BiRİNCİ BÖLÜM 2013 yili programinin makroekonomiK

A. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ

1. Mevcut Durum

2010 yılındaki yüksek ekonomik büyüme 2011 yılında da devam etmiş ve bu durum gelir performansını olumlu yönde etkilemiştir. Buna ilave olarak, bazı kamu alacaklarına sağlanan ödeme kolaylıkları, bir taraftan bütçe gelirlerini artırırken diğer taraftan ilave gelir elde eden sosyal güvenlik sisteminin finansman ihtiyacını azaltmıştır. Faiz giderlerindeki düşüşün de etkisiyle 2011 yılı merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ya oranı bir önceki yıla göre 2,3 puan azalarak yüzde 1,4 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Yüksek büyümenin yerini ılımlı bir büyümeye bıraktığı 2012 yılında, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin GSYH’ya oranının 2011 yılındaki yüzde 22,9 seviyesini koruyacağı tahmin edilmektedir. Bununla beraber, 2012 yılında GSYH’ya oran olarak bir önceki yıla göre, vergi gelirlerinin 0,1 puan azalarak yüzde 19,4’e gerilemesi; vergi dışı diğer gelirlerin ise, kamu bankalarından elde edilen yüksek miktardaki kar payının da katkısıyla, 0,2 puan artarak yüzde 3,5 seviyesine yükselmesi beklenmektedir.

Merkezi yönetim bütçe harcamalarının, özellikle personel giderleri, sosyal güvenlik açık finansmanı ve faiz giderlerindeki artış nedeniyle 2012 yılında GSYH’ya oranla bir önceki yıla göre 1 puan artarak yüzde 25,3 seviyesine yükselmesi beklenmektedir.

2012 yılında GSYH’ya oran olarak merkezi yönetim bütçe açığının yüzde 2,3’e yükseleceği tahmin edilmektedir. Merkezi yönetim bütçe dengesindeki bu bozulma, kamu kesimi borçlanma gereğindeki GSYH’ya oran olarak bir önceki yıla göre 1,6 puanlık artışın temel belirleyicisi olmaktadır.

Cari açığı düşürmeye yönelik alınan önlemlerin de etkisiyle ekonomik büyümede gözlenen yavaşlama ve bazı kamu idarelerinin vergi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirememeleri, katma değer vergisi (KDV) ve özel tüketim vergisi (ÖTV) tahsilatındaki artışın sınırlı kalmasına yol açmıştır.

Öte yandan, 2012 yılında, gelir vergisi ve kurumlar vergisi tahsilatının, bütçe hedefinin sırasıyla 2,9 milyar TL ve 1,4 milyar TL üzerine çıkması beklenmektedir. Gelir vergisi tahsilatındaki artışta kayıtlı istihdamdaki ve ücretlerdeki yüksek oranlı artışların önemli etkisi olmuştur.

22/09/2012 tarihli ve 2012/3735 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla (BKK) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı listelerde yer alan bazı malların ÖTV oran ve tutarlarıyla 492 sayılı Harçlar Kanununun (4) sayılı tarifesinde yer alan tapu işlemleri üzerinden alınan harç oranında değişiklik yapılmıştır. Bu kapsamda, alkollü içkiler üzerindeki maktu ÖTV tutarları yüzde 17 oranında, akaryakıt ürünleri üzerindeki maktu ÖTV tutarları 0,3 TL tutarında artırılmış, motor silindir hacmi 1600 cm3’ü geçmeyen otomobiller için uygulanan ÖTV oranı ise yüzde 37’den yüzde 40’a yükseltilmiştir. Bunun yanı sıra, tapu işlemleri üzerinden, binde 16,5 nispetinde alınan tapu harcı oranı binde 20 düzeyine yükseltilmiştir. Yapılan bu artışların 2012 yılı bütçe gelirlerine etkisinin 2,3 milyar TL civarında olması beklenmektedir.

