BöLÜM 1 GİRİŞ

Kitabın Adı: Ezop Masalları (Tilki ile Kirpi – Kurt ile Köpek – Farelerin Toplantısı)

Yayınevi: Öğün
Bu kitap içerisinde diğerlerinden farklı olarak üç öykü birden yer almaktadır.
A. Fiziksel Özellikler Bakımından

Kitabın boyutu 13x19 cm. olup, normal kabul edilen 16x23 cm’nin altında olduğundan çocuğun seviyesine uygun değildir. Kitabın kapak sayfası kalın ve dayanıklıdır. Kitabın kapağında insanların giyebileceği kıyafeti giymiş iki tane hayvan vardır. Bunlardan biri tilki diğeri ise kirpidir. Resimde kullanılan renkler canlıdır. Kitabın kapak resmi ilgi çekicidir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmıştır. Kitabın sayfaları dikişli değil, zımbalıdır. Yazıların punto büyüklüğü 18 olup normal kabul edilen 20-24 puntonun altında olduğundan çocuğun seviyesine uygun değildir. Kitabın sayfa düzeninde yazının her iki yanında uygun boşluklar bırakıldığından çocuğun seviyesine uygundur. Kitabın resimleri canlıdır. Sayfalarda yer alan resimler konuya uygundur. Kitabın sayfalarında bir sayfanın tamamı resme, diğer sayfanın tamamı ise yazıya ayrılmıştır. Bir sayfa resim bir sayfa yazı şeklinde kitap devam etmektedir. Yazarlarca uygun görülen ise her sayfada %75 resim %25 yazı olmasıdır. Bunlardan dolayı kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun değildir. Kitabın resimlerinde kullanılan renkler göz sağlığı için uygun değildir.

B. İçeriksel Özellikler Bakımından
Kitapta üç öykü yer almaktadır.Bu öykülerin üçünde de olumlu ifadeler vardır. Tilki ile Kirpi öyküsünde bulunduğun konumla yetinmenin, şükretmenin önemi vurgulanmaktadır. İkinci öykü olan Köpek ile Kurt’da özgür olmanın önemi işlenmiştir. Üçüncü öykü olan Farelerin Toplantısı’nda ise yerine getirilmesi güç olan söz ya da önerilerin söylenmemesi gerektiği belirtilmiştir. Kitapta yer alan tipler gerçek hayata uygundur. Gerçekte bu hayvanlar konuşmaz ama yaşarlar. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygundur. Kitabın konusu gerçek hayattandır. Gerçek hayatta da mutsuz olan, sözünü tutmayan, başkalarının himayesi altında yaşayan insanlar vardır. Kitap konusu içinde sürpriz ve gülmece öğesi bulunmamaktadır. Birinci öykü Tilki ile Kirpi’de tilkinin kuyruğu bir çalılığa takılmıştır ve sivrisinekler onu ısırmaktadır. Tilki’nin bulunduğu bu güç konumdan nasıl kurtulacağı merak konusudur. İkinci öykü Kurt ile Köpek’te sürpriz ve gülmece öğesi bulunmamaktadır. Öyküde Kurt köpeğin boynundaki yaraların nasıl oluştuğunu merak etmiştir. Yine merak konusu bulunmaktadır. Üçüncü öykü olan Farelerin toplantısında fareler kedilerden kurtulmak için kedilerin boyunlarına çıngırak takmaya karar veriler ve ilk olarak kimin takmak isteyeceği merak konusu olur. Kitap öğrencinin anlayabileceği seviyede, bilgi düzeyine uygundur.

