BəXTİyar tuncay
fəhamlıx (-nınq) ism. – fəhmlilik fəhamsiz
Yüklə 340,77 Kb.
|
fəhamlıx (-nınq) ism. – fəhmlilik fəhamsiz Bax: fəhamsız fəlan sif. (< azərb. < frs.) – filan: Mere, fəlan kişilər! Nek menim ulusumdan oğlanlar oğurluyursiz? Ey filan-filan şüdələr! Mənim ölkəmin oğullarını nə üçün (nə cəsarətlə) oğurlayrsnz? fərağ см. fərah fərah (-men, -dır, -dırlar, -biz, -da) // fərax // fərağ ism. (< azərb.< ər.) – fərəh, sevinc: Çağır fərah etər, sarı yağ açıx etər da ötmək toxtatır (toxtattı) yürəkin adamniınq // Çağır fərəhlətir, sarı yağ açıx etər da ötmək toxtatır adamnınq yürəkin (Məz. 103/104: 15). Ürəkləri xoşhal edən şərabı, Üzləri güldürən zeytun yağını, Taqət verən çörəyi. Oğçun sanqa, Mariam, fərah bolgin (sövüngən), tolu başxış bilə! Biy seninq bilə (Luk. 1: 28). Səcdə olsun sənə, ey lütfə nail olmuş qız (Məryəm)! Rəbb səninlədir. Egər yarlıdan xaysı ki yuvux olturğay xocağa, xorxa-xorxa kensi ayaxın xocağa sunar, aytip: “Farah bol!” Əgər kasblardan kim isə varlnın yanında oturubsa, o, badəsini qorxa- qorxa ona tərəf uzadaraq “Sevin” (Fərəhln) deyər. Yoxsa egər ki sunulıyır esəm da tüm üsnə ya xurban üsnə da xuluxuna inamınqıznınq sizinq, sövünürmen da fərahmen birgənqizgə barçanqız bilə sizinq. Ol türlü siz də sövününquz da fərah bolunquz benim bilə (Fil. 2: 17). Lakin əgər mən özümü ibadət və ya qurban, imana xidmət üçün təqdim edirəmsə, sevinirəm və sizinlə birlikdə fərəhlənirəm. Odur ki siz də sevinin və mənimlə birlikdə fərəhlənin. fərahan sif. (ər.) – şən, şad, xoşbəxt: Zabunlux (Zabunluxu) üçün miskinninq da küstünməxinə yarlınınq hali turıyım, aytıyır Biy, xoyıyım xutxarmaxımnı menim da fərahan bolıyım alarda // Çarəsizlixi üçün yarlınınq da küstünməxi üçün miskinninq hali turıyım, ayttı Biy, xoyıyım xutxarmaxımnı da yeberiyim alarğa (Məz. 11/12: 6). Rəbb deyir: «İndi qalxacağam, Çünki fəqirlərə zülm edilir, Məzlumlar nalə çəkir, fərəh istəyir. Mən bunu onlara verəcəyəm».
