesinin sahibi olmalıdır aynı yörede Şüca dede zaviyesi vardır. Osman Keskinoglu Bulgaristan’daki Türk vakıfları ve Bali efendinin vakıf paraları hakkında bir mektubu Vakıflar dergisi Sayı : IX s.87

105 Otman Baba velayetnamesinde Mümin Baba Bektaşi olduğu ve Otman Baba’nın bütün tersliklerine rağmen ona karşı toleranslı davranır. Velayetnameye göre Otman Baba Mümin Baba’nın dervişlerine kendi tarikini öğretir ve uygulatır. Hakkı Saygı Otman Baba velayetnamesi. S.36 Saygı Yay.. 1996 Bundan sonra Otman Baba ile Mümin dervişin bütün bağlarının koptuğu yazılıdır. Burada geçen Mümin baba dervişleri bu Otman Baba tarikini uygulayanlar olmalıdır.

106 Hüseyin Baba tekkesi Durhaç köyü yakınında ormanlık içinde olup sekiz köşelidir. S.89 Hüseyin baba 1780 tarihli bir belgede Sarı Saltuk evladından olup ariflerin kutbu olarak gösterilmektedir Bu şahsın soyundan gelenler Bektaşi secadenişin olarak gösterilir. Sarı Saltuk çevresi Babai gelenegine bağlıydı buradaki Bektaşi tanımlaması yanlış olmalıdır. Kütahya çevresindeki Genç Abdalın soyundan olmalıdır. Osman Keskinoğlu Bulgaristan’daki Türk vakıfları ve Bali efendinin vakıf paraları hakkında bir mektubu Vakıflar dergisi Sayı : IX

107 Bedri Noyan Demir Baba velayetnamesi s 57,58 Osman Keskinoglu Bulgaristan daki Türk vakıfları ve Bali Efendi’nin vakıf paraları hakkında bir mektubu Vakıflar dergisi Sayı : IX

1868 yılında Tuna vilayeti salnamesine göre Tuna vilayetinde 86 tekke bulunuyordu.

Bunlardan bazıları şunlardı Bali Baba,Demir Baba, Hüseyin Baba, Kaligra Sultan, Sarı Saltuk, Akyazılı Sultan Rusçuk ilinin küçük Orhan köyünde Mustafa Baba Tekkesi ve Şüca Dede zaviyesi vardır. Rusçuk ilinde Tay Hızır, Ali Baba zaviyesi vardı. Razgrad da Yahyapaşaoğlu Bali Bey tekkesi, Kız Ana tekkesi, Şumnu da Gelberi Sultan (Osman Keskinoglu Bulgaristan da bazı Türk vakıfları ve Abideleri Vakıflar dergisi sayı VII 1968 Gelberi Sultan’ın adı Bazı kayıtlarda “Kerbela Sultan” olarak geçmektedir Bunun mezrasını Afganlı Bir Derviş rüyasında Görüp buraya zaviye yaptırmıştır. S:131) ve Maçınli Baba, Hüseyin dede zaviyesi Eski Zagrada Kılıç Baba, Harmanlı’da Hızır BVaba tekkesi Kırcaali de Ali Baba zaviyesi vardı. S.87

108 Ö. L. Barkan Kolanizatör Türk Dervişleri Vakıflar dergisi. 1942 s. 298,338

109 Demir Baba’nın adı 18 yüzyıl Osmanlı Vakıf defterlerinde Timur Baba, Timur Dede, Umur Baba diye üç ayrı şekilde geçmektedir. Osman Keskinoglu Bulgaristan daki Türk vakıfları ve Bali efendinin vakıf paraları hakkında bir mektubu Vakıflar dergisi Sayı : IX S.89

110 Bedri Noyan Demir Baba Velayetnamesi s 75 can Yay.

111 Bedri Noyan, Demir Baba Velayetnamesi s 79,111 Can Yay.

112 Dobruca ve Deliorman yöresi her zaman sığınak olma özeliğini korumuştur. İttihatçıların Önemli önderlerinden İbrahim Temo da Dobruca da saklanmak için kalmıştır.

113 İrene Melikof Babailer, Hurufiler, Bedreddiniler ve Safevi yandaşlarının Bektaşilik kavramı içerisinde birleştiğini söylemektedir. İ. Melikof Sol Kol Osmanlı Egemenliğinde Vıa Egnatıa(1380-1699) S. 186 Tarih Vakfı yurt Yay.. A. Yaşar Ocak da Bütün bu gurupları Kalenderi olarak değerlendirerek bunların 17. yüzyılda Bektaşi hüviyetini kazandığını söylemektedir. Osmanlı İmparatorluğunda marjinal sufilik Kalenderiler.s.214,215 Türk Tarih Kurumu Yay. bs.I 1992

114 Baha Sait bey İttihat ve Terakki Alevi Bektaşi araştırmaları. S. 98 Yay. hazırlayan N. Birdoğan. Berfin Yay..1994

115 Y. Z. Yörükan bir Fetva münasebetiyle An Ün. İlahiyat Fak. Dergisi C.2-3 s.305

116 Ahmet Hezarefenin Caferlerde Mehmet babanın kardeşi baba vekili Hüseyin Süleyman Fıcıcıdan aldığı belge

Anadolu’nun Eskişehir vilayetinde seyidi gazi kazasında Defn-i hak-i(toprak) akran olan şücaddin veli Evladından Zirde Vaz-ı imza Fakir Rumeli’ne gelerek bilumum muhiban kardaşlar ile müşerref olarak Mehmet babaya mihman olduğumun hatırası olmak üzere şu arızayı yazdım.

Fi(de) 24 mayız 1340 (1924)

Şücaddin Veli dergahı mütevellisi ve zaviye darı İsmail Hakkı.

Belge orjinali Ahmet Hezarefen'de olup çeviriside kendisi tarafından yapılmıştır. Bu belge ile birlikte bana 50 tane belge çevrisine verme nezaketi gösteren Ahmet Hezarefe'ne bu vesileyle çok teşekkür ediyorum. Bunun dışında son zamanlarda Hakkı saygı ve Nevzat dede ve ana bacılarla (Karıları ile ) birlikte 1992 yılında Bulgaristan’ı ziyaret ederek kırktan fazla cem yürüttüklerini söylemiştir.

117 Hakkı Sayğı Şeyh Safi Buyruğu ve Rumeli Babagan (Bektaşi) Erkanlı s. 95 saygı Yay.. İst.1996

İ. Melikof Uyur idik uyardılar. S. 145 Cem Yay.