Çalışmanın Amacı

BÖLÜM

TURİSTİK ÜRÜN VE TURİSTİK ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRMESİ KAVRAMLARINA GENEL YAKLAŞIM

Turizm sektörü, ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal fonksiyonları ile özellikle gelişmekte olan ülkelere önemli katkılarda bulunmaktadır. Bir çok yan sektöre doğrudan ya da dolaylı olarak gelir yaratması, istihdam olanakları yaratarak işsizlik sorununa çözüm getirebilmesi gibi ekonomik, toplumsal birliği sağlama açısından sosyal, farklı kültürleri bir araya getirmesi açısından kültürel, fikirlerin ve kültürlerin yakınlaşması ve bu sayede dünya barışını sağlaması açısından politik boyutu ile turizm, bir çok ülkede önde gelen sektörlerden biri haline gelmiştir.

Turizmin özellikle ekonomik boyutunun önemli düzeylere ulaşması, gelişmekte olan ülkelerin turizmden beklentilerini de arttırmıştır. Ancak bu beklentilerin gerçekleşebilmesi, ülkenin ya da bölgenin sahip olduğu turistik ürünlerin, turistlerin beklentilerine cevap verebilme düzeyi ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle ülkeler ya da yerel yönetimler, turizm planlaması yaparken ve özellikle politika belirlerken, turizmin dinamik yapısını, değişen turist profillerini, turistlerin turizm mahallinden beklentilerini gözönünde bulundurmalıdırlar. Günümüzde, yerli halkın kültürünü tanımak, tarihini öğrenmek, macera ve spor olanaklarından faydalanmak amacında olan, eğitim seviyesi ve harcanabilir gelir miktarı yüksek, meraklı bir kişiliğe sahip insanların temsil ettiği turist tipinin sayısında bir artış göze çarpmaktadır. Günümüz turistinin beklentilerine cevap verebilmek ve bu turist tipini ülkeye ya da bölgeye çekebilmek için, talep ettiği ürünleri sunmak gerekir. Bu aşamada uygulanabilecek politikalardan biri de turistik ürün çeşitlendirmesidir.

Turistik ürün çeşitlendirmesinin temel amaçları, ülke ya da bölgenin sahip olduğu mevcut veya potansiyel kaynakların değerlendirilmesi yoluyla, turistlerin çok çeşitli beklentilerine cevap verebilmek, turizmi mevsimsellikten kurtararak on iki aya yaymak, giderek büyüyen dünya turizm gelirlerinden ülke başına düşen payı arttırmak olarak sayılabilir. Turistik ürün çeşitlendirmesi kapsamında değerlendirilebilecek çok çeşitli alternatif turizm çeşitleri bulunmaktadır. Yayla turizmi, golf turizmi, mağara turizmi, kültür turizmi, akarsu turizmi, kırsal turizm gibi turizm türleri bu alternatiflere örnek olarak verilebilir.

1. 
   TURİSTİK ÜRÜN KAVRAMI
   

Pazarlamada ürün kavramı, belirli bir ihtiyacı ve isteği doyurma özelliği bulunan, değişime konu olan, pazara sunulan herşeyi ifade etmektedir¹. Turistik ürün ise, diğer endüstri dallarının konusu olan ürünlerden farklı olarak, sadece mal ya da sadece hizmet değildir. Turistik ürünün yapısında varolan çeşitlilik, üzerinde fikir birliğine varılmış bir tanımın yapılmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle, turizm uzmanlarınca yapılmış bir çok turistik ürün tanımı vardır.

Olalı, turistik ürünü, “insanların seyahat ve geçici konaklamalarından doğan gereksinimlerini karşılayabilecek nitelikte olan mal ve hizmetler veya mal ve hizmetler karışımı veya çokluklu mal ve hizmetlerin karışımından oluşan bir paket” olarak tanımlamaktadır.²

Oral, turistik ürünü “turistin seyahati boyunca yararlandığı konaklama, yeme-içme, ulaştırma, eğlence ve diğer birçok servislerin bileşimi” şeklinde tanımlarken³, diğer bir tanımında turistik ürün, “tüketim isteği uyandıran doğal, kültürel ve sosyal verilerin, bu isteği arttıracak hizmet ve faaliyetlerle birlikte değerlendirilmesi sonucunda oluşan karma bir ürün” olarak nitelendirilmektedir.⁴

Başka bir tanımında ise turistik ürün “turizmin tanımına uygun bir şekilde, geçici olarak evinden ayrılan ve belli bir amaç için seyahat eden turistin seyahati esnasındaki geçici konaklamaları ve diğer taleplerinden doğan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullandığı mal ve hizmetler veya mal ve hizmetler karışımından oluşan paket” olarak tanımlanmaktadır.⁵

Usal tarafından yapılan tanımda ise turistik ürün, “çağdaş insanın çok boyutlu gereksinimlerini karşılamak üzere turizm işletmesince biraraya getirilmiş ve yeniden düzenlenmiş doğal, toplumsal, siyasal ve psikolojik verilerden oluşan karmaşık bir mallar ve hizmetler bütünüdür”.⁶

Farklı bakış açılarıyla yapılmış olan turistik ürün tanımlarının ortak noktası, turistik ürünün çeşitli mal ve hizmetlerinden oluşan karma bir ürün olarak ortaya çıkması ve turistik ürünü oluşturan mal ve hizmetlerin birbirlerini tamamlar nitelikte olmasıdır.⁷

Karma nitelikteki turistik ürün, ortaya çıkış durumuna göre turizm ürünleri ve turist ürünleri olarak iki grupta incelenebilir.⁸

Turizm ürünleri: Varolan, ancak sadece turistlerin kullanımına sunulmayan ürünlerdir. Diğer bir deyişle, bir ülke, bölge veya çekimyerinin sahip olduğu turistik kaynakların tümü, turizm ürünlerini oluşturur. Ülke veya bölgenin doğal güzellikleri, tarihsel ve arkeolojik değerleri, iklimi, kültürel gösterileri, modern bilim ve teknolojik gelişmeleri, halkının hayat düzeyi ve dini yapısı, turizm ürünlerine örnek verilebilir.⁹

Turist ürünleri: Turistin evinden ayrılışından itibaren, tekrar evine dönüşüne kadar geçirdiği bütün deneyimlerle, satın aldığı veya tükettiği ürünlerdir.¹⁰ Turist ürünlerine, turistin seyahati boyunca yararlandığı mal veya hizmetlerin tümü, örneğin bir uçak koltuğu, bir otel yatağı veya güneşli bir sahilde dinlenme örnek olarak verilebilir.¹¹

Hizmetlerin subjektif niteliğinden dolayı tek tip bir turistik üründen bahsetmek imkansızdır. Turistik ürünü oluşturan mallar objektif nitelik taşırken, hizmetler subjektif niteliktedir.¹² Bu durum, turistik ürünün her turist tarafından farklı algılanmasına neden olmaktadır. Böylece birbirine benzemeyen sayısız turistik ürün üretilmekte ve tüketici açısından sayısız seçenek ortaya çıkmaktadır. Bu da, her turistik ürünün ayrı bir özellik taşıması sonucunu doğurmaktadır.¹³