3. 
   Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
   

Kitapta kullanılan kelimelerin bazıları öğrencinin dil yaşantısına uygun değildir. Birinci öykü Tilki ile Kirpi’de kullanılan “para etmiyor” ve “beterin beteri vardır” deyimleri ile “şükretmek” kelimesi öğrencinin seviyesine uygun değildir. İkinci öykü olan Kurt ile Köpek’de kullanılan “kibir” kelimesi öğrencinin seviyesine uygun değildir. Anlatım akıcı ve canlıdır. Yazarın kendine has bir anlatım tarzı vardır. Kitapta yer alan cümlelerin uzunlukları öğrenci seviyesine uygun değildir. Bu yaş çocuğu için uygun olan kelime sayısı bir cümlede 4-5’dir. Bu kitapta yer alan cümlelerin bazılarında kelime sayısı 10-11 olduğundan öğrencinin seviyesinin üstündedir. Noktalama işaretlerinden sırasıyla “virgül, birleştirme çizgisi, nokta, iki nokta, tırnak işareti, üç nokta, soru işareti, ünlem” kullanılmıştır. Bu noktalama işaretleri yerinde ve doğru kullanılmıştır. Kitapta imla açısından herhangi bir hata yoktur. Kitap dilbilgisi açısından çocuğun seviyesinin üstünde, iki yüklemli uzun cümleler yer almaktadır. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmıştır. Kitapta yer alan üç öykününde giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunmaktadır. Olay örgüsü ilgi çekicidir. Kitapta tekrarlı cümleler yer almaktadır.

A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından	Nasrettin Hoca
1. Kitabın boyutu çocuk seviyesine uygun	–
2. Kitabın kapak sayfası kalın	X
3. Kitabın kapak sayfası dayanıklı	X
4. Kitabın kapağı ilgi çekici	X
5. Kitabın sayfalarında 1. ve 2. hamur kağıt kullanılmış	X
6. Kitap sayfaları dikişli	–
7. Yazı puntoları seviyeye uygun	X
8. Kitabın sayfa düzeni çocuk için uygun	X
9. Kitabın resimleri canlı	X
10. Kitabın resimleri konuya uygun	X
11. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun	X
12. Kullanılan renkler göz sağlığı için uygun	X
B. İçeriksel Özellikler Bakımından
1. Olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzak.	X
2. Kitaptaki tipler gerçek hayata uygun	X
3. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun	X
4. Kitabın konusu gerçek hayattan	X
5. Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi var	–
6. Kitap konusu içinde gülmece öğesi var	X
7. Kitap konusu içinde merak unsuru var	X
8. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun	X
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
1. Kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygun	–
2. Anlatım akıcı ve canlı	X
3. Cümle uzunlukları çocuk seviyesine uygun	–
4. Noktalama işaretleri titizlikle kullanılmış	X
5. Kitap imla açısından uygun	X
6. Kitap dilbilgisi açısından uygun	X
7. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmış	X
8. Diyaloglara yer verilmiş	X
9. Seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artıyor (1. kitapla – son kitap arasında)
10. Olay örgüsü ilgi çekici	X
11. Tekrarlı cümleler var.	–

Kitabın Adı: Nasrettin Hoca Demiş ki: El elin eşeğini türkü çağırarak arar.

Yayınevi: Meram

1. 
   Fiziksel Özellikler Bakımından
   

Kitabın boyutu 18x26 cm. olup normal kabul edilen 16x23 cm.’nin üzerinde olduğundan öğrencinin seviyesine uygun değildir. Kitabın kapak sayfası kalın ve dayanıklıdır. Kitabın kapak sayfasındaki resim gerek kullanılan renkler açısından canlı gerekse çizim açısından ilgi çekicidir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmıştır. Kitabın sayfalarında kullanılan kağıdın kalitesi çocuk için uygundur. Kitabın sayfaları dikişli değil, zımbalıdır. Yazının puntosu 20 punto olup normal kabul edilen 20-24 punto arasında olduğundan çocuğun seviyesine uygundur. Kitabın sayfa düzeninde yazının sağ ve sol tarafında uygun boşluklar bırakıldığından çocuk için uygundur. Kitabın resimleri canlı ve konuya uygundur. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygundur. Kitapta %75 resme %25 yazıya ayrılmıştır. Kitabın resimlerinde kullanılan renkler göz sağlığı için uygundur.

