Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu Hazırlayan: Mehmet Erdal Torun/Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Yüklə 277,55 Kb.
|
Modernizmi Esas Alan Sanatçılar YUSUF ATILGAN (1921 – 1989) Modern Türk edebiyatının önde gelen ustalarındandır. Aylak Adam ve Anayurt Oteli adlı romanlarında psikolojik yabancılaşma ve yalnızlık temasını başarıyla işleyen bir yazar olarak tanınmıştır. “Aylak Adam” romanındaki “C”, “Anayurt Oteli”ndeki “Zebercet” gibi unutulmaz karakterler yaratmıştır. Eserleri:Roman: Aylak Adam, Anayurt Oteli, Canistan Öykü: Eylemci, Bütün Öyküleri Çocuk Kitabı: Ekmek Elden Süt Memeden
Oğuz Atay, hem söyledikleriyle hem de söyleyiş biçimlerindeki yeniliklerle modern edebiyatın öncü isimlerinden olmuştur. Toplum kurallarıyla çatışma içinde olan aydınların iç dünyalarını mizahın gücünden, modern ve postmodern anlatım tekniklerinden ustaca yararlanarak anlatmıştır. 1970 yılında TRT’nin açtığı bir yarışmada “Tutunamayanlar” adlı romanı başarı ödülü almıştır. “Bir Bilim Adamının Romanı”, yazarın kendi hocası olan Mutafa İnan’ın hayatını anlattığı biyografik bir romandır. Eserleri:Roman: Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar, Bir Bilim Adamının Romanı, Eylembilim Öykü: Korkuyu Beklerken Tiyatro: Oyunlarla Yaşayanlar Günlük: Günlük
Bireyin yalnızlığını, yabancılaşmasını, kuşak çatışmasını, modemlik, gelenek gibi sorunları, değerlerinden koparılmış ve modern kentlerin varoşlarında kıstırılmış bireyin veya ailenin acılarını yerli-İslami bir duyarlılık ve bakış açısıyla öykülerine taşımıştır. Hikâyelerinde varoluşçu felsefeden izler görülür, bireyin bilinçaltına iner, ruhsal çözümlemelerde bulunur. Hikâyeleri dışında denemeleri de vardır. Eserleri:Hikâye: Hastalar ve Işıklar, Çözülme, Çok Sesli Bir Ölüm, Çarpışmalar, İmkânsız Öyküler
Modern ve postmodern anlatım tekniklerinden yararlanmış bir yazardır. 2006’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü almıştır. İstanbullu, zengin ve Orhan Pamuk gibi Nişantaşı’nda yaşayan bir ailenin üç kuşaklık hikâyesi olan “Cevdet Bey ve Oğulları” ilk romanıdır. Üç kardeşin babaannelerini ziyaret etmek üzere gittikleri İstanbul yakınlarındaki Cennethisar kasabasında geçirdikleri bir haftayı anlattığı “Sessiz Ev” adlı romanının ardından yazdığı Venedikli bir köle ile bir Osmanlı âlimi arasındaki gerilimi ve dostluğu anlatan romanı “Beyaz Kale”, pek çok dile çevrilmiştir. “Kara Kitap” romanında İstanbul’un sokaklarını, geçmişini, kimyasını ve dokusunu, kayıp karısını arayan bir avukat aracılığıyla anlatmıştır. Kara Kitap, geçmişten ve bugünden aynı heyecanla söz edebilen bir yazar olarak Orhan Pamuk’un ününü genişletmiştir. “Yeni Hayat” adlı şiirsel romanında esrarengiz bir kitaptan etkilenen üniversiteli bir genci hikâye etmiştir. “Benim Adım Kırmızı” romanında Osmanlı ve İran nakkaşlarını, Batı dışındaki dünyanın görme ve resmetme biçimlerini bir aşk ve aile romanının entrikasıyla hikâye ederek anlatmıştır. “İlk ve son siyasi romanım” dediği “Kar” adlı kitabını 2002’de yayımlayan yazarın 2003’te yayımladığı “İstanbul”, yazarın hem yirmi iki yaşına kadar olan hatıralarını