Belgeleme ve Raporlama Yoluyla Türkiye'de Ayrımcılıkla Mücadele Raporu: Haritalama Çalışması Raporu

Kurumlara devlet tarafından maddi veya ayni olarak kısmen ya da tamamen destek verilmesi

Kurumlara devlet tarafından maddi veya ayni olarak kısmen ya da tamamen desteklenip desteklenmedikleri sorulmuştur. Soruyu yanıtlayan 72 kurumdan 69 tanesi, devlet tarafından kısmen veya tamamen maddi veya ayni destek alamadığını belirtmiştir. Destek alabildiğini belirten 3 kurum için ise devlet tarafından, kurum üyelerine yönelik sosyal yardım olarak değerlendirilebilecek maddi veya ayni yardım yapılmasının ya da idarenin bazı olanaklarının (toplantı salonu vs.) kullandırılmasının söz konusu olduğu görülmüştür. Türkiye’de STK’lar için temel gelir kaynağı üye aidatları veya destekçi bağışları, sendikalar için ise üye aidatlarıdır.

Türkiye’de STK’ların devletten maddi destek alması olağan bir uygulama değildir. Devletin genel olarak STK’lara, özel olarak ise ayrımcılık yasağı üzerine çalışan kurumlara sunduğu özel bir fon bulunmamaktadır. Türkiye’de yerel yönetimlerin STK’lara maddi veya ayni katkı sağlaması da yaygın bir uygulama değildir. Bu bağlamda belediyeler özellikle sosyal yardım veya sosyal hizmetler alanında, iç göç, afete hazırlık, aile içi şiddet, kadın sığınakları, üreme sağlığı, engellilere hizmet, sokakta çalışan ve/veya yaşayan çocuklar, barınma ve sağlık koşulları ile ilgili konularda STK’larla işbirliği yapma eğilimi içindedirler. Ancak bu işbirliği genellikle kurumsal değildir ve yerel yönetimlerin veya karar alma yetkisi olan kişilerin değişmesiyle durum değişebilmektedir. STK’lar insan hakları ihlallerine karşı daha “sert” bir duruş içine girdiklerinde işbirliği zora girebilmektedir. Belediyeler genellikle kendi bakış açılarına veya siyasi görüşlerine yakın STK’ları destekleme eğilimi içindedirler. İşbirliği genellikle STK’lara yerel yönetim hizmetlerinin ve belediye olanaklarının ücretsiz sunulması şeklinde gerçekleşmektedir.

Bu işbirliği anlayışı sendikalarla yerel yönetimler arasındaki ilişkilerde geçerli değildir. Sendikalar ve yerel yönetimler arasında işbirliği yapıldığı neredeyse hiç görülmemektedir. Sendikalar açısından bir diğer sorun da 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu’nun 40. maddesi gereğince; sendikaların devlet kaynaklı bağış veya yardım kabul edememesine dair yasaktır. Bu yasak, sendikalar tarafından anket çalışmasında devletten destek alınmaması noktasında sıklıkla vurgulanmıştır.

Ayrımcılık yasağı ile ilgilenen STK’lar genellikle devlet finansmanını, bağımsızlıklarını ve etkinliklerinde devlete karşı sergiledikleri eleştirel dili tehlikeye atacak bir unsur olarak algılamaktadırlar. Bu nedenle, ayrımcılık alanında çalışan bazı STK’lar, devletle maddi getirisi olan bir ilişki içerisinde olmamayı kendileri tercih etmektedir.