Ulaşimda enerji veriMLİLİĞİNİn artirilmasina iLİŞKİn usul ve esaslar hakkinda yönetmelikte değİŞİKLİk yapilmasina dair yönetmeliK (taslak)

 Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından:
ULAŞIMDA ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASINA İLİŞKİN

USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK (TASLAK)

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

             Amaç ve kapsam

             MADDE 1 – (1) Bu Yönetmelik ulaşımda enerji verimliliğinin artırılması amacıyla; motorlu araçların birim yakıt tüketimlerinin düşürülmesine, araçlarda verimlilik standartlarının yükseltilmesine, çevreci alternatif yakıt kullanımının teşvik edilmesine, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına, toplu taşımacılığın yaygınlaştırılmasına, akıllı ulaşım sistemlerinin etkin uygulanmasına, sürdürülebilir şekilde ulaşım altyapılarının iyileştirilmesi ve kentsel ulaşım planlarının hazırlanmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.
             Dayanak

             MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

             Tanımlar

             MADDE  3 – (1)  Bu Yönetmelikte geçen;

         a) Alternatif Yakıtlı Araç: Tahrik enerjisini kısmen veya tamamen elektrik, doğalgaz, hidrojen, biyometan dâhil, CNG/LNG, LPG vb. emisyon salımları düşük kaynaklar ya da bunların birleşiminden alan aracı,

b) Alternatif yakıtlar: Ulaşımda fosil yakıt kaynakları yerine veya kısmen kullanılabilen, ulaşım sektörünün çevresel performansını artıran, karbon salımları azaltan veya azaltma potansiyeli olan aşağıdaki yakıtları veya güç kaynaklarını,

1. 
   Elektrik,
   
2. 
   Hidrojen,
   
3. 
   Doğalgaz, biyometan dâhil, CNG/LNG,
   
4. 
   LPG,
   
5. 
   Biyoyakıt,
   
6. 
   Güneş enerjisi,
   
7. 
   Araç üstü mekanik enerji kaynağı veya deposu (Atık ısı dâhil). 
   

c) Araç: Raylı taşıt araçları, T kategorisi tarım ve orman traktörleri, L kategorisi iki, üç veya dört tekerlekli motosikletler ve motorlu bisikletler (moped) ile bütün müteharrik makineler hariç; M ve N kategorisi en az dört tekerleği bulunan, azami tasarım hızı 25 km/saat'i aşan ve karayollarında kullanılmak için tasarlanmış motorlu taşıtı,

ç) AUS: Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ulaştırma sektörünün bütün ulaşım türlerinde uygulanmasını, (Trafik yönetimi, yolcu bilgilendirme ve rehberlik, toplu taşıma yönetimi, taşıt güvenlik ve kontrol, yük ve filo yönetimi, acil durum ve afet yönetimi, AUS veri arşiv yönetimi fonksiyonel alanlarından oluşur,)

d) AUS Mimarisi: Akıllı Ulaşım Sistemlerinin planlanması, tanımlanması ve entegrasyonu için mantıksal ve fiziksel ortak bir çatı oluşturulmasını.

e) Bakanlık: Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığını,

f) Blok tren: Trenin, ilk teşkil edildiği istasyondan, gideceği son varış istasyonuna kadar, lokomotif ve vagonları değiştirilmeden, manevraya tabi tutulmadan kesintisiz bir şekilde giden treni,

g) Düşük emisyon bölgesi: Kirletici emisyon değerleri yüksek dizel ya da benzine sahip motorlu araçların trafik yoğunluğu oluşturduğu ve bu sebeple girişinin kısıtlandığı veya girmek için ücret ödediği yoğun nüfuslu bölgeyi,

ğ) Ekonomik sürüş: Yakıt tüketimini minimize edecek şekilde tasarrufa yönelik sürüş tekniklerini,

h) Elektronik yol yönlendirme sistemi: En elverişli yola yönlendirerek, yolculuk süresinin, yakıt tüketiminin, hava kirliliğinin ve gürültünün azaltılmasını, insan psikolojisinin desteklenmesini ve araç güvenliğinin sağlanmasını hedef alan yönlendirme sistemini,

ı) Hareketlilik Yönetimi: Her türlü taşıt ve yaya hareketinin; trafik akışı, güvenlik, enerji verimliliği ve çevre açısından sürdürülebilir ulaşım yaklaşımı ve bütüncül bir anlayışla yönetilmesini,

i) Kentsel ulaşım planı: Planlı kentsel gelişmeyi destekleyecek ve bütünsel bir kentiçi ulaşım sistemini oluşturacak hedef ve politika ile yatırım ve önlemleri tanımlayarak bu ilke ve politikalar doğrultusunda üretilecek tüm ulaşım yatırım ve işletme projelerine temel oluşturacak, kentin üst ve alt ölçekli planlarıyla uyumlu uzun, orta ve kısa vadeli planı,

j) KGM: Karayolları Genel Müdürlüğünü,

k) Kombine taşımacılık: Tüm ulaşım türlerinin birbirleriyle bağlantılı olarak etkin ve verimli şekilde kullanılması suretiyle yapılan taşımacılığı,