aktardığı bir hatıra kitabı, hem de kendi kişisel albümüyle, Batılı ressamların ve yerli fotoğrafçıların eserleriyle zenginleştirilmiş, İstanbul üzerine bir denemedir. “Öteki Renkler” kitabında, söyleşi, hikâye ve denemeleri bir araya getirilmiştir. Nobel Edebiyat Ödülü konuşmasını ve diğer konuşmalarını “Babamın Bavulu” adlı kitapta bir araya getirmiştir. Son kitabı “Masumiyet Müzesi” bir aşk romanıdır. Eserleri: Roman: Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev, Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adım Kırmızı, Kar, Masumiyet Müzesi Söyleşi – Hikâye – Deneme: Öteki Renkler Anı – Deneme: İstanbul
Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında tiyatronun özellikleri şunlardır: Cumhuriyet döneminde Tiyatro, yeni Cumhuriyet’in ilkelerini halka aktarmada bir araç olarak hızla yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu dönemde çocuk tiyatrosu çalışmaları yapılmış, kadınlar sahnede daha çok yer almaya başlamış, devlet konservatuarı açılmıştır. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında; değişen yaşam tarzının sonucunda yaşanan aile dramları, değer çatışmaları, köy gerçekliği, gelenekler, köyden kente göçün yarattığı problemler, toplumsal ve ekonomik adaletsizlikler, Osmanlı tarihindeki önemli olaylar ve kişiler konu olarak ele alınmıştır. Sade, açık bir dille nazım nesir karışık olarak tiyatrolar yazılmıştır. Geleneksel tiyatroyla (karagöz, orta oyunu vs.) modern tiyatronun özelliklerinin bir arada görüldüğü eserler ortaya konmuştur. Bireysel duygu ve düşünceler de sosyal kurumlardaki değişimler de tiyatrolarda sahnelenmiştir. Cumhuriyet dönemindeki ilke ve inkılâpların sonucunda akılcı ve bilimin öne çıktığı eserler yazılmıştır. Bu dönemde epik ve absürt tiyatro çeşitlerinden yararlanılmıştır. Cumhuriyet Döneminde Tiyatro Yazarları
Öykü ve oyun yazarıdır. Eserlerinde çağının sorunlarını ortaya koymuş, eser kişilerinden hareketle çözümler de sunmuştur. Epik tiyatronun, kabare tiyatrosunun bizdeki öncüsüdür. Eserleri: Öykü: Yaşasın Demokrasi, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, On İkiye Bir Var, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü, Ayışığında Çalışkur, Konçinalar, Yalıda Sabah Tiyatro: Günün Adamı, Dışarıdakiler, Huzur Çıkmazı, Keşanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Fazilet Eczanesi, Zilli Zarife Portre / Anı: Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil TURAN OFLAZOGLU (1932 – ) Tiyatro yazarıdır. Oyunlarının konusunu, köyden ve Türk tarihinden almıştır. Eserleri:Tiyatro: IV. Murat, Deli İbrahim, Genç Osman, Kösem Sultan, Bizans Düştü, Sokrates Savunuyor RECEP BİLGİNER (1922 – 2005) Şiirleri de olmasına karşın tiyatrocu olarak tanınmıştır. Oyunlarında toplumsal konuları işlemiştir. Eserleri:Tiyatro: İsyancılar, Sarı Naciye, Yunus Emre, Parkta Bir Sonbahar Günüydü, Mevlana, Ben Kimim, Karım ve Kızım REFİK ERDURAN (1928 – ) Tiyatro eserleriyle tanınmıştır. Tiyatro eleştirisi, fıkra, roman türünde de eserler vermiştir. Eserleri:Tiyatro: Cengiz Han’ın Bisikleti, Karayar Köprüsü, Bunu Yapan İki Kişi, Canavar Cafer TURGUT ÖZAKMAN (1930 – ) Tiyatro, roman, araştırma inceleme gibi alanlarda eserler vermiştir. Eserlerinde çoğunlukla Türk tarihinin çeşitli evrelerini ele almıştır. Eserleri:Tiyatro: Pembe Evin Kaderi, Ben Mimar Sinan, Ah Şu Gençler MEHMET ERDAL TORUN Roman: Şu Çılgın Türkler, Diriliş-Çanakkale 1915
