Bir çok bilim adamının 21
Yüklə 1,67 Mb.
|
|
MADEN KANUNU 3213 sayılı Maden Kanunu madenlerin aranması, isletilmesi, üzerinde hak sahibi olunması ve terk edilmesi ile ilgili esas ve usulleri düzenler. 3213 sayılı maden kanununun; 4. Maddesi; Madenler Devletin hüküm ve tasarrufu alt.ıda olduğunu, içinde bulundukları arzın mülkiyetine tabi olmadığını,
8. maddesi; Yürürlükte olan arama, ön isletme veya isletme ruhsatı verilmiş maden sahası üzerinde başka ruhsat verilmeyeceği. 10. maddesi;...gerçek dışı, yanıltıcı, karıun hükümlerinin icraatını engelleyen, haksız surette hak iktisap eden veya hak iktisabına sebep olan teknik elemanların durumlarının belirlendiği tarihten itibaren 3 yıl süre ile bu Kanun nezdinde yapacakların beyanlar geçersiz sayılacağı, bu hususun bağlı oldukları meslek teşekküllerine ve ilgililere bildirileceği, bu tür fiilleri işleyen veya islenmesine yol açan ruhsat sahiplerinin bir defaya mahsus olmak üzere teminatlarının madencilik fonuna irad kaydedilerek 5 katına çıkarılmasının tebliğ edileceği, teminatların tamamlanmaması halinde 13 üncü madde hükümlerinin tatbik olunacağı. Bu fiillerin tekerrürü halinde konu ile ilgili ruhsatlarının fesh olunarak teminatlarının madencilik fonuna irad kaydedileceği. Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri mahfuz olduğu, 12. maddesi; Her türlü madenin sevk fişi ve sevkiyat güzergâhı üzerindeki en yakın kan- - 182 -
tardan alınmış kantar fişi ile nakledilmesinin mecburi olduğu, bu şekilde maden nakledilme-diğinde mahalli mülki amirin nakledilen madeni geçici olarak zapt edeceği ve gerekli tutanağı düzenleyerek evrakı adli makamlara tevdi edeceği, bu mecburiyete uymayanlar hakkında nakledilen maddenin suç tarihindeki rayiç değeri üzerinden 5 katı ağır para cezasına hükmolunacağı ve madenin müsaderesine karar verileceği, karar kesinleştikten sonra müsadere olunan maden satılarak bedelinin Madencilik Fonuna irad kaydedileceği, Tahkikat neticesinde ruhsat sahibinin bu maddeye aykırı şekilde maden naklettiğinin tespit edilmesi halinde teminatının Madencilik Fonuna irad kaydedileceği, Maden hakkı olmayan kişiler tarafından çıkarılan cevherlere geçici olarak el konularak bunlar hakkında bu madde hükümlerinin uygulanacağı, bu şekilde maden çıkarılma fiilinin Devlet malına karşı işlenmiş fiil ve suç sayılacağı,
25. maddesinde; işletme ruhsatı süresinin on yıldan az olamayacağı, bu sürenin talep üzerine ilgili daire tarafından maden rezervlerinin kaynak israfına sebep olmayacak şekilde aranması, bulunan maden kaynak ve damarlarının rasyonel bir şekilde isletilmesi için gerekli ve zorunlu yatırımların yapılmış ve tesislerin inşa edilmiş olması, tesislerin üretimi seferber edecek şekilde alıştırılmasının sağlanması ve benzeri şartların bulunması halinde uzatılabilceği, Ancak toplam sürenin altmış yılı geçemeyeceği, 31. maddesi; işletme ruhsat sahibi isletme süresince en az bir maden mühendisinin fenni nezaretçi olarak görevlendirmek zorunda olduğu, fenni nezaretçinin görev, yetki, sorumlulukları ile diğer hususların yönetmelikte belirtileceği, - 183 - 38. maddesi; Bütün maden hakları ve faaliyetleri ile ilgili teknik ve mali konuları havi maden sicilinin, yönetmelikte belirtildiği şekilde ilgili daire tarafından tutulacağı, maden haklarının devir, intikal, haciz, rehin ve ipotek veya sona erme durumlarının bu sicile işleneceği, maden sicilinin aleni olduğu, ilgililerin sicil kayıtlarının maden sicil memurlarından biri huzurunda gösterilmesini isteyebileceği, maden sicilindeki kayıtların bilinmediğinin iddia edilemeyeceği, madenler üzerinde iktisap edilecek hakların tescil edilmedikçe hüküm ifade etmeyeceği, 45. maddesi; Türk Medeni Kanununun ipoteğe ait hükümlerinin maden ipoteklerine de uygulanacağını, 47. maddesi; Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü herhangi bir ruhsat veya izne gerek kalmadan madencilik yapılabilecek bütün sahalarda 18. inci maddede belirtilen esaslar dahilinde arama faaliyetlerinde bulunabileceği, Genel Müdürlüğün bu kanun hükümlerine göre arama ve ön işletme ruhsatları alarak faaliyet raporları ile belirlediği zuhurların 24 üncü maddeye göre buluculuk hakkını kazanacağını, hüküm altına almaktadır. Yukarıda sayılan 3213 sayılı maden kanununda yer alan hükümlerin Endüstri bölgeleri yasa tasarısıyla birlikte değerlendirildiğinde aşağıda sıralanan çok sakıncalı sonuçlar doğuracağını bunun ise ülkenin birlik beraberliğini, ulusal ekonominin gelişmesini, egemenlik hakkını dinamitlemekten başka bir anlam taşımadığı görülecektir. Endüstri bölgeleri ve endüstri bölgesi şirketi sayılan şirketlerde ve bunların yaptıkları yatırımlarda 3213 sayılı Maden Kanununun uygulanmaması ; 1- Madenleri Devletin hüküm ve tasarrufu altından çıkararak onu yabancı yada yabancı sayılan yerli sermayenin hüküm ve tasarrufu altına ve keyfiyetine sokmaktadır. Bu durum aynı zamanda Anayasamızın Tabii servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi başlıklı 168. Maddesine aykırı olmakla kalmayıp, bir taraftan 3213 sayılı kanun ve ona bağlı yönetmeliklerle düzenlenen madencilik faaliyetlerinin tam anlamıyla bir kaos ortamına sürükleyecek bir sonuç doğuracaktır, bir taraftan yasal düzenlemelere bağlı yürütülen madencilik faaliyetleri bunun karşısında hiçbir madencilik mevzuatına bağlı olmayan madencilik faaliyetlerinin iktisa di anlamda doğuracağı sonuç, Türk vatandaşlarına madencilik faaliyetlerinden uzak dur ve yapma demekle eş anlamlıdır. Bu durum; 2- Maden haklarının tamamen 3213 sayılı kanunun 6 maddesinde sayılan; medeni hakları
- 184 -
Endüstri bölgesi şirketlerinde toplanmasına sebebiyet verecektir. Bu sürecin daha en başında, ulusal maden varlığımızın tamamı yabancı hammadde tekellerinin tahakkümü altına girmekten kurtulamayacaktır.