l) LED: Işık yayan diyotu,

m) MOBESE: Mobil elektronik sistem entegrasyonunu,

n) M1 kategorisi araç: Öncelikli olarak yolcuların ve eşyalarının taşınması amacıyla tasarlanmış ve imal edilmiş, sürücü oturma yeri dâhil en fazla dokuz oturma yeri olan aracı,

o) Seyahat talep yönetimi: Yolcuların veya yüklerin seyahat taleplerini ve davranışlarını mevcut ulaşım alt yapı veya sistemini daha etkin ve verimli kullanabilecek şekilde düzenlemek, birim zamanında başlangıç noktasından varış noktasına seyahat edecek yolcu ve taşınacak yüklerin yüksek kapasiteli, ekonomik ve hızlı taşıma türleri ve yüksek doluluk oranları ile seyahat etmesini sağlayacak şekilde düzenlemeyi,

ö) Sinyalizasyon sistemleri: Trafik akımı içerisindeki sürücü, taşıt, yaya ve bisikletli hareketlerini düzenleyen ışıklı ve sesli sistemleri, 

p) Rejeneratif (Geri Kazanımlı) enerji: Elektrik motoruna sahip bir aracın frenlemesi sırasında ortaya çıkan ve başka bir araç tarafından hemen kullanılabilen ya da ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilecek şekilde depolanabilen geri kazanılmış enerjiyi,

r) Modlar arası taşımacılık sistemi: Kaynak noktasından varış noktasına kadar taşınacak yolcunun/yükün ihtiyaç duyacağı; karayolu, raylı sistemler, deniz ulaşım alternatifleri, havayolu, suyolu ve boru hatları gibi ulaşım türlerinde ihtiyaç duyulan noktalarda tesisi ile oluşturulan ulaşım sistemi,

s) Tam yük: Lokomotifin çıkış ve varış istasyonu arasında çekebileceği en fazla yükü ifade eder,

ş) Trafik elektronik denetleme sitemi (TEDES): Karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak sistemlerle trafik kural ihlallerinin izlenerek görüntülendiği ve tespit edildiği, bilgilerin toplandığı, trafik idari para cezası karar tutanağına dönüştürüldüğü sistemi,

t) TCDD: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğünü,

u) Trafik yönetimi: Mühendislik, eğitim, yasal gereklilik, çevre ve enerji faktörlerinin bir arada ele alındığı sürdürülebilir ve enerji verimliliğini ön planda tutan ulaşım önlemlerini içeren yönetimi,

ü) TSE: Türk Standartları Enstitüsünü,

v) Toplu taşıma sistemi: Ulaşımın çok sayıda yolcu taşımaya elverişli taşıma araçlarıyla karşılanmasını sağlayan ulaşım sistemini,

y) Ulaşım Ana Planı (UAP): metodolojik bir süreç izleyen ve matematiksel yöntemler ile talep tahmin modellerinin kurulumunu amaçlayan, 20 yıllık dönem içinde kısa, orta ve uzun vadeli hedefler doğrultusunda tüm ulaştırma yatırımlarının belirlendiği kapsamlı bir planı,

z) Yeşil dalga sistemi: Sinyalize kavşaklar arasında belirlenmiş bir hızla gidilmesi halinde kırmızı ışığa takılmadan seyahat etme imkânı veren sistemi.

İKİNCİ BÖLÜM

Uygulamalar

             Tedbir

             MADDE 4 –(1) Bakanlık, İçişleri Bakanlığı ve Belediyeler; yatay ve düşey trafik işaretlemeleri, elektronik yol yönlendirme ve denetleme sistemleri, seyahat talep yönetimi, trafiğin kontrol ve yönetimi, modlar arası taşımacılık, kentsel ulaşım planları, toplu taşıma, trafik bilgilendirme, trafik sinyalizasyon sistemleri, akaryakıt tüketiminin izlenmesi ve çevre dostu araçların kullanılması hakkında ilgili tedbirleri alır.

2) Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca taşıt verimlilik standardı hazırlar; Bu standartta Türkiye’de satılan binek araç üreticilerinin uymaları gereken ve kabul edilebilir en büyük tüketim değerini belirleyerek, “Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği”nde bu standarda uygun olarak araçların enerji verimliliği ile ilgili hususları içeren değişiklikleri yapar. Yakıt verimliliğinin belirlenmesi ile ilgili lastik verimliliğini de içerecek şekilde bir test prosedürü geliştirir. Üretilen veya ithal edilen araçlar bu prosedüre göre testten geçirilerek sertifikalandırılır. Belgesi olmayan aracın alım satım işlemi yapılmaz ve trafik ruhsatı verilmez.

(3) Bakanlık, Maliye Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlıkları ile işbirliği yaparak ekonomik ömrünü tamamlamış, çevre, seyir ve can güvenliği için risk oluşturan kamyon, çekici, römork, otobüs, minibüs, kamyonet ve otomobil cinsi araçların trafikten çekilmesi, araç filosunun enerji verimliliği yüksek ve egzoz gazı emisyon değeri düşük olan yeni teknoloji araçlarla yenilenmesine yönelik teşvik edici gerekli düzenleyici önlemleri alır.

(4) Bakanlık, yük trenlerinin blok tren uygulaması ile çalıştırılması, raylı ulaşımda sinyalli işletmecilik uygulaması ve coğrafi koşullar el verdiği ölçüde elektrikli tren uygulamasının yaygınlaştırılması ile ilgili tedbirleri alır.

            (5) İçişleri Bakanlığı ve Belediyeler, kent merkezlerinde özel ve ticari araç kullanımını azaltıcı, toplu taşımanın etkin ve verimli kullanımı, taksi uygulamaları ile park ve otopark alanları ile ilgili uygun tedbirleri alır.

(6) Bakanlık ve Belediyeler, yollardaki yakıt tüketimini artıran ve seyir güvenliğini etkileyen kusurların giderilmesi ve denetlenmesi için gerekli tedbirleri alır. Yol tamirat ve bakımları, inşaat çalışmaları önceden belirlenmiş sürelerde ve trafik yoğunluğunun düşük olduğu saatlerde geçekleştirilmesi için gerekli önlemleri alırlar.

(7) Kamu kurumları/şirketler, gerektiğinde yerel yönetimlerle işbirliği yaparak, çalışanlarının toplu taşımayı kullanmaları için gerekli tedbirleri alırlar.

           Ulaşım altyapı yatırımlarının iyileştirilmesi

MADDE 5-(1) Bakanlıkça, yurt içi ve uluslararası koridorlardaki yük ve yolcu hareketlilik yönetiminin sağlanması, trafik güvenliğinin artırılması, enerjinin verimli kullanımı ve yakıt tüketiminin düşürülmesi için gerekli olan ulaşım ana yolları, bölünmüş yollar, köprüler, tüp geçişler, yüksek hızlı tren ve demiryolu ile liman ve liman bağlantı yolu yatırımları ile modlar arasında entegrasyonu sağlayıcı planlamalar ve yatırımlar yapılır.

(2) Hava ve deniz limanlarında çevreci alternatif enerji kaynaklarının kullanımı; kojenerasyon veya trijenerasyon kullanımı, güneş enerjisi sistemleri ve limanlardaki araçlara enerji desteğini sağlayıcı altyapı yatırımları teşvik edilir. 

Kentsel ulaşım planları

            MADDE 6 – (1) Büyükşehir belediyeleri ve büyükşehir belediyesi sınırları dışındaki belediyelerden nüfusu yüzbinin üzerinde olanlar sürdürülebilir Kentsel Ulaşım Ana Planı hazırlarlar. Bu planlar onbeş yıllık süreler için yapılır ve her beş yılda bir şehrin kalkınma planları ve orta vadeli planlarla paralellik sağlayacak şekilde gözden geçirilerek yenilenir;

1. 
   Bakanlığın koordinasyonunda ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak sürdürülebilir kentsel ulaşım yaklaşımı çerçevesinde; şehiriçi ve şehirlerarası ulaşım planlaması, enerji verimli ve çevreci ulaşım modları, kombine taşımacılık sistemi, hareketlilik yönetimi, akıllı ulaşım sistemleri ve sürdürülebilir ulaşımın sağlanmasına yönelik diğer hususları da kapsayan “Sürdürülebilir Kentsel Ulaşım Ana Planlarının Hazırlanmasına İlişkin El Kitabı/Rehber” hazırlanır.
   
2. 
   Kentsel Ulaşım Ana Planları, Bakanlık tarafından hazırlanan “Ulaşım Ana Planlarının Hazırlanmasına İlişkin El Kitabı/Rehber” esas alınarak hazırlanır.
   
3. 
   Ulaşım ana planı olmayan kentlerde belediyelerce hazırlanacak ulaşım ana planları Bakanlığın görüşü alındıktan sonra UKOME ve Belediye Meclisi kararı ile onaylanır ve onaylı ulaşım ana planları bilgi için Bakanlığa sunulur.
   

(2) Şehir planları ile kentsel ulaşım planları birlikte ele alınır.

(3) Kentsel ulaşım planlarında, stratejik düzeydeki sürdürülebilir ulaştırma politikaları, şehrin arazi kullanım kararları ve ulusal ve yerel temiz hava eylem planları ile uyumlu şekilde ulaşım sistemlerini planlanır.

(4) Kentsel ulaşım planları, kentin nazım imar planı kararları ile eşgüdüm içerisinde kısa, orta ve uzun vadeli ulaşım politikaları ile bir bütün oluşturacak şekilde düzenlenecektir. Her türlü nazım imar planı tadilatları ve revizyonunda ulaşım biriminin görüşü alınır.

(5) Kentsel ulaşım planlaması sırasında ilgili kurum/kuruluşların görüşleri alınarak oluşturulur. Yeni yerleşim alanlarının yer seçimi ve yerleşim alanların birbiri ile olan ulaşımlarını sağlayan üst ölçekli planlar ilgili belediyeler tarafından yapılarak kentsel ulaşım planına dahil edilir.

(6) Ulaşım planlarında hat planları ve trafik akışı şehir içerisindeki tüketilen yakıt miktarının en aza indirilmesi kıstası öncelikli olarak göz önüne alınmak üzere hazırlanır.

(7) Kentsel ulaşım planları yapılırken çevre otoyolları ve raylı sistem çalışmalarına öncelik verilir. Toplu taşımayı teşvik etmek amacıyla yolculuk talebinin yeterli olduğu koridorlarda toplu taşımada raylı sistem payı artırılır.