Edebiyata şiirle başlamış, tiyatro yazarı olarak tanınmıştır. Gılgamış Destanı’ndan esinlenerek yazdığı “Tanrılar ve İnsanlar” oyunuyla ünlenmiştir. Tarihten aldığı olayları ve topluma mal olmuş kişileri konu edinmiştir. Eserleri:Tiyatro: Tohum ve Toprak, Hürrem Sultan, Tanrılar ve İnsanlar, Fadik Kız, Atçalı Kel Mehmet, Karacaoğlan, Ölü Kentin Nabzı
Yazı diliyle konuşma dili arasındaki fark ortadan kalkmış, dildeki sadeleşme çalışmaları sürmüştür. Edebiyatımız bu dönemde toplumcu bir karakter kazanmış, gerçekçi bir anlayış hedeflenmiştir. Aruz ölçüsünün yerini hece ölçüsü almış, şiirlerde de günlük konuşma dili kullanılmıştır. Şiirin biçimce daha da serbestleşmesi sağlanmıştır. Şiir, roman, hikâye, tiyatro ve öğretici metin türlerinde önemli gelişmeler olmuştur. Cumhuriyetin kuruluşuyla 1940 (İkinci Dünya Savaşı) yılları arasında eser veren şair ve yazarlar genellikle daha önceki Milli Edebiyat akımının etkisinde tam anlamıyla ‘yerli’ ve ‘halka doğru’; veya Batı’nın, özellikle Fransız edebiyatının etkisinde kişisel yollarında yürümüşlerdir. Cumhuriyet edebiyatının temelinde İstiklal Savaşı ve Atatürk devrimleri vardır. Şiirler, romanlar, hikâyeler bu iki konu ile doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılıdır. Milli duygu ve heyecan geliştirmeye yönelik bu çabalar Milli edebiyatın bir devamı niteliğindedir. Milli edebiyatla başlayan halka inme, Anadolu’yu tanıma çabası bu dönemin edebiyatında ana ilkelerden olmuş, Türk halkının her kesimi edebiyata girmiştir. Artık edebiyat İstanbul’un sınırlarını tamamen aşmıştır. Yeni kurulan devlet ile yapılan bazı devrimleri halka tanıtmak ve benimsetmek görevi Cumhuriyet dönemi sanatçılarına düşmüştü. Sanatçı, siyaset ile halk arasında bir köprü olmuş, devrimleri yorumlamış, açıklamış ve savunmuştur. Yeni dil ve eski dil tartışmaları Cumhuriyet ile noktalanmış, siyasi güç, olayı tekeline almış ve Türk Dil Kurumu’nu kurarak dilde geri dönülmez bir yenileşmeye yoluna gidilmiştir. Ancak bazen çok aşırıya gidilerek halkın anlayamadığı kelimeler dile konularak Türkçe yabancı bir dil haline gelmiştir. Cumhuriyet’ten önce sadece sempati duyulan Türk Halk sanatları ve folkloru ön plana alınmış, öncekilerin küçümsediği Karacaoğlan’ın, Yunus’un tarzı örnek alınmıştır. Artık harf benzerliği de kurulan Batı edebiyatı daha yakından takip edilmiştir. Türk edebiyatı, batı edebiyatının yeniliklerini, akımlarını uygulamaya başlamıştır.