şeklindeki sınırlamalar endüstri bölgeleri yatırımları için söz konusu olmayacaktır. Ayrıca orman, sit alanı ve belediye sınırları içinde kalan konusu madencilik olsun yada olmasın yatırımlar için İmar Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun, Çevre Kanununun hükümleri uygulanmayacağından Ormanlarımız, meralarımız, kıyılarımız yoğun bir şekilde talana uğrayacaktır. Maden işletmeciliğinde mülk sahibinin iznine tabi durumların Endüstri Bölgeleri şirketleri için geçerli olmaması Gayrimenkul mülkiyetini sınırlayan ve onu yabancı sermayenin arzu ve emellerine terk eden, Endüstri Bölgeleri yasa tasarısı bu açıdan bakıldığında tam anlamıyla yabancı sermayeye özel mülkiyeti işgal hakkı tanıyan bir yasa görünümündedir. 5- 3213 sayılı yasanın ; Her türlü madenin sevk fişi ve sevkiyat güzergâhı üzerindeki en
- 185 -
9-Endüstri Bölgeleri Hakkındaki Kanun Tasarısının yasalaşması halinde; Maden haklan gibi bir kavram yok olacağından buna bağlı olarak tutulan madencilik faaliyetleri ve bununla ilgili teknik ve mali konuları havi aleniyet ilkesine tabi maden sicili tarihe karışacaktır. Türk madencilerin iktisap ettikleri haklar sicile tescil edilmedikçe hüküm ifade etmezken, yabancılar bu alanda geniş bir serbestiyet içerisinde at koşturacaklardır. 10 - Endüstri Bölgeleri Hakkındaki Kanun tasarısı yasalaştığı takdirde; Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü herhangi bir ruhsat veya izne gerek kalmadan madencilik yapılabilecek bütün sahalarda yapacağı arama faaliyetleri kısıtlanacaktır. ENDÜSTRİ BÖLGELERİ HAKKINDAKİ KANUN TASARISI KARŞISINDA BOR MADENLERİMİZ BOR MADENLERİ İLE İLGİLİ MERİ YASAL DÜZENLEMELER ANAYASA Anayasamızın Tabii Kaynakların Aranması ve işletilmesi Başlığı altında yer alan 168. Maddesinde ; Tabii servetler ve kaynakların devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğu bunların aranması ve işletilmesi hakkının devlete ait olduğu, devletin bu hakkını belli bir süre için - 186 -
gerçek ve tüzel kişilere devredebileceği, hangi tabii servet ve kaynağın arama ve işletilmesinin, devletin gerçek ve tüzel kişilerce ortak olarak veya doğrudan gerçek ve tüzel kişiler eliyle yapılmasının kanunun açık iznine tabi olduğu, bu durumda gerçek ve tüzel kişilerin uyması gereken şartların ve devletçe yapılacak gözetim, denetim usul esasları ve müeyyidelerinin kanunda gösterileceği hüküm altına alınmıştır. 2840 SAYILI YASA 2172 sayılı Devletçe işletilecek Madenler Hakkında Kanun'la kamu kuruluşlarına devredilen maden haklarını yeniden düzenleyen 2840 sayılı kanunun, Devlet Eliyle İşletilecek Madenler başlığı altında yer alan 2 nci maddesi; Bor tuzlari, trona(tabi soda) asfaltit, uranyum ve toryum madenlerinin aranması ve işletilmesinin devlet eliyle yapılacağı, bu madenler için 6309 sayılı Maden Kanunu gereğince gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine verilmiş olan ruhsatların iptal edildiğini hüküm altına almıştır. Bu çerçevede, değişik 2840 sayılı kanunla bor tuzlarının aranması ve işletilmesinin devlet eliyle yapılacağı düzenlenmiş, bor tuzları arama ve işletme hakkı Etibank'a verilmiştir. MADEN KANUNU 05.06.1985 tarihinde 6309 sayılı Maden Kanunu'nun yerine yürürlüğe giren 3213 sayılı Maden Kanununun 49. Maddesi; 2840 sayılı Kanun hükümleri saklı olmak üzere bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra bulunacak bor, trona ve asfaltit madenlerinin aranması ve isletilmesi, bu Kanun hükümlerine tabi olduğu,Bunların ihracatına ait usul ve esasların Bakanlar Kurulunca tespit edileceğini hüküm altına almıştır. ETİBANK - ETİHOLDİNG ANA STATÜLERİ Etibank Ana Statüsünün 4/8 maddesinde; Devletin genel maden politikası içinde, bor tuzlarının arama ve işletilmesinin ülke ekonomisine azami katkıyı sağlayacak şekilde, amaç ve faaliyet konuları içerisinde olduğu, bu hususun Eti Holding A.