Merkezi yönetim bütçesi vergi gelirleri içinde önemli paya sahip olan ÖTV tahsilatının 2012 yılında, Eylül ayında yapılan vergi artışlarının da katkısıyla bütçe hedefinin 0,7 milyar TL üzerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu kapsamda, bütçe hedefine göre, alkollü içkiler üzerinden alınan ÖTV tahsilatı ile araç satışlarında görülen aşağı yönlü eğilimin yılın ikinci yarısından itibaren ortadan kalkmasının etkisiyle motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV tahsilatında sırasıyla 0,3 milyar TL ve 1,6 milyar TL artış olacağı tahmin edilmektedir. Bunun yanında, akaryakıt ve doğal gaz ürünleri üzerinden alınan ÖTV tahsilatı ile tütün mamulleri üzerinden alınan ÖTV tahsilatının bütçe hedefinin sırasıyla 0,5 milyar TL ve 0,3 milyar TL altında gerçekleşmesi beklenmektedir.

2012 yılında, bütçe hedefine göre, yurtiçi iktisadi faaliyet hacmindeki beklentinin altındaki büyüme nedeniyle dahilde alınan KDV tahsilatının 1,5 milyar TL; ithalat hacmindeki azalma ve BOTAŞ’ın vergi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirememesinin de etkisiyle ithalde alınan KDV tahsilatının 3,9 milyar TL düşük gerçekleşmesi beklenmektedir.

Uluslararası piyasalardaki belirsizliklerin devam etmesi özelleştirme sürecini de etkilemiştir. Bu kapsamda, 10,5 milyar TL olarak hedeflenen özelleştirme gelirlerinin yıl sonunda 1,4 milyar TL olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Özelleştirme gelirleri hariç vergi dışı diğer gelirlerin ise, özellikle kamu bankalarından elde edilen yüksek miktardaki kar payının katkısıyla, bütçe hedefinin 7,3 milyar TL üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Ayrıca, 13/02/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunla bazı kamu alacaklarına ödeme kolaylıkları getiren düzenlemenin 2012 yılı merkezi yönetim bütçe gelirleri üzerindeki net etkisinin 2 milyar TL civarında olması öngörülmektedir.

2012 yılı merkezi yönetim bütçesi faiz dışı harcamalarının başlangıç ödeneğinin 13 milyar TL üzerinde, GSYH’ya oranla bir önceki yıla göre 0,9 puan artarak yüzde 21,9 seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. 2011 yılında yüzde 3,3 düzeyinde gerçekleşen ve 2012 yılı için yüzde 3,5 olarak öngörülen faiz ödemelerinin GSYH içindeki payının ise yıl sonunda başlangıç ödeneğinin 1,3 milyar TL altında ve yüzde 3,4 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Böylece, 2012 yılı merkezi yönetim bütçesi toplam harcamalarının, başlangıç ödeneğinin 11,7 milyar TL üzerinde ve GSYH’ya oranla bir önceki yıla göre 1 puan artarak yüzde 25,3 seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.

2012 yılı bütçesinde personel harcamaları için; 81,7 milyar TL’si personel giderleri, 14,3 milyar TL’si sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ve 3,2 milyar TL’si de personel yedek ödeneği olmak üzere toplamda 99,1 milyar TL ödenek tahsis edilmiştir. Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda 6289 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarının toplu sözleşme ile belirlenmesi hükme bağlanmış, toplu sözleşme görüşmelerinin sonucunda Ocak ve Temmuz ayları genel maaş artış oranları yüzde 4 ve yüzde 4 olarak belirlenmiştir. Öngörülenin üzerinde gerçekleşen maaş artış oranlarına ilâve olarak, Ocak ayında yüzde 2,68 oranında enflasyon farkı verilmesi, ilâve personel istihdamı ve bazı çalışanların mali ve sosyal haklarında yapılan iyileştirmeler nedeniyle personel giderlerinin 2012 yılında 102,1 milyar TL ile GSYH’ya oranla bir önceki yıla göre 0,5 puan artarak yüzde 7,1 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