B. İçeriksel Özellikler Bakımından
Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitapta yer alan tipler gerçek hayata uygundur. Kitap Nasrettin Hoca ve yakın çevresi arasında geçmektedir. Kitabın genelinde yer alan konular çocuğun yaşına uygundur. Fakat “el, elin eşeğini türkü çağırarak arar” deyimi bu yaş çocuğunun seviyesinin üzerinde olduğundan kitabın konusu çocuğun yaşına uygun değildir. Kitabın konusu gerçek hayattandır. Gerçekte de Nasrettin Hoca gibi beklenmeyen durumlardan gülme öğesi çıkaran, hayata mizahi açıdan bakan insanlar vardır. Kitap konusu içinde sürpriz öğesi bulunmamaktadır. Kitap konusu içinde gülmece öğesi sıkça kullanılmıştır. Nasrettin Hoca’nın eşeği türkü söyleyerek araması, ciğerini çaldırdığı kuşa tarifi bende demesi, kırk yıldır sakladığı sirkeyi kimseye vermemesi vs. bu gibi durumlar gülmece öğesini içermektedir. Kitap konusu içinde merak unsuru bulunmaktadır. Kitapta kullanılan bazı deyimler konuyu bir sonuca bağlamaktadır. Bu deyimlerden bazılarının öğrencinin bilgi düzeyinin üstündedir. Bundan dolayı kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun değildir.
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
Kitapta kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygundur. Anlatım akıcı ve canlıdır. Kitapta yer alan cümlelerin uzunlukları öğrencinin seviyesine uygun değildir. Öğrenci için uygun olan kelime sayısı 4-5 olmasına rağmen bu kitapta bazı cümlelerin 10-12 kelimeden oluştuğu bulunmuştur. Noktalama işaretlerinden sırasıyla “kesme işareti, nokta, tırnak işareti, virgül, iki nokta, konuşma çizgisi, soru işareti, birleştirme çizgisi, ünlem, üç nokta” kullanılmıştır. Bu noktalama işaretleri yerinde ve doğru kullanılmıştır. Kitap imla açısından çocuğun seviyesine uygundur. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmıştır. Kitapta diyaloglara sıkça yer verilmiştir. Olay örgüsü ilgi çekicidir. Kitapta tekrarlı cümleler yer almamaktadır.

A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından	Fareli Köyün Kavalcısı
1. Kitabın boyutu çocuk seviyesine uygun	–
2. Kitabın kapak sayfası kalın	X
3. Kitabın kapak sayfası dayanıklı	X
4. Kitabın kapağı ilgi çekici	X
5. Kitabın sayfalarında 1. ve 2. hamur kağıt kullanılmış	X
6. Kitap sayfaları dikişli	–
7. Yazı puntoları seviyeye uygun	X
8. Kitabın sayfa düzeni çocuk için uygun	X
9. Kitabın resimleri canlı	X
10. Kitabın resimleri konuya uygun	X
11. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun	X
12. Kullanılan renkler göz sağlığı için uygun	X
B. İçeriksel Özellikler Bakımından
1. Olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzak.	X
2. Kitaptaki tipler gerçek hayata uygun	X
3. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun	X
4. Kitabın konusu gerçek hayattan	X
5. Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi var	–
6. Kitap konusu içinde gülmece öğesi var	–
7. Kitap konusu içinde merak unsuru var	X
8. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun	X
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
1. Kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygun	X
2. Anlatım akıcı ve canlı	X
3. Cümle uzunlukları çocuk seviyesine uygun	–
4. Noktalama işaretleri titizlikle kullanılmış	X
5. Kitap imla açısından uygun	X
6. Kitap dilbilgisi açısından uygun	X
7. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmış	X
8. Diyaloglara yer verilmiş	–
9. Seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artıyor (1. kitapla – son kitap arasında)
10. Olay örgüsü ilgi çekici	X
11. Tekrarlı cümleler var.	–