-Kimə görə fərəhlənirsən? -Oğluma görə. Zırgel etmə meni atalıx şağavatınq dan seninq: fərahanlanıyırmen yarlığamaxınqa seninq men, xaysı ki toğuruçılarımdan keri tüştüm da oğul bolmaxımnı tandım. Məni Öz atalıq qayğından məhrum etmə, öz valideyinlrindən ayrı düşmüş və övladlarından imtina etmiş mən yalnız sənin mərhəmətinə fərəhlənirəm. fərahlat ~ (-qın. -tı, -tılar. -ırmen, -ır, -ırlar, -mas, -ıy edi, -ıyır, -ıyırlar, -qan, -ıp) fel. – fərəhlətmək, sevindirmək: Kiydir manqa kiyinişin toynunq da küvür meni da fərəhlətkin undalğan olturğanlar bilə. Gryindir mənə bayram libasını, yola sal məni və çağırılmış oturanlarla birgə fərəhləndir məni. fərahlatuçı ism.və sif. – fərəh verən, sevindirən: Yeber, Biy, fərahlatuçı içkinqni ki, toydurğay meni Ari Cannınq fərəhliki bilə Göndər, ya Rəbb, Öz fərəh verən içkini ki, o məni Müqəddəs Ruhun fərəhi ilə doldursun. fərahli (-dir) // fərəhli sif. – fərəhli, sevincli, sevincək fərahlik (-tir, -ninq, -kə, -ni, -tə, -tən, -tən, -im, -imninq, -inqə, -inqni, -i, -isen, -ininq, -inə, -in, -imiz, -imizninq, -lərninq, -lərdən, -ləri, -lərinə, -lərində, -lərindən) // fərahlix (-tən) // fərahlıx ism. – fərəh, fərəhlik, sevinc, sevincəklik: Sensen, Biy, işançm da fərahlikim. Sənsən, ya Rəbb, sığınacağım və fərəh yerim. Sövük bilə kiydir manqa toynunq kiyinişin da küvürtür meni da fərahlat ündəlgən fərahlikkə. Sevgi ilə gryindir mənə toy geyimini, yola sal məni və çağrılmşların fərəhi ilə fərəhlət məni. Aytar edir çalma fərəhlik üçün. O, fərəhlilik hissi duymaq üçün çalmağı xahiş etdi. Biy Isus Kristos, çövrəxi tatlılıxnınq, yarlığan üstümüzgə, gölü sövünçlüknünq, saxla bizni yazıxtan yürəkləngəninqdə seninq da yerləştir bizni fərahlikinə menqilik tirlikninq. Ya rəbbimiz İsa Məsih, ey xeyirxahlıq qaynağı, bizə rəhm et, öz dəniz (göl) qədər böyük sevincimiz və qəzəbimiz zamanı bizi günahlardan qoru və bizi əbədi həyata qovuşdur. fərahlı Bax: fərahli fərahlıx Bax: fərahlik fəraxlan ~ Bax: fərahlan ~ fəs ism. (azərb.) – fəs, araxçın: Züf naxışlı toy fəsi. Züf naxışlı toy fəsi. fikir (-ninq, -gə, -ni, -də, -dədir, -dən. -im, -imə, -imni, -imdə, -imdən, -inq, -inqə, -inqdən, -i, -inə, -in, -ində, -indədir, -indən, -imiz, -imizgə, -imizni, -imizdə, -imizdən, -inqiz, -lər, -lərdir, -lərgə, -lərni, -lərdən, -lərim, -lərimdən, -lərinq, -lərinqə, -lərinqni, -ləri, -lərinə, -lərin, -lərindən) ism. (< azərb. < ər.) – fikir, düşüncə: Bolup men tügəl fikirimdə da sağışımda. Bütünlüklə fikir və düşüncələrə qər olduğum zaman. Fikirindən çıxqan iş. Fikirdən doğan iş. Fikirgə eltilgən sağış etmə. Fikrə qərq edən düşüncə. -Ne türlü nemədir anqlovlular? Cuvap: -Xaysı ki seziklənməslar, sezikkə tüşməzlar da ya xarmalanırlar, tek fikirninq xuvatı bilə anqlanırlar. -Anlamlar necə olan şeylərdir? Cavab: -Seziməzlər və duğu üzvləri ilə qavranılmazlar. Yalnız fikrin gücü ilə qavranılırlar. fikir et ~ fel. (azərb.) – fikir etmək, fikrə qərq olmaq, fikirləşmək, düşünmək: Açıxtılar (Aşıxtılar) da unuttular işlərin anınq da fikir etmədilar sağışına anınq (Məz. 105/ 106: 13). Lakin Rəbbin əməllərini tez unutdular, Ondan məsləhət almağı düşünmədilə.