Mal ve hizmet alım giderlerinin 2012 yılında başlangıç ödeneğinin 4,5 milyar TL üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu gelişmede; ilköğretim öğrencilerine süt yardımı yapılması, kadına şiddetin önlenmesine yönelik düzenlemelerin hayata geçirilmesi, yükseköğretim harçlarının kaldırılması ile çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen projeler kapsamında ortaya çıkan ilâve kaynak ihtiyaçları etkili olmuştur. Ayrıca, Karayolları Genel Müdürlüğü bitüm giderlerinde fiyat ve miktar artışlarından ötürü ilave ödenek ihtiyacı doğmuştur. Öte yandan, yeşil kart sahiplerinin sağlık harcamalarının SGK’ya devredilmesiyle sağlık giderlerinde GSYH’ya oran olarak bir önceki yıla göre 0,4 puanlık bir düşüş beklenmektedir. Böylece mal ve hizmet alım giderlerinin 0,2 puan azalarak yüzde 2,3 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderlerinin başlangıç ödeneğinin 6,2 milyar TL altında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu gelişmede, asgari ücret artış oranının ve memur maaş zamlarının öngörülenin üzerinde olmasının ve aktif sigortalı sayısındaki artışın etkisi bulunmaktadır. Bu çerçevede, devlet sosyal güvenlik katkısının 1,4 milyar TL artması, sosyal güvenlik açık finansmanının ise 5 milyar TL düşmesi beklenmektedir. Bununla birlikte, 2022 sayılı Kanun kapsamında yapılan 65 yaş aylığı ödemelerinin SGK’dan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına devredilmesinin de etkisiyle faturalı ödemelerde 2,5 milyar TL düşüş beklenmektedir.

Diğer hazine yardımlarının, başlangıç ödeneğinin 109 milyon TL altında gerçekleşmesi beklenmektedir. Siyasi partilere yapılan transferler 129 milyon TL olarak gerçekleşmiş, kâr amacı gütmeyen diğer kuruluşlara yapılan transferlerde ise cami ve derneklere yardım, İzmir EXPO organizasyonu ve diğer ihtiyaçlar için 160 milyon TL ödenek ilâve edileceği öngörülmüştür. Yararlanıcı sayısı ve yardım miktarının öngörülenin üzerinde artması nedeniyle hanehalkına yapılan transferlerde 132 milyon TL ilâve harcama yapılması beklenmektedir.

Tarımsal amaçlı transferlerin, 2012 yılında, tarım sigortası kapsamının genişletilmesi, çay budama tazminatı uygulamasının devam ettirilmesi ile büyükbaş hayvan besi desteğindeki, alan bazlı desteklemelerdeki ve fark ödemelerindeki artışlar nedeniyle başlangıç ödeneğini 659 milyon TL aşarak 7,8 milyar TL düzeyinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

2012 yılında, 2022 sayılı Kanun kapsamındaki ödemelerin SGK’dan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına devredilmesinin yanı sıra yararlanıcı sayısı ve yardım tutarlarındaki artışa paralel olarak artan sosyal yardımlar nedeniyle sosyal amaçlı transferlerin başlangıç ödeneğinin 3,2 milyar TL üzerine çıkması beklenmektedir.

2012 yılı merkezi yönetim bütçesi vergi gelirleri performansının programlanan seviyeye yakın gerçekleşmesi; özellikle gelir ve kurumlar vergisi gibi gelirden ayrılan payların hesabına konu olan bazı vergi kalemlerinde ise bütçe hedeflerinin üzerinde gelir elde edilmesi beklenmektedir. Bunun sonucunda, mahalli idarelere ve fonlara ayrılan payların başlangıç ödeneğinin 1,2 milyar TL üzerine çıkarak 35,1 milyar TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

Bu gelişmeler ışığında, 2012 yılında cari transferlerin GSYH’ya oranının bir önceki yıla göre 0,5 puan artarak yüzde 9 düzeyinde ve 129,3 milyar TL olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir.

2012 yılı merkezi yönetim bütçesinde 27,9 milyar TL ödenek öngörülen sermaye giderlerinin yıl sonunda 5,8 milyar TL artışla 33,7 milyar TL olarak gerçekleşmesi ve GSYH’ya oranının bir önceki yıl seviyesi olan yüzde 2,4 düzeyinde kalması beklenmektedir. Söz konusu gelişme üzerinde, eğitim alanında ortaya çıkan ilave yatırım ihtiyacına ve ulaştırma sektöründe yürütülen proje ve faaliyetlere ayrılan kaynakların artırılması belirleyici olmaktadır.