Kitabın Adı: Sel Klasik Masallar Dizisi-Fareli Köyün Kavalcısı

Yayınevi: Sel

1. 
   Fiziksel Özellikler Bakımından
   

Kitabın boyutu 19x27 cm’dir. Normal kabul edilen boyutun üstünde olduğundan (16x23 cm) çocuğun seviyesine uygun değildir. Kitabın kapak sayfası kalın ve dayanıklıdır. Kitabın kapağındaki resimde kullanılan renkler canlıdır. Kitabın kapağındaki resimde bir adam kaval çalmakta ve farelerde sürü halinde adamın peşinden yürümektedir. Kitabın kapak sayfası ilgi çekicidir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmıştır. Bu kağıt kullanım açısından öğrencinin seviyesine uygundur. Kitabın sayfaları dikişli değil, zımbalıdır. Yazının punto büyüklüğü 20 olduğundan öğrencinin seviyesine uygundur. Kitabın sayfa düzeninde yazının her iki yanında uygun boşluklar bırakılmıştır. Kitabın resimleri canlıdır. Kitabın resimleri konuya uygundur. Kitabın sayfa düzeninde %75 resme %25 yazıya ayrıldığından resim yazı oranı seviyeye uygundur. Kitapta kullanılan renler göz sağlığı açısından öğrenci için uygundur.

B. İçeriksel Özellikler Bakımından
Kitap olumlu ifadelere yer vermekte, kötümserlikten uzaktır. Kitapta bencil olmanın, paylaşmayı sevmemenin ve cimrililiğin olumsuz sonuçlarından bahsediliyor. Bu tür davranışların yanlışlığı ve yapılması gereken davranışlar üzerinde duruluyor. Kitapta yer alan kahramanlar gerçek hayata uygundur. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun ve anlayabileceği düzeydedir. Kitabın konusu gerçek hayattandır. Gerçektede cimri, paylaşmayı sevmeyen ve sadece kendini düşünen insanlar vardır. Kitap konusu içinde süpriz ve gülmece öğesi yoktur. Kitapta köy halkı kazançlarının artması için köyde fazlaca tüketim yaptıklarını düşündükleri kedi ve köpekleri köyden kovmaya karar verirler. Bunu fırsat bilen fareler köyde zararlı olmaya başlarlar. Sonra köye bir misafir gelir ve onları bu dertten kurtarır. Karşığında altın ister. Köylüler başta kabul ederler fakat cimri oldukları için söz verdiklerinin da az altın verirler. Köye gelen misafir bu duruma sinirlenir ve köyün tüm çocuklarını kavalıyla köyden uzaklaştırır. Çocukları nereye götüreceği merak konusudur. Kitapta merak unsuru yer almaktadır. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygundur.
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
Kitapta kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygundur. Öğrencinin anlayabileceği düzeydedir. Anlatım akıcı ve canlıdır. Masalların bir çoğu için bunu söylemek mümkündür. Bu kitapta da yazarın kendine has bir anlatım tarzı vardır. Kitapta yer alan cümlelerin uzunlukları çocuğun seviyesine uygun değildir. Noktalama işaretlerinden sırasıyla “virgül, nokta, üç nokta, soru işareti,konuşma çizgisi, iki nokta, birleştirme çizgisi” kullanılmıştır. Bu noktalama işaretleri yerinde ve doğru kullanılmıştır. Kitapta imla açısından bir hata yoktur. Kitapta yer alan cümleler dilbilgisi açısından öğrencinin seviyesine uygundur. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmıştır. Kitabın konusunda giriş, gelişme ve sonuç bölümleri yer almaktadır. Kitapta diyaloglara yer verilmemiştir. Olay örgüsü ilgi çekicidir. Kitabın başında köylüler başlarına geleceği tahmin etselerdi herhalde hayvanları köyden kovmazlardı. Kitapta tekrarlı cümleler yer almamaktadır.