Hikâyelerinde denizcileri anlatır. Deniz yaşantısını yerli renkleriyle verir. Özellikle Karadeniz balıkçılarının yaşamını dile getirir.Yerel ağız ve şivelere de aşırıya kaçmamakla birlikte eserlerinde yer verir. Hikâye: Kavganın Sonu ve Başı, Direğin Tepesinde Bir Adam, Koca Denizde İki Nokta, Karaya Vurdu Deniz, Deprem (Uzun Hikâye), Soyunanlar, Çiçekli Dağ Sokağı, Gemi Adamları, Bir Şarkı Gibiydi, Aramızdaydı O Gün, Denizlerin İstanbul, Derin Dondurucu için Öykü, Bahar Yorgunluğu Roman: Tutkunun Köşeleri Çocuk kitapları: Yavru Kayık, Martılar Adası, Uyumsuz Nuri NİHAT SIRRI ÖRİK (1894-1960) Hikâye ve romanlarında yaşadığı dönemden çok çocukluk yıllarının, geçmişin izlerini yansıtır. Aynı şekilde geçmiş dönemin siyasi hayatını işleyen romanlar da yazmıştır. Roman: Sultan Hamit Düşerken, Eve Düşen Yıldırım, Kıskanmak Öykü: Kırmızı ve Siyah, Sanatkârlar, Eski Resimler Oyun: Muharrir, Alın Yazısı, Sönmeyen Ateş SELAHATTİN ENİS (1892-1942) Hikâye ve romanlarında natüralizme bağlı kalmıştır. Yapıtlarında yüksek sınıfın hayatını eleştirmiş, zina ve fuhuşu işlemiştir. Dili özensizdir. Roman: Zaniler, Cehennem Yolcuları, Sara Öykü: Bataklık Çiçeği OSMAN CEMAL KAYGILI (1890-1945) Halk folkloru ve edebiyatı geleneğinden yararlanmış, İstanbul’un özellikle geleneği yaşatan kenar semtlerini anlatmıştır. Ahmet Mithat ve Hüseyin Rahmi geleneğini devam etmiştir. Mizah yazarlığıyla tanınmıştır. Roman: Çingeneler, Aygır Fatma, Bekri Mustafa Öykü: Bir Kış Gecesi, Çuvala Şeyhinin Halefi, Altın Babası, Eşkıya Güzeli, Çingene Kavgası, Gonca’nın İntiharı, Tekin Olmayan Kedi
Romanlarında daha çok ulusal duyguları ya da kahramanlık duygularını güçlendirmeye çalışmıştır. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele’yi de işlemiştir. Romanlarının çoğunda Türk askerinin gücünü ve kahramanlığını duyurmak ister. Kadın ve erkek bütün kişilere aynı ölçüde davranır. Roman: Vahşi Bir Kız Sevdim, Çölde Bir İstanbul Kızı, Dağları Bekleyen Kız, Allaha Ismarladık, Ölünceye Kadar, Son Gece, Kadın Severse, İlk ve Son, Kocamı Aldatacağım, Sokaktan Gelen Kadın, Ankara Ekspresi, Bir Kadın Kayboldu, Ömrümün Tek Gecesi, Erikler Çiçek Açtı, Son Tren, Kadın İsterse
Romanlarının sayısı otuz beşi geçer. Gerçeklik akımına katılmadan romantik aşkı işlemiştir. İstanbul dışını tanımadığı için bütün romanları İstanbul’da geçer. Aşkla birlikte yalnızlık, kıskançlık, bunalım gibi konuları da işlemiştir. Genç kızlar, olgun erkekler, kıskanç kadın ve erkekler onun romanlarındaki önemli öğelerdir. Roman: Yeşil Işıklar, Sonbahar, Kalp Ağrısı, Gönül Hırsızı, Hıçkırık, Samanyolu, Seven Ne Yapmaz, Solan Ümit, Aşka Tövbe, Aşk Rüyası, Kahkaha, Balayı AHMET ÜMİT (1960-…) Polisiye roman yazarıdır. Roman: Sokağın Zulası, Çıplak Ayaklıydı Gece, Bir Ses Böler Geceyi, Sis ve Gece, Agatha’nın Anahtarı, Kar Kokusu, Patasana, Şeytan Ayrıntıda Gizlidir, Kukla, Beyoğlu Rapsodisi, Aşk Köpekliktir, Başkomser Nevzat, Çiçekçinin Ölümü, Kavim, Ninatta’nın Bileziği, Olmayan Ülke, Bab-ı Esrar, İstanbul Hatırası Deneme: İnsan Ruhunun Haritası AHMET ALTAN (1950-…) Romanlarında hayattan alınmış dolayısıyla gerçekmiş izlenimi veren, inandırıcı olay ve kahramanlar yerine doğal olmayan olay ve kahramanlar vardır. Roman: Dört Mevsim Sonbahar, Sudaki İz, Yalnızlığın Özel Tarihi, Kılıç Yarası Gibi, İsyan Günlerinde Aşk, Aldatmak, Tehlikeli Masallar Deneme: Kristal Denizaltı, Gece yarısı Şarkıları, İçimizde Bir Yer, Karanlıkta Sabah Kuşları BEKİR YILDIZ (1933-1998) Konusunu Güneydoğu Anadolu’dan ve orada yaşayan insanlardan, Almanya’da yaşayan Türklerin