           (8) Kent ulaşım planlamasında, enerji verimliliğinin artırılması ve yakıt tüketiminin düşürülmesi için bir bütün halinde (sistem), tüm ulaşım yolları için trafiğin güvenli ve akıcı olmasına yönelik gerekli önlem ve planlamalar geliştirilir.

(9) Belediyelerce ulaşım planlarında, topografik yapısı uygun güzergahlara mevzuata uygun bisiklet yolları ve bisiklet kullanımını özendirici uygulamaları da göz önünde bulundurarak, bisiklet kullanımı için kiralık bisiklet aboneliği, özel yol ve park düzenlemeleri yapılır.

(10) Belediyelerce, ulaşımda alternatif enerji sistemlerini teşvik etmek için elektrikli araçların otopark, cadde ve sokaklar üzerinde şarj edilebilmesini sağlayacak altyapı oluşturulur.

(11) Kentsel ulaşım planları çevresel, teknik, ekonomik ve toplumsal değerler gözetilerek hazırlanacak ve uygulanacak, yeni ulaşım projelerinin kentin tarihi ve kültürel dokusunu etkilemeyecek nitelikte tasarlanmasına özen gösterilecektir.

             Kent merkezlerinde araç kullanımını azaltıcı uygulamalar

            MADDE 7 – (1) Belediyeler sürdürülebilir kent içi ulaşımın sağlanması için aşağıdaki önlemleri alır;

1. 
   Yerleşim planlamasında ve kentsel dönüşüm projelerinde motorlu taşıtların şehir girişinde park edilebilmesi için otopark kurulmasını sağlar. Bu otoparklara park eden sürücülerin otoparktan şehir merkezine gidiş ve dönüş güzergâhlarında hizmet veren toplu taşıma araçlarından yararlanması için yöntemler geliştirir.
   
2. 
   Kent girişlerine yapılacak parkların ücretsiz veya saat limiti olmayan sabit ve düşük park ücretli ile işletmesi sağlanır.
   
3. 
   Kent girişlerinde ihtiyaçlara uygun olarak cep terminal uygulamaları geliştirilir.
   
4. 
   Kent merkezlerinde motorlu araç kullanımını azaltmak için trafiğe kapalı alanlar oluşturur.
   
5. 
   Kent merkezlerinde bulunan cadde ve sokakların park alanı olarak kullanılmasına izin verilmez ve otoparkların ücreti yüksek tutulur.
   
6. 
   Kent merkezlerinde ve semt ölçeğinde, imkanlar elverdiği ölçüde yaya ve bisiklet yolları oluşturularak sıfır emisyonlu yaya ve bisikletle ulaşıma öncelik verir. Yaya olarak veya bisikletle seyahati çekici kılacak bisiklet park alanları, akıllı bisiklet istasyonlarının inşa edilmesi için planlamalar ve uygulamalar geliştirir.
   
7. 
   Ortak araç kullanımı (carpooling), yeni teknolojilerin yaygınlaştırılması, hızlı (tahsisli) hat, alternatif ulaşımın teşvik edilmesi sağlar.
   
8. 
   Yol ücretlendirmesini trafik yoğunluğuna göre yapacak teknolojiler kullanır.
   
9. 
   Yolcu ve yük aktarımının yoğun olduğu havaalanı, otogar, liman, şehirlerarası demiryolu yolcu aktarma noktaları ile şehir merkezleri arasında hızlı toplu taşıma sistemleri yada raylı sistemlerle bağlanması sağlanır.
   
10. 
    Özellikle nüfusun yoğun olduğu ve trafik sıkışıklığı, hava kirliliğinin oluştuğu bölgelerde kent içi ulaşım ağının bütününde yaya ve araç trafiğinin güvenli, akıcı ve etkin yönetilmesine yönelik önlemler alır. Akıllı ulaşım sistemleri ile hareketlilik yönetimi desteklenir.
    
11. 
    Yük taşımacılığı yapan ticari araçların belirlenen hatlarda veya belirli saatlerinde şehir merkezlerine girişine izin verilmez.
    
12. 
    Yolcuların görüş, öneri, şikâyet ve taleplerin alınacağı çağrı merkezi kurarak yolcu taleplerinin değerlendirilmesi ve uygulanması hususunda çalışmalar yapar.
    

Taksi uygulamaları

             MADDE 8 – (1) Belediyeler; taksilerin trafikte boş dolaşmalarını, durak dışında beklemelerini engelleyecek telefonlu, telsizli durak ve merkezi alanlarda taksi cepleri gibi uygulamaları planlar ve yaygınlaştırır. Bunun için şehir trafiğine uygun bir şekilde, taksilerin bekletileceği alanları tespit eder.

Otoparkların oluşturulması

             MADDE 9 – (1) Belediyelerce kent trafiğine uygun bir şekilde, otopark olabilecek alanlar tespit edilir, bu alanların verimlilik ilkesi çerçevesinde otopark olarak işletilmesi sağlanır.