BÖLÜM 5

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu kısım, bulgular’a gidecek!

5. 
   1. Sonuç
   

Bu araştırma sonucunda serbest okuma ve yazma döneminde öğretmenlerin öğrencilere verdikleri kitapların çocuk kitapları yazarlarının çocuk kitaplarında olması gereken özellikleriyle Talim ve Terbiye Kurulu’nun eğitim araçlarında bulunması gereken özellikleri birleştirilip tespit edilen kitapların bu özelliklere uygunluğu araştırılmıştır. Amaçlar doğrultusunda araştırma uygulamasından elde edilen bulgulara göre sonuçlar aşağıda açıklanmıştır.

Ortaya Çıkan Kitaplar

Serbest okuma ve yazma döneminde öğrencilere hangi kitapların okutulduğunu öğrenmek için 100 öğretmene anket yapılmıştır. Bu anketler neticesinde üç grup kitap türüne rastlanmıştır. Bunlardan birincisi Hayat Bilgisi dersinde işlenen ünitelerdeki konulara paralel olarak hazırlanan kitaplardır. Birinci sınıfta Hayat Bilgisi dersinde işlenen ünitelerin isimleri şöyledir: 1. Okula Başlıyorum 2. Sınıf Etkinliklerine Katılım ve Görev Paylaşımı 3. Cumhuriyet Bayramı ve Atatürk 4. Ben ve Ailem 5.Yılın Bölümleri 6. Güneş ve Dünyamız 7. Sağlıklı Büyüyelim 8. Bizim Bayramımız 23 Nisan 9. Çevremizdeki Canlılar 10. Tatile Girerken’dir. Bu grup kitapların isimleri bu ünitelerin isimleriyle aynı ya da benzerdir.

İkinci grup kitaplar ise bir kahraman üzerinde yoğunlaşan ve bu kahramanın içinde olduğu yine Hayat Bilgisi ünitesinin konularının yer aldığı kitaplardır. Bu grup kitap türüde olaylar bir kahraman etrafında şekillenir.
Üçüncü grup kitaplar ise öğretmenlerin gelişi güzel kendi tercihlerinin doğrultusunda verdikleri kitaplardır. Öğretmenlerin anketlere verdikleri cevaplar neticesinde ortaya çıkan kitaplar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Çıkan kitap isimlerinin karşısına kaç öğretmenin bu kitabı önerdiği yazılmıştır.
Ortaya çıkan bu sonuçlara göre kitaplar incelenmiştir. Kitaplar incelenirken çocuk kitapları yazarlarının kaynaklarına başvurulmuştur. Bu kaynaklarda yazarların çocuk kitaplarında bulunması gereken mutlak ölçütleri alınmış. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araçları İnceleme Yönetmeliği’nin üçüncü bölüm 10. maddesinin a ve b seçeneklerinde yeralan ölçütlerde eklenerek değerlendirme formu oluşturulmuştur. Bu form doğrultusunda kitaplar incelenmiştir.

1. grup kitap türü için:

Kitabın Adı	Öğretmen Sayısı
Mutlu İlk Adım Okuma Morpa Yıldız Ünlü Denge Buhan Başarı	49 7 3 2 4 3 5
2. grup için: Kitabın Adı Emre Cimcime Ayşe Tonton Ali Özgün Ali Bıdık Ali Can ile Cansu	Öğretmen Sayısı 2 3 3 3 3 2
3. grup için Kitabın adı Ayşegül Tonton Sıpa La Fontaine Ayla ile Oya Klasik Masallar Nasrettin Hoca Ezop Masalları	Öğretmen Sayısı 4 2 7 3 5 4 7

