Çağımızda insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen en önemli etkenlerden biri " stres " dir. Stres insanın biyolojik ve psiko-sosyal dengesini bozup, onda tükenmeye yol açar

02.Özet

Çağımızda insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen en önemli etkenlerden biri " stres " dir. Stres insanın biyolojik ve psiko-sosyal dengesini bozup, onda tükenmeye yol açar. İnsanlar dengelerini koruyabilmek için kendilerine göre geliştirdikleri bazı başetme biçimleri ile stresi çözümlemeye ya da etkisini azaltmaya çalışırlar. Bu başetme biçimlerinden bazıları etkili olmakla birlikte, bazıları etkili olmayabilir. Stresin uzun süreli olarak yoğun bir şekilde hissedilmesi ve onunla etkin bir şekilde başedilememesi kişide tükenmişliğe yol açar. Duygusal tükenme, kişisel başarısızlık, duyarsızlaşma şekillerinde ortaya çıkan ve fiziksel, duygusal, zihinsel boyutlu bir sendrom olarak tanımlanan tükenmişlik (burnout) yardım mesleklerinde yaygın olarak görülmektedir.

İnsanlara sağlık hizmeti veren ve hastalarla direkt olarak yoğun bir şekilde yüz yüze bulunan hemşirelerde de tükenmişlik yaşanmaktadır. Hemşirelerde tükenmişlik gerek yurtdışında, gerek yurtiçinde birçok araştırmacı tarafından çeşitli değişkenler de dikkate alınarak araştırılmıştır. Ancak hemşirelerde stresle başetme biçimi ile tükenmişlik arasındaki ilişkinin nasıl olduğu ve bazı değişkinler de dikkate alınarak stresle başetme , biçiminin tükenmişliği yordamasına yönelik bilgi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.

Bu ihtiyacı cevaplama amacım taşıyan bu araştırmada araştırma grubunu ~ Trabzon ilindeki hastanelerden Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Farabi Hastanesinde görevli 96, Numune Hastanesinde görevli 75 ve Sigorta Hastanesinde görevli 94 olmak üzere toplam 265 hemşire oluşturmuştur. Hemşirelere, Stresle Başaçıkma Tarzları Envanteri ve Maslach Tükenmişlik Envanteri (MBJ) uygulanmıştır.

Bulgular~ hemşirelerin çoğunda stresle başetme biçimi olarak birinci sırada sosyal destek arama yaklaşımının bulunduğu (%44), kendine güvenli yaklaşımın birinci sırada stresle başetme biçimi olarak bulunma yüzdesinin 33 olduğu, iyimser yaklaşımın (%15), kendine güvensiz yaklaşımın (%7) ve boyun eğici yaklaşım (%1) izlediği görülmektedir.

Hemşirelerin % 24' ünde duygusal tükenmişlik, % 15' inde kişisel başarısızlık şeklinde tükenmişlik görüldüğü, duyarsızlaşmanın görülme yüzdesinin ise % .? olduğunu ~ duygusal tükenmişlik ile iyimser yaklaşım arasında anlamlı ve negatif(r= - .13, p< .05), boyun eğici yaklaşım ile anlamlı ve pozitif (r= .12, p< .05) ilişki bulunduğunu~ kişisel başarısızlıkla iyimser yaklaşım arasında pozitif yönde (r= .26,p< ..05) istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin bulunduğu, hizmet süresi ve öğrenim düzeyi ne olursa olsun hemşirelerin tükenmişlik geliştirme riski taşıdıkları bulunmuştur.

Bulgulara göre, iyimser yaklaşımın hem duygusal tükenmeyi hem de kişisel başarısızlık şeklinde görülen tükenmişliği , boyuneğici yaklaşımın duygusal tükenmeyi ve hizmet süresi değişkeninin de duyarsızlaşma şeklinde görülen tükenmişliği manidar olarak yordadığı bulunmuştur. Araştırmada elde edilen bulgulara dayanılarak genel ve spesifik önerilerde bulunulmuştur.

03.Summary

Stress is one of the most important factor which effect the people's health negatively. Stress destroys the people's biological and psycho-social balance and it causes burnout. They try to solve or reduce stress some coping behaviors which developed by them to keep up their psychologic balance. Although some of these coping behaviors are effective, the others may not be so. İf a person experiencing severe stress for a long time and not coping it effectively, cosequently burnout will arise. The burnout arises in forms of emotional exhaustion, lack of personal accomplisment and depersonalization, and is defined as physical, emotional and mental syndrome especially appears in professionals eccounder the persons continuously.

Nurses who give health service and pay attantion to the patients also live the burnout. Burnout in nurses has been searced by many researcher, taking into consideration variosis variables both abroad and in our country. This research was planned in need of answering the question of what kind of a relationship are between the ways of coping with stress and burnout in nurses.

Research group consisted of 265 volunteer nurses working at three large state hospitals in Trabzon. A field survey of descriptive method was used in this re search. For collecting data Ways of Coping .İnventory and Maslach Burnout İnventory (MBI) were administered to all the nurses. Hierarchic Multiply Regression Analysis, Correlation, İ-test and F-test were used for statistical analysis of data.

Findings showed that 24 % of nurses had emotional exhaustion, 15 % of them had exhaustion lack of personel accomplisment and 2 % of them had depersonalization. 44 % of nurses use seeking of social support st yle, 38 % of them use self confident Style, 13 % of them use optimistic style, 5 % of them use submissive style and 1 % of them use helpless style for coping with stress.

There is a negative correlation between optimistic style and emotional exhaustion (r= - .13, p< .05) and positive correlation between hepless style and emotional exhaustion (r= .12, p< .05). There is a significant relatinship (r= .26,p< .05) between coping with stress and burnout in nurses. Nurses have always risks developing burnout regardless of educational levels and length of time in nursing.

According to the findings, optimistic style predicted both emotional exhaustion and lack of personel accomplisment, and hepless style predicted emotional exhaustion, and length of time in nursing predicted depersonalization significantly. However, the others variables did not predict burnout significantly.

Some spesific and general recommendation were made concerning the result of study.