(2) Yerleşim planlamasında ve kentsel dönüşüm projelerinde, motorlu taşıtların şehir merkezine yaklaşım yollarında ve toplu taşıma ana duraklarında otopark alanları kurulur ve şehrin gelişim potansiyeli ve ileriye dönük ihtiyaçları göz önünde bulundurularak alan planlamaları yapılır.

(3) Yetersiz kalan yollarda sıkışan trafiği rahatlatmak üzere, yol genişletilmesi, kavşak düzenlenmesi ve otopark kurulması gibi önlemler alır. Yol genişletilmesinde yayaların kaldırım haklarını göz önünde bulundurur.

(4) 194 sayılı İmar Kanunu’ nun 37. maddesinde yer alan bina altında yapılması zorunlu olan otoparkların denetimi belediyelerce yapılır. Projede otopark için tahsis edilen alanın sadece bu amaçla kullanımı için önlem alınır. Ana arterler üzerinde park cepleri ile çok kısa süreli park saati uygulamalı park imkânı tanınır.
            Tüketicinin bilgilendirilmesi

             MADDE 10 – (1) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca; tüketicilerin bilinçli seçim yapabilmesine imkân vermek için, piyasada satışa veya kiraya sunulan yeni binek otomobillerinin CO₂ emisyonu ve yakıt ekonomisi konusunda tüketicilerin bilgi edinmesi sağlanır.

             (2)  Ml sınıfı yeni binek otomobillerin yakıt ekonomisi ve CO₂ emisyon değerlerini gösteren etiket, kılavuz, poster/gösterim, promosyon literatürü ve materyallerin düzenlenmesinde 28/12/2003 tarihli ve 25330 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yeni Binek Otomobillerin Yakıt Ekonomisi ve CO₂ Emisyonu Konusunda Tüketicilerin Bilgilendirilmesine İlişkin Yönetmelikte belirtilen hususlar esas alınır.

(3) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri kapsamında, araçların sera gazı emisyonu etkilerini değerlendiren mutlak etiketleme veya sera gazı emisyonlarının yanı sıra ağırlık veya karbon ayak izi parametreleri bazında göreceli etiketleme yapar veya bağımsız akredite test kuruluşlarına yaptırır.

(4) Bakanlık ve Belediyelerce enerji verimliliğinin artırılması, hava kirliliğinin azaltılması, yaşanabilir ve sürdürülebilir kentler için toplu taşımanın önemi, yaygınlaştırması ve farkındalığın artırılmasına yönelik etkinlikler düzenlenir.
             Sürücülerin bilgilendirilmesi ve eğitimi

             MADDE 11 – (1) Sürücü belgesi verilmesi ile ilgili kurslarda ekonomik sürüş tekniği ve çevre konularına yer verilir.

(2) Bakanlık ve Belediyeler, yük ve yolcu taşımacılığı faaliyetlerinde bulunan sürücülere, işe alındıklarında ve her üç yılda bir defa olmak üzere, çevre ve ekonomik sürüş teknikleri ile  ilgili  eğitim verilmesini sağlanır ve sürücüler sertifikalandırılır.
  Yük ve Yolcu Taşımacılığı

MADDE 12 – (1) Yük taşımacılığında yük trenlerinin tam yüklü olarak blok tren şeklinde çalıştırılmasına öncelik verilir.

(2) Raylı ulaşımda ve toplu taşımada enerji tüketimini asgari seviyeye düşürmek için elektrikli işletmeciliğe öncelik verilir. Raylı sistemler için Rejeneratif Enerji geri kazanım sistemine destek verilir. Bu sistemde kullanılacak araçların frenleme enerjilerinden elektrik üreten tipte olması sağlanır.

(3) Raylı ulaşımda uygun sinyalizasyon sistemlerinin kurulması sağlanır.

(4) Raylı sistem istasyonlarının aydınlatma, ısıtma ve soğutma sistemlerinde azami verimi ve öncelikli olarak yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı göz önünde bulundurulur.

(5) Yolcu ve yük taşımacılığında, diğer taşımacılık türleriyle de entegrasyonu sağlanacak şekilde, deniz ve demiryolu taşımacılığına öncelik verilir. Taşımacılıkta bütünleşik planlama anlayışı izlenir ve diğer ulaşım türleri ile ücret entegrasyonu da dahil uyumlaştırma sağlanır.

(6) Karayolu taşımacılığında kapasitenin üzerinde yük ve yolcu taşınması ve yakıt tüketimini artırıcı faaliyetlere izin verilmez.

(7) Ekonomik ömrünü tamamlamış, çevre, seyir ve can güvenliği için risk oluşturan araçlara taşıma yetki belgesi düzenlenmez.

(8) Kamu kurum ve kuruluşlarında başta elektrikli araçlar olmak üzere, düşük yakıt tüketimine sahip araçların kullanımına öncelik verilir.

(9) Büyük metropollerde, yük aktarımının yüksek olduğu merkezlerden yüklerin şehir merkezlerine ulaştırılmasında mesai saatleri dışında toplu taşıma ve raylı sistemlerden faydalanılmasına yönelik planlamalar ve teşvik edici uygulamalar geliştirilir.