Öğretmenlerin Kitap Seçiminde Göz Önünde Bulundukları Noktalar
Öğretmenlere yapılan anketlerde kitapları seçerken neyi dikkate alıyorsunun şeklinde soru yöneltmiştir. Bu soruya:
 39 öğretmen “fiyatını” seçeneğini,

 28 öğretmen “biçimi” seçeneğini,

 35 öğretmen “konusu” seçeneğini,

 2 öğretmen “öğretmenlere” sorarım seçeneğini,

 5 öğretmen “diğer” seçeneğini işaretlemiştir.
Bu soru da en çok işaretlenen seçenekler kitabın fiyatı, biçimi ve konusu seçeneklerdir. Öğretmenlerin çoğu birden fazla seçeneği işaretlemiştir. Genel olarak öğretmenlerle konuşulduğunda ağırlıklı olarak kitabın fiyatı üzerinde durdukları görülmüştür. Öğretmenler her yıl çeşitli yayın evlerinden kitapçıların okullarına gelip kitap tanıdıklarını söylemişlerdir. Biçimi, konusu ne olursa olsun çoğu öğretmen ilk olarak fiyatına dikkat ettiklerini vurgulamışlardır. Bunun gerekçesini de velilerin ekonomik duruma bağlamışlardır. Fiyatın uygun bulurlarsa daha sonra kitabın resimlerine, yazının punto büyüklüklerine baktıklarını söylemişlerdir. Bazı öğretmenler ise kitap seçiminde ilk okuma yazma dönemi olduğu için Hayat Bilgisi Ünitesi ile paralellik gösteren kitapların hecelerine baktıklarını söylemişlerdir. Bunun yanında öğrencilerin ilgilerine göre kitap seçtiğini söyleyen öğretmenlerde rastlanmıştır.
Kitapların Ölçütlere Uygunluğu
Fiziksel özellikler bakımından 20 kitap içinde:
1. 6 kitabın boyutunun öğrencinin seviyesine uygun olduğu ,

2. 
   18 kitabın kapak sayfasının kalın olduğu,
   
3. 
   18 kitabın kapak sayfasının dayanıklı olduğu,
   
4. 
   14 kitabın kapak sayfasının ilgi çekici olduğu,
   
5. 
   19 kitabın kapak sayfasında 1. ve 2. hamur kağıt kullanıldığı,
   
6. 
   Kitapların hiç birinin dikişli olmadığı,
   
7. 
   13 kitabın yazı puntosunun 20-24 punto büyüklüğünde olduğu,
   
8. 
   17 kitabın sayfa düzeninin çocuk için uygun olduğu,
   
9. 
   12 kitabın resimlerinin canlı olduğu,
   
10. 
    Kitapların hepsinin resimlerinin konuya uygun olduğu,
    
11. 
    6 kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranının seviyeye uygun olduğu,
    
12. 
    18 kitapta kullanılan renklerin göz sağlığı açısından öğrenci için uygun olduğu bulunmuştur.
    

İçeriksel özellikler bakımından 20 kitap içinde:

1. 
   Kitapların tamamının olumlu ifadelere yer verdiği, kötümserlikten uzak olduğu,
   
2. 
   Kitapların tamamındaki tiplerin gerçek hayata uygun olduğu,
   
3. 
   Kitapların tamamında konunun çocuğun yaşına uygun olduğu,
   
4. 
   Kitapların tamamının konusunun gerçek hayattan olduğu,
   
5. 
   1 kitabın konusunun içinde süpriz öğesinin kullanıldığı,
   
6. 
   3 kitabın konusunun içinde gülmece öğesinin kullanıldığı,
   
7. 
   6 kitabın konusunun içinde merak öğesinin kullanıldığı,
   
8. 
   Kitapların tamamının öğrencinin bilgi düzeyine uygun olduğu bulunmuştur.
   

Dil ve anlatım özellikleri bakımından 20 kitap içinde:
1.