hayatlarından alır. Hikâye: Kara Vagon, Kaçakçı Sahan, Sahipsizler, Evlilik Şirketi, Beyaz Türkü, Alman Ekmeği, Dünyadan Bir Atlı Geçti, İnsan Postası, Demir Bebek, Mahşerin İnsanları, Bozkır Gelini. Roman: Halkalı Köle, Aile Savaşları Röportaj: Harran, Yaman Göç Çocuk Kitabı: Şahinler Vadisi, Canlı Tabanca, Arılar Ordusu, Kör Güvercin MUSTAFA NECATİ SEPETÇİOĞLU (1932-2006) Romanlarıyla Türklerin Anadolu’ya girişi ve burada devlet kuruşlarını, Selçuklu ve Osmanlı devrinin hikâyesini anlatmıştır. Türk tarihi romancılığında özgün bir yol izlemiştir. Ahmet Yesevi dervişlerinin Anadolu’yu Türkleştirmesi ve İslamlaştırmasını ele almıştır. Tasvirleri, ruh tahlilleri, tarih içinde dilin gelişimini hissettiren üslubu ile romancılığımızda bir merhale sayılır. Çanakkale ile ilgili üç romanı vardır. Roman: Kilit, Anahtar, Kapı, Konak, Çatı, Üçler- Yediler-Kırklar, Bu Atlı Geçide Gider, Cevahir ile Sadık Çavuş’un Buğday Kamyonu, Karanlıkta Mum Işığı, Darağacı, Ebemkuşağı, Geçitteki Ülke Ve Çanakkale I / Geldiler ve Çanakkale II / Gördüler ve Çanakkale III / Döndüler Hikâye: Menevşeler Ölmemeli, Bir Büyülü Dünya Ki Oyun: Büyük Otmarlar, Çardaklı Bakıcı Köprü, Son Bloklar, Her Bizans’a Bir Fatih
Roman ve öyküleriyle tanınmıştır. Konularını önce gençlik serüvenlerinden, zamanla fabrika, yapı ve deniz işçilerinin, esnaf ve küçük memur sınıfının hayat savaşlarından almış ve bu hayat kesitlerini şiirli bir dil ve yoğun bir duyarlılıkla işlemiştir. Sayısı onu geçen çocuk kitabı yazmıştır. Hikâye: Hasangiller, Vezir Düşü, Güzel Avrat Otu, Sevmek Diye Bir Şey, Yabanın Adamları, 36 Kasım Tekmili Birden, Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep, Bahriyeli Çocuk, İmbatla Dol Kalbim, Ona Sevdiğini Söyle, Ömrüm Ömrüm, Aşk Allahaısmarladık, Yaz Öpüşleri Roman: Rıza Bey Aile-Evi, İnsan Kurdu, Sabah Olmasın, Denizin Kanı, Kopuk Takımı, Gün Döndü, Kayabaşı Uygarlığın Yükselişi ve Birdenbire Çöküşü, Alçaktan Uçan Güvercin, Kurşun Ata Ata Biter, iyi Geceler Dünya, Ağaçlar Gibi Ayakta BEKİR SITKI KUNT (1905-1959) Hikâye yazarıdır. Halktan küçük insanların sorunlarını; bunlara neden olan haksızlıkları; eleştiri ve yergiye de yer vererek dile getirmeye çalışmış bir yazardır. Gözlemlerden yararlanmıştır, daha çok kişilerin betimlemeleriyle ruhsal çözümlemelerine başvurmuştur. Hikâye: Memleket Hikâyeleri, Talkınla Salkım, Herkes Kendi Hayatını Yaşar, Yataklı Vagon Yolcusu, Ayrı Dünya, Yeni Hikâyeler MAHMUT YESARİ (1895-1945) Kelimenin tam anlamıyla popüler bir yazardır. Romanlarının belkemiği olaylardır. Her seviyede okuyucuya seslenir. Sanat kaygısı yoktur. Roman: Çoban Yıldızı, Çulluk, Pervin Abla, Ak Saçlı Kız, Tipi Dindi, Bağrıyanık Ömer, Su Sinekleri, Ölü-nün Gözleri, Aşk Yarışı, Yakut Yüzük, Bir Kadın Geçti, Kanlı Sır, Gece Yürüyüşü Öyküsel röportajlar: Yakacık Mektupları Oyun: Ayrı Oda, Çürük Merdiven, Sancağın Şerefi, Soyulan Hırsız, Tablo, Asri Hülyalar, Antika Tablo
