BiRİNCİ BÖLÜM 2008 yili programinin makroekonomik amaç ve poliTİkalari

H. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN YAYGINLAŞTIRILMASI

1. Mevcut Durum

2004 yılında başlayan serbestleşmeyle, elektronik haberleşme sektörü yeni bir döneme girmiştir. Bu dönemde, tekelin sona ermesinin ardından pazara yeni oyuncular girmiş, 2005 yılı sonunda Türk Telekomünikasyon A.Ş. özelleştirilmiş ve sektörel düzenlemeler hız kazanmıştır.

2007 yılı Eylül ayı itibarıyla Telekomünikasyon Kurumu tarafından 237 işletmeci yetkilendirilmiş durumdadır. Altyapıya dayalı rekabetin tesisini sağlamak üzere altyapı işletmeciliği konusunda yetkilendirmelere başlanmıştır. Piyasaya yeni giren işletmecilerin, kamu kurumlarına ait mevcut fiber altyapısının işletilmesi konusundaki faaliyetleri başlamış olsa da, altyapı işletmeciliğinde yeterli düzeyde rekabetçi bir piyasa henüz oluşmamıştır. Yetkilendirme Yönetmeliğinin kablo platform hizmetine ilişkin eki Danıştay tarafından iptal edilmiştir.

Şehiriçi telefon hizmetlerinde rekabet sağlaması beklenen sabit telekomünikasyon hizmeti yetkilendirmesine ilişkin yönetmelik değişikliği 2007 yılı Ağustos ayında tamamlanmış, ancak henüz yetkilendirme yapılmamıştır. Yerel ağın paylaşıma açılması konusunda Türk Telekomünikasyon A.Ş. ile bazı işletmeciler arasında anlaşmalar imzalanmış ve test çalışmaları başlamış olmakla birlikte, bu alanda önemli gecikmeler yaşanmaktadır.

2007 yılı başında Türk Telekomünikasyon A.Ş. tarafından uygulamaya konulan telefon tarife değişiklikleri yargıya intikal etmiş olup, süreç halen devam etmektedir. Öte yandan, genişbant internet erişim tarifelerinde indirimler yapılmıştır.

Telekomünikasyon Kurumu tarafından 2007 yılı içinde, yeni Erişim ve Arabağlantı Yönetmeliği, Etkin Piyasa Gücüne Sahip İşletmecilerin Belirlenmesi Yönetmeliği, Denetim Yönetmeliği, Numara Taşınabilirliği Yönetmeliği çıkartılmış ve Yetkilendirme Yönetmeliğinde kapsamlı değişiklikler yapılmıştır.

7 Eylül 2007 tarihinde yapılan ve sadece bir işletmecinin katıldığı üçüncü nesil mobil iletişim lisans ihalesi, Telekomünikasyon Kurulu tarafından rekabet koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle iptal edilmiştir. Yeni bir ihale için hazırlıklara başlanmıştır.

Sektördeki gelişmeler ve AB düzenlemeleriyle uyumlu olarak hazırlanan Elektronik Haberleşme Kanunu Tasarısının 2008 yılında yasalaşması öngörülmektedir. Tasarı, sektörün ihtiyaç duyduğu düzenlemeler için genel çerçeveyi belirlemekte, yetkilendirme sürecini basitleştirmekte, politika belirleme ve düzenlemeye yönelik işlevleri tanımlamaktadır.

Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü, 2001 yılı krizi sonrasındaki istikrarlı büyümesini devam ettirmektedir. 2007 yılı sonu itibarıyla telekomünikasyon sektörü pazar büyüklüğünün 2006 yılına göre yaklaşık yüzde 12 büyüyerek 15,5 milyar ABD doları seviyesine, bilgi teknolojileri sektörünün ise yüzde 17 büyüyerek 4,8 milyar ABD doları seviyesine ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Sabit telefon abone sayısı doyuma ulaşmış olmasına karşılık, mobil telefon abone sayısında artış sürmektedir. DSL altyapısının hızla genişlemesine paralel olarak, genişbant abone sayısında yaşanan hızlı artış devam etmektedir. Ancak, 2007 yılı Haziran ayı itibarıyla ulaşılan yüzde 5,2 yoğunluk oranı, AB üyesi ülkeler ile kıyaslandığında oldukça düşük düzeyde kalmaktadır.

