Basel Bankacılık Gözetim ve Denetim Komitesi Etkin Bankacılık Denetimi İçin Temel Prensipler Bank For International Settlements Eylül 2012

Prensip 2: Denetleme otoriteleri için bağımsızlık, hesap verebilirlik, kaynak temini ve hukuki koruma:

Kamu denetleme otoritesi, operasyonel bağımsızlığa, saydam proseslere, sağlam bir yönetim sistemine, otonomiyi zayıflatmayan bütçe proseslerine ve yeterli kaynaklara sahiptir ve görevlerinin ifasından ve kaynaklarının doğru kullanılmasından sorumludur. Bankacılık denetimi için kanuni çerçeve, kamu denetleme otoritesi için hukuki korumayı da içerir.

Temel Kriterler:

1. 
   Kamu denetleme otoritesinin operasyonel bağımsızlığı, hesap verebilirliği ve yönetişimi mevzuatta düzenlenmiş olmalı ve kamuya açıklanmalıdır. Denetleme otoritesinin operasyonel bağımsızlığına zarar veren herhangi bir hükümet veya sektör müdahalesi bulunmamalıdır. Denetleme otoritesi, denetimi altındaki bankalar veya bankacılık grupları üzerinde her türlü denetleme kararını alma veya denetleme eylemini yapma konusunda tam takdir hakkına sahiptir.
   

2. 
   Denetleme otoritesinin başkan(lar)ı ve yönetim organı üyelerinin tayin ve azil prosesi saydam olmalıdır. Denetleme otoritesi başkan(lar)ı belirli bir asgari görev süresi için tayin edilir ve ancak ve sadece kanunda belirtilen sebeplerle ya da fiziksel veya ruhsal olarak görevini ifa edemeyecek duruma düştüğü takdirde ya da görevini kötüye kullanma veya benzeri bir suç eyleminden suçlu bulunduğu takdirde görev süresi içerisinde görevinden azledilebilir. Azil sebep(ler)i kamuya açıklanmalıdır.
   

3. 
   Kamu denetleme otoritesi amaç ve hedeflerini yayımlar ve bu amaç ve hedeflere ulaşmak amacıyla görevlerinin ifasından saydam bir çerçeve yoluyla sorumludur.²⁴
   

4. 
   Kamu denetleme otoritesi, konunun önemine uygun bir düzeyde denetleme kararlarının alınmasını ve bir acil durumun vukuu halinde kararların zamanında alınmasını sağlayan etkin iç yönetişim ve iletişim proseslerine sahiptir. Denetleme otoritesinin yönetim organı, reel menfaat çatışmalarını ya da menfaat çatışması algılarını önleyecek şekilde organize edilir.
   

5. 
   Kamu denetleme otoritesi ve personeli, profesyonelliklerine ve dürüstlüklerine dayanan bir inandırıcılığa ve itibara sahiptirler. Menfaat çatışmalarından nasıl kaçınılacağını ve iş sırasında elde edilen bilgilerin nasıl uygun kullanılacağını ve bu kurallara uyulmaması halinde uygulanacak yaptırımları düzenleyen kurallar vardır.
   

6. 
   Kamu denetleme otoritesi, etkin denetim ve gözetim yapmak için gereken yeterli kaynaklara sahiptir. Kamu denetleme otoritesi, özerkliğini ve operasyonel bağımsızlığını ihlâl etmeyen bir tarzda finanse edilir. Bu finansman:
   

1. 
   denetlenen bankalar ve bankacılık gruplarının risk profiline ve sistemik önemine uygun becerilere sahip yeterli sayıda personelin istihdam edilmesini sağlayan bir bütçeyi;
   

2. 
   otoritenin kalifiye personeli cezbetmesine ve elinde tutmasına imkan veren maaş cetvelleri ve baremlerini;
   

3. 
   denetleme görevlerini ifa edebilmek için, gereken mesleki becerilere ve bağımsızlığa sahip ve gereken gizlilik şartları ve kısıtlamalarına tâbi tutulan dış uzmanları görevlendirme ve tutma imkanını;
   

4. 
   personelin düzenli eğitimi için bir bütçeyi ve programı;
   

5. 
   personelini bankacılık endüstrisini denetlemek ve münferit bankaları ve bankacılık gruplarını değerlendirmek için gereken araçlarla donatmak için yeterli olan bir teknoloji bütçesini ve
   

6. 
   uygun yerinde çalışmaların yürütülmesine, etkin sınır-ötesi işbirliği yapılmasına ve önemli ulusal ve uluslararası toplantılara (örneğin denetleme birlikleri) katılınmasına imkan veren bir seyahat bütçesini
   

kapsar.