Baskı karşısında bireylerin yalnızlığını, direncini, umudunu etkin bir duyarlılıkla işledi. Roman: Odalarda, Yaralısın Öykü: Havada Kar Sesi Var, Yorgunlar, Cam Kırıkları, Gezi: Allı Turnam Anı: Gülünün Solduğu Akşam, Defterimde Kuş Sesleri ERCÜMENT EKREM TALU (1888-1956) R.Mahmut Ekrem’in oğludur. Popüler yazarlardandır. MEHMET ERDAL TORUN Yanlış batılılaşma, karaborsacılar, eski İstanbul yaşayışını ele almıştır. Yaygın şöhretini ‘Meşhedi’ adında bir İranlının abartılı yaşamını konu edinmiş, mizahi hikâye ve romanlarıyla tanınmasını sağlamıştır. Roman: Evliya-yı Cedid, Asriler, Gün Batarken, Kopuk, Sabri Efendinin Geliri, Meşhedi Aslan Peşinde, Kodaman, Papeloğlu, Gemi Aslanı, Beyaz Şemsiyeli, Çömlek Oğlu Ve Ailesi Öykü: Teravihten Sahura, Sevgiliye Masallar, Kız Ali, Meşhedinin Hikâyeleri, Gün Doğmayınca
Ressamlığıyla da tanınır. Güney dergisinde Etem Olgunil adıyla eleştiriler de yazdı. Garip ve İkinci Yeni şiirine rağmen şiiri kendi yolunda devam etmiştir. Şiirlerinde umut ve yardım sevinci vardır. Oğuz Tansel’le Bektaşi fıkralarını şiirleştirdi. Kendi yaşama koşullarının ve çağının tanığı şiirlerine acıyı, ironiyi birlikte kattı. Şiir: Düdüklü Tencere, Sultan Palamut, Odun, Horozdan Korkan Oğlan, Tükiye’nin Adresi, Ayşemayşe, Dizi, Yumuşak G, Rüzgâr Ekmek, Hep, Yine, Şiirce, Ay Parçası, Önce Kadınlar, Bektaşi Dedikleri
Türk tarihine yönelerek kahramanlık duygularını, vatan millet sevgisini işler; tarihten alınan ilhamla günün olaylarını yorumlar. Şiir: Hun Aşkı, Şafağa Çekilenler
Konularını İstanbul’un kenar mahallelerinde yaşayan dar gelirli ailelerin dertli, çekişmeli hayatlarından almıştır. Öykü: Katran, Acı, Korkunun Parmakları, Bulanık Resimler, Kuyularda, Cehennem, Kavga, Mağara Şarkılar Seni Söyler, Günlerden Bir Gün, Hüznün Kar Çiçekleri, Her Yer Karanlık, Bir Hüzün, Şarkı Gibi, Yüzün Yarısı Gece, Bir Aşk Daha, Telefon Konuşmaları, Yalnızlığın Arkasındaki Gülümseme Roman: Gürültülü Birkaç Saat, Bir Olayın Başlangıcı, Dar Sokaklardaki Duvar, Gece Bitmedi, Ucu Güllü Kundura, Dışarıdaki Rüzgâr, Akan Sular Şarap Olsa, Arkası Yarın, Eski Defterler, Sıcak ilişkiler, Sayılı Günler F.CELALETTİN (DR.FAHRİ CELAL GÖKTÜLGA) (1895-1975) Kahramanlarını genellikle kıyıda köşede yaşayan zararsız ruh hastalarından seçmiştir, onların dünyalarını, saplantılarını ölçülü bir abartma ve ince bir mizahla gün yüzüne çıkarmıştır. Canlı bir konuşma dili ve usta bir anlatışı vardır. Yapıtları: Talak-ı Selase, Kına Gecesi, Eldebir Mustafendi, Avurzavur Kahvesi, Salgın, Rüzgâr, Çanakkale’deki Keloğlan ÜMİT YAŞAR OĞUZCAN (1926-1984) 50’den fazla kitabı bulunan şair, şiir plakları, şarkı sözleri ve yergileriyle tanınır. Genellikle Faruk Nafiz duyarlılığında ve aşk, ayrılık, özlem temaları eksenindeki şiirini 1973’te büyük oğlu Vedat’ın ölmesi üzerine hayatın boşluğu, ölüm ve acı gibi derinliklere, biçim ve öz yoğunlaştırmalarına yöneltti. Şairlik başarısını aruzla yazdığı rubailerde gösterdi. Şiir: İnsanoğlu, Deniz Musikisi, Dillere Destan, Aşkımızın Son Çarşambası, Bir Daha Ölmek, İki Kişiye Bir Dünya, Beni Unutma, Karanlığın Gözleri, Akıllı Maymunlar, Seninle Ölmek İstiyorum, Üstüme Varma İstanbul, Sahibini Arayan Mektuplar, Yeni Dünya Rekoru, Sevenler Ölmez, Çigan Gözler, Hüzün Şarkıları, Bir Gün Anlarsın, Sadrazam Kol Kulağı, Mihriban Şiirler, Taşlar ve Başlar, Seni Sevmek, İnşallahla Maşallah, Toprak Oluncaya Kadar, Göbek Davası, Önce Sen Sonra Sen, Rubailer