TABLO:IV. - Bilgi ve İletişim Teknolojilerine İlişkin Temel Göstergeler

	2005	2006	2007 (1)
Sabit Telefon Santral Kapasitesi (Bin Kişi)	21 192	21 100	21 000
Sabit Telefon Abone Sayısı (Bin Kişi)	18 978	18 832	18 500
Sabit Telefon Abone Yoğunluğu (Yüzde)	26,3	25,8	25
Mobil Telefon Abone Sayısı (Bin Kişi)	43 608	52 663	62 000
Mobil Telefon Abone Yoğunluğu (Yüzde)	60,5	72,2	83,9
Genişbant Abone Sayısı (Bin Kişi)	1 590	2 774	4 650
Genişbant Abone Yoğunluğu (Yüzde)	2,2	3,8	6,3
İnternet Kullanıcı Yoğunluğu (Yüzde)^(2)	13,9	18	25
Kablo TV Abone Sayısı (Bin Kişi)	1 199	1 208	1 100
BİT Pazar Büyüklüğü (Milyar ABD doları)	15,8	17,9	20,3
-Telekomünikasyon	12,4	13,8	15,5
-Bilgi Teknolojileri	3,4	4,1	4,8

Kaynak: Telekomünikasyon Kurumu, TÜİK, IDC (International Data Corporation)

(1) Gerçekleşme Tahmini (DPT)

(2) Oranlar 16-74 yaş arası nüfus bazındadır. 2005 yılı TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Anketi sonucudur. 2006 ve 2007 yılı ise gerçekleşme tahminidir.

Posta hizmetlerinin kontrollü ve kademeli bir şekilde serbestleştirilmesi ve sektörün ilgili AB mevzuatı paralelinde rekabetçi bir anlayışla yeniden yapılandırılmasına yönelik sektörel bir reforma ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, bu kapsamda başlatılan yasal düzenleme çalışmalarında somut bir ilerleme kaydedilememiştir.

Kamu hizmeti yayıncılığı kapsamında TRT’ye verilecek ve kamu kaynakları ile finanse edilecek görevlerin açık ve net bir şekilde belirlenmesi ve kurumun sağlıklı bir mali yapıya kavuşturularak yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Yapılacak düzenlemelerin Kurumun Anayasal özerkliğini zedelemeyecek, hesap verebilirliğini tesis edecek ve piyasadaki rekabet koşullarına zarar vermeyecek bir yapıda oluşturulması önem arz etmektedir.

Karasal sayısal vericiler üzerinden sayısal yayıncılığa geçiş politikası doğrultusunda hukuki ve teknik altyapı çalışmaları Ulaştırma Bakanlığının koordinatörlüğünde yürütülmektedir. Bu kapsamda, İstanbul, Ankara ve İzmir’de başlatılan karasal sayısal deneme yayınları TRT tarafından sürdürülmektedir. Nisan 2007’de, karasal sayısal yayıncılığın ortak vericiler üzerinden gerçekleştirilmesi için, altyapı kurulumu ve işletilmesi amacıyla TRT ve 17 özel işletmeci tarafından bir şirket kurulmuştur.

2. Temel Amaç ve Hedefler

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması ve etkin kullanılmasıyla, bilgi toplumuna dönüşüm sürecinin hızlandırılması ve bu yolla ülkemizin rekabet gücünün ve refah düzeyinin artırılmasına katkı sağlanması temel amaçtır.

Elektronik haberleşme sektörünün hizmet yeteneğinin rekabetçi bir ortamda küresel düzeyde geliştirilmesi hedefi doğrultusunda devletin düzenleyici rolü etkinleştirilecek, alternatif altyapı ve hizmetlerin devreye girmesi sağlanacak, pazarın potansiyel gelişimi ve bilgi toplumu hizmetlerinin yaygınlaşmasını olumsuz yönde etkileyen sorunlar giderilecektir.

