Her işletme üç fonksiyon yardımıyla yönetilir : Finans, pazarlama ve üretim yönetimi. Bu fonksiyonların yöneticileri (vice president), doğrudan firmanın üst yöneticisine (president – CEO) bağlıdırlar ona rapor verirler. ( Şekil: 1.1)
Her işletme üç fonksiyon yardımıyla yönetilir : Finans, pazarlama ve üretim yönetimi. Bu fonksiyonların yöneticileri (vice president), doğrudan firmanın üst yöneticisine (president – CEO) bağlıdırlar ona rapor verirler. ( Şekil: 1.1)
Üretim fonksiyonu, işletmede pazarlama ve finans ile birlikte, şirketin stratejik planlarını gerçekleştirmede önemli rol oynarlar. İşletmenin birinci derecede önemli fonksiyonlarından biridir.
Diğer işletme fonksiyonları, muhasebe, satın alma, insan kaynakları, mühendislik... gibi bu üç ana fonksiyonu destekler. Finansman; nakit akışlarını, mevcut varlıkları ve sermaye yatırımlarını yönetmekle sorumlu fonksiyondur. Pazarlama; satışlardan, müşteri talebini yaratmadan, müşteri istek ve ihtiyaçlarını anlamakla sorumludur.
Diğer işletme fonksiyonları, muhasebe, satın alma, insan kaynakları, mühendislik... gibi bu üç ana fonksiyonu destekler. Finansman; nakit akışlarını, mevcut varlıkları ve sermaye yatırımlarını yönetmekle sorumlu fonksiyondur. Pazarlama; satışlardan, müşteri talebini yaratmadan, müşteri istek ve ihtiyaçlarını anlamakla sorumludur.
Üretim / İşlemler (Ü.İ.); bir firmanın mal ve hizmetini üretebilmek için gerekli kaynakları planlayan, koordine eden ve kontrol eden bir işletme fonksiyonudur. Ü.Y. bir yönetim fonksiyonudur. İnsanları, ekipmanı, teknolojiyi, bilgiyi ve bir çok diğer kaynakları yönetmeyi kapsar. Ü.Y. her işletmenin temel, ana, merkez fonksiyonudur. Bu her işletme için doğrudur. İster büyük ister küçük işletme olsun, ister fiziki mal yada hizmet yaratsın, kar amaçlı olsun veya olmasın her firma Ü.Y. fonksiyonuna sahiptir.
Üretim / İşlemler (Ü.İ.); bir firmanın mal ve hizmetini üretebilmek için gerekli kaynakları planlayan, koordine eden ve kontrol eden bir işletme fonksiyonudur. Ü.Y. bir yönetim fonksiyonudur. İnsanları, ekipmanı, teknolojiyi, bilgiyi ve bir çok diğer kaynakları yönetmeyi kapsar. Ü.Y. her işletmenin temel, ana, merkez fonksiyonudur. Bu her işletme için doğrudur. İster büyük ister küçük işletme olsun, ister fiziki mal yada hizmet yaratsın, kar amaçlı olsun veya olmasın her firma Ü.Y. fonksiyonuna sahiptir.
İşletmede tüm fonksiyonlar bir bütünü tamamlar. Her fonksiyonu ayrı ayrı düşünür ve inceleriz. Aslında bağlı olduğunu unutmamak gerekir!!
İşletmede tüm fonksiyonlar bir bütünü tamamlar. Her fonksiyonu ayrı ayrı düşünür ve inceleriz. Aslında bağlı olduğunu unutmamak gerekir!!
İşletmede fonksiyonları koordine etme üst yönetimin görevidir. Firmanın amaçlarının ve bu amaçları gerçekleştirecek stratejilerin saptanması ile bu koordinasyon sağlanır.
Şirket politikaları da örgütü koordine etmeye yarar.
Üretim Yönetimi : Firmanın mal ve hizmetlerini üretebilmek için gerekli kaynakları planlama, koordine etme ve kontrol etmekle sorumlu işletme fonksiyonudur.
Üretim Yönetimi : Firmanın mal ve hizmetlerini üretebilmek için gerekli kaynakları planlama, koordine etme ve kontrol etmekle sorumlu işletme fonksiyonudur.
