ÇÎrok çÎrokên kurdî kurmancî

Di wê bêhnê de heval û cariyeyên Ro yên li ser qesrê li kêleka wê rûniştî, dema çav li vî xortê ji nediyariyê hatiye ketin, her yek ne bi dilekî, bi heft dilan dil ketin vî xortê bedew û spehî û her yekê ji aliyekî ve li nava serê Royê dan û gotin:

— Pepûkê, qijikê, tu keça Padîşahê vî welatî bû; ji te re xortekî wekî vî spehî û çeleng pêwîst bû! Te ji xwe re ev xortê bedew nekir, tu çû bi zebeşekî re şû kir! Ma mirov wekî te dike? Qey te hişê xwe xwaribû?

— Lê binêre çiqasî xortekî çeleng e!? Li wan çavan binêre, li wan milên fireh binêre, li wê bejna zirav û tenik binêre, li wê bejn û balê binêre! Ma mirov diçe bi zebeşekî kall re şû dike? Te ji xwe re ev xort bixwesta ko heta heyî tu pê şa bibayî û serbilind û dilşadbayî! Li te pepûkê, ma qey te hişê xwe bi nan û penêr xwaribû ko te çû kurê gavanekî kir? Te çima ev xort nekir?

Ne yek, ne du, ne deh… yer yekê ji aliyekî ve li nava serê Royê dan û jê re gotin ko çi qijik û pepûk e ko çima bi vî xortê spehî û bedew re şû nekiriye û çûye bi zebeşekî kurê gavanê welêt re şû kiriye. Ewqasî gotinên xwe dubare û sêbare kirin ko hişê wê xwarin, mejî di serê wê de nehiştin û ew ji hal de xistin, kelegirî kirin. Dawî Ro ya bêbext hew dikarîbû li ber xwe bide û qêriya got;

— Hûn bimrin jî, biteqin jî ew xortê hûn qalê dikin, ew mêrê min e, Zebeşo ew bi xwe ye!

Dema wiha got; ji nivşkê ve dawet tev rawestiya û bêdengiyeke ji ya berya qiyametê bêdengtir ket ser hewşa qesra kurê Gavên û di wê bêhnê de ew xortê spehî yê ji nediyariyê hatibû, bi carekê re bû çûkekî heft rengî û fir da xwe bi hewa ket û firiya çû!

Keça Padîşah ji ser banê qesrê rabû ser xwe û qêriya, got:

— Çû, çû; çûkê min firiya çû; zû wî bigrin…

Lê kesekê/î wate neda van gotinan û herkes awirên wan li jorê daliqandî man, li firîna çûk nêrîn û ti wate nedan bûyerên diqewimin.

Dîsa di wê bêhnê de ewrên reş û tarî ji navsera çiyan xwe berdan û hatin girtin ser tevahiya welatê di navbera du çem û du golan de. Dinya wiha tarî bû ko dawetiyan tilî bixista çavên hevûdu kesî kesek nedidît. Dawetî tev belav bûn û her kes bi çavkorî rêka mala xwe girtin.

Di wê bêhnê de keç û jinên cer û şerbikên xwe biribûn ser kaniyê avê dagrin, dîtin ko li cihê ava spehî aveke sor û xwînî diherike û cer û şerbikên wan vala vegeriyan malên xwe.

Dîsa di wê bêhnê de bêrîvanên li ber bêriyê ji mîh û bizinan şîr didotin dîtin bi carekê re ji guhanên pez ne şîrê spî, xwîn tê dotin û dev ji dotinê berdan û berê xwe dan nava bajêr ko bên malên xwe.

Zû, ne dereng salox gihişt Padîşah û jê re gotin, li welatê wî tofanek rabûye û ji kaniyan ava sor diherike, ji pez xwîn tê dotin û ewrên reş û tarî girtine ser her alî ko çav çavan nabîne!

Padîşah civata şêwirmendên xwe li dar xist û yek bi yek raya wan girt ko dikarin çi bikin. Şêwirmendên wî kesên rîspî û zanyar bûn; têdigihiştin ko li welatê wana tiştên ne asayî bi rê ve diçin û ji bo vê ji Padîşah re gotin ger çi hatibe serê wana û welatê wana keça wî Ro pê dizane!