            

Toplu taşıma

             MADDE 13 – (1) Belediyelerce, toplu taşıma araçlarının kullanımını teşvik edici ve yolcu kapasitesini artırıcı gerekli tedbirler alınır. Nüfusu ikiyüzellibin’in üzerindeki belediyelerce kent içi toplu taşımaya yönelik aşağıdaki uygulamalar yapılır;

1. 
   Toplu taşıma sistemleri azami doluluğu sağlanacak şekilde işletilir. Bu kapsamda; sefer sıklığı yolcu talebi dikkate alınarak yapılır,
   
2. 
   Toplu taşımada tüm ulaşım türlerinde ve ülke genelinde geçerli olacak şekilde akıllı kart uygulaması yaygınlaştırılır.
   
3. 
   Toplu taşıma kullanımını teşvik etmek amacıyla mesafe bazlı ücretlendirme tarifeleri oluşturulur.
   
4. 
   Toplu taşıma araçlarında ve duraklarda; hareket saatleri, güzergâhlar ve benzeri bilgilendirme panoları bulundurulur. Şehrin çeşitli merkezi yerlerinde güzergâhlar, hatların durakları, aktarma noktaları gibi bilgilerin yer aldığı büyük ışıklı panolar, halka hizmet verecek hareket merkezleri, hatlara ve duraklara yönlendiren yönlendirme levhaları ile halkın toplu taşımdan yaralanması kolaylaştıran “akıllı duraklar” konulur.
   
5. 
   Toplu taşımada, öncelikli olarak hizmet kalitesi yüksek ve çevre dostu, araç ağırlığı düşük, elektrikli ya da hibrit, hidrojenli ve doğal gazlı vb. araçların kullanımına öncelik verilir.
   
6. 
   Toplu taşıma araçların frenleme enerjilerinin elektrik üreten tipte olanları tercih edilir.
   
7. 
   Araçların yakıt kullanım verimliliği ile egzoz gazı emisyon değerleri izlenir ve koruyucu, düzenleyici bakımlarının yapılması sağlanır, hava kirliliği ve yakıt tüketimi açısından ekonomik ömrünü tamamlamış araçlar kullanımdan çekilir.
   
8. 
   Spor karşılaşmaları, miting, fuar, seminer ve sınav gibi toplu taşıma sistemlerinin kullanımını artıracak durumlarda ek seferler düzenlenir.
   
9. 
   Toplu taşıma araçları için ayrılmış şerit ve yol uygulamaları yaygınlaştırılır.
   
10. 
    5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun gereklilikleri yerine getirilir. Engelli yolcuların toplu taşıma araçlarını kullanabilmeleri için, bu araçlarda, yolcu duraklarında, alt ve üst geçitlerde, asansör, eğimli geçitler vb. yapılır.
    
11. 
    Toplu taşıma şirketlerinin, yolcu, araç ve toplu taşımaya ilişkin verilerin toplanması, analiz edilmesi, sonuçlara göre enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik planların yapılması, sürekli izleme ve iyileştirme çalışmaları denetlenir.
    
12. 
    Raylı sistem, karayolu sistemi (lastik tekerlekli toplu taşıma, özel araç), denizyolu sisteminin entegre ve etkin bir şekilde çalıştırılmasına yönelik planlama ve yatırımlar yapılır.
    

Trafik Yönetimi ve Bilgilendirme Sistemleri

MADDE 14 – (1) Karayolları Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Belediyeler, ulaştırma sistemlerinin hizmet kalitesini artırmak, ulaşımda etkinlik, verimlilik, güvenlik ve sürücülere kolaylık sağlamak için;

1. 
   Seyahat talep yönetimi, 7/24 gerçek zamanlı trafik yönetimi, ulaşım modları arası taşımacılık sistemi, değişken mesaj işareti, yatay ve düşey trafik işaretlemeleri ve denetleme sistemleri uygulamalarında işbirliği yapar. Uygulamalarda ulusal ve uluslararası standartlara uygunluk aranır.
   
2. 
   Kent merkezi girişlerine kurulacak yönlendirme sistemleri ile araçlar trafiği daha az yoğun güzergahlara yönlendirilir.
   
3. 
   Elektronik hava tahminleri ile sürücülerin yol güzergâhlarına kurulacak cihazlarla önceden uyarılması ve değişken mesaj sistemi uygulanarak yol trafik durumuna göre yönlendirilmesi sağlanır.
   
4. 
   Zorunlu uygulamalar nedeniyle trafiğe geçici olarak kapatılacak yollar yazılı, görsel basın, dijital reklam panoları, mobil ve elektronik mesaj kullanılarak sürücüler en az üç gün önceden bilgilendirilir, alternatif güzergah veya ulaşım seçeneklerine yönlendirilmesini sağlanır.
   
5. 
   Trafik kazaları ve diğer anlık olaylar, trafik yönetim sistemi ile seyahat bilgi sistemine entegre edilir ve yolcular bilgilendirilir.
   
6. 
   (7) KGM tarafından karayolu radyosu kurulur ve sürücüler bilgilendirilir.
   

2) Nüfusu ikiyüzellibin ve üzerinde olan kentlerde belediyelerce; karayollarında günün koşullarına uygun Trafik Yönetim Merkezi sisteminin kurulması sağlanır. Bu merkez sistemi sayesinde kent trafiğinin ve sinyalize kavşakların gerçek zamanlı olarak izlenmesi ile kavşakların merkezden kumanda edilmesi sağlanır.
Sinyalizasyon Sistemleri

           MADDE 15 – (1) Şehir içi ve şehirlerarası karayollarında trafik akımını yönetmek, trafik güvenliğini artırmak, mevcut/planlanan karayolu ve karayolu elemanlarının kapasitesini maksimum düzeylerde kullanabilmek için oluşturulacak sinyalizasyon sistemleri KGM tarafından belirlenmiş/belirlenecek kriter, usul ve teknik esaslara uygun olarak yapılır. Trafik sinyalizasyon sistemlerinin gerekliliği, faz hesaplamaları ile diğer teknik hususlarda kullanılacak malzemeler; Karayolları Teknik Şartnamesi’nde belirlenmiş/belirlenecek şartlara uygun şekilde ilgili birimler tarafından temin edilir.

(2) Sinyalizasyon Sistemlerinde kullanılan malzemelerde; Trafik Sinyal Denetleyicileri-Fonksiyonel Güvenlik Kuralları için TS EN 12675, Trafik Kontrol Donanımı-Sinyal Lambaları için TS EN 12368 ve Karayolu Trafik Sinyal Sistemleri için TS HD 638 S 1 standartlarında belirtilen şartlar aranır.

(3) Ulaşımda trafik akışını düzenlemek üzere kullanılan sinyalizasyon sistemlerinde enerji tüketimini asgari seviyeye düşürmek amacıyla LED’ li sinyalizasyon sistemlerine öncelik verilir.

(4) Sinyal sistemlerinin ve trafik akışının enerji kesintilerinde devam etmesi için güneş panelleri ile desteklenen kesintisiz güç kaynağı (ups) kullanılır ve trafik sinyalize sistemlerinde güneş enerjisi kullanımına öncelik verilir.

(5) Özel ayrılmış yolu bulunan (tramvay, metrobüs) toplu taşıma sistemlerine sinyalize kavşaklarda, diğer trafik kollarının yoğunlukları da dikkate alınarak öncelikli geçiş hakkı verecek düzenlemeler yapılır.

(7) Sinyalize kavşaklarda ana koldaki trafik akışını gereksiz kesintiye uğratmama amacı ile ana yol ve tali kollara araç kuyruklanmalarını algılayıcı ve süre optimizasyonu sağlayıcı sistemler kurulur.

(8) Sinyalize kavşaklarda bisikletlilere uygun alçak sinyal üniteleri kurulur. Sinyal sistemlerinin koordine çalışması (kavşaklar, tali yollar arası) sağlanır.

(9) Transit sinyal önceliği teknolojileri kullanılır ve uyarlanabilir sinyal zamanlama ve uyarlanabilir sinyal kontrol sistemlerinin kurulması sağlanır.
Akıllı Ulaşım Sistemleri

          MADDE 14 – (1) Bakanlık, Akıllı Ulaşım sistemleri ile ulaşımda elektronik ödeme sistemlerinin ülke genelinde tüm ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlar ve teknik gelişmeler çerçevesinde ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararı gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasına ilişkin politika, strateji, usul ve esasları belirler.

(2) Bakanlık, Akıllı Ulaşım Sistemleri ile ulaşımda elektronik ödeme sistemlerine ilişkin altyapı, şebeke, yazılım, donanım, hizmet gibi gerekli tüm yapıları ülke çapında entegre ve birlikte çalışabilirlik esaslarına göre kurmak/kurdurmak, işletmek/işlettirmek, yönetmek/yönettirmek faaliyetlerinin yanı sıra bu alanlardaki standartların ülke genelinde kullanılmasını sağlar.

(3) KGM ve Büyükşehir Belediyeleri tarafından AUS uygulamalarının takip ve denetimi, elde edilen bilgilerin sunumu için Trafik Yönetim Merkezleri oluşturulur;

1. 
   Ulusal ve yerel mobil yolcu bilgi sistemi uygulamaları, kişileştirilmiş seyahat ya da yol planlama sistemleri (Geniş alan yolcu bilgilendirme sistemleri, interaktif yolcu bilgilendirme sistemleri, otomatik güzergah rehberliği, dinamik güzergah rehberliği vb.) geliştirilir.
   
2. 
   Şehir içi ve şehirlerarası karayollarındaki şerit çizgileri ve trafik levhaları uluslararası standartlara uygun hale getirilir. Trafik işaret ve levha kontrollerinde bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması sağlanır.
   
3. 
   Kara, deniz ulaşımı, tünel yönetimi, teleferik, raylı sistemler gibi ulaşım türlerinin AUS mimarisine entegrasyonunu sağlar.
   
4. 
   Geçiş önceliğine sahip araçların (itfaiye, ambulans, polis vb.) otomasyon sistemlerinin AUS mimarisine entegrasyonunu sağlar.
   
5. 
   Fiber optik vb. geniş bant şebekeleri şehiriçi ve şehir dışı karayolu altyapısı boyunca AUS’yi desteklemeye yeterli hale getirilir ve optimize edilir.
   
6. 
   Yol kenarı denetim istasyonlarına akıllı ulaşım destekli aks kantar sistemleri kurulur ve Denetim Merkezine entegre edilir.
   
7. 
   Karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak Trafik Elektronik Denetleme Sistemleri (TEDES), AUS mimarisine entegrasyonunu sağlar.
   

(4) Büyükşehir belediyelerinin merkez ilçelerindeki toplu taşıma durakları akıllı durak hale getirilir.

(5) TK (Telekomünikasyon Kurumu) tarafından toplu taşıma araçlarındaki CCTV ve kamera kayıt sistemlerinin canlı görüntülerinin trafik yönetim/kumanda merkezine aktarılması ve bu araçlardan alınan anlık verilerin takibi için LTE/4G frekans tahsisi yapılır.

(6) Belediyelerce, Bilgi Teknolojileri Kurumu tarafından tahsis edilecek frekansları, araç içi elektronik sistemlerin, araç-araç ve araç-altyapı arası haberleşme sistemleri ile entegre olabilmesini sağlamak için kullanacak altyapı hazırlanır.

(7) Belediyelerce kentiçi toplu taşıma ve ara toplu taşıma (minibüs, servis, taksi vb) araçlarında araç takip ve filo yönetimi sistemleri kullanılır.

(8) Akıllı ulaşım sistemleri vasıtasıyla elde edilen bilgi ve verilerin, hava kirliliği gibi çevre yönetimine yönelik planlama ve yönetim çalışmalarında kullanılmak üzere paylaşımı sağlanır.

(11) İçişleri Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Türksat Uydu Haberleşme ve İşletme Anonim Şirketi; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca 19/8/2016 tarihli ve 29806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 112 Acil Çağrı Servisi Tabanlı Araç İçi Acil Çağrı Sisteminin Yerleştirilmesi ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2015/758/AB) kapsamında acil çağrı sistemine (e-Call) uluslararası standartlara uygun olarak dâhil olur ve söz konusu Yönetmelikte bahsedilen acil çağrı sistemi altyapısının oluşturulması ve güncel tutulması için gerekli tedbirleri alır.

             
Akaryakıt tüketiminin izlenmesi

            MADDE 17 – (1) Karayolu ulaşımı için Emniyet Genel Müdürlüğü; araç tescil belgesi bilgilerinden motor gücü, yakıt tipi, araç kategorisi ve model yılı verilerini, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Demiryolu Tren İşletmecileri; araç-km, yolcu-km ve ton-km bilgilerini, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ise; yakıt tiplerine göre aylık bazda yıllık toplam yakıt satış bilgilerini her yılın Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.

             (2)  Belediyeler; taksi, özel halk otobüsü, belediye otobüsü, dolmuş, metro, hafif raylı sistem, tramvay ve deniz yolu araç sayılarını, taşınan yıllık yolcu sayısını, yolcu-km, araç-km verilerini, raylı sistemlerin ve karayolları sinyalizasyon sistemlerinin işletilmesi için kullanılan yıllık yakıt ve elektrik miktarını her yılın Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.

             (3) Şehirlerarasında çalışan otobüs şirketleri; otobüs sayısını,  yıllık yakıt tüketimi bilgilerini, yılda taşınan yolcu sayısını, yolcu-km bilgilerini, nakliye şirketleri; araç sayısını,  yıllık yakıt tüketimi bilgilerini, yılda taşınan yükü, ton-km bilgilerini toplar ve her yıl Mart ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirir.

(4) Bakanlık; ulusal ve uluslararası gerekliliklere uygun olarak gemi siciline kayıtlı deniz araçları için yakıt tüketimi veri kayıt sistemini kurar ve yakıt tüketimini izler. Yakıt tüketiminin ve emisyonların azaltılmasına yönelik teşvik edici önlemler alır.

(5) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü; uluslararası gerekliliklere uygun olarak hava yolu araçları için yakıt tüketimi veri kayıt sistemini kurar ve yakıt tüketimini izler. Havayolu taşıyıcılarına emisyonların azaltılması ile ilgili bilgilendirme yapar.

(6) Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı; belediyelerle işbirliği yapmak suretiyle illerin toplu taşıma sistemlerinin verimliliğini bir bütün olarak ve ayrı ayrı değerlendirir. Verimliliği düşük sistemlerin daha etkin hale getirilmesi için çözüm önerileri hazırlanır, bu amaçla kaynak sağlanmasını koordine edilir ve iyileştirme sürecini takip edilir.

(7) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Bakanlıkça, ulaştırma sektöründe tüketilen akaryakıt miktarlarına ilişkin verilerin uluslararası düzeylerdeki gereksinimleri de karşılayacak şekilde sistemsel veya belirlenen format dâhilinde toplanması sağlanır. Veri gereksinimleri ile toplanan verilerin paylaşılması konusunda ilgili kurum/kuruluşlarla işbirliği sağlanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Geçici ve Son Hükümler

             Kentsel ulaşım planları

             GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 6 ıncı maddedeki kentsel ulaşım planları bu Yönetmeliğin yayımından itibaren iki yıl içerisinde ilgili belediyelerce hazırlanır.
             Yürürlük

             MADDE 18 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

(2) 09.06.2008 tarihli ve 26901 sayılı Ulaştırmada Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik bu yönetmeliğin yayını tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.
             Yürütme

             MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı yürütür.