-Hanslardır dəriayaqlılar? -Fil, dəvə və digər bunlar kimilər. Saraylarından fil sövəklərindən (Dacarlarnqdan fil sövəkindən) (Məz. 44/45: 9). Fil dişindən (sümüklərindən) olan saraylarından filar (-ı, -lar, -ları) // filər ism. (lat.) – sütun filcan ism. (< azərb. < ər.) – fincan: Kiçi farfuri filcan. Kiçik farfor fincan. filisopa // filisopaj // filisopa Bax: pilisopa filistin (-lərninq, -lərgə, -lərni, -lərdə) // filistın (-larnınq, -larnı) ism. – fələstinli: filistın Bax: filistin filizof Bax: pilisopa filizov Bax: pilisopa filozof (-lar, -larnınq, -larğa, -ları) // filozov (-lar, -larnı, -ları) // filozovf (-lar) Bax: pilisopa filozofiya (-nı) ism. (yun.) – fəlsəfə filozov Bax: pilisopa filozovf Bax: pilisopa fitnə ism. (< azərb. < ər.) – fitnə, fitnə-fəsad: Fitnə xozğağanlar. Fitnə-fəsad salan. firla ~ fel. – özündən çıxmaq, xoruzlanmaq: Ne alay fırlıyırsen? Niyə belə xoruzlanırsan? franq (-nınq, -da. -lar, -larnınq, -larğa, -larnı, -lardan) // frənk (-ninq) // frengi // vranq (-dır) ism. (< azərb. < ər.) – firəng: Apettən frang cınsı çıxıptır ki, nemiç ya latın ündəlir. Yafəsdən firən cinsi törəmişdir ki, nemiç ya latın adlandırılır). Neçə emgək bilə xılındılar Hromada, xaçan ki yasadı ya tüzdü anı Hromela hayr ata da burungi franq biyləri. Hansı zəhmətlər bahasına qurub-düzdü Roma şəhərini (etruskların hökmdarı) Romul və ilk firəng (latın) bəylri. Axpaşları da xanı franqlarnnq. Firənglərin yepiskoplsrı və çarı. Franqnınq axpaçı, vartabedləri da biyləri. Firəngin yepiskopu, rahibləri və bəyləri. frank Bax: franq Frəngistan Bax: Franqistan frənk Bax: franq frengi Bax: franq frişdə Bax: friştə friştəğabed // friştəğabed // hreşdabed (-lərninq, -ləri) ism. (orta fars) – baş mələk friştə (-dir, -ninq, -gə, -ni, -də, -dən, -m, -mə, -mni. -nqninq, -nqni, -si, -sin, -miz, -lər, -lərdir, -lərdirlər, -lərninq, -lərgə, -lərni, -lərdə, -lərdən, -lərdəndir, -lərim, -lərinq, -lərinqni, -lərinqdən, -ləri, -ləridirlər, -lərininq, -lərinə, -lərin, -lərində, -lərindən) // frişdə (-lər, -lərninq) ism. (frs.) – mələk: Friştə (elçisi) sövünçlüx berməxninq – Ağabus. Sevinc bəxş edən mələk Aqav. Friştələrninq başı, ağası. Mələklərin başçsı, ağası. -Nedir çektiri friştələrninq? -Yaratılganları dırlar Tenqrininq da dırlar barlıx tensizlər, kendi tügül ölümsüz, kendierkli, boyuna buyruxçı, teşkirilgən da çövrələngən da xuluxçıdırlar Tenqrininq, xizmetkarlar canlardırlar, yasaxlılar, cuğap etkənlar da yeberilanirlər (yeberilirlər) xizmetkarlıxqa da saxlavuçılardırlar dünyağa da dırlar ottanlar da yarıxtanlar. Da alarda dırlar devlər ki, edilər friştələr da bularğılandılar yaman öktəmlik bilə da tökündilər da boldular oğullar xaramğuluxnunq da tas bolmaxnınq. Da xan, ulusu alardan – “bu berir anqa” ki, atlandı şaydan da idi “bu berir Tenqrigə” da boldu xarşı Tenqrigə. -Mələklərin özəl xüsusiyyətləri nədir? -Onlar Tanrınn yaratdıqlarıdır və vücudsuz məxluqlardırlar, onlar özləri özlərindən ölümsüz və müstəqil deyillər, öz talelərini özləri təyin etmirlər, dəyişkən və məhduddurlar, Tanrınn xidmətçiləridirlər, xidmətçi ruhlardırlar, üzərlərinə vəzifə yüklənib və buna görə məsuliyyət daşıyırlar və xüsusi tapşrıqlarla göndərilirlər, dünyanın qoruyucularıdırlar və onlar od və işıqdan xəlq edilmişlər. Aralarında divlər (cinlər) də var ki, əvvəl mələk olmuş, sonra qürurlar üzündən yollarını azdıqlarından qovulmuşlar və şərin, ölümün carçısına cevrilmişlər. Onların içərisində ən böyükləri olan Şeytan tanrıya şər atmış və özünü ona bərabər tutmaq istəmişdir.