Sermaye transferlerinin; KÖYDES, SUKAP, TÜBİTAK Ar-Ge ödeneği, kalkınma ajansları ve SODES kalemlerinde başlangıç ödeneği kadar harcama yapılması beklenmektedir. Öte yandan, Van deprem konutlarının inşası ile il özel idareleri ve diğer idarelerin ilave talepleri nedeniyle, sermaye transferlerinin 2012 yılında başlangıç ödeneğinin 1,3 milyar TL üzerinde ve GSYH’ya oran olarak yüzde 0,4 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

Borç verme giderlerinin, 2012 yılında, diğer ülkelere yapılan yardımlardaki artış nedeniyle başlangıç ödeneğinin 1 milyar TL üzerinde, bir önceki yıla göre GSYH’ya oran olarak 0,2 puan artarak yüzde 0,7 düzeyinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Yukarıda ifade edilen gelişmeler sonucunda, 21,1 milyar TL ile GSYH’ya oran olarak yüzde 1,5 seviyesinde programlanan 2012 yılı merkezi yönetim bütçe açığının 33,5 milyar TL ile GSYH’ya oran olarak yüzde 2,3 düzeyinde olması beklenmektedir. Bu doğrultuda, merkezi yönetim bütçe dengesinde bir önceki yıla göre 1 puan bozulma meydana geleceği tahmin edilmektedir. Ayrıca, 2011 yılında yüzde 1,2 olarak gerçekleşen program tanımlı merkezi yönetim bütçe fazlasının 2012 yılında yüzde 0,2 seviyesine gerilemesi beklenmektedir.

Borçlanma politikası, belirlenen stratejik ölçütlere göre, piyasa koşulları ile maliyet unsurları göz önünde tutularak yürütülmüştür. Bu kapsamda, 2012 yılı Ocak-Eylül döneminde gerçekleştirilen iç borçlanmanın yüzde 65,8’i TL cinsi sabit faizli, yüzde 18,8’i TL cinsi TÜFE’ye endeksli, yüzde 14,1’i TL cinsi kuponsuz, yüzde 1’i TL cinsi değişken faizli ve yüzde 0,1’i ise TL cinsi gelire endeksli senetlerle gerçekleştirilmiştir.

Yurtiçi tasarrufların artırılması, vadenin uzatılması, yatırımcı tabanının genişletilmesi ve finansman araçlarının çeşitlendirilmesi amacıyla geliştirilen yeni borçlanma uygulamaları 2012 yılında da sürdürülmüştür. Bu kapsamda, 2012 yılı Ekim ayında iç piyasada ilk defa kira sertifikası ihraç edilmiştir. Ayrıca, ilk defa 2009 yılında ihraç edilen, gelire endeksli senetlerin ve 2010 yılında başlatılan 10 yıl vadeli TÜFE’ye endeksli senetlerin ihracına 2012 yılında da devam edilmiştir. Devlet iç borçlanma senetleri piyasasının daha da gelişmesi amacıyla uluslararası uygulamalara paralel olarak 2, 5 ve 10 yıl vadeli TL cinsinden sabit kuponlu senetlerin düzenli olarak ihracına 2012 yılında başlanılmıştır.

Bununla birlikte, 2012 yılı Ocak-Eylül döneminde uluslararası sermaye piyasalarında 10 yıl ve 30 yıl vadeli toplamda 3,5 milyar ABD Doları tutarında tahvil ihracı ile 10 yıl vadeli 90 milyar Yen tutarında tahvil ihracı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, Eylül ayında 5,5 yıl vadeli 1,5 milyar ABD Doları tutarında kira sertifikası ilk defa uluslararası sermaye piyasalarında ihraç edilmiştir.

