Dernekler mevzuati ve rehberi Mayıs, 2015 Ankara
2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
Yüklə 6,73 Mb.
|
27 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Plâtform oluşturma Madde 25- Demekler, amaçlan ile ilgisi bulunan ve kanunlarla yasaklanma yan alanlarda, kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere ve yetkili organlarının kararı ile plâtformlar oluşturabilirler. Plâtformlar, kanunların demekler için yasakladığı amaç ve faaliyet konuları doğrultusunda kumlamazlar ve faaliyet gösteremezler. Bu yasağa aykırı hare ket edenler hakkında, bu Kanun ve ilgili kanunlann cezaî hükümleri uygulanır. Gerekçesi: Madde ile, derneklerin kendi aralarında veya diğer sivil toplum kuruluşları ile birlikte geçici olarak platformlar oluşturabilmelerine imkan ge tirilmiş ve platformlara ilişkin esaslar belirlenmiştir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İzne Tâbi Faaliyetler Derneklerin izinle kurabileceği tesisler Madde 26- Demeklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üze re, eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon; üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile bu tesislerin işletilmesi mülkî idare amirinden izin almalarına bağlıdır. Bu tesislerin açılması, