Bölüm Hedefi

Ülkenin işgali, İstanbul’daki siyasi gücü, Padişah’ı ve onun kurduğu hükümetleri harekete geçirmemiş, zaman ilerledikçe Anadolu’da gelişen Milli Hareket’e karşı olmuşlardır. İşgalci kuvvetlerin isteklerine boyun eğmek, politikalarının esasını teşkil etmiştir.

Yüz kadar büyük savaş gemisinden oluşan İtilaf Devletleri donanmasının İstanbul limanına geldiği 13 Kasım günü Mustafa Kemal Paşa İstanbul’a vardı. Kendisini çok sinirlendiren manzara karşısında söylediği söz “geldikleri gibi giderler” olmuştur.

• Yüz kadar büyük savaş gemisinden oluşan İtilaf Devletleri donanmasının İstanbul limanına geldiği 13 Kasım günü Mustafa Kemal Paşa İstanbul’a vardı. Kendisini çok sinirlendiren manzara karşısında söylediği söz “geldikleri gibi giderler” olmuştur.

Mondros Mütarekesi yapıldığı sırada Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Orduları kumandanı olarak Adana’da bulunuyordu. Mütareke hükümlerinin uygulanması halinde vatanın tamamen işgal edileceğini anlamıştı. Bu nedenle, İskenderun’un işgal edilmek istenmesi üzerine Mütareke hükümleri arasında karaya asker çıkarmaya ilişkin madde bulunmadığını İstanbul’a bildirmişti.

• Mondros Mütarekesi yapıldığı sırada Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Orduları kumandanı olarak Adana’da bulunuyordu. Mütareke hükümlerinin uygulanması halinde vatanın tamamen işgal edileceğini anlamıştı. Bu nedenle, İskenderun’un işgal edilmek istenmesi üzerine Mütareke hükümleri arasında karaya asker çıkarmaya ilişkin madde bulunmadığını İstanbul’a bildirmişti.

• Hükümet Mustafa Kemal’den, yayılmaya devam eden işgal ordularına karşı konmamasını istedi. 6 Kasım’da verdiği cevapta, bu emri uygulamayacağını, her ne sebep ve bahane ile olursa olsun İskenderun’a çıkacak düşman askerlerine ateş açılacağını bildirirken, verilen emirleri uygulayacak yeni bir komutan atanmasını istiyordu.

Mustafa Kemal İstanbul’a geldiği zaman Ahmet İzzet Paşa hükümeti çekilmiş ve Tevfik Paşa kabinesi kurulmuştu. Bu, Mustafa Kemal Paşa’da büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Çünkü Ahmet İzzet Paşa’ya güveni vardı ve onunla işbirliği yaparak bir çıkış yolu bulabileceğini umuyordu. Padişah ve mebus arkadaşlarıyla konuşmasına rağmen Tevfik Paşa kabinesini düşürmek girişimi başarılı olmadı. Mustafa Kemal yine de girişimlerine son vermedi. 29 Kasım’da Padişah’la yaptığı görüşmede umduğunu bulamamıştı, ancak Vahidettin de O’na bir ölçüde umut vermekten kaçınmamıştı. Ortak olduğu Minber gazetesi kamuoyunu aydınlatmak ve padişahı uyarmak için Tevfik Paşa aleyhine şiddetli bir kampanya başlatmıştı.

• Mustafa Kemal İstanbul’a geldiği zaman Ahmet İzzet Paşa hükümeti çekilmiş ve Tevfik Paşa kabinesi kurulmuştu. Bu, Mustafa Kemal Paşa’da büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Çünkü Ahmet İzzet Paşa’ya güveni vardı ve onunla işbirliği yaparak bir çıkış yolu bulabileceğini umuyordu. Padişah ve mebus arkadaşlarıyla konuşmasına rağmen Tevfik Paşa kabinesini düşürmek girişimi başarılı olmadı. Mustafa Kemal yine de girişimlerine son vermedi. 29 Kasım’da Padişah’la yaptığı görüşmede umduğunu bulamamıştı, ancak Vahidettin de O’na bir ölçüde umut vermekten kaçınmamıştı. Ortak olduğu Minber gazetesi kamuoyunu aydınlatmak ve padişahı uyarmak için Tevfik Paşa aleyhine şiddetli bir kampanya başlatmıştı.