Lakin soruşuram: məgər onlar eşitmədilər? Əlbəttə ki, eşitdilər: «Avazları bütün dünyaya yayıldı, Sözləri yerin ucqarlarına çatdı». Yoxtur sözlər da yoxtur gələcilər, xaysılarınınq ki işitilməgəy avazları alarnınq. Barça yerdə çıxtı avazı alarnnq, çax xırığına dunyanınqdır gələciləri alarnınq // Dügül sözlər da dügül gələcilər, xaysınınq ki işitilməgəy avazı alarnınq. Barça dunyağa çıxtı sözü anınq, dunyanınq üçünə dirədir gələciləri anınq (Məz. 18/19: 4-5). Amma avazları bütün dünyaya yayılır, Sözləri yerin ucqarlarına çatır. Allah günəş üçün göylərdə çadır qurur, Günəş gərdəyindən bəy kimi çıxır, Qaçışa çıxan bir igid kimi şad olur. Axtırğay yürəkim menim gələcilərinqni (buyruxunqnu) seninq yaxşı da aytıyım işimni menim xanğa // Axtırsın yürəkimiz bizim söz yaşı da tillərimiz bizim aytsınlar işlərin köktəgi xannınq (Məz. 44/45: 2). Qəlbim yaxşı sözlərlə çağlayır, Qoy şeirlərimi padşahıma söyləyim, Dilim mahir bir xəttatın qələminə oxşayır. Özgə gələcələri arasına anı işittim ki, aytıy edi: “Kiçkiy manqa aytıyır ki”. Onun bütün söz-söhbətləri içərisindən onun belə dediyini eşitdim: “Kiçiy mənə demişdir ki”. Bir söz gıləci bolmağay. Heç bir söz-söhbət olmamalıdır. gələci et ~ fel. – söhbət etmək: Kelip Oluxna Ohan xatunu; alnına turup, gələci etiyir edim Ohan xatunu bilə. Ohanın arvadı Oluxna gəldi, mən Ohanın arvadı ilə qarşı-qarşıya durub söhbət etdim. gələcili Bax: tilçi gələcisiz sif. – sözsüz-söhbətsiz gələg (-bilə, -dən) // gələk (-tən, -lər, -lərni) ism. – kələk: Aldı gələg bilə da kləməs xaytarmağa. Kələk ilə alıb, indi qaytarmaq istəmir. Aytıp edim gələgdən (gələktən). Kələk işlədərək dedim. gərdan (-ına, -ın) ism.(< azərb.< frs.) – gərdən, boyun: Biy tocrudır da yançar gərdanın yazıxlılarnınq (Biy artardır da uvatır erinçakin yazıxlınınq gərdanına) // Eyəmiz könüdür da uşatır erinçəkni yazıxlılardan (Məz. 128/129: 4). Rəbb isə adildir, pislərin boyunlarının buxovlarını qırdı. gərvən Bax: kərvən gəzi ism. və sif. – ipək paça növü: Gəzi çarşov. Gəzi çarşaf. Gəzi çibinlik. Gəzi pərdə. Gəzi kölmək. Gəzi köynək. geç ~ fel. (azərb.) – keçmək, köçmək: Rəhmətli Filip xardaşım yamrucaqtan zabun olduqtan sonqra gördü ki, Tenqrininq emiri geldi geçmə bu dünyadan. Rəhmətlik qardaşım Filip birtərəfli iflic ilə xəstələndikdən sonra tanr buyuruğunun üzərinə çökdüyünü və bu dünyadan köçmək vaxtınn gəldiyini gördü. Bax: keç ~ gel ~ Bax: kel ~ Gelesdianos x. ism. (yun.) – I Tselestin 422-432 – ci illər arasında Roma papası olmuş şəxs: Parsum Asori sordu Gelesdianos papadan Rimanınq: “Ne yöpsünürsen açı ötmək bilə da suv xatıştırğan çağır bilə tumnı?” Da ol ayttı: “Egər kimesə andan tum alsa da mardiros bolsa, Nesdornunq xarğışın xoyarmen üsnə anınq da tağumğa arzani etmən anı”. Aşşurlu (assuriyalı) Brsun Poma papası Tselestindən soruşdu: “Sən acıdılmış çörək və su ilə qarışdırılmış çaxırla keçirilən ibadəti necə qəbul edirsən?”