Li ser vê yekê Padîşah bi wezîr û şêwirmendên xwe re derket derve û berê xwe dan qesr û qonaxa keça xwe.

Di wê bêhnê de Ro bi cariyeya xwe ya herî zêde bawerî pê dianî re çûbû gel serhesinkarê bajêr û ferman dabûyê ko heta sibehê jê re heft çarovê hesin û heft gopalê hesin çêbike û bîne bide wê. Serhesinkar, şagirt û hesinkarên dinasîn tev kom kirin û dest bi çêkirina heft çarox û hevt gopalên hesinî kir.

Ro dema vegeriya qesrê dît ko va ye bavê wê, wezîr û heyeta şêwirmendan tev li hêviya wê rawestiyane. Ro dema çav li bavê xwe ket, xwe avêt himbêza wî û têr giriya. Piştî ko rondik hew ji çavên wê bariyan, li kêleka bavê xwe rûnişt û jê re ta bi derziyê vekir.

Roja ko wê guheztin û anîn qesrê çawa da girî û ji binê kulînê çawa zebeşê pê re şû kiriye derxistiye û çawa dest bi gazindan kiriye, zebeş çawa ji nivşkê ve qelişiye, xortekî heta wê rojê xortên wekî wî spehî û bedew nedîtiye çawa ji nava zebeş derketiye û çawa pê re axiftiye, veşarteya xwe çawa jê re vegotiye û çawa gotiye ger lê mukir were wê bibe çûkekî heft rengî û ger heft sal û heft rojan bi heft gopal û heft çaroxên hesin lê bigere nabîne û sibê çawa daketiye dawetê û govend girtiye, dema ew di govendê de hevalên wê yên keç bi pitepit û gazindan çawa mejiyê serê wê xwarine û hişê wê ji serê wê birine û ew jî mukir hatiye û gotiye, ‘Ev xortê hûn qalê dikin mêrê min Zebeşo ye!’ û di wê bêhnê de Zebeşo bûye çûkekî heft rengî û firiyaye çûye û bi wê bêhnê re jî ewrên reş û tarî girtine ser welêt û ji kaniyan ava sor, ji guhanên pez jî xwîn herikiye û li ser vê yekê çûye gel serhesinkar û ferman daye heta sibehê jê re heft gopal û heft çaroxên hesin çêbike, ji bo bi berbangê re, bi rê bikeve û li çûkê xwe yê heftrengî bigere!...

Bi vî awahî Padîşah, wezîr, heyete şêwirmendan û keça padîşah Ro şêwra xwe kirin yek û Ro xatir ji wana xwest ko bi berbangê re bi rê bikeve û li hevalê xwe yê jiyanê bigere!

Dema bû sibeh serhesinkar heft gopal û heft çaroxên ji hesinê pola çêkirine anîn û dan keça padîşah. Ro çaroxeke hesinî xist lingê xwe, gopalekî hesinî hilgirt destê xwe û yên din tev xistin tûrê xwe, kîseke zêr girt cem xwe û xatir ji malbata xwe xwest û berê xwe da ser rêka derdikeve derveyî bajêr.

Bi derketina wê re padîşah ferman da wezîr ko li tevahiya welatê di navbera du gol û du çeman de belav bike; heta keça wî bi zilamê xwe re venegere ser vê xakê, ew li tevahiya welêt şînê beyan dike. Heta wê rojê wê ne kes şû bike, ne dawetan li dar bixe, ne dilê xwe bi tiştekî şa bike û ne jî şahî û kêfxweşiyekê li dar bixe. Û roja keça wî û zilamê wê vegrin, kî vê saloxê destpêkê bigihêne padîşah wê tevahiya zêrên di xezîneya xwe de li ber wana raxîne û qasî dilê wana bixwaze wê bikaribin jê ji xwe re bibin!

Wezîr di nava bîst û çar saetan de ev agahî gihand tevahiya şêniyên li welatê di navbera du gol û du çeman de cih digre û di demeke kin de ev salox ji welatê Ariyan heta welatê Samiyan, ji welatê di navbera sê behran de heta welatê hevrîşim û kehrîbaran belav bû…

***

Ro ji welatê bavû kalên xwe, ji xaka dê û dapîrên xwe veqetiya û ket ser rêka xerîbiyê. Çem û robar qut kirin; bi lotkeyan di ser ava gola mezin re derbas bû; di navser û neqebên çiyayên bilind û asê re, di geliyên kûr û newalên fireh re meşiya. Zozan derbas kirin daket beriyan, di qelaç û kiryan re berê xwe da çol û cebelan. Ji bejahiyê hilkişiya nava daristanan; ji bax û bistanan daket nava gul û gulistanan. Roj bû di ser sitiriyan re meşiya. Roj bû di nava av û leyiyan de rêve çû. Roj bû li ser berf û li ber seqemê raza. Roj bû bi ba û bahozan re pevçinî. Roj qulipîn, hefte derbas bûn, meh zîvirîn, demsal boriyan û di dawiya sala yekem de gopalê wê yê di destê wê de qelişt û hew dikarîbû ji xwe re bike destek. Di wê bêhnê de nêrî ko sola di lingê wê de jî tev mihiyaye û binê wê kun kunî bûye.

Li ser latekê rûnişt û pêlava xwe (sola xwe) ji lingê xwe kir; ji tûrikê xwe soleke nû derxist û xist lingê xwe. Gopalê qeliştî danî kêlekê û gopalekî nû hilgirt destê xwe û careke din ket ser rêkê ko li hevalê xwe yê jiyanê, li çûkê xwe yê heft rengî bigere,

Li ber tavên germ ruyê wê kizirî, li ber sermayên dijwar tenê wê çilmisî. Porê wê ji neşûştinê bû gijikî; nenûkên wê tev şikestin û lêvên we tev terikîn. Bi şev stêrk ji xwe re dikirin rêber, bi roj li roka wekî navê xwe bi xêr û bêr dinêrî û dimeşiya. Ji çalên bê werîs û bê dewl, ji hewdên têr zîro û kurm av vexwar û bi pelçîmên dar û deviyan, bi giyayê zozan û beriyan zikê xwe têr kir. Roj bû li mala gavanekî, roj bû li konê şivanekî bû mêvan. Di kêleka gundan re derbas bû; di ser bajaran re qulipî; li qesr û qonaxan rast hat; lê ti caran baweriya xwe neşikand ko nikare çûkê xwe bibîne. Çi bi serê wê hat, kir tawana xwe û her di dilê xwe de got, ‘Yezdan qismetekî bedew dabû min, lê min qiymetê wî nezanî û ji dest xwe berda; çi were serê min heqê min e!’

Li welatê xeribiyê saleke din û yeke din û yeke din derbas kir. Di xelaseka her salê de coteke pêlav û gopaleke hesinî mihand û yên nû bikar anî. Li gelek mirovên camêr û li gelek dayikên dilperitî û li gelek keç û jinên kezepsojî rast hat. Gihişt ko derê serpêhatiya xwe û sedema gera xwe ji wana re vegot û pirsyara çûkê xwe yê heftrengî kir. Her kes û civata li serpêhatiya wê guhdarî dikir dilxemgîn û dilbiêş dibûn; rondik ji çavên wan, keser ji hinava wan dibariyan û dilê xwe bi vê keça spehî û delal dişewitandin. Hinekan ew dawetî xwarinê dikirin, hinekan dixwest li gel wana bimîne û bibe keça wan a malê, hinekan dixwest wê ji xwe re bikin evîn û yar, hinekan dixwestin rê û rêbaran nîşanî wê bidin, hinekan dixwest wê ji doza wê dilsar û bêhêvî bikin û vegerînin. Lê ti kesî qala dîtina çûkê wê yê heftrengî nedikir. Herkesî digot:

— Dayika min, xwişka min; di vî welatê bê ser û bê ber de, ma mumkun e ko tu bikaribî çûkekî bibînî? Li nava van dar û deviyan, li ser van lat û zinaran bi hezaran çûk hene ko ne bi heft rengan bi hefsed rengan xemilandîne. Emê niha rabin ji bo te derkevin nêçîrê û bi dehan çûk bigrin û bînin li ber te deynin; bes tu xwe xemgîn neke û li ser xaka me bimîne!’

Lê Ro bi biryar bû û ti hêz û ti kesî nikarîbû ew ji ser biryara wê daxista xwarê. Piştî guhdarkirina li herkesî, careke din radibû ser xwe, pêlava xwe ya hesinî dixist lingê xwe, gopalê xwe yê hesinî hildigirt destê xwe, pêxwariniya jê re amade kirine diavêt ser milê xwe û diket ser rêka ji gund dûr dikeve û berê xwe dide nava lat û zinarên çûk û teba li ser dijîn ko di nava wan de çûkê xwe yê ji destê xwe firandiye bibîne!..