Bu arada Mustafa Kemal, 6. Ordu Komutanlığı’na atanmak istendi, ancak o, rahatsız oluşu ve memuriyetin özelliği nedeniyle görevi kabul etmedi. Bu yüzden şahsi yaveri alındı, makam maaşı kesildi. Kendisine teklif edilen 2. Ordu Müfettişliği görevini de aynı gerekçeyle reddetti.

• Bu arada Mustafa Kemal, 6. Ordu Komutanlığı’na atanmak istendi, ancak o, rahatsız oluşu ve memuriyetin özelliği nedeniyle görevi kabul etmedi. Bu yüzden şahsi yaveri alındı, makam maaşı kesildi. Kendisine teklif edilen 2. Ordu Müfettişliği görevini de aynı gerekçeyle reddetti.

O demokratik ve yasal yollardan, ulusal birliği ve bağımsızlığı amaçlayan bir hükümette etkin bir görev alarak Osmanlı Devleti’nin yazgısını değiştirmeye çalışır. Ancak, olaylar düşündüğü gibi gelişmez. Mebuslar Meclisi’nin 21 Aralık 1918’de kapatılmış olması artık yasal düzeyde mücadele vermek imkanının kalmadığını göstermişti. Artık yasal ve demokratik düzeyde mücadele edilemeyeceğine göre, Mustafa Kemal ve kadrosu ihtilal yolunu denediler. İşte bu şartlar içinde artık mücadele merkezinin İstanbul olamayacağı kesinlik kazanmaya başladı.

• O demokratik ve yasal yollardan, ulusal birliği ve bağımsızlığı amaçlayan bir hükümette etkin bir görev alarak Osmanlı Devleti’nin yazgısını değiştirmeye çalışır. Ancak, olaylar düşündüğü gibi gelişmez. Mebuslar Meclisi’nin 21 Aralık 1918’de kapatılmış olması artık yasal düzeyde mücadele vermek imkanının kalmadığını göstermişti. Artık yasal ve demokratik düzeyde mücadele edilemeyeceğine göre, Mustafa Kemal ve kadrosu ihtilal yolunu denediler. İşte bu şartlar içinde artık mücadele merkezinin İstanbul olamayacağı kesinlik kazanmaya başladı.

16 Mayıs 1919’a kadar burada arkadaşlarıyla görüşmelerini sürdürerek meşru zeminde ülkenin içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarılması için çaba harcadı. İstanbul’da bir şey yapılamayacağını anlayınca Anadolu’ya geçmek için uygun fırsatı beklemeye başladı. Yakın arkadaşlarının yardımı ve akıllıca kurduğu iyi ilişkiler sonucunda 9. Ordu Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal Paşa, oldukça geniş bir bölgedeki bütün askeri ve mülki makamlara emir verebilme yetkisiyle donatıldı ve 16 Mayıs 1919’da Samsun’a hareket etti.

• 16 Mayıs 1919’a kadar burada arkadaşlarıyla görüşmelerini sürdürerek meşru zeminde ülkenin içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarılması için çaba harcadı. İstanbul’da bir şey yapılamayacağını anlayınca Anadolu’ya geçmek için uygun fırsatı beklemeye başladı. Yakın arkadaşlarının yardımı ve akıllıca kurduğu iyi ilişkiler sonucunda 9. Ordu Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal Paşa, oldukça geniş bir bölgedeki bütün askeri ve mülki makamlara emir verebilme yetkisiyle donatıldı ve 16 Mayıs 1919’da Samsun’a hareket etti.