2012 yılı Ocak-Eylül döneminde gerçekleştirilen iç borçlanmanın ağırlıklı ortalama vadesi 60,5 ay, TL cinsi sabit faizli iç borçlanmanın ortalama maliyeti ise yüzde 9,1 olmuştur. 2011 yılında yüzde 84,5 olarak gerçekleşen toplam iç borç çevirme oranı 2012 yılı Ocak-Eylül döneminde yüzde 85,7 olarak gerçekleşmiştir.

Bu gelişmeler sonucunda, 2012 yılı Eylül ayı itibarıyla, merkezi yönetim bütçesi borç stoku; 387,7 milyar TL’si iç borç, 142,8 milyar TL’si dış borç olmak üzere 530,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, 2011 yılı sonuna göre iç borçlardaki artış oranı yüzde 5,1 olurken, dış borç stoku yüzde 4,5 oranında azalmıştır.

2011 yılı sonunda 509,4 milyar TL olarak gerçekleşen ve GSYH’ya oranla yüzde 39,2 olan AB tanımlı genel yönetim nominal borç stoku, 2012 yılının ilk yarısı itibarıyla 508,1 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu oranın 2012 yılı sonunda yüzde 36,5 düzeyine gerilemesi beklenmektedir.

TABLO III: - Merkezi Yönetim Brüt Borç Stokundaki Gelişmeler

	(Cari Fiyatlarla, Milyon TL)								(GSYH'ya Oran, Yüzde)
	2009		2010		2011		2012 (1)		2009		2010	2011
Brüt Borç Stoku	441 508	473 561		518 350		530 474			46,3	43,1		39,9
İç Borç Stoku	330 005	352 841		368 778		387 675			34,6	32,1		28,4
Tahvil	315 969	343 317		368 778		385 361			33,2	31,2		28,4
Nakit	299 196	340 854		366 322		382 950			31,4	31,0		28,2
Nakit Dışı	16 772	2 463		2 456		2 411			1,8	0,2		0,2
Bono	14 036	9 525		0		2 314			1,5	0,9		0,0
Nakit	14 036	9 525		0		2 314			1,5	0,9		0,0
Nakit Dışı	0	0		0		0			0,0	0,0		0,0
Dış Borç Stoku	111 504	120 720		149 572		142 799			11,7	11,0		11,5
Kredi	49 921	52 410		61 686		55 551			5,2	4,8		4,8
Uluslararası Kur.	32 200	32 263		35 527		32 007			3,4	2,9		2,7
Hükümet Kuruluşları	8 517	9 751		12 296		11 271			0,9	0,9		0,9
Diğer	9 204	10 397		13 863		12 273			1,0	0,9		1,1
Tahvil	61 582	68 309		87 885		87 248			6,5	6,2		6,8

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

(1) Eylül ayı sonu itibarıyladır.

2. 2013 Yılı Hedefleri

Merkezi yönetim bütçe gelirlerinin GSYH’ya oranının, 2013 yılında bir önceki yıl seviyesinin 0,6 puan üzerinde yüzde 23,6 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Vergi gelirlerinin ise, GSYH’ya oran olarak 2012 yılındaki yüzde 19,4 seviyesinden yüzde 20,2 seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir.

2012/3735 sayılı BKK ile yapılan gelir artırıcı düzenlemelerin 2013 yılı vergi gelirlerine 9,5 milyar TL katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Bu kapsamda, petrol ve doğal gaz ürünleri üzerinden elde edilen ÖTV tahsilatının, GSYH’ya oran olarak 2012 yılındaki yüzde 2,5 seviyesinden 2013 yılında yüzde 2,8 seviyesine çıkacağı tahmin edilmektedir. Alkollü içkilerden elde edilen ÖTV tahsilatının da yapılan vergi artışı neticesinde, GSYH’ya oran olarak, 2012 yılındaki yüzde 0,3 seviyesinden yüzde 0,4 seviyesine çıkması beklenmektedir. Ayrıca, 2013 yılında genel ekonomik koşullar göz önüne alınarak bazı maktu vergiler güncellenecek, gelir kaybına yol açacak düzenlemelerden kaçınılacaktır.