. O (papa) dedi: “Əgər hər ks ki bu ibadəti edər və əzabkrş olar, onu üzərinə Nestorun lənətini göndərər və onun basdırılmasına icazə vermərəm. Gelibolu x. ism. – Kiçik Asiyada şəhər genə Bax: yənə genç Bax: inək Geraqos Bax: Girağos gerçektən (azərb.) - gerçəkdən gergerdan Bax: kərgərdən Gesaria // Gesariya // Gesariu . x. ism. (lat.) – Qeysəriyyə: Gesaria axpaşı. Qeysəriyyə diyakonu. Gesariu Bax: Gesaria geskeçə ism. – 1. gecəyarı; 2. şimal, quzey: Marğos avedaraniç geskeçəninq ündəlir. “İncil” katibi mark şimallı adlandırılr. geskün ism. – cənub, güney: Luğas “ölüdən turmax” undəlir, geskünnünq ülüşü. “İncil” katibi Lukanı “Olüləe aləmindən dirilən” adlandırırlar və önun bölgəsi cənubdur. Get (-lərninq) Bax: Getar (-nınq) Getar (-nnq) // Getaru (-dır) x. ism. – Kidar. Bibliyaya görə Həzrət İbrahimin (ə) böyük oğlu İsmayılın oğlu və ondan törəyən xalqın adı. Şərqdə (Albaniyada // Arranda) qara çadırda yaşadığı söylənilir. Musa Kağankatlı özünün “Alban ölkəsinin tarixi” kitabında albanları və “Şimal xalqlarını” (hunları və xəzərləri) kidarlardan hesab edir: Böləkləri da avluları Getlərninq (Musa Kağankatlının “Alban tarixi”ndən ?) Kidarın (Kedar övladlarının) ərazi və sahələri. Babamiznınq atı Getarudır // Babamizninq atı boluptır Getaru. Da Ismayeldən Türk da Tatar, xaysı ki çxıptr Sbpahan kermənindən. Ulu babamızın adı Kidar idi. Və Türk və Tatar da İsmayıldandır, ki İsfahan şəhərindən çıxıblar. Getaru Bax: Getar Getron I x. ism. – Kedron. Fələstində çay: Çıxti Erusalem şəğərindən aşagerdləri bilə ari yanğa suvnunq Getronnunq. Şagirdləri ilə birlikdə Yerusəlimdən (Qüdsdən) Kedron çayının araxsına doğru yola çıxdılar. Getron II x.ism. – şəxs adı: Ol şəhərdə bir dövlətli adam bar edi, atı Getron. O şəhərdə Kedron adlı dövltli bir adam var idi. gibik Bax: kibik gibroslu x. ism. – kiprli (qıprıslı), Kipr (Qıprıs) adasının sakini. giçi Bax: kiçi, kiçirək gile (-gə, -ni, -lərini) // giley (-ininq, -inə, -in, -ini, -indən) // gili ism. (azrb.) – giley, şikayət: Giley etərmen. Gilry edirəm. Gileyin işittim. Şikayətini eşitdim. Giligiya (-nınq) x. ism. - Aralıq dənizi sahəsində mövcud olmuş və indiki Suriy və Türkiyə ərazilərinin bir qismini əhatə ermiş qədim ölkə və dövlət. Əhalisi əsasən aramilərdən ibarət olan bu ölkə Pamfila ilə Kappadokiya arasında yerləşirdi. Girağos (-nunq, -qa) // Kirağos // Geraqos x. ism. (yun.) – Albaniyada yayğın olan kişi adlarından biri. Bu adı XIII əsrin məşhur alban tarixçisi