Ş. Ana Statüsü 4/4 maddesinde de yerini aldığı, keza Eti Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş. Ana Sözleşmesinin 4/f maddesinde şirketin amaç ve faaliyetinin 2840 sayılı kanun hükümleri saklı kalmak kaydiyle, bu çerçevede hukukları sermayesinin tamamı devlete ait olan teşekkül uhdesinde bulunan sahalarda üretilen bor tuzu ürünlerini teşekkül adına pazarlamak ve satmak olduğunu belirlemektedir. DEĞERLENDİRME Bor madenlerinin 1978 yılında devletleştirilmesinden sonra yerli ve yabancı baskı gruplarının siyasi otorite üzerindeki zorlamaları sonucu 1985 yılında yürürlüğe giren 3213 sayılı maden kanunu 49. maddesiyle ile bor madenleri üzerindeki devlet tekeli kaldırılmak üzere bıçak sırtında bir noktaya getirildi. Buna göre 2840 sayılı yasa hükümleri saklı kalmak kaydiyle 05.06.1985 tarihinden sonra bulunacak bor madenlerinin 3213 sayılı kanun hükümlerine tabi olacak bunların ihracına ilişkin usul ve esasların bakanlar kurulunca - 187 - belirlenecekti. Ancak MTA ve Etibank'ın yürüttüğü çalışmalar sonucu Türkiye topraklarında bulunan ve bilinen bor zuhurlarının tamamının ruhsatları Etibank (Eti Holding)uhdesine devredildi. Endüstri Bölgeleri Hakkındaki Kanun tasarısının yasalaşması halinde yabancı yatırımcılar tarafından Bor sahaları üzerinde endüstri bölgeleri yatırımı sayılacak yabancı sermaye yatırımlarının yer talebi ve bunun karşılanması halinde bıçak sırtında duran Bor madenlerinin devletçe işletilecek maden niteliği bir anda ortadan kalkacak, bu sahalarda bulunan ve çıkarılan bor madenleri kanunda öngörülen 3213 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bulunacak bor madenlerinin ihracatına ait usul ve esasların Bakanlar Kurulunca tespit edileceği hükmünün geçersiz kılınması nedeniyle hiçbir yasal düzenlemeye tabi olmaksızın ihraç edilecektir. ABD'de bulunan bor rezervlerinin deklere edilen rakamlar dikkate alındığında (Roskıll raporlarında;Kuzey Amerika'da Rio Tinto'ya bağlı en büyük üretici olan US Borax'm Boron'da bulunan bor yataklarında uzun yıllardan beri 140 milyon ton %25 B2O3 bazlı cevhere sahip olduğundan, yine Kuzey Amerika'da Mojave Çölü'nde Ford Cady Minerals Corp firmasının uzun yıllardan beri 150 milyon ton %6,4 B2O3 muhtevalı kolemanit cevheri varlığından söz edilmektedir. Arjantin Bolivya ve sili üretimlerinin önemli bir bölümü ABD tarafından ithal edilir Arjantin, Bolivya Şili ve peru bor rezervleri toplamı 80 milyon ton civarıdır.) azami 25 yıllık bir rezervi kalan ABD'nin ve ihmal edilebilir düzeyde bor rezervi olan Avrupa kıtasının Türkiye'de Endüstri Bölgeleri Hakkındaki Kanun tasarısının yasalaşması halinde Türk bor rezervlerinin bu yasanın sağladığı imkanlarla üzerine çörekleneceklerinden hiç kuşku duyulmamalıdır. Bu bağlamda Endüstri Bölgeleri Yasa tasarısı 2840 sayılı yasa ve buna bağlı olarak Eti Holding'in yürüttüğü işletme faaliyetlerini ortadan kaldıracak bir mahiyet taşımaktadır. SONUÇ Hammaddelere sahip ülkelerin kaynaklarını kendi ulusal çıkarları yönünde değerlendirebilmeleri, o