İthalatta alınan KDV tahsilatının GSYH’ya oranının, BOTAŞ’ın vergi yükümlülüklerinin önemli bir kısmını yerine getireceği varsayımıyla, 2012 yılı için tahmin edilen yüzde 3,5 seviyesinden yüzde 3,9 seviyesine yükselmesi beklenmektedir.

15/06/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı BKK ile uygulamaya giren yeni teşvik sistemiyle, daha önceki teşvik sisteminden farklı olarak, firmalara yatırım aşamasında da indirimli kurumlar vergisinden yararlanma imkânı getirilmiştir. Bu kapsamda, kurumlar vergisi tahsilatının 2013 yılında bir önceki yıla göre, GSYH’ya oran olarak 0,1 puan düşeceği tahmin edilmektedir.

Bazı kamu alacaklarına ödeme kolaylıkları getiren 6111 sayılı Kanunun 2013 yılı bütçe gelirleri üzerindeki net etkisinin 0,7 milyar TL civarında olacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca, 26/04/2012 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren orman vasfını yitirmiş Hazine arazilerinin satışına ilişkin 6292 sayılı Kanun kapsamında, 2013 yılında, 4,8 milyar TL gelir elde edilmesi beklenmektedir. Özelleştirme uygulamaları kapsamında ise, 4 milyar TL gelir elde edileceği tahmin edilmektedir.

Faiz hariç harcamaların GSYH’ya oran olarak, 2013 yılında bir önceki yıla göre 0,5 puan artarak yüzde 22,3 düzeyine yükselmesi, faiz ödemelerinin ise yüzde 3,4 ile 2012 yılı seviyesinde kalması beklenmektedir. Bu çerçevede, merkezi yönetim bütçe harcamalarının GSYH’ya oranının yüzde 25,7 seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.

2013 yılı personel ödenekleri öngörülürken, toplu sözleşme görüşmeleri neticesinde Ocak ve Temmuz aylarında yüzde 3 ve yüzde 3 olarak belirlenen kamu personeli maaş ve ücret artış oranları dikkate alınmıştır. Bu doğrultuda, 2013 yılı merkezi yönetim bütçesi personel giderleri, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ve personel giderlerini karşılama ödeneği toplamının GSYH’ya oranının bir önceki yıla göre 0,2 puan artarak yüzde 7,3 olması beklenmektedir.

Savunma ve güvenlik giderleri, sağlık giderleri ve devlet borçları genel giderlerinin 2012 yılı seviyesine yakın gerçekleşmesi beklenmektedir. Diğer mal ve hizmet alım giderlerinin ise, ilköğretim öğrencilerine yapılan süt yardımının, kadına şiddetin önlenmesine yönelik hayata geçirilen düzenlemelerin ve yükseköğretim harçlarının kaldırılmasının yukarı yönlü etkisine rağmen bir önceki yıla göre 0,1 puan düşeceği öngörülmektedir. Böylece, 2013 yılında toplam mal ve hizmet alım giderlerinin yüzde 2,1 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

2012 yılında asgari ücretin ve aktif sigortalı sayısının öngörülenin üzerinde artmasının 2013 yılı prim gelirleri üzerindeki yukarı yönlü etkisine rağmen, bu gelişmenin devlet sosyal güvenlik katkısını artırması, intibak düzenlemesinin maliyeti ve tedavi giderlerindeki artış beklentisinin etkisiyle sosyal güvenlik transferlerinin bir önceki yıla göre GSYH’ya oranla 0,3 puan artacağı tahmin edilmektedir. 2013 yılında bir önceki yıla göre GSYH’ya oranla, kar amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferlerin 6292 sayılı Kanun kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılacak ödemeler, Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkentliği hazırlıkları, İzmir EXPO organizasyonu, mahalli idare seçim hazırlıkları ve diğer ihtiyaçların etkisiyle 0,1 puan artması beklenmektedir. Yükseköğretim harçlarının kaldırılmasının etkisiyle hanehalkına yapılan transferlerin 2013 yılında GSYH’ya oran olarak 0,1 puan artması beklenmektedir. Ayrıca, 6327 sayılı Kanunla bireysel emeklilik sisteminin yeniden düzenlenmesinin GSYH’ya oranla 0,1 puan maliyet yaratacağı öngörülmektedir. Öte yandan, görev zararları, tarımsal amaçlı transferler, sosyal amaçlı transferler ve yurtdışına yapılan transferlerin GSYH içindeki paylarının bir önceki yıl seviyesinde gerçekleşmesi programlanmaktadır. 2013 yılında, mahalli idarelere ve fonlara ayrılan payların GSYH’ya oranının da, 2012 yılına kıyasla 0,1 puan artarak yüzde 2,6 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Böylece, 2013 yılında cari transferlerin GSYH’ya oran olarak bir önceki yıla göre 0,6 puan artarak yüzde 9,6 düzeyine yükselmesi beklenmektedir.