Di dawiya sala heftan de êdî ne pêlavek ne jî gopalek pê re mabû ko bixe lingê xwe û bigre destê xwe. Ji roja xatir ji malbata xwe xwestibû û bi rêka xeribiyê ketibû heft sal derbas bibûn û heft roj jî bi ser ketibûn. Êdî dayika wê jî ew bidîta nas nedikir. Cilûbergên li ser tev qetiya bûn û di lingê wê de pêlav, di destê wê de gopal nemabûn. Pişta wê qilûz û awirên wê kêm bibûn. Porê wê tev şikestiyayî û weşiya bû. Derman ne di kabên wê de, ne jî di laşê wê de mabû…

Kelkela havînê bû û roj îroj ji her demê zêdetir xwe nêzî erdê kiribû û bi hemû dijwariya xwe tîrêjên xwe berdidan ser mejiyê wê û hişê wê yê maye jî ji serê wê dibir; xwêya di laşê wê de tev dida der û dev û lêv lê dikirin wekî çola bi hesreta avê. Li beriyeke wiha dimeşiya ko ne serê wê diyar bû û ne jî binê wê. Berî tev ji ber û kevirên tûjî reş hatibû xemilandin û sitiriyên hişk di nava ber û keviran de hatibûn çandin.

Ro ji dûr ve dît ko wa ye şivanek li nava ber û keviran bi sitiryiyan pezê xwe diçêrîne; li ser tehtekê rûniştiye û ji pezê xwe re li bilûrê dide. Ji bilûra wî dengekî bi şewat û bi jan hildibû ko dilê Ro peritand û wekî bi sêhrê be ew bi ber xwe ve kişand. Dema nêzîkatî li şivên kir, şivan bi hatina wê hisiya û bilûra xwe betal kir, xêrhatinî li vê sitiya bedew a westiyayî kir. Cihê rûnê nîşanî wê da û ji tûrê xwe taseke sifir derxist, çû nava pez ko jê re çend miz şîr bidoşe.

Piştî sitiya xerîb û perîşanbûyî têr vexwar, şivan nû jê pirs kir bê kî ye û çi karê wê li vê çol û cebela bê serî û bê binî heye?

Ro çawa ko li her derê, digihişt kê serpêhatiya xwe digot û pirsyara çûkê xwe yê heftrengî dikir, di dilê xwe de got, ‘Ev kes şivan e, her roj li çol û cebelan e; ka ez serpêhatiya xwe ji wî re jî bêjim, belkî li rastî çûkê min hatibe û deriyekî xêrê li ber min veke!’

Bi vê ramanê Ro dest bi vegotina serpêhatiya xwe kir. Her wê vegot û şivan guhdar kir. Ji roja gavan hatiye û ew ji bavê wê xwestiye û şert avêtine ber gavên û heta pêkhatina şertê wê û guheztina wê ya mala gavên; dîtina xortê bedew ê ji nava qalikê zebeş derketiye, gotin û veşareya xortê çeleng jê re gotiye; daketina wî ya nava dawetê û girtina dîlan û govendê; li hember zextên keçên hevalên xwe mukirhatina xwe ya bê hemdê xwe û pê re ji firîna çûkê wê yê heftrengî; heta heft sal û heft rojên di xeribiyê de bi pey çûkê xwe borandiye, tev ji şivên re ta bi derziyê vekir û dawî ji wî jî pirs kir bê ka çûkê wê dîtiye yan nedîtiye?

Şivan dilê xwe bi vê sitiya ciwanî bedew a di hemû zor û zahmetiyan re derbas bûye şewitand û bîra xwe vekola ko bikaribe alîkariyê bideyê. Bêhnekê ponijî şûn re got:

— Sitiya delal, nizanim çûkê te ye yan na; ev demek e her êvar çûkekî wekî tu qalê dikî, berya tarî bikeve erdê tê û dikeve bin kevirekî reş ê li wê derê! Min jî mereq kiriye ko ez zanibim ev çûkê xweşik bê ji ber çi hêlîna xwe di binê vî kevirî de çêkiriye. Tu dizanî ko ti çûk hêlîna xwe di binê keviran de çênakin. Min çûk ji nêz ve nedîtiye, lê dema dikeve bin kevir li ber tava êvarî periyên wî tev rengorengo diterisin û dibe ko çûkê tu lê digerî ew çûk be!