Üretim Yönetimin Rolü : Örgütsel girdileri çıktılara dönüştürmektir.
Üretim yönetimin rolü, firmanın girdilerini tamamlanmış mal ve hizmetlere dönüştürmektir.
Üretim yönetimin rolü, firmanın girdilerini tamamlanmış mal ve hizmetlere dönüştürmektir.
Girdileri; insan kaynakları (çalışanlar, yöneticiler gibi), tesisler ve süreçler (bina ve ekipman gibi), malzeme - materyal, teknoloji ve bilgi oluşturur.
Çıktılar, firmanın ürettiği mal ve hizmetlerdir.
Şekil 1.2 bu dönüşüm sürecini gösterir.
Bir fabrikada dönüşüm; hammaddelerin ürünlere dönüştüğü fiziksel değişimdir; deri ve lastiği spor ayakkabıya, kot kumaşını jean pantolonuna, plastiği oyuncağa dönüştürme gibi.
Bir fabrikada dönüşüm; hammaddelerin ürünlere dönüştüğü fiziksel değişimdir; deri ve lastiği spor ayakkabıya, kot kumaşını jean pantolonuna, plastiği oyuncağa dönüştürme gibi.
Hava yollarında; yolcuların ve bagajların bir yerden diğer bir yere etkin bir şekilde hareketidir.
Hastanede; doktorlar, tıbbi prosedürler ve tedavi gibi kaynaklar ile hasta insanları sağlıklı yapmaktır.
Dönüşüm: fiziki (imalattaki gibi), yer değiştirme (ulaştırmada), el değiştirme (perakende), depolama-saklama (depo), fizyolojik (sağlık), bilgi (telekomünikasyon) dönüşümü şeklinde de özetlenebilir.
Üretim sistemi 5 ana bileşenden oluşur:
Üretim sistemi 5 ana bileşenden oluşur:
Girdi
Dönüşüm süreci
Çıktı
Geri bildirim
Yönetici (karar verme)
Üretim sistemi geri bildirimli (kapsamlı) bir sistemdir. Geri bildirimin rolü, çıktı sonuçlarına bakarak sistemde düzenleyici ayarlamalar yapmaktır. Yani kontrol faktörü vardır. Kontrol otomatik değildir. Yöneticinin kararları devreye girer.
The Transformation Process within OM
Üretim sistemleri karmaşıktır. Otomobil montajı, çelik üretimi, uçak imalatı vs..
Üretim sistemleri karmaşıktır. Otomobil montajı, çelik üretimi, uçak imalatı vs..
Tabloda yaygın olan üretim sistemlerinin tipik bileşenleri gösterilmiştir.
Üretim yönetimin başarılı olması için; dönüşüm süreci sırasında değer katkısı sağlaması gerekmektedir. Katma değer terimi; ürünün nihai değeri ile tüm girdilerinin değeri arasındaki farktır. Katma değer büyüdükçe işletme daha verimli olmaktadır. Katma değeri artırmanın bariz bir yolu dönüşüm sürecindeki faaliyetlerin maliyetlerini azaltmadır.
Üretim yönetimin başarılı olması için; dönüşüm süreci sırasında değer katkısı sağlaması gerekmektedir. Katma değer terimi; ürünün nihai değeri ile tüm girdilerinin değeri arasındaki farktır. Katma değer büyüdükçe işletme daha verimli olmaktadır. Katma değeri artırmanın bariz bir yolu dönüşüm sürecindeki faaliyetlerin maliyetlerini azaltmadır.
Katma Değer (Value Added) : Nihai ürünün, nihai değerini yaratmak üzere girdilere katılan değer miktarıdır.
Değer katmayan faaliyetler israf (waste) olarak görülür ve görev, ekipman veya süreçleri kapsayabilir. Üretim yönetiminin önemli bir fonksiyonu, tüm faaliyetleri analiz etmek, değer katmayanları elimine etmek, süreçleri ve görevleri yeniden yapılandırmak (şekillendirmek) ve etkinliğini artırmaktır. Günümüzün iş çevresi her zamankinden daha rekabetçidir ve üretim yönetimi, etkinliği artırarak rekabet edebilmeyi artıracak çabaların odak noktasını oluşturmaktadır.