2012 yılında 27,9 milyar TL ödenek tahsis edilen sermaye giderlerinin yıl sonunda 33,7 milyar TL ile GSYH’ya oran olarak yüzde 2,4 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2013 yılında ise söz konusu kalemin bir önceki yıla göre GSYH’ya oranla 0,2 puan azalarak yüzde 2,1 düzeyinde ve 33,5 milyar TL olarak gerçekleşmesi hedeflenmektedir.

Sermaye transferlerinin GSYH’ya oranının, 2013 yılında bir önceki yıla göre 0,1 puan azalarak yüzde 0,3 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bu kapsamda; KÖYDES için 578 milyon TL, SUKAP için 526 milyon TL, SODES için 210 milyon TL, kalkınma ajansları için 479 milyon TL ve TÜBİTAK Ar-Ge harcamaları için 841 milyon TL kullanılması programlanmaktadır.

TABLO III: - Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri

	(Cari Fiyatlarla, Milyon TL)				(Yüzde Değişim)			(Yüzde Dağılım)				(GSYH’ya Oran, Yüzde)
	2011	2012 (1)	2013 (2)		2012 (1)	2013 (2)		2011	2012 (1)	2013 (2)		2011	2012 (1)	2013 (2)
HARCAMALAR	314 607	362 668	403 988		15,3	11,4		100,0	100,0	100,0		24,2	25,3	25,7
01 - Personel Giderleri	72 914	87 145	97 224		19,5	11,6		23,2	24,0	24,1		5,6	6,1	6,2
02 - SGK Devlet Primi Giderleri	12 850	14 955	16 791		16,4	12,3		4,1	4,1	4,2		1,0	1,0	1,1
03 - Mal ve Hizmet Alım Giderleri	32 797	33 396	33 436		1,8	0,1		10,4	9,2	8,3		2,5	2,3	2,1
04 - Faiz Giderleri	42 232	49 000	53 000		16,0	8,2		13,4	13,5	13,1		3,3	3,4	3,4
05 - Cari Transferler	110 499	129 258	151 287		17,0	17,0		35,1	35,6	37,4		8,5	9,0	9,6
06 - Sermaye Giderleri	30 905	33 731	33 489		9,1	-0,7		9,8	9,3	8,3		2,4	2,4	2,1
07 - Sermaye Transferleri	6 739	5 573	5 103		-17,3	-8,4		2,1	1,5	1,3		0,5	0,4	0,3
08 - Borç Verme	5 671	9 611	11 115		69,5	15,6		1,8	2,7	2,8		0,4	0,7	0,7
09 - Yedek Ödenekler	0	0	2 543		0,0	0,0		0,0	0,0	0,6		0,0	0,0	0,2
GELİRLER	296 824	329 197	370 095		10,9	12,4		100,0	100,0	100,0		22,9	22,9	23,6
1 - Genel Bütçe	286 554	319 098	361 135		11,4	13,2		96,5	96,9	97,6		22,1	22,2	23,0
01 - Vergi Gelirleri	253 809	278 822	317 949		9,9	14,0		85,5	84,7	85,9		19,6	19,4	20,2
02 - Vergi Dışı Gelirler	28 080	35 833	31 853		27,6	-11,1		9,5	10,9	8,6		2,2	2,5	2,0
03 - Sermaye Gelirleri	2 530	1 887	9 287		-25,4	392,3		0,9	0,6	2,5		0,2	0,1	0,6
04 - Alınan Bağış ve Yardımlar	2 135	2 556	2 046		19,7	-20,0		0,7	0,8	0,6		0,2	0,2	0,1
2 - Özel Büt. İda. ve Düz. Den. Kur.	10 270	10 099	8 960		-1,7	-11,3		3,5	3,1	2,4		0,8	0,7	0,6
BÜTÇE AÇIĞI	-17 783	-33 472	-33 893		88,2	1,3						-1,4	-2,3	-2,2
Bilgi İçin:
Faiz Dışı Harcamalar	272 375	313 668	350 988		15,2	11,9						21,0	21,9	22,3
Faiz Dışı Bütçe Dengesi	24 448	15 528	19 107		-36,5	23,0						1,9	1,1	1,2
Program Tanımlı Faiz Dışı Bütçe Dengesi	16 196	2 557	7 999		-84,2	212,8						1,2	0,2	0,5