Ro ji kêfan re xwe avêt situyê şivên û ew himbêz kir. Ne carekê bi sedanê caran jê spazî kir û kîsê di paşila xwe de derxist çi zêrên tê de mabin tev rijand dawa şivên û li ber geriya ko wî kevirê reş şanî wê bide.

Şivan zêrên Ro ji dawa xwe kom kirin û dîsa xist kîsikê wê û got:

— Sitiya delal, ma qey mirovahî miriye ko ez cihê çûkekî li hemberî kîseke zêr şanî te bidim? Ez mirovekî şivan im; ji sibehê heta êvarî li xwezayê pezê xwe diçêrînim û êvariyan jî sitêrkan ji xwe re dikim lihêf û serê xwe datînim ser berekî reş, ji yezdan re berger dikim ko rêwingiyekî bi ser min de rêbike, bikaribim taseke şîr deynim ber, li gotinên wî/wê guhdarî bikim û ji xwe re du – sê peyvan jê fêr bibim. Te îroj bi hatina xwe ez dilşad û bextewar kirim. Tu dayik û xwişka min û mêvanê min a ezîz î. Niha emê xwe li pey vê latê veşêrin û awirên xwe berdin ser vî kevirê reş ê ez û tu li ser rûniştine. Bêhneke din berya sî bikeve ser beriyê wê çûkê em qalê dikin were û bikeve binê vî berî. Tu jî bi çavên xwe lê binêre. Ger çûkê te be, tê binasî û wê demê dilê te çawa dixwaze tu dikarî wiha bikî.

Ro careke din bi gotina şivan û camêrî û mêrxasiya wî kêfxweş bû û her du derbasî paş lata bilind bûn û bi dizî çavdêriya kevirê reş kirin.

Neptî zû ne dereng, hîn siya çiyan nû daketiye ser kêleka beriyê, dîtin ko ji nediyariyê çûkek hat û li ser kevirê reş danî û wekî li derdora xwe temaşe bike du sê fitlonek dan xwe û pişt re daket erdê, di bin ber de ji ber çavan nediyar bû û çû.

Ro dikir ko dilê wê were ber devê wê û qîr bide bang li çûkê xwe bike! Lê ji ber ko carekê bi zimanê xwe nekarîbû, ji bo wê bibû westandin û hesreta heft sal û heft rojan.

Piştî çûk di binê kevirê reş de nediyar bû, Şivan û Ro ji pey latê derketin û şivan got:

— Ji rewşa te û kêfxweşiya te diyar e te çûkê xwe dît! De ka rabe alîkarî bide min ko em berê pez bizîvirînin û bidin malê. Îşev li mala me bibe mêvan û em şêwra xwe deynin ko sibe qeraseyekî bi xwe re bînin, kevirê reş bilind bikin û hêlîna çûkê te bibînin.

Ro ev pêşniyar pejirand û alîkarî da şivên ko pez komî serhev bikin û berê wê bidin malê. Heta gihiştin malê tarî ket erdê û pez xistin govê, derbasî ser banê xanî bûn. Jina şivên ew bi dilekî germ pêşwazî kir û ji wana re sifreya xwarinê danî. Piştî xwarinê Ro daxist xwarê û jê re av germ kir, li ber rûnişt bi heft qalip sabûn serê wê şuşt û qirêja laşê wê paqij kir. Pişt re bi heft şehên hestînî porê wê şeh kir heta hate xwarê. Ji kulînê kirasekî xwe yê ji bûkaniyê maye derxist û lê kir. Pişt re gavekê vekişiya paş de û li ber ronahiya çirayê ji xwe re li vê bejn û bala lihevhatî ya spehî nêrî û dilê xwe bi vê mêvana delal şewitand ko çawa heft sal û heft rojan bi pey çûkekî ketiye û li van çol û cebelan perîşan bûye!

