DeniZCİLİk sektöRÜ ve gemi İNŞa sanayiİ raporu

5.10 Güvenlik Kültürü

İş sağlığı ve güvenliğinin amaçlarından biri de iş organizasyonunun ve çalışma kültürünün geliştirilmesidir.

Yapılan  araştırmalar 18-24 yaş arasındaki gençlerin iş kazası geçirme riskinin ortalamadan 1.4 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. Genç çalışanların iş ile bağlantılı veya işin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan kaza sonucu yaralanmalarını ve çalışma ortamında bulunan tehlikeleri mümkün olduğu ölçüde en aza indirerek önlemek amacıyla bir “Güvenlik Kültürü” anlayışının oluşturulması gerekmektedir.

Bu anlayışın oluşması “ağaç yaş iken eğilir” anlayışından yola çıkarak yeni yetişen neslimize mesleki alana ilaveten, evde, sokakta, trafikte ve yaşamın diğer alanlarını da kapsayan bir güvenlik bilincinin oluşturulması küçük yaşlardan itibaren gerçekleştirilmesi gereken bir zorunluluk ve sorumluluktur.

Tuzla Gemi İnşa Sanayi Bölgesinde gerçekleşen iş kazalarının nedenlerinden biri de çalıştığı konu ile ilgili eğitim verilmiş olmasına rağmen, artık belli bir yaşa gelmiş olan bireylerce eğitimde anlatılanların sahada tutumsallaştırılamamasıdır. Alınan eğitimlerin sahada uygulanmamasının en önemli nedenlerinde birisi hayatın hiçbir evresinde güvenlikle ilgili bir anlayışın eğitim, öğretim süreci de dahil olmak üzere bireylere yeteri kadar aşılanmamasıdır. Bu sebeple sosyal yaşamda güvenliği de içine alan “güvenlik kültürünün” yaşam biçimi hale getirilmesi ve bunun için de daha erken yaşlarda bu kavramın eğitim müfredatına alınması gerekmektedir.

5.11 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)

Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelikte belirtildiği gibi kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korumayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılırlar. Yani KKD kullanımı risklerle mücadelede en son aşamadır.
Tuzlada yapılan en önemli tespitlerden birisi de çalışanlara kişisel koruyucu donanım (KKD) kullandırılması konusundaki yetersizliklerdir. Örneğin çoğu tersanede gürültü, çalışanlar için bir risktir ve gürültünün ortama yayılması toplu koruma sağlayacak teknik yöntemlerle ve iş organizasyonuyla önlenemiyorsa kişisel koruyucu donanım kullanmaları gerekmektedir Yapılan incelemelerde çalışanların çok büyük bir oranı kulak koruyucuları kullanmadığı tespit edilmiştir. Tuzlada meydana gelen iş kazalarının nedenlerinden birisi de dikkatsizlik olarak ifade edilmektedir ki dikkatsizliğin sebepleri arasında gürültülünün de payı büyüktür. Kullanılacak olan kulak koruyucusu işitme duyusundaki kaybı önleyerek ileriki yıllarda ortaya çıkması muhtemel meslek hastalığını bertaraf etmesi yanında anlık iş kazalarının da oluşmasını önleyici etkisi vardır.
Saptanan diğer bir husus ise, kullanılan KKD’lerin yapılan işin taşıdığı riske göre koruyucu özellikte olmamasıdır. Mesela kimyasallarla, boya ve solventlerle çalışan bir çok işçi KKD kullanmalarına rağmen kullandıkları KKD sadece katı partiküllere karşı koruma sağlayan ve çalışma esnasında maruz kalınan riske karşı koruyucu özelliği olmayan toz maskeleridir. Bu nedenle işverenin ya da iş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu kişilerin, Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelikte belirtilen şekilde risk analizi ve değerlendirmesi yaparak tespit edilen risklere göre kullanılması gereken KKD’yi doğru bir şekilde belirlemesi gerekmektedir. Bu yüzden satın alma bölümü KKD’ler temin edilirken iş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu uzman kişilerin görüşleri doğrultusunda satın almaları gerçekleştirmelidir. Ayrıca satın alma işlemleri yapılırken alınacak olan KKD’lerin Türkçe kullanma kılavuzları olmalıdır ve bu kullanma kılavuzları Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğinin belirttiği bilgileri haiz olmalıdır.
Kişisel koruyucu donanımlar ile ilgili saptanan diğer bir husus ise kullanılan koruyucuların bir kısmının Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğinde belirtilen temel sağlık ve güvenlik gereklerini karşıladığını gösteren CE işareti taşımamasıdır. Bu KKD’ler gerekli testlerden geçmedikleri göz önüne alındığında kullanan kişileri maruz kaldıkları riske karşı korumaları mümkün değildir. Bununla beraber içerdikleri zararlı kimyasallar vb. nedenlerden ötürü kendileri risk kaynağı durumundadırlar. Bu yüzden KKD temininde Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğinde belirtildiği üzere CE işareti taşımayan ürünler satın alınmamalı ve işçilere kullandırılmamalıdır.
KKD kullanımına yönelik en önemli sıkıntılardan birisi de çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanırken yaşadıkları sorunlar ve zorluklar nedeniyle bunları kullanmaktan imtina ettikleri belirlenmiştir. Örneğin koruyucu baret kullanan çalışanların baretlerin kafalarını çok fazla sıktıkları ya da kullanım esnasında kafalarından düştüğü şeklinde işçilerin şikayetleri yer almaktadır. Teknik düzenlemesine uygun ve CE işareti taşıyan baretler ayarlanabilir özellikte ve ergonomik olmak zorunda olmaları nedeniyle kullanıma elverişlidirler ve bunların kullanımında yukarıda zikredilen zorluklar yaşanmayacaktır. Ayrıca teknik düzenlemesine uygun ürünlerin beraberindeki kullanma kılavuzu bu yaşanan zorlukları giderecek şekilde nasıl kullanılması gerektiğine dair çizimler yer alması gerekmektedir.
Bir diğer örnek, kendisine CE işareti taşıyan koruyucu gözlük verildiği halde bunu kullanmayan bir işçiye neden gözlüğü takmadığı sorulduğunda camların buğulandığından şikayetçi olmaktadır ve gözlüğü taktığında hiç göremediğini ifade etmiştir. Bunun üzerine yandaki buğulanmayı önleyici havalandırma ayarı yapılarak buğulanma giderilmiş ve işçinin KKD kullanması sağlanmıştır. Bu örnekten anlaşıldığı gibi KKD yasak savmak amacıyla dağıtılmış, işçiye dağıtılan KKD’lerin nasıl kullanılacağına dair yeterince bilgi verilmemiştir. Satın alınan özellikle karmaşık yapıdaki KKD’ler teslim alınırken kullanımına yönelik bilgiler üreticiden istenmeli ve çalışanlara bu bilgiler eğitimler esnasında aktarılmalıdır.
Kişisel koruyucu donanım kullanımında yukarıdaki tespit dilen hususlarda göz önüne alınarak hem halihazırda yaşanan kazaların azalmasında, hem de önümüzdeki yıllar zarfında ortaya çıkacak sayısız meslek hastalıklarının önlenmesinde bütün tarafların daha dikkatli ve özenli davranmaları gerekmektedir.