2008 yılında telekomünikasyon hizmet pazarının 2007 yılına göre yüzde 13 oranında büyüyerek 17,5 milyar ABD dolarına, bilgi teknolojileri pazarının ise yüzde 21 oranında büyüyerek 5,8 milyar ABD dolarına ulaşması beklenmektedir. 2008 yılında mobil telefon abone yoğunluğunun yüzde 96,3’e ve genişbant abone yoğunluğunun yüzde 10’a ulaşacağı tahmin edilmektedir.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler

Öncelik/Tedbir	Sorumlu Kuruluş	İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Öncelik 1. Elektronik haberleşme sektöründe alternatif altyapı ve hizmetlerin sunumuna önem verilerek sektör daha rekabetçi hale getirilecektir.
Tedbir 1.1. Numara taşınabilirliğine işlerlik kazandırılacaktır.	Telekomünikasyon Kurumu	Ulaştırma Bakanlığı, DPT	Aralık Sonu	Abonelere, numaralarını değiştirmeksizin hizmet aldıkları işletmeciyi değiştirme imkanı sağlanarak sektörde rekabetin gelişimine katkı sağlanacaktır.
Tedbir 1.2. Genişbant telsiz erişim hizmetlerinin yetkilendirilmesine ilişkin düzenleme çalışmaları yapılacaktır.	Telekomünikasyon Kurumu	Ulaştırma Bakanlığı, DPT	Eylül Sonu	Kablosuz genişbant erişim hizmetlerinin sunulmasının önü açılacak, bu şekilde mevcut genişbant altyapı ve hizmetlerine alternatifler oluşturularak genişbant erişim piyasasında rekabet artırılacaktır.
Tedbir 1.3. Sanal mobil şebeke hizmeti işletmeciliği yetkilendirilmesine ilişkin düzenleme çalışmaları yapılacaktır.	Telekomünikasyon Kurumu	Ulaştırma Bakanlığı, DPT	Eylül Sonu	Mevcut mobil şebeke işletmecilerinin altyapıları üzerinden alternatif işletmecilerin de hizmet sunmasına imkan tanıyacak yetkilendirmeler tamamlanacaktır.
Öncelik 2. Sektörde etkin rekabet ortamının tesis edilmesi amacıyla ihtiyaç duyulan hukuki düzenlemeler yapılacak, mevcut düzenlemelerin ise zamanında ve etkin bir biçimde uygulanması sağlanacaktır.
Tedbir 2.1. Elektronik Haberleşme Kanunu çıkarılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	DPT, Telekomünikasyon Kurumu	Haziran Sonu	Sektörde yapılan birçok ikincil düzenlemeye dayanak teşkil etmesi ve sektöre ilişkin genel ilkelerin belirlenmesi açısından önem arz eden kanunun yasalaşma süreci tamamlanacaktır.