Değer katmayan faaliyetler israf (waste) olarak görülür ve görev, ekipman veya süreçleri kapsayabilir. Üretim yönetiminin önemli bir fonksiyonu, tüm faaliyetleri analiz etmek, değer katmayanları elimine etmek, süreçleri ve görevleri yeniden yapılandırmak (şekillendirmek) ve etkinliğini artırmaktır. Günümüzün iş çevresi her zamankinden daha rekabetçidir ve üretim yönetimi, etkinliği artırarak rekabet edebilmeyi artıracak çabaların odak noktasını oluşturmaktadır.
The Value Chain and Its Support Functions
Bir örgütte üretim sistemi örgütün diğer bölümleri tarafından ve aynı zamanda dış çevreden de etkilenir.
Bir örgütte üretim sistemi örgütün diğer bölümleri tarafından ve aynı zamanda dış çevreden de etkilenir.
Örgüt içinde finans, pazarlama , muhasebe, insan kaynakları, AR-GE , satın alma, dağıtım, bilgi sistemleri gibi diğer bölümlerle ilişki içindedir. Birbirlerine bilgi alışverişinde bulunurlar. Aynı zamanda hepsi örgüt stratejisini izlemelidirler.
Üretim sistemini ve firmanın tümünü etkileyen dış çevre faktörleri vardır. Bunlar bunlar firmanın tüm politikalarını ve amaçlarını etkiler:
Üretim sistemini ve firmanın tümünü etkileyen dış çevre faktörleri vardır. Bunlar bunlar firmanın tüm politikalarını ve amaçlarını etkiler:
Ekonomik faktörler: faiz oranları, vergi düzenlemeleri, fonların elde edilebilmesi, genel ekonomik koşullar, ölçek ekonomileri vs..
Yasal düzenlemeler: çevre kirliliğine ait çıkarılan düzenlemeler…
Rekabet: Pazar payını kaybetmemek için diğer firmaların çıkardığı ürünleri üretmek
Teknoloji: yeni teknolojiler üretim sürecini, malzemeyi, yöntemi etkiler
Üretim fonksiyonu, mal ve hizmetleri gerçekleştirirken,
Üretim fonksiyonu, mal ve hizmetleri gerçekleştirirken,
işletmenin çalışanlarının büyük bir kısmını kullanır,
ve firmanın sermaye varlıklarının büyük bir kısmından sorumludur.
Kalite üzerinde büyük bir etkisi vardır, ki bu firmanın görünen yüzüdür ve müşteriler bu yüzle ilgilidirler.
Mal ve hizmet üretimi gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin önemli bir bileşenidir. İmalat ve hizmet sektörü GSMH ya önemli katkıda bulunur. Özellikle hizmet sektörü istihdamda önemli bir pay tutar.
Services as a Percent of Gross Domestic Product (GDP) for Different Countries
Growth in Services in the United States
Üretim yönetimi örgütün 3 ana fonksiyonundan biri (pazarlama , finans ve üretim) .Örgütlerin nasıl çalıştığını anlamak zorunludur.
Üretim yönetimi örgütün 3 ana fonksiyonundan biri (pazarlama , finans ve üretim) .Örgütlerin nasıl çalıştığını anlamak zorunludur.
Mal ve hizmetlerin nasıl üretildiğini bilmek isteriz
Üretim yöneticilerinin ne yaptığını anlamak isteriz.
Üretim/işlemler örgütün en pahalı parçasıdır.
Üretim fonksiyonunun, diğer işletme fonksiyonlarına oranla kara katkısının daha fazla olacağını bir örnekle gösterelim.
Küçük bir işletmede, yeni bir yatırım yapılabilmesi için kredi alınması gereklidir ve kredi alabilmek için banka isletmenin bugünkü durumundan daha iyi durumda olmasını (karını ikiye katlamasını) istemektedir.
Üretim yönetimi bir çok farklı faaliyeti içeren kapsamlı bir disiplindir.
Üretim yönetimi bir çok farklı faaliyeti içeren kapsamlı bir disiplindir.
Üretim yönetiminin uğraş alanlarını anlamak için kendimizin bir küçük işletme açacağını ve burada ne gibi kararlar vermek zorunda olduğumuzu düşünelim.