Not: Düzenleyici ve denetleyici kurumların gelir fazlaları genel bütçe vergi dışı gelirlerinden düşülmüştür.

(1) Gerçekleşme tahmini

(2) Program

Başta TCDD olmak üzere KİT’lere yapılan sermaye transferlerinin, 2013 yılında bir önceki yıla göre 1,1 milyar TL artarak, GSYH’ya oranla yüzde 0,4 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Öte yandan, yükseköğretim harçlarının kaldırılmasının aşağı yönlü etkisi ile yararlanıcı sayısı ve kredi miktarındaki artışın yukarı yönlü etkisi sonucunda öğrenim ve harç kredisi ödemelerinin GSYH’ya oran olarak yüzde 0,2 ile 2012 yılı seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bu gelişmeler ışığında, 2013 yılında borç verme giderlerinin GSYH’ya oranla yüzde 0,7 seviyesinde gerçekleşmesi hedeflenmektedir.

Merkezi yönetim bütçe açığının, yukarıda açıklanan gelir ve gider beklentileri çerçevesinde, 2013 yılında 33,9 milyar TL ve GSYH’ya oran olarak yüzde 2,2 düzeyinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Program tanımlı merkezi yönetim bütçesi faiz dışı fazlasının, 2013 yılında 8 milyar TL ile GSYH’ya oran olarak yüzde 0,5 seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir.

Borç yönetimine ilişkin olarak, 2013 yılında da stratejik ölçüt uygulamasına devam edilecektir. Bu kapsamda, borçlanmanın ağırlıklı olarak TL cinsinden ve sabit faizli araçlarla yapılması, nakit ve borç yönetiminde oluşabilecek likidite riskinin azaltılması amacıyla güçlü rezerv tutulması ve ortalama vadenin piyasa koşulları elverdiği ölçüde uzatılması vasıtasıyla orta ve uzun vadede piyasa risklerinin kontrol altında tutulması hedeflenmektedir.

Devlet iç borçlanma senetleri piyasasının daha da gelişmesi ve likiditenin getiri eğrisi üzerinde tüm vadelerde artırılmasını teminen ölçüt borçlanma stratejisi geliştirilerek sürdürülecektir. Ayrıca, ikincil piyasalarda sağlıklı bir verim eğrisinin oluşturulması ve likiditenin sağlanmasına yönelik olarak senetlerin azalan vadelerde yeniden ihraç edilmesi politikasına devam edilecektir.

Borç servisinin dönemler arası dengeli dağılmasının sağlanması ve ikincil piyasada fiyat etkinliğinin artırılması amaçlarıyla piyasa koşulları çerçevesinde değişim ve geri alım ihaleleri yapılabilecektir. Devlet iç borçlanma senetlerinin yatırımcı tabanının genişletilmesi amacına yönelik olarak yeni araçların geliştirilmesine ilişkin çalışmalara devam edilecektir. Piyasa yapıcılığı sisteminin bundan sonraki dönemde de sürdürülmesi planlanmaktadır.