və ilahiyyatçısı Kirakos Gəncəli də daşımşdır ki, müasirləri arasında daha çox vardapet Girğos (Bax: vardapet) adı ilə məşhur idi: Girağos vartabedninq tüzgəni “Ögüt Girağos vartbedninq ki ne türlü kerək xosdovanel bolma yazıxlardan”. Vardapet Kirakosun əsəri “Günahlardan necə tövbə etmək lazım oıduğu barədə Kirakos vardapetin öyüdü.” Yaqub Girağos oğlu. Yaqub Kirakos oğlu. Gison (-nunq) x. ism. – Gişon. Fələstində çay. Aralq dənizinə tökülür: Et alarnı, neçik Matiamnı, neçik Sisaranı, neçik Apinni axınlarına (axınına) Gisonnunq (Məz. 82/83: 10). Başlarına gətir Midyanlılara etdiklərini, Qişon vadisində Sisranın, Yavinin başına gətirdiklərini Giurel // Givrel x. ism. (yun.) – Kiril. Xristian müqəddəslərindən biri: Heline xaniça Jutanı axpaş alğışlattı da atın Giurel xoştu. Xanbanu Helena Yəhudan diakon təyin etdi və ona Kiril ləqəbi verdi. Zamanında Giurel hayrabedninq Yerusalem şəhərininq. Yerusəlim (Qüds) şəhərinin patriarxı Kirilin zamanında. gizlən ~ (-gən) fel. (azərb.) – gizlənmək: Yaşınğan, ya örtülgən, ya gizləngən. Yaşmalanmış, ya örtünmüş, ya da gizlənmiş. gırçılda ~ (-maxı) fel. – xırçıldamaq gırçıldat ~ (maxı) // ğırcıldat ~ (-ıyır) fel. - xırçıldatmaq glabdon ism. (< azərb. < frs.) – gülabdan gorintoslu ism. - korinfli Goş x. ism. – Böyük alban (Azərbaycan) mütəfəkkiri Mxitar Qoşun ləqəbi: Vardapet Mixitar Goş. Vardapet Mxitar Qoş. Bax: vardapet və Mixitar goys // qoys sif. (aram) – bakirə Bax: gusanc goyslux // qoyslux ism. – bakirəlik Gögçə I Bax: Gokçə Gögçə II x. ism. – albanlar arasında yayğın şəxs adlarından: Gögçə der Abraham oğlu. Keşiş İbrahimin oğlu Gögçə. Gokçə x. ism. - Göyçə. Albaniyada (Azərbaycanda) göl adı: Gokçə göltə. Göyçə gölündə. göl ism. – göl: Biy Isus Kristos, çövrəxi tatlılıxnınq, yarlığan üstümüzgə, gölü sövünçlüknünq, saxla bizni yazıxtan yürəkləngəninqdə seninq da yerləştir bizni fərahlikinə menqilik tirlikninq. Ya rəbbimiz İsa Məsih, ey xeyirxahlıq qaynağı, bizə rəhm et, öz dəniz (göl) qədər böyük sevincimiz və qəzəbimiz zamanı bizi günahlardan qoru və bizi əbədi həyata qovuşdur. Gokçə göltə. Göyçə gölündə. gölgə Bax: kölgə // köləgə göllü sif. – göllü: Etti anabadnı göllü suvlar yığını bilə (Məz. 106/107: 35). Səhralqları bol sulu göllü yerə çevirdi. göndür ~ fel. (azərb.) – göndərmək: Səlamlar ve dovalar hezretinqizgə göndüriyerbiz. Biz həzrətlərinizə salam və dualar göndəririk. gör ~ Bax: kör ~ görgüz ~ Bax: körgüz ~ görklü Bax: körklü gövdə (-m, -sın, -nqizni, -lər, -lərni, -lərim, -lərimiz, -lərinqizni, -ləri, -ləridir, -lərindən) ism. (azərb.) – gövdə, üzv: Egar ki ağrısa bir xaysı gövdə, ağrırlar barça gövdəlar birgəsina da egər sövünsə bir gövdə, sövünürlər