İşletmemiz cevizli kurabiye üretip bunu fast-food şeklinde sunan bir işletme olacak.
Örneğe dikkat edilirse günlük spesifik kararlardan önce tüm firmayı ilgilendiren uzun dönemli kararlar almak zorunda olduğumuzu görürüz.
Örneğe dikkat edilirse günlük spesifik kararlardan önce tüm firmayı ilgilendiren uzun dönemli kararlar almak zorunda olduğumuzu görürüz.
Bu kararlar ister büyük ister küçük her işletme için önemli ve kritiktir.
Büyük firmalarda kararlar daha karmaşıktır. Çok çeşitli ürün üretilebilir. Farklı yerlerde birçok fabrika kurulabilir. Çok sayıda global tedarikçiler kullanılabilir. Ü.Y. Çabalarını koordine etmek karmaşıklaşabilir.
Stratejik Kararlar
Stratejik Kararlar
Tüm firmanın yönünü (gidişatını) belirleyen kararlar, geniş kapsamlı ve uzun dönemlidir.
Taktik Kararlar
Daha spesifik ve kısa dönemli kararlardır ve stratejik kararlarla sınırlandırılır.
Ü.Y. 1950 lerin sonu 60 ların başında bir çalışma alanı , bilim dalı olarak görüldü.
Ü.Y. 1950 lerin sonu 60 ların başında bir çalışma alanı , bilim dalı olarak görüldü.
Ü.Y. nin şekillenmesine birçok olay ve tarihi gelişmeler yardımcı oldu.
Gelişmeler endüstri devrimine kadar çok az idi.
Güç kaynağı olarak insanı alan kulübe tipi imalathaneler vardı
İşler babadan oğula, usta-çırak
ilişkisi şeklinde öğreniliyordu.
Endüstri Devrimi malların bugünkü şekliyle üretiminde önemli bir etkiye sahiptir.
Endüstri Devrimi malların bugünkü şekliyle üretiminde önemli bir etkiye sahiptir.
E.D. 1770 lerde birçok icadın gerçekleştirilmesi ile başladı. Böylece malların imalatı kolaylaştı ve hız kazandı.
Bu icatlar bireysel sanatkarların sona ermesine , modern fabrikaların gelişmesine neden oldu. Makine çağı başladı.
Historical Development of OM (cont.)
OM Emerges as a Field (cont’d)
1950–1960, OM moved beyond industrial engineering and operations research to the view of the production operation as a system.
Bu sorunlar artık ÜY konuları içinde yer alacaktır.
Bu sorunlar artık ÜY konuları içinde yer alacaktır.
Yeni ürünlerin üretim sürelerinin hızlandırılması ( piyasaya hızlı giriş)
Bu, ürün tasarımcıları, süreç mühendisleri ve üretim arasında koordinasyonu gerektirir. Etkin olabilmek için, her grup sadece kendi fonksiyonunu düşünme yerine, takım olarak çalışmalıdırlar. Yeni ürünlerin sunum süresinin kısaltılabilmesi için tamamlanması gerekli faaliyetler birbiri ardısıra değil ( sıralı yaklaşım), eşzamanlı olarak yürütülmelidir. (Sequentially X Concurrently)
2. Mal ve Hizmetlerin kitle halinde ancak müşteri isteğine göre üretilebilmesi için esnek üretim sistemleri geliştirmek.(mass-customization) (yığın kişiselleştirme)
2. Mal ve Hizmetlerin kitle halinde ancak müşteri isteğine göre üretilebilmesi için esnek üretim sistemleri geliştirmek.(mass-customization) (yığın kişiselleştirme)
Her endüstride müşteri isteklerinin çeşitlenmesi ile ürün hatları genişlemiştir ( ya da en azından satıcılar müşterilerin böyle istediğini söylerler) . Buna çeşitli örnekler verilebilir. Buick firması süspansiyon sistemini müşterinin nasıl bir sürüş istediğine göre çeşitlendirmiştir. Toshiba labtop bilgisayarların 30 farklı çeşidini üretmektedir. Bebek bezinde dahi Protector&Gamble Pampers bebek bezinin 13 farklı tasarımını üretmektedir.