Öncelik 3. Başta genişbant erişim olmak üzere, toplumun tüm kesimlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerine erişim imkanlarının artırılması sağlanacaktır.
Tedbir 3.1. Yeni nesil mobil telekomünikasyon hizmetlerine ilişkin yetkilendirme çalışmalarına devam edilecektir.	Telekomünikasyon Kurumu	Ulaştırma Bakanlığı	Aralık Sonu	Genişbant erişime imkan verecek ve üzerinde birçok uygulamanın çalışacağı yeni nesil mobil sistemler konusunda yetkilendirmeye ilişkin çalışmalar sürdürülecektir.
Öncelik 4. Posta Sektörü sürat, kalite, güvenilirlik ve erişilebilirlik esasları ve AB Mevzuatı paralelinde rekabetçi bir anlayışla yeniden yapılandırılacaktır.
Tedbir 4.1. Posta sektöründe politika belirleme, düzenleme ve işletme faaliyetleri ayrıştırılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	PTT, DPT	Aralık sonu	Posta sektörünü bütün yönleriyle düzenleyecek ve 5584 sayılı Kanunun yerini alacak yeni bir kanunla, sektördeki aktörlerin rolleri net bir şekilde belirlenecek ve piyasayı düzenlemek ve denetlemekle görevli, işletmecilerden ayrı ve operasyonel olarak bağımsız bir yapı tesis edilecektir.
Tedbir 4.2. Posta hizmetleri piyasasının, AB düzenlemeleri de dikkate alınarak, kademeli olarak serbestleştirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	PTT, DPT	Aralık sonu	Posta sektörünü düzenleyecek yeni kanun ile, mevcut posta tekelinin nicel kriterlere dayandırılarak kademeli bir şekilde daraltılması süreci başlatılacaktır. Serbestleştirme sonrası piyasaya yeni aktörlerin girmesi ve rekabetin artması ile fiyatların düşmesi, hizmet kalitesi ve çeşitliliğinde artış ve böylece tüketicilerin sağlayacağı faydanın artırılması hedeflenmektedir.
Tedbir 4.3. PTT Genel Müdürlüğünün sektörde oluşacak rekabet ortamına hazır hale getirilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılacaktır.	Ulaştırma Bakanlığı	PTT, DPT, Hazine Müsteşarlığı	Aralık sonu	Posta sektörünün yeniden yapılandırılması çerçevesinde, PTT Genel Müdürlüğünün sektörde oluşacak rekabet ortamına hazırlanması amacıyla, üstleneceği role uygun olarak organizasyon yapısının ve izlenecek politikaların belirlenmesine yönelik bir kanun çıkarılacaktır.
Öncelik 5. Kamu hizmeti yayıncılığı, teknolojideki gelişmeler de dikkate alınarak geliştirilecek, toplumun farklı kesimlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak bir içerik ve sağlıklı bir mali yapıya kavuşturulacaktır.
Tedbir 5.1. TRT, kamu hizmeti yayıncılığı kapsamındaki rolü belirlenerek yeniden yapılandırılacak ve Kurumun sağlıklı bir mali yapıya kavuşturulması için gerekli yasal değişiklikler yapılacaktır.	TRT	TRT, RTÜK, DPT	Aralık sonu	TRT’nin kamu hizmeti yayıncılığı kapsamındaki rolünün belirlenerek yeniden yapılandırılması ve sağlıklı bir mali yapıya kavuşturulması amacıyla 2954 sayılı Kanunda gerekli değişiklikler yapılacaktır. Yapılacak düzenlemelerde Kuruluşun Anayasal özerkliğini zedelemeyecek, ancak hesap verilebilirliği tesis edecek bir yapının oluşturulmasına önem verilecektir.

Tedbir 5.2. Sayısal yayıncılığa sağlıklı bir geçiş için gerekli hukuki altyapı tamamlanacak, teknik altyapı çalışmalarına devam edilecek ve belirlenen illerde paralel yayınlar başlatılacaktır.	RTÜK	TK , TRT, Ulaştırma Bakanlığı, DPT	Eylül sonu	Karasal sayısal vericiler üzerinden sayısal yayıncılığa geçiş konusunda 3984 sayılı Kanunda gerekli değişiklikler yapılacak ve Haberleşme Yüksek Kurulu Kararı ile belirlenen uygulama planı çerçevesinde ilk aşamada belirlenen illerde analog yayınlarla paralel olarak karasal vericiler üzerinden sayısal yayıncılık hayata geçirilecektir.
Tedbir 5.3. Yayıncılık sektöründe AB’ye uyum amaçlı düzenlemeler gerçekleştirilecektir.	RTÜK	-	Eylül sonu	Tanımlar, yargı yetkisi, önemli olaylar ve bağımsız eserlerin teşviki konularında Sınır Tanımayan Televizyon Direktifine uyum amacıyla 3984 sayılı Kanunda gerekli değişiklikler yapılacak ve ikincil mevzuat oluşturulacaktır.