Ro di van heft sal û heft rojên ji malbava xwe veqetiyaye û bi xerîbiyê ketiye de, cara yekem bû bi dilekî rehet, xeweke têr kir. Dema dîkê berbangê bang da, tev bi hev re rabûn û ji şîr û nîvişk taştê xwarin û bi şivên re berê pez da cihê kevirê reş ê çûkê heftrengî ketibû binê. Heta pez gihişt ber kevirê reş, Rok bejnekê bilind bibû û germahiya xwe dabû ser beriyê. Şivan pezê xwe berda çêreyê û ji tûrê xwe qerase derxist û hat ber kevirê reş rawestiya. Qerase xist bin kevir û ew û Ro bi hev re hêza xwe dan ser û kevirê reş bilind kirin. Dema kevir bilind kirin dîtin ko ne hêlîna çûkekî, devê şikeftekê di binê kevir de ye.

Ro keçeke jîr û hişmend bû; têgihişt ko çûkê wê li vê derê ne tenê ye û hikmetek di vê şikeftê de heye. Ji bo wê spaziya xwe ji şivên re kir û got:

— Birayê delal, ez vê qenciya te ti caran jibîr nakim. Ezê niha dakevim hundirê şikeftê û heta êvarî sî bikeve ser beriyê, li hêviya hatina çûk bimînim; lê ji bo nizanibe kes ketiye hundir û li hêviyêye, tu bi pey min re kevir dîsa deyne cihê wê û wekî berê bike.

Ro piştî gotina xwe qedand, daket hundirê şikeftê û şivan pey re kevir dîsa gêrî ser devê şikeftê kir û anî sêra berê.

Ro di hundirê şikeftê de bi çavkorî meşiya û ji xwe re qorziyek dît, xwe tê de veşart û li hêviya êvarî ma.

Dema bi xwe hisiya ko Rok ber bi êvarî ve diçe, di qorziya xwe de awirên xwe dirêjî devê şikeftê kir û bi gurme gurma dilê xwe, li hêviya hatina çûkê xwe ma.

Neptî zû ne dereng, reşahiyek, di bin kevirê li ser devê şikeftê re firiya hundir û bi ketina wî ya hundirê şikeftê re, şikeft weke bibe nîvê rojê wiha ronahî bû. Çûk hat û li nîvê şikeftê rawestiya; du sê fitlonekan li derdora xwe fitilî û pişt re baskê xwe ji hev vekirin û xwe daweşand; bi carekê re bû xortekî spehî û bedew ko roja yekem çawa ji nava qalikên zebeş derketibû û Ro bi heft dilan dil ketibûyê, dîsa bi wê bedewî û spehîbûnê derketibû holê. Ro careke din bi dîtina wî ne bi dilekî bi heft dilan dil ketyê û ji qorziya xwe lê veşartiye derket û xwe avêt hembêza hevalê xwe yê jiyanê yê ko hîn bi hev şa nebûne û heft sal û heft roj in bi hesreta dîtina wî bi çol û cebelan ketiye, li welatên xerîbiyê heft çarox û heft gopalên hesin mihandiye…

Xortê bedew dema Ro dît veciniqî û bi ser de qêriya ko bi çi hiş û aqilî hatiye ketiye vê şikeftê û got:

— Min ji te re negot bi pey min nekeve û ger tu heft çarox û heft gopalên hesinî bimihînî jî tu min nabînî? Ka bêje tu çawa hatiyî vir û kê ev der şanî te daye. Ma tu nizanî vê derê şikefta Dapîra Mîrê Cinan e!? Bêhneke din wê Dapîra Mîrê Cinan were û çawa bikeve hundir wê bêhna te bike û hû bike te, te bê giyan bike û daqurtîne! Te serê xwe jî xist belayê, serê min jî xist belayê. Tu li min mukir nehatibayî, evqase tişt ne bi serê min dihat, ne jî bi serê te dihat. Ji ber ko tu li min mukir hatî, Dapîra Mîrê Cinan ez anîme vê derê û ez siza kirime ko heta heye jê re xizmetê bikim. Niha ko were hundir wê bêhna te bike û hû bike ser te, bi hilma devê xwe wê giyana te bistîne û te ji xwe re bike şîv!