3. Global üretim ağlarını (network) yönetmek.
3. Global üretim ağlarını (network) yönetmek.
Bu konunun 3 farklı yönü vardır. Birincisi ülke dışında üretilen parçaların tasarım ve kalitede istenen özellikleri karşılaması. Bu da tedarikçilerin ve ilgili yerel işgücü ve hükümet uygulamalarının dikkatli seçilmesini gerektirir. İkinci olarak parçaların gönderilmesi ve tesliminde lojistiğin yönetimidir. Üçüncüsü, ilk ikisini izlemek için bilgi sistemlerinin geliştirilmesidir.
4. Mevcut üretim sistemleri için yeni süreç teknolojilerinin geliştirilmesi ve entegrasyonu.
4. Mevcut üretim sistemleri için yeni süreç teknolojilerinin geliştirilmesi ve entegrasyonu.
Teknoloji çok çeşitlidir ancak onu etkin bir şekilde uygulamak çoğunlukla güçtür. Problem genellikle bilgisayar destekli sistemlerin bağlanmasındaki karmaşıklıktan ötürüdür. Bazen de maliyetinden ötürüdür. Aynı işi daha ucuz bir makine yapabilse dahi pahalı ekipmanların kullanıldığını görebilmekteyiz. Bunun tipik örneği, uzun dönemli tek bir ürün üretimi için daha ucuz olan esnek olmayan ekipman yerine, pahalı esnek imalat makinelerinin kullanılmasıdır.
5. Yüksek kaliteyi hızla sağlamak ve onu yeniden yapılanma da muhafaza edebilmek.
5. Yüksek kaliteyi hızla sağlamak ve onu yeniden yapılanma da muhafaza edebilmek.
Burada toplam kalite yönetimi akla gelir. Ancak firmaların rekabet ortamında kalite gereksinimlerini karşılamak için uzun geliştirme sürelerine sahip olma lüksleri yoktur. İşgücünün, işlerin riskte olduğu ortamda şevkle çalışmalarını beklemek de doğru olmaz.
6. Farklı işgücünün yönetimi.
6. Farklı işgücünün yönetimi.
Birçok gelişmiş ülkede farklı dili konuşan, farklı kültürlerden gelen işgücünün atölyelerde çalıştığı görülmektedir. Örneğin California da Toyota nın bir fabrikasında 420 çalışan arasında 26 farklı kültürden gelenler vardır. (Bunlardan sadece 4 ü Japondur.)
7. Çevre kısıtlarını, etik standartları, hükümet uygulamalarını yerine getirmek.
7. Çevre kısıtlarını, etik standartları, hükümet uygulamalarını yerine getirmek.
Sosyal sorumluluk konuları örgütün tümünü etkiler, ancak üretim bölümü fiziksel kaynakların başlıca kullanıcısı olduğundan, kirliliğe ve güvenlik tehditlerine öncü olabilir. Firmalar halen şirket planlarının bir parçası olarak yeşil stratejiler denen stratejiler geliştirmektedirler.
Üretimi imalat ve hizmet diye ayırmak incelenmesini kolaylaştırır. Aslında her işletme biraz hizmet işletmesidir.
Üretimi imalat ve hizmet diye ayırmak incelenmesini kolaylaştırır. Aslında her işletme biraz hizmet işletmesidir.
İmalat işlemleri: elle tutulan, gözle görülen bazı somut girdileri, fiziksel çıktılara dönüştürür. Girdileri ürüne dönüştürürken montaj, kesme, dokuma, ayrıştırma, birleştirme gibi kimyasal veya fiziksel süreçler gerçekleştirir.
Hizmet işlemleri: Müşteriye elle tutulmaz, gözle görülmez soyut hizmetler sağlarlar. Danışmanlık, öneri, tavsiye, talimat gibi.. Vergi formu doldurma, ulaştırma, paketleme, depolama hizmetleri gibi
Hizmet işlemleri: Müşteriye elle tutulmaz, gözle görülmez soyut hizmetler sağlarlar. Danışmanlık, öneri, tavsiye, talimat gibi.. Vergi formu doldurma, ulaştırma, paketleme, depolama hizmetleri gibi
Firmaları mal veya hizmet üreten diye kesin ayırmak güçtür. İmalat ve hizmetlerin bir arada yürütüldüğü pek çok örgüt vardır.
