Bir çok bilim adamının 21
Yüklə 1,67 Mb.
|
|
Kaynak :Roskıll, 1999 *yarım birim altı Yukarıdaki tabloda yer alan bilgilerin doğruluğu konusunda ciddi şüpheler olmakla birlikte dünya bor üretim,ithalat, ihracat ve tüketimi toplu olarak görebileceğimiz bir başka kaynak bulunmadığı için üzerinde bir takım düzeltmeler yaptıktan sonra yorumlamak yolunu tercih edeceğiz. Düzelteceğimiz rakamlar Batı Avrupa'ya ve Kuzey Amerika'ya ilişkin rakamlardır. Batı Avrupa'da 475 bin ton B2O3 bazında verilen üretim rakamının tamamı Türkiye tarafından yapılan ham ve rafine bor ürünleri B2O3 eşdeğeridir. Yine tabloda Kuzey Amerika 20.000 ton B2O3 eş değerli ham ve rafine bor ürünü ithal ettiği görülmektedir. Bu rakam Eti Holding tarafından Kuzey Amerika'ya Ovvens Corning Fberglas, American Borat Company, PPG firmalarına 350.000-400.000 ton ham ve rafine bor ihraç ettiği dikkate alındığında gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkar Bu şartlar altında Batı Avrupa'nın tükettiği 692.000 ton B2O3 eşdeğerli ham ve rafine bor ihtiyacının tamamının ithalat yoluyla Kuzey Amerikanın ise 150.000-200.000 ton B2O3 eşdeğerli Ham ve rafine bor ithali suretiyle ihtiyacını karşılandığında şüphe yoktur. Türkiye'nin bir an için Bor ve bor ürünleri ihracatını birkaç aylığına durdurduğunu varsayarsak , özellikle Avrupa endüstrisi ciddi bir krizin içine düşecektir. Diğer taraftan bor arzı azalacağından mevcut talep ham ve rafine bor fiyatlarını hızla yukarıya doğru taşıyacak bu durum bor dan mamul ürünlerde de kendisini hissettirecektir. Dünyanın birinci büyük üreticisi konumunda bulunan ABD'nin Türkiye ve Güney Amerika ülkelerinden Bor ve rafine bor ürünleri ithal eder konumda bulunması ABD de bulunan bor rezervleri ile ilgili olarak yeni bir değerlendirmeyi zorunlu kılmaktadır. Türk borlarının eksikliği Avrupa'da ve dünyada bor piyasalarında istikrarsızlık yaratacak bir güce ve öneme sahiptir. Bu nedenledir ki Avrupalı öğütücü ve nihai kullanıcıların gözü hep Türk borları ve Eti Holding üzerinde olmuş ve bu varlıktan pay kapabilmek hayallerini süslemiştir. Ayrıca Çok Uluslu Rio Tinto ve onun bir şirketi olan US.Borax'ın bor piyasasındaki hakimiyetini tam anlamıyla pekiştirecek tekelleşme arzusu Eti Holding'i bünyesine katmayı - 124 -
planlayacak düzeydedir. SEKTÖRDE FAALİYET GÖSTEREN ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Dünya ham bor üretimi doğal kaynaklara dayandığından bor mineral madenciliği yapan dikkate değer firma sayısının oldukça sınırlı olduğunu yukarıda izah etmiştik. Ancak rafine ve ileri bor ürünleri üretimine gelindiğinde durum daha da bir farklılık arz etmektedir. Özellikle ham bor kaynaklarından yoksun olan Avrupa, orta ve uzak doğu, yetersiz olan Asya'da irili ufaklı onlarca şirketin bor rafine ve ileri bor ürünleri tesisleri vardır. Bu tesislerin tamamı hammadde açısından dışa bağımlı bulunduklarından oligopol piyasa baskısı altında faaliyet gösterirler. Sektörde faaliyet gösteren şirketler hammadde temininde yaşanan rekabet nedeniyle zaman zaman darboğaza girer yada aşağıda sıralanan her biri bir dev olan Çok uluslu şirketlerin bünyesine katılmak zorunda kalırlar. O nedenledir ki sektörde büyüme diğer sektörlere nazaran daha hızlı ve tekelleşme eğilimindedir. Bor ve bor ürünlerinin hızla gelişen ve büyüyen kullanım alanları ileri teknolojininde baskısı altında bu eğilimi kesintisiz bir sürece dönüştürmüştür. Dünya sanayi üretiminin mutfağının vaz geçilmez aynı zamanda ikame edilemez bir parçası haline gelmiştir. Standart üretimin yaygınlaşması bu vazgeçilmezliği perçinleyen diğer bir unsurdur. Bu nedenledir ki Bor madeninin bu öneminin farkında olan Çok Uluslu Sermaye grupları dünyanın her yerindeki bor madenleri ile yakından ilgilidirler. 1- U.S. BORAX INC. - RİO TINTO A.B.D.'nin tüm üretimi Güney Kaliforniya'daki iki şirket tarafından gerçekleştirilmektedir, ingiltere kökenli RT(Rio Tinto) şirketler grubundan olan U.S. Borax and Chemical Corp., dünyanın en büyük boraks üreticisidir. Söz konusu şirket Los Angeles'in yaklaşık 160 km. kuzeydoğusunda Mojave Desert'de bor minerali yataklarına sahiptir. Cevher yapısı itibari ile tinkal ve kernit içermektedir. Her iki cevher için açık işletme madenciliği uygulanmaktadır. Maden ocaklarının yanında kurulan tesiste tinkal cevherinden rafine boraks dekahidrat-pen-tahidrat ve susuz boraks üretilmektedir. Los Angeles VVilmington'daki bir tesisten şirketin ürünlerinin büyük bir kısmı Rotterdam yakınlarındaki Botlek'e demiryolu ile Avrupa'ya dağıtılmak üzere sevk edilmektedir. U.S. Borax dünyanın en büyük bor bileşikleri üreticisi olması yanısıra Ottowa Silica Corp. ve Pennsylvania Glass Sand Corp. şirketlerini bünyesine almasından bu yana A.B.D.'nin en büyük cam kumu üreticisi durumuna gelmiştir. Amerika' da faaliyette bulunan U.S. Borax adlı Borat üreticisi firmanın bağlı olduğu Rio Tinto Ltd adlı Tröst ve bu Tröstün sahibi olduğu madencilik şirketlerinin 1990 yılı başlarında yapısı aşağıda gösterilmiştir. - 125 -
İNGİLTERE
A.B.D.
17.Borax Chemikalienhandel Geselischaft GmbH BELÇİKA 18.Compagnie Produstrice deş Borates FRANSA
21.BoraxNV İSPANYA 22. La Productora de Borax y Articulos Quimicos SA - 126 -
2000 yılına gelindiğinde Rio Tinto'nun yapısı aşağıdaki tabloda gösterilen organizasyon yapısına bürünmüştür. RİO TİNTO GRUBUN ALT KURULUŞLARI
Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|