Ro wiha hizirî ko hevalê wê yê jiyanê ji bo çavê wê bitirsîne û wê rêbike malê wiha dibêje. Lê piştî geryana heft sal û heft rojan ko gihiştibû hevalê xwe çawa dikarîbû dev jê berdaya û destvala bi ser hemwelatiyên xwe de vegeriyaya?! Destên xwe avêt derdora situyê hevalê xwe û got:

— Êdî li ser ruyê vê dinyê ji min re bêyî te jiyan nîne! Vê yekê zanibe ko ji vê gavê û pê de ez bimrim bi te re me, ez bimînim bi te re me! Ne Dapîra Mîrê Cinan, eşîra mîrê cinan tev werin û hû bikin ser laşê min û min qet qet bikin daqurtînin, ez dîsa terka te nakim û dev ji te bernadim. Ger mirineke min hebe, bila ne bêyî te, li gel te be!

Bi vê gotinê agir ket dilê xortê spehî û rondik herikîn ber mijankên wî. Bi destê hevala xwe ya hîn ti xêr ji hev nedîtine girt û got:

Hevala min, jîn û evîna dilê min; ka guh bide ser gotinên min ko ev roja xêrê li min û li te nebe roja me ya dawî! Bêhneke din wê Dapîra Mîrê Cinan were hundir û ji heybeta wê, wê bibe kurpe kurpa dilê te û tê bidî ber qîran! Lê qe ne vê carê bi ya min bike û bi zimanê xwe karibe. Niha ezê heft den û heft devikên wan bînim û te di hundirê wan de veşêrim. Dema Dapîra Mîrê Cinan were hundir divê tu qet dengê xwe nekî û hilma xwe jî nestînî û bernedî! Wê dapîr çawa bikeve hundir bi ser min de hil bibe û bêje; ‘Bêhna mirovan tê min! Ka ew mirov li ko ye; bîne ez hû bikimê ko bê giyan bikim û daqurtînim bixwim!’ Wê gavê ezê sond bixwim û bêjim ko li hundir ti mirov nînin û ji ber xwe ve bêhn dike. Lê wê ew ji min bawer neke û bang li te bike ko tu derkevî derve.

Destpêkê wê nav di xwe de bide û bixwaze te bitirsîne ko tu derkevî derve; lê tu tu bî, ti caran bi tirsdayînên wê dernekevî derve; ger tu derkevî, di cih de wê hû bike ser te û te bê giyan bike û daqurtîne!

Piştî ko bi navdayîna xwe tu derneketî, wê soz û peymanan bide te û bixwaze te wiha bixapîne derxîne derve; lê tu tu bî, ti caran bi sozdayînên wê nexapî û dernekevî derve; ger tu derkevî wê ev bibe dawiya te û herwiha dawiya min!

Dema dît ko dîsa tu derneketî derve, wê demê wê bêje, ‘Derkeve ey çêlîka mirovan, bextê min ji te re, were li ber min raweste û daxwaza xwe bêje ko ez te azad bikim!’

Wê gavê êdî tu dikarî ji kawaran derkevî lê tu tu bî ti caran ji pêş ve tu xwe nêzî Dapîra Mîrê Cinan nekî; her çiqasî bext bide te jî dîsa heta tu şîrê wê nemijî baweriya xwe pê neynî û dernekevî pêşberî wê. Dema tu ji kawarê derket bi dizî ji paş ve xwe nêzî wê bike û rahêje guhanê wê bixe devê xwe û di nava diranên xwe de bişidîne. Wê ew xwe bi vî alî û wî alî de bihejîne, wê xwe hilavêje û deyne ko guhanê xwe ji nava dev û diranên te veqetîne; lê tu tu bî, ti caran guhanê wê bernede heta ko ji te re bêje; ‘Temam çêlîka mirovan min bext da te, êdî tu dikarî werî hizûra min û daxwaza xwe ji min re bêjî!’

Dema Dapîra Mîrê Cinan wiha got, ‘Min bext da te’ êdî divê tu zanibî ko ti zirara wê nagihêje te û tu dikarî guhanê wê berdî, werî hizûra wê û daxwaza azadberdana min û xwe bikî!

Ro, yek bi yek peyvên hevalê wê gotin guhdar kir û ket hundirê heft denên hevalê wê anîn û heft qapax bi ser xwe de girtin ko Dapîra Mîrê Cinan zû bi zû bêhna wê neke.