ülkede varolan genelde teknolojik seviye, özel olarakta ürün üretimi ile ilgili bilgi birikimi ve deneyimlere bağlıdır. Doğal avantajlarını değerlendirmek için bu unsurlara sahip olmayan ve teknoloji üretemeyen ülkeler, gelişmiş ülkelerin çıkarlarına göre hareket etmek ve onlara sürekli muhtaç konumunda bulunmak zorundadırlar. Hammaddelerini işleme bilgi ve teknolojilere sahip olmayan ülkelerin kalkınmaları ve refah paylarını artırmaları için gösterecekleri tüm çabalar, başarısızlığa uğramaya mahkumdur. Öte yandan bir ülkenin gelişmesi, sadece ülkedeki sermaye birikimi, üretilen ürün ve personel sayısı ile değil, daha çok bilimsel araştırma düzeyi ve iş bölümündeki uzlaşma, diğer bir deyimle teknolojik bilgi seviyesine bağlıdır. Bir ülkenin gelişmişlik ve refah düzeyi ölçümlerinde, sanayi mamulleri üretim miktar ve çeşidinden çok, bilgi düzeyleri ve tüketim miktar- - 188 -
lan baz olarak alınmaktadır. Bu gelişime ayak uyduramayan üretim ve üretime bağlı teknolojiler ile bu teknolojilere sahip ülkeler ekonomik anlamda varlıklarını sürdüremezler. Bu nedenledir ki bu günün en ağır maliyetli ve yıkıcı savaşları bilim, teknoloji üretim, hammadde, enerji ve finans alanında verilmektedir Günümüz Dünya ekonomisinde yaşanan, moda olan deyimiyle, "küreselleşme" ile artık sermaye, mal ve insan gücünün serbestçe dolaşımının önündeki tüm engellerin kaldırılması sürecine girilmiştir. Her ne kadar bu süreç tüm ülkelerin çıkarına gibi görünüyorsa da gerçekte, bu gelişmeler de sahip oldukları bilgi birikimi nedeniyle üretimleri kontrol etmek suretiyle dizginleri ellerinde tutan gelişmiş ülkelerin çıkarlarına göre işlemektedir. Kaldıki bu süreç; bir taraftan gelişmiş ülkelerin dünya ekonomisi ve hükümetleri üzerindeki etkinlikleri, diğer taraftan yine bu ülkelerin kontrolünde bulunan Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Bankası, IMF, OECD gibi kurumların az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere, tamamen gelişmiş ülkelerin çıkarlarına uygun ekonomik ve sosyal alanda politika ve uygulama dayatmaları, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin sosyo-ekonomik ve devlet yapılarının aleyhine derinleşerek genişlemektedir. 1979 yılında Fas'ın Marakeş kentinde başlayan bu süreçte; Dünya Ticaret Örgütü çok uluslu sermayenin daha serbest bir ortamda dolaşımını sağlamak üzere ulus devletlerin ekonomiden çekilmesi ve piyasaların denetimsiz olarak yabancı sermayeye açılmasını öngören bir dizi yasal değişiklik ön görüyordu. 24 Ocak 1980 kararları ile 1979 yılında Marakeş'te atılan adımın izi ardından yapılan yakın takip ülkemizi, MAI ve MIGA gibi sözleşmelerin gölgesinde bu zor günlere taşıdı. Gelinen nokta açısından Ulusal bağımsızlığımız, ulusal kaynak ve varlıklarımız, IMF ve Dünya Bankası ile yapılan anlaşmaların baskısı altında öğütülerek çok uluslu şirketlere yem olmak üzere. Yıllardır yürütülen ekomomik istikrar programlarının sürekli iflaslarla sonuçlanması her iflasın ardından yaşanan krizler ulusal sermayeyi ve birikimleri yok olma noktasına taşıyor. Ulusal sermayenin geri adım attığı çekildiği sektörlerde yaratılan boşluklar, yeni işsizlik ve yoksulluklar üretmekte. Tüm bunlara ilave olarak devletin hızla reel ve mali sektörde yer alan işletmelerinin özelleştirme yada kapatılması yönündeki tercihi mevcut sorunların dahada büyüyeceğine işaret ediyor.
Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|