barça gövdələr birgəsinə (1 Коr. 12: 26). Buna görə əgər bir üzv əzab çəkirsə, başqaları da onunla birgə əzab çəkir. Üzvlərdən biri şərəfə çatırsa, başqaları da onunla birgə sevinir. gövdələn ~ fel. – gövdələnmək, gövdə əldə etmək, bədən qazanmaq: Gövdələniyir, ya bedənləniyir. Gövdə əldə edir və ya bədən qazanır. gövdəli sif. – gövdəli, vücudlu, iri bədənli, hündür boylu: Gövdəli, bek küçlü. Gövdəli və çox güclü. gramatiqa ism. (lat.) – qrammatika: Gramatiqa ya xırmax, egrini (egrisini) toğrutma, yanqlışnı (yanqlışını) çıxarma, ya körksizni körklu etməx ki, atni, söznü da əvəzni (atnı da söznü da sağışnı) neməgə oxştma (Qriqori Hamamanın “Alban dilinin qrammatikası”ndan). Qrammatika və ya hallanma əyrini düzəltmək, səhvi aradan qaldırmaq, gözəl olmayanı gözəl etmək dir ki, adı, sözü və əvəzini nəyəsə oxşada biləsən. gurk (-nınq, -qa, -una, -lar, -larnınq, -larğa, -larnı, -lardan, -larınğa, -larımız, -larınqız, -larınqzğa, -ları, -larına, -larında, -larından) ism. (erm.) – büt: Zera dügüldürlər gurkları alarnınq, neçik Tenqrimiz bizim, yoxsa duşmanlarımız bizim yaman sağışlılar (Qan. 32: 31). Çünki onların bütləri bizim Tanrımz kimi deyil, amma düşmənlərimiz çox bədfikirlidirlər. Xayttılar, öçəştirdilər anı gurklarında kendilərininq da yonğan pudları bilə kendilərininq paxıllq (paxıl) saldılar anqar // Xaytıp öçəştirdilər anı gurkları bilə kensilərininq da balçıxtan etkənləri bilə kensilərininq paxıllıq saldılar anqar (Məz. 77/78: 58). Onu səcdəgahları ilə qəzəbləndirdilər, Onu yonma bütləri ilə qısqandırdılar. Ya ne oxşaşliki bar dacarınınq Tenqrininq gurk övləri bilə? (II Коr. 6: 16). Allahın məbədi ilə bütlərin sazişi ola bilərmi? curkçı (-ğa, -lar, -larnınq, -larğa, -larnı, -larda, -lardan, -ları) ism. – bütpərəst: Zera dügül ki nemə uyat sağınırmen Avedarannı, zera xuvatı Tenqrininqdir xutxarılmaxına barça inanğanlarnınq, əvəl cuvutqa da sonqra gurkçığa (Rom. 1: 16). Mən Müjdədən (İncildən) utanmıram, çünki o, iman edən hər kəsin – əvvəlcə yəhudinin, sonra da bütpərəstin xilası üçün Tanrının qüdrətidir. gurkçılıx (-qa) ism. – bütpərəstlik gusanc (-lar, -lər, -larnınq, -larğa, -lərgə, ~larnı, -lardan, -larınq) // gusanq sif. – bakirə: Bu vanqnınq ululuxu edi Kayiana atli, xaysı edi mayr gusanc. Bu vəngin (monastrın) qüruru bakirələr anası sayılan Qayiana (Qayane) idi. guz // quz ism. – qoz, qozbel, qoz boyda şiş: Saldı, neçik devə guzlarnı da ağırlıxın kensininq, ol faydasın da xocalıxn kensininq. Öz belinin qozlarından və yükündən qurtulan dəvə kimi o da öx fayda və var-dövlətindən əl çəkdi. Bir yara başına da başnınq birsi yanına guz. Başında bir yara və başın o biri tərəfində qoz boyda şiş var. gübə (-si) ism. – zireh. Döyüşçünü düşmən zərbələrindən qorumaq üçün paltarın üstündən geyilən metal işləməli xüsusi qoruyucu geyim. gügürçi // gügürçin Bax: kügürçi gügürt Bax: kügürt gükürçin Bax: kügürçi gül ism. (< azərb. < frs.) – gül, qızılgül: Neçik çiçək gülnünq kününə əvəlbağarnınq. İlk bahar gününün qızılgül çiçəyi kimi. gülaf (-nınq, -nı) // külaf ism. (< azərb. < frs.) – gülab, gül suyu, qızılgül: Gülafnınq butaxı. Qızılgül kolunun budağı. Baxça gülafnınq. Qızılgül bağçası. Anq da unutma axqanın gülaf çireyli xaninqnı da asqanın tenqrilik baınqnınq (aşaxlatqanın başınqnı) xaç üstünə. Gülab kimi gözəl və al qanınn necə axtığnı və Öz tanrılıq başını xaç üstündə necə salladığını (aşağı əydiyini) xatırla və unutma. Gülaf (-nınq, -ni, -nı) x. ism. – albanlar arasında yayğın olan şəxs adlarından biri gülaflik ism. – güllük, qızılgül bağçası Gülka // Gulka x. ism. – albanlar arasında yayğın olan şəxs adlarından biri güman Bax: küman gümrük // gümmrük ism. (azərb.) – gömrük gümüş Bax: kümüş gün ism. (azərb.) – gün: Bu gündür (kündür), xaysı ki etti Biy; kelinqiz, süvüniyix da fərah bolıyıx bunqar! (Məz. 117/118: 24). Bu gün tanrı yaratdı, gəlin bütün bunlara sevinək və fərəhlənək. Bax: kün günah (-ından) // günağ ism. (< azərb. < frs.) – günah: Köp türlü can u ten günahından (yazıxından). Çox sayda mənəvi və cismani günah üzündən. Bir suçum, gunağım yox. Mənim heç bir suçum və günahım yoxdur. Bax: yazx günahkar (-men) ism. (< azərb. < frs.) – günahkar Bax: yazıxlı günahsız Bax: suçsuz-günahsız günəş (-tir, -ninq, -ninqdir, -kə, -ni, -tə, -tən, -i, -ininq, -inə, -indən, -imiz) ism. – günəş: Günəş, ermeniçə Aramazt (günəş, xaysı ki ermenilər ündiy edilər), Zruan acəmlər ündiyirlər. Günəş – erməncə (arami dilində) “aramazt”, əcəmilərsə “zruan” deyirlər. Günəşninq çövrəsinə bolğan xızəl. Günəşin ətrafın bürüyən qırmızı rəng. Günəş xonğınça. Günəş qonana (batana) qədər.Günəş yarıx bilə terən, ya yarıx közu. Günəşin aydın işğı ilə və ya işıq mənbəyi. günəşli sif. – günəşli güzgü Bax: küzgü Ğ ğaburğa Bax: xaburğa ğadir Bax: hadir ğadirlə ~ Bax: hadirlə ~ ğax Bax: hax ğali Bax: hali Ğamar Bax: Ay Ğambar x. ism. – Qəmbər, albanlar arsında yayğın şəxs adlarından biri: Ğambar ötəyağalı. O biri sahilli Qəmbər. ğandil // ğandıl Bax: handel // handil ğarib Bax: xarib ğariblix Bax: xariblix Qaribşa x. ism. . – albanlar arasında yayğın olan şəxs adlarından biri: Ğaribşa Hacı oğlu ğazğan ~ Bax: xazğan ~ ğəkiət Bax: hakiyət ğər Bax: hər ğırığ Bax: xırığ ğız: yengə-ğızlar Bax: xız, yengə-xızlar Ğrım Bax: Xırım ğu Bax: xoy, xoyın, xoyun II ğumrı Bax: xumrı ğuzur Bax: huzur Yüklə 340,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|