Bêhneke din, wekî erd û ezman tev biheje şikeft ji cihê xwe lerizî û gurminiya dengê lingê Dapîra Mîrê Cinan li ber derî hat. Ji gurmînî û hurminiya jê dihat kezeba Ro hat ber devê wê û hindik mabû ji tirsan re dilê wê rawestiyaba. Lê, hevalê xwe û gotinên wî anîn bîra xwe û wêr da xwe, di cihê xwe de rûnişt û li hêviya ketina dapîrê ya hundir ma.

Neptî kevirê ber devê şikeftê hat hilgavtin û Dapîra Mîrê Cinan ket hundir. Çawa gava xwe avêt hundirê şikeftê bi ser xortê li hundir de qêriya û got:

— Himm… Bêhna mirovan tê pozê min kurê min; ka zû ji min re bêje ev mirov kî ye û li ko ye? Ka bîne ko ez hû bikim ser û bê giyan bikim û daqurtînim, zikê xwe têr bikim û li ser têr xew bikim!’

Xort hat li pêşberî dayika xwe rawestiya û dest bi sondxwarinan kir û got:

— Bi hêz û sêhra dapîr û bapîrên xwe sond dixwim ko lingê ti mirovan li vî hundirî li ser erdê nîne û ti mirov di vî hundirî de nînin!

Lê Dapîra Mîrê Cinan, ji sonda kurê xwe bawer nekir û li derdora xwe çû û hat û nav di xwe de da û got:

— Hey mirovê/a mirov; tu kî bî û li ko bî zû derkeve û were hizûra min, xwe biavêje ber lingê min ko ez te bibexşînim. Ez dapîra mîrê cinan im ko gaveke min li erdê, gaveke min li ezmanan e; ez Dapîra Mîrê Cinan im ko di şevekê de dikarim qesr û qonaxan ava bikim û hilweşînim. Ez Dapîra Mîrê Cinan im ko dikarim avên kaniyan biçikînim û ji guhanên pezan xwînê biherikînim. Ez Dapîra Mîrê Cinan im ko dikarim erd û ezmanan tije ewrên reş bikim û cîhanê li mirovan tarî bikim. Ez Dapîra Mîrê Cinan im ko mirovê bi ya min neke, xwe di heft denan de jî veşêre, dikarim derxim û hû bikim ser, wê/wî di cih de bêruh bikim û bi gepekê daqurtînim ji xwe re bikim şîv û li ser têr xew bikim. De ka tu kî yî û li ko yî, ji min re bêje û derkeve derve ko hîn min tu bi destê xwe dernexistiye û hû nekiriye ser ruyê te!

Ro di hundirê heft denan de wiha dilerizî û diranên wê wiha li hev dişerqiyan ko dengê lerizîn û şerqiniyê den di cihê xwe de dilerizandin. Heta hêz tê de hebû bi diranên xwe, lêvên xwe gez kirin û her du destên xwe li ser devê xwe gihand hev ko liv û deng jê çênebe û Dapîra Mîrê Cinan çiqasî nav di xwe de da, wê yek devik jî ji devikên denan bilind nekir û derneket derve.

Dema Dapîra Mîrê Cinan dît ko kesek dernakeve derve; vê carê dîsa xwe hilavêt û her du guhanên xwe yên bi erdê re dikişkişîn avêtin ser milên xwe û qûn da erdê û dest bi sozdayînan kir û got:

— Tu kî bî û li ko derê xwe vaşartibî zanibe ko ez Dapîra Mîrê Cinan im; ez xwediyê rehm û xêran im. Ez Dapîra Mîrê Cinan im; xwedî hêza herikîna kanî û çeman im. Ez ew im ko dikarim evîndaran bigihînim hevûdu û dilên bi hesret şa bikim. Ez ew im ko dikarim rêkên dûr nêzîk, çolên bej têr av, dilên bi kul têr derman bikim. Ez ew im ko mirova/ê bikeve mala min destvala venagerînim û çi miradê wê/wî hebe di cih de pêk tînim. Tu kî bî, li ko bî derkeve û were pêşberî min û lêborîna xwe ji min bixwaze ko ez te azad bikim û bi rêka te de rêbikim! Ger tu bi xwe dernekevî, tu xwe di hundirê heft denan de jî veşêrî, ezê te derxînim û hû bikim ser te ko tu di cih de bê giyan bimînî û te bikim gepek û daqurtînim ko ji xwe re bikim şîv û li ser têr xew bikim!