7. 
   Kamu denetleme otoriteleri, yıllık kaynak planlama uygulamalarının bir parçası olarak ve yeni ortaya çıkan önemli denetleme pratikleri ve uygulamalarını da dikkate alarak, kısa ve uzun vadede ve düzenli olarak mevcut becerilerin ve projelendirilen ihtiyaçların stokunu yaparlar. Denetleme otoriteleri, sayı konusunda ve/veya belirlenen beceri setleri konusunda ortaya çıkabilecek boşlukları kapatmak için süreci izlerler ve uygun tedbirleri uygularlar.
   

8. 
   Denetleme programlarının belirlenmesi ve kaynakların tahsisinde, kamu denetleme otoriteleri, münferit bankaların ve bankacılık gruplarının risk profili ve sistemik önemini ve mevcut farklı hafifletme ve azaltma yaklaşımlarını hesaba katarlar.
   

9. 
   Kanunlar, görevlerini yaparken iyi niyetle yaptıkları eylem ve işlemler ve/veya ihmalleri sebebiyle açılabilecek davalara karşı kamu denetleme otoritesini ve onun personelini koruyucu hükümler içerirler. Kamu denetleme otoritesi ve personeli, görevlerini iyi niyetle ifa ederken yaptıkları eylem ve işlemler ve/veya ihmallerin savunulması giderleri konusunda da yeterince korunurlar.
   

Prensip 3: İşbirliği ve birlikte çalışma:

Kanunlar, yönetmelikler veya diğer düzenlemeler, ilgili yerli otoritelerle ve yabancı kamu denetleme otoriteleriyle işbirliği ve birlikte çalışma için bir çerçeve oluştururlar. Bu düzenlemeler, gizli bilgileri koruma gereğini yansıtmaktadırlar.²⁵

Temel Kriterler:

1. 
   Bankaların ve diğer finans kuruluşlarının güvenliği ve sağlamlığından ve/veya finans sisteminin istikrarından sorumlu olan tüm yerli otoritelerle bilgi analizi ve paylaşımı ve ortak çalışmalar yürütmek de dahil işbirliği için resmi veya gayri resmi düzenlemeler mevcut olmalıdır. Gerektiğinde, bu düzenlemelerin pratikte işler durumda olduğunu gösteren kanıtlar bulunmalıdır.
   

2. 
   Bankalar ve bankacılık gruplarının ilgili yabancı denetleme otoriteleriyle bilgi analizi ve paylaşımı ve ortak çalışmalar yürütmek de dahil işbirliği için resmi veya gayri resmi düzenlemeler mevcut olmalıdır. Gerektiğinde, bu düzenlemelerin pratikte işler durumda olduğunu gösteren kanıtlar bulunmalıdır.
   

3. 
   Kamu denetleme otoritesi, başka bir yerli otoriteye veya yabancı denetleme otoritesine gizli bilgiler ifşa edebilir, fakat verdiği bu gizli bilgilerin sadece bankaya özgü veya sistem-çapında denetleme amaçlarıyla kullanılmasını ve alan taraf tarafından da gizli tutulmasını sağlamak için gereken makul tedbirleri almalıdır.
   

4. 
   Başka denetleme otoritelerinden gizli bilgiler alan denetleme otoritesi, bu gizli bilgileri sadece bankaya özgü veya sistem-çapında denetleme amaçlarıyla kullanır. Denetleme otoritesi, aldığı gizli bilgileri, bilgiyi veren denetleme otoritesinin iznini almadan üçüncü şahıslara ifşa etmez ve elindeki gizli bilgilerin ifşası talebini (mahkeme emirleri veya bir idari otoritenin emri hariç) reddedebilir. Kamu denetleme otoritesi, başka bir denetleme otoritesinden aldığı gizli bilgileri ifşa etmek mecburiyetinde olduğu hallerde, hangi bilgileri ifşa etmek zorunda olduğunu ve bu ifşanın koşullarını ilk denetleme otoritesine derhal bildirir. Gizli bilgilerin ifşası için gerekli iznin verilmemesi halinde, denetleme otoritesi, bu ifşa talebine direnmek ya da bilginin gizliliğini korumak için elinden gelen her türlü makul aracı ve yolu kullanır.
   

5. 
   Kamu denetleme otoritesinin (duruma göre merkez bankaları ve maliye bakanlıkları gibi) tasfiye otoritelerine, kurtarma ve tasfiye planlaması ve eylemlerinde destek olmasını sağlamak için gerekli prosesler mevcuttur.