Hikâye ve romanlarında insanı, insan sevgisini ele alır. İki tarihi romanında Osmanlı döneminin teşkilatçılığını sergiler. Roman: Köse Kadı, Sokakta, Uçtaki Adam Hikâye: Bir Çınar Vardı, Göç Zamanı Sokakta: Şehrin geleneklere en bağlı ve sessiz mahallelerinden birinde yaşlı bir kadın öldürülmüştür. Ölünün yaşlı vücudu yirmi yerinden yaralanmıştır. Polis tarafından katil olarak görülen, ölen yaşlı kadının küçük oğlu ise katili “ONLAR” olduğunu söylemektedir. Bu sırada olayla ilgilenmesi için bir komiser tayin edilir. Komiser, bu mahallede yetişmiş, bir süredir uzakta olan ve katil zanlısı olarak görülen adamın çocukluk arkadaşıdır. Arkadaşının kendi annesini öldürmediğinden emindir. Bu mahallede böyle bir cinayetin olduğuna da inanmamaktadır. SEVGİ SOYSAL (SABUNCU) (1936-1976) Kadın sorunlarını gündeme getirdiği romanlarıyla konu sıkıntısı çeken Türk romancılığına yeni bir soluk kazandırmıştır. Öykü: Tutkulu Perçem, Tante Rosa, Barış Adlı Çocuk Roman: Yürümek, Yenişehir’de Bir Öğle Vakti, Şafak, Tante Rosa AYLA KUTLU (1938-…) Romanlarında orta sınıf insanların özellikle kadınların sorunlarını ve iç dünyalarını anlatmayı benimser. Öykü: Hüsnüyusuf Güzellemesi, Sen de Gitme Triyandafilis, Mekruh Kadınlar Mezarlığı, Zehir Zıkkım Hikâyeler
Türk profesörü ve divan edebiyatı araştırmacısıdır. Divan edebiyatı alanındaki çalışmalarıyla dikkat çeken yazarın çeşitli ansiklopedi ve dergilerde edebi makaleleri yayımlandı. İlköğretim ve ortaöğretim için Türkçe ve Edebiyat ders kitapları yazmıştır. “Divan Şiirini Sevdiren Adam” olarak tanınan İskender Pala, İstanbul Kültür Üniversitesi’nde öğretim üyesidir. MEHMET ERDAL TORUN Romanları: Od, Şah Sultan, Katre-i Matem, Boğaziçi’ndeki Mücevher, Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk, Ah Mine’l-Aşk Sözlük: Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü
Azerbaycan Türk Edebiyatı: Bahtiyar Vahapzade, Hüseyin Şehriyar, Celil Mehmet Kulizade Bulgaristan Türkleri Edebiyatı: Recep Küpçü Kazak Türkleri Edebiyatı: Mağcan Cumabayulı Kazan Türkleri Edebiyatı: Ayaz İshaki Kıbrıs Türk Edebiyatı: Osman Türkay, Özker Yaşın Batı Trakya Türkleri Edebiyatı: Mehmet Hilmi, Abdurahim Dede Kırgızistan Türk Edebiyatı: Cengiz Aytmatov Kırım Türkleri Edebiyatı: İsmail Gaspıralı, Cengiz Dağcı Özbekistan Türk Edebiyatı: Abdülhamit Süleymanoğlu Çolpan, Aybek Türkmenistan Türk Edebiyatı: Ata Atacanoğlu Doğu Türkistan-Uygur Türkleri Edebiyatı: Ziya Samedi Yugoslavya Türkleri Edebiyatı: Nimetullah Hafız Irak Türkleri Edebiyatı: Ata Terzibaşı TÜRK DÜNYASINDAN ÖNEMLİ SANATÇILAR OSMAN TÜRKAY (1927 – 2001) Kıbrıs Türk edebiyatı şair ve yazarıdır. Gazetecidir; şiirleri dışında deneme ve incelemeleri de vardır. Nobel’e aday gösterilmiş, uluslararası birçok ödül almıştır. Eserleri:Şiir: Yedi Telli, Uyurgezer, Beethoven’den Aydınlığa Uyanmak, Kıyamet Günü Gözlemcileri, Evrenin Düşünde Gezgin
Kıbrıs Türk edebiyatı şair ve yazarıdır. Öykü, tiyatro ve romanları da vardır. Eserleri: Şiir: Kıbrıs’tan Atatürk’e, Mehmetçik Kıbrıs’ta, Atatürk’e Saygı Duruşu
Azeri Türk edebiyatının büyük şairlerindendir. Güney Azerbaycan’da yaşamıştır. Şiirlerinde Azerbaycan Türkçesini kullanmıştır. Sade ve akıcı bir dili vardır. Farsça şiirleri İran Edebiyatı’nda da önem taşır. Eserleri: Şiir: Heyder Baba’ya Selam, Türkçe Şiirlerinden Seçmeler, Divan (Farsça Şiirleri) BAHTİYAR VAHAPZADE (1925 – 2009) Azeri Türk edebiyatının büyük şairlerindendir. Edebiyat profesörüdür. Şiirlerinde özellikle yurt ve dil sevgisini işlemiştir. Genellikle hece ölçüsünü kullanmıştır. “Menim Anam” şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir. Eserleri: Şiir: Menim Dostlarım, Çınar, Kökler ve Budaklar, Gün Var Bin Aya Değer, İnsan ve Zaman İSMAİL GASPIRALI (1851 – 1914) Kırım Türk edebiyatı yazarıdır. Gazeteci ve fikir adamı kimliğiyle tanınmıştır. Rusya’daki ve tüm dünyadaki Türklerin birliğini savunmuştur. Fikirleriyle Milli Edebiyatçılar üzerinde etkili olmuştur. Son yıllarını Türkiye’de geçirmiştir. Eserleri: Rusya Müslümanları, Avrupa Medeniyetine Bakış, Atlaslı Cihanname CENGİZ DAĞCI (1920 – ) Kırım Türk edebiyatının ve dünya edebiyatının büyük romancısıdır. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından İngiltere’ye yerleşmiştir. Sade ve anlaşılır bir dili vardır. Sovyet egemenliği altındaki Kırım halkının zorlu yaşamlarını, kendi gözlemlerinden yola çıkarak anlatmıştır. Eserleri: Roman: Korkunç Yıllar, O Topraklar Bizimdi, Onlar da İnsandı, Dönüş, Ölüm ve Korku Günleri, Genç Temuçin, Badem Dalına Asılı Bebekler, Üşüyen Sokak, Yurdunu Kaybeden Adam, Yoldaşlar Anı: Anneme Mektuplar AYAZ İSHAKİ (1878 – 1954) Kazan Türk edebiyatının yazar ve düşünce adamıdır. Roman, hikâye ve tiyatroları vardır. 1917 Ekim Devrimi’nden sonra ülkesini terk etmiştir. Türkiye’de ölmüştür. Eserleri:Öykü: Zindan, Familye Saadeti, Ulug Beyrem Roman: Üyge Taba, Ulug Muhammed, Tatarın Kızı
Özbek Türk edebiyatı şairlerindendir. Şiirlerinde bağımsızlığı, kadın haklarını konu edinmiştir. Tevfik Fikret, Mehmet Akif gibi toplumcu şairlerimizi okumuş ve onlardan etkilenmiştir. Eserleri:Şiir: Uyanış, Tan Sırları, Koşuklarım…
Türkmen edebiyatı şairidir. Heceyle veya serbest lirik şiirler yazmıştır. Eserleri:Şiir: Guşgı Galası, Sallancağım Sehra Benim, Çakmak, Men Size Baryan… CENGİZ AYTMATOV (1928 – 2008) Kırgız Türk edebiyatının ve dünya edebiyatının tanınmış romancısıdır. Doğa, aşk ve vatan sevgisi başlıca konularıdır. Anlatımında Manas destanı gibi Kırgız destanlarının ve efsanelerin etkisi vardır. “Selvi Boylum” adlı öyküsü oldukça sevilmektedir. Eserleri: Roman: Cemile, Kopar Zincirlerini Gülsarı, Toprak Ana, Yüz Yüze, Gün Uzar Yüzyıl Olur (Gün Olur Asra Bedel), Beyaz Gemi Oyunları: Yıldırım Sesli Manasçı, Kızıl Elma, Cengiz Hana Küsen Bulut, Dişi Kurdun Rüyaları, Sultan Murat… ZİYA SAMEDİ (1914 – 2000) Doğu Türkistan edebiyatı yazarıdır. Tiyatro, roman ve öyküleri vardır. Eserleri: Roman: Yılların Sırrı, Gani Batur – Mayimhan, Ahmet Efendi Öykü: Bir Tane Sigara, Kaysılar Olgunlaştığında, Dertlinin İnleyişi… MEHMET ERDAL TORUN TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ HIZLI OKUMA VE ETKLİ ANLAMA UZMANI Yüklə 277,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|