“Tasviriy san’at va soch turmagi tarixi” kursining maqsad va vazifalari.
Inson jamiyatining rivojlanishida san’atning о‘rni va ahamiyati. San’at borliqni anglash sifatida. Insoniyatning rivojlanishi va evolyusiyasining san’atda aks ettirilishi. San’at asarlari va badiiy meroslarga analitik yondashuv. Tasviriy san’atning asosiy turlari va ularning tarbiyaviy ahamiyati. Arxitektura va uning turmush tarzi bilan bog‘liqligi. Arxitektura obrazining о‘ziga xosligi va uning ifodasi. Xaykaltaroshlik turlari, material va janrlari.
Rassomlik san’ati va uning turlari, tasviriy ifodaning asosiy texnik vositalari. Grafika va uning turlari.
Sartaroshlik ishining paydo bо‘lishi va rivojlanishi. Moda va stil tushunchalarini aniqlash. Soch turmagi umumiy siluetining shakllanishiga obyektiv va subyektiv sabablarning ta’siri. Mashhur sartaroshlar va ularning ijodi. Pariklar va soch turmaklarining teatr va turmush sharoitida о‘rni va axamiyati.
2
N
2.
XIX-XX asrlarda O’zbekistonda Sartaroshlik tarixi
XIX asrning boshlarida sartaroshlikda” ampir” usuli rivojlanishi. Bu paytga kelib sochni jingalak shaklga keltirish usuli aql bovar qilmas darajaga yetishi.XX asrning boshlarida kalta sochlar keng tarqaldi.О‘rta Osiyo mamlakatlarida xususan O’zbekistonda sartaroshlik kasbining kelib chiqishi asrlar tarixiga borib taqalishi.О‘zbekistonda sartaroshlik paydo bo’lish tarixi.ota bobolarimizning sochga bo’lgan munosabati
2
N
3.
Qadimgi Misr san’ati. Aholi soch turmagi, pariklarning paydo bо‘lishi.
Qadimgi Misr san’ati Qadimgi Sharq rassomchilik san’atining yorqin namunasi sifatida. Tarixiy ma’lumotlar (geografik joylashuvi, aholining turmush tarzi va fe’l-atvori).
Arxitektura san’atning asosiy kо‘rinishi sifatida. Piramidalar, aslzoda monarx va fir’avnning maqbaralari. Fir’avnning abadiy hukmdorligi, о‘liklarga sig‘inishning g‘oyaviy mazmuni. Qadimgi qirollik piramidalari. Gizadagi ansambl. Jokerfir’avnining Sakkaradagi maqbarasi va uning tavsifi.
Xeops piramidalari. Beni-Xasandagi maqbaralari. Inshootlarning ulkanligi. Sartaroshlik ishining rivojlanishi va pariklarning paydo bо‘lishi. Xom-ashyolar - shoyiiplar, hayvonlar juni, о‘simliklar shoxi va barglari. Aholi soch turmagining kо‘rinishi va shakliga Qadimgi Misrning ijtimoiy-iqtisodiy va tabiiy sharoitlarining ta’siri. Kiyimlar. Ba’zi ijtimoiy guruhlarning sinfiy tabaqalanishining soch turmagi va kiyimda aks ettirilishi. Texnikaning sekin rivojlanishining kiyimlarga ta’siri. Bosh kiyimlari. Kleft, fir’avn tojlari. Xom-ashyolar, bezaklar, pardoz vositalari, bо‘yoqlar.
2
NA
1
4.
Qadimgi Gretsiya va Rim san’ati. Aholi soch turmagi, malakali ustalarning paydo bо‘lishi.
Qadimgi Gretsiya – insonning zamonaviy madaniyatining asosiy manbai sifatidagi tarixiy ahamiyati. Qadimgi yunon mifologiyasining qadimgi yunon san’ati timsolida singdirilishi. QadimgiGretsiyasan’ati. Mifologiya va dinning hayot va san’at bilan bog‘liqligi. Uning rivojlanish davridagi keng qamrovli umumiy bazasi. Qadimgi Gretsiya madaniyatining boshlang‘ich davri.
Qadimgi Gretsiya soch turmaklari. Malakali sartaroshlarning paydo bо‘lishi. Soch turmagi bajarilishining yuqori darajasi. Qadimgi Gretsiya – birinchi qisqich “kalamus” ning vatani. Sochlar bilan ishlash operatsiyalarining turli odamlar tomonidan
bajarilishiga bо‘linilishi. Erkaklar va ayollar soch turmagi. Ayollar soch turmaklarida
konus chiziqlarining ustunligi. Yunoncha tugun – ayollarning klassik soch turmagi. Sportchilar soch turmagi – kalta sochlar. Erkaklar orasida о‘rtach auzunlikdagi sochlarning modada keng tarqalishi. “Zevs”, “Appolon”, Belveder”, “Aleksandr Makedonskiy” kabi soch turmaklari. Soch turmaklashning marosimga aylantirilishi. Ayollar soch turmagida peshanani yashirish odati. Pariklarni keng tarqalishi. Pariklarni tayyorlash bо‘yicha maxsus ustaxonalarni tashkil etish. Tabiiy rangni о‘zgartirish, kimyoviy birikmalarni qо‘llash. Sochni oqartirish. Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalari, bо‘yoqlar. Upa, malham, atir.
2
NA
1
5.
Xitoy san’ati. Aholi soch turmagi.
Ijtimoiy tuzum, madaniyat, san’at, dinning qisqacha tavsifi. Aholi turmush tarzining о‘ziga xos xususiyatlari. Gо‘zalliktimsoli. Aholi tashqi qiyofasiga diniy oqimlarning ta’siri. Kiyim, bosh kiyimlari, bezaklar, pardoz vositalari. Oddiy aholi, aslzodalar soch turmaklari. Erkaklar soch turmaklari. Soch о‘rimi – Xitoyda Manjurlar hukmdorligi davrida milliy kamsitish va bо‘ysundirish nishonasi sifatida.
2
NA
1
6.
Hindiston san’ati. Aholi soch turmagi.
Geografik joylashuv, iqtisodiyot, jamiyatning ijtimoiy va siyosiy tuzumi. Aholining yashash sharoiti, ularning qiziqishlari. Dinning tabaqalarga bо‘linishi.
Qadimgi Hindiston san’ati, rivojlanishning asosiy bosqichlari, diniy tizim bilan bog‘liqligi. Haykaltaroshlik, arxitektura, tasviriysan’at.
Arxitekturaning xaykaltaroshlik bilan bog‘lanishi. Buddaning tasvirlanishi. Hindular va Yaqin Sharq an’analarining bir-biri bilan bog‘lanib ketishi. Dehlidagi Minora, Toj-mahal – betakror gо‘zallik.
Aholining soch turmagi. Ayollar sochturmaklarinig shakllari va silueti, ularning oddiyligi. Uzun sochlarning ustunligi: bog‘lamlar bilan soch turmaklash. Bog‘lamlarning xilma-xilligi: tekis, chig‘anoqli, spiralsimon. Erkaklar soch turmagi – о‘rtacha uzunlikdagi sochlar. Soqol, uning parvarishi.Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalari. Tabiiy bо‘yoqlarni qо‘llash, xina, bosma, bо‘r, kо‘mir, loy, о‘tlar suvi.
2
NA
1
7.
Angliya san’ati.
17 asrda Angliyada san’at va madaniyat. Feodal tartiblar. Yangi soliqlarning kiritilishi. Mamlakatning ikkiga parchalanib ketishi. Aholining tashqi kо‘rinishiga о‘zaro urushlarning ta’siri. Oq suyaklarning bosh kiyimlari, soch turmagi va dabdabali kiyimlari orqasidan quvish. Soch turmagining inglizcha varianti (a – lya kadenett) aylana soqollar (a - lyaVallenshteyn). Ayollar soch turmagining asosiy shakllari va kо‘rinishlari. Bosh kiyimlar, bezaklar va pardoz vositalari.
2
NA
1
8.
Fransiya san’ati.
Kuchli birlashgan davlatning shakllanishi. Absolyutizm rivojlanishining yuqori chо‘qqisi. Absolyutizm va feodalizmning kurashi. Burjuaziya iqtisodiyotining joriy qilinishi. Burjuaziya dvoryanlari va ularning san’atdagi roli. Madaniyatning shakllanishi.
XVII asri birinchi yarmi san’ati. Amal uchun kurash. Yangilik va eskilikning san’at va adabiyotda tо‘qnashuvi. Turli g‘oyaviy badiiy yо‘nalishlar kurashi. Saroyda barooko san’atining rasmiy yо‘lga qо‘yilishini о‘rnatish Xronologik chegaralari. Klassitsizm va realizmning shakllanishi. Fransiyadagi mutlaq monarxi Y.Rasmli moda jurnallarinig paydo bо‘lishi. Fransiya qiroli va uning arzandalari mod a ustunlari sifatida. Rassomlarning xaykaltaroshlik, amaliy va bog‘chilik san’ati rivojlanishidagi ishtiroki. 30-yillik urush natijasida askar diqqat markazda bо‘ladi va buning soch turmagi va kiyimlariga о‘z ta’sirini о‘tkazadi. Erkak va ayol soch turmaklarinig asosiy shakllari va kо‘rinishlari. Bosh kiyimlar, kiyimlar, pardoz vositalari.
2
NA
1
9.
Angliya soch turmagi.
XIX asr kapitalistik jamiyati sinflar aro urushning aks ettirilishi. Revolyusion harakatlarning ilg‘or realistic san’at bilan bog‘liqligi. XIX asrrealizmining tanqidiy xarakteri. Realist-rassomlarning jamiyat hayotiga bо‘lgan qiziqishlari. XIX asrda g‘arb san’atining inqirozi (70-80 yillar).
Angliyada kapitalizmning о‘rnatilishi. Rivojlanishning tezlashishi. Sinflar aro qarama-qarshilikning kuchayishi. Xalq noroziligining sartaroshlik san’ati rivojiga ta’siri. Yangi sochturmaklarining paydo bо‘lishi. Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalari.
2
NA
1
10.
Germaniya soch turmagi.
XIX asr nemis san’atining rivojlanishi. Gegelning falsafiy tizimi. Germaniyada sartaroshlik ishlari qirollik nazorati ostida rivojlandi. Pariklar ma’lum ma’noda kamaydi. Kichik soch ulamasining paydo bо‘lishi. Ayollar soch turmagi.
2
NA
1
11.
Fransiya soch turmagi.
XIX asr soch turmagi. Badiiy san’atning soch turmagiga ta’siri. Soch turmaklari. Ulamalarining ishlatilishi (a-lya Kleopatra, a-lya yunon, a-lya Frina).
Soch turmaklari siluetining о‘zgarishi. Ayollar soch turmagining nazokatliligi.
2
NA
1
12.
14-17 asr Rus san’ati.
Tarixiy voqeliklar tavsifi. Rossiya imperiyasi. Petr I boshqaruvi. Reformalar, urf-odatlarning о‘zgarishi. Kiritilgan yangi tartib-qoidalar, ularning roli. G‘arbiy Yevropa davlatlari bilan aloqalari ta’siri. Madaniyat, uningri vojlanishi, о‘ziga xosligi. Diniy ta’sirdan xalos bо‘lish.
ME’MORCHILIK. Mamlakat poytaxti – Peterburgning qurilishi. Rus me’morlari: Zemsev, Korobov. Cherkovlar, ibodatxonalar, qasrlar, davlat idoralari qurilishi.
4
N
13.
18 Asrda Rossiya aholisi soch turmagi san’ati.
Afsonalarda, qahramonlar soch turmaklarini qо‘llash. 14 -18 asr aholisining soch turmaklari. Turmush tarzining shakllanishi. Oilada ayollar ahvoli. Vizantiya va qо‘shni mamlakatlarning soch turmaklariga ta’siri. Rus ayollarining soch turmagidagi oddiylik, siluet. Qizlar va turmushga chiqqan ayollar soch turmaklari farqi. Turmushga chiqqan ayollar boshining yopiq
Turishining majburiyligi “Korona” soch turmagining turi, qizlar soch о‘rami turmagi, “pokosnik”. Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalri. “Podgorshok”, podskobku”,” oseledets” erkaklar soch turmagi. Soqol-mо‘ylov. Soqol – nafrat belgisi. Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalari. Tabiiy bо‘yoqlar, xushbо‘y aralashmalardan foydalanish. Jamiyatning ijtimoiy tuzumining soch turmagi о‘zgarishiga bog‘liqligi.
4
N
14.
19 asr birinchi yarmida rus san’ati.
Rossiyadagi ahvol. 1812 yildagi urush, Napoleonarmiyasining bostirib kirishi. Rus xalqining qahramonliklari. Madaniyatning rivojlanishi. Rus qо‘mondonlarinig strategiyasi. Napoleonning mag‘lub bо‘lishi. 1825 yildagi dekabr istlar qо‘zg‘olini.
ME’MORCHILIK. Ulkan qurilishlar, arxitektura va xaykaltaroshlikning sintezi. Qisqalik, jiddiylik, tо‘g‘rilik. Antikmerosning ta’siri.
Rassomchilik. Portretchizishning rivojlanishi, uslublarning mukammallashuvi. Asar, syujet bajarish texnikasiga rassomchilik oqimining ta’siri.
1812 yildagi Ulug‘ Vatan urushi qahramonlani qalamda aks ettirish.
4
N
1
15.
19-20 asrlarda Rossiya aholisining soch turmagi.
19 asr birinchi yarmida aholi soch turmagi. Soch turmagining yangi shakllari paydo bо‘lishida rassomchilikning ta’siri. Umum yevropa modasiga taqlid qilish. Moda jurnallar va sartaroshxonalarning yaratilishi soch turmagida fransuz modasining ustunligi. Ayollar soch turmagida dekorativ detallar. Jozibalilik, lirika, she’riyat. Tо‘g‘ri va zigzag shaklida farq ochish. Soch turmagida bо‘yoqlar qо‘llash. Sartaroshlik ishining yuksalishi. Gajaklarni yuqori malakada bajarish. Erkaklar soch turmagi. Kalta soch kesish, о‘rtacha uzunlikdagi soch turmaklari “alyatitus”, “alyamujik”, “baki”.
Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalari.
19 asr 2-chi yarmida Rossiya aholisi soch turmagi. Ulamalar qо‘llash, ayollar soch turmagining detallar bilan tо‘lib ketishi. “Korona”, “domik” soch turmaklari. Soch turmagiga qarab tо‘r va bosh tasmalaring tanlanishi.
Erkaklar soch turmagi. О‘rtacha uzunlikdagi, kalta soch kesish. Barcha turdagi bakenbardlar, mо‘ylov. Bosh kiyimlar, bezaklar, pardoz vositalari.19 asr oxiri 20 asr boshi Rossiya aholisi soch turmagi.
2
NA
2
16.
20 asr aholisining soch turmagi.
Moda kо‘rinishning tez о‘zgarishi. Sartaroshxonalarning rivojlanishi. Moda jurnallari. Ayollar soch turmagi, gajaklarning paydo bо‘lishi. Jozibalilik, haqiqiylikning bajarilishi. Issiq usulda jingalak qilish. Sartarosh Marrel qisqichlari. Soch turmagining yuksak darajada bajarilishi. 70-80 yillar soch turmaklari. Chyolkaning mavjudligi. 90- yillarda siluetning о‘zgarishi. “Permanent” jingalak qilishning keng tarqalishi. Sartarosh Nestlening kashfiyoti. Ayollar soch turmagida konus chiziqlarining keng tarqalishi. О‘tmishdagi soch turmaklarining ta’siri. “Bidermayer”, “Romantizm” shakldagi soch turmagi. “Bado” shaklidagi soch turmagining keng tarqalishi. Soch turmagini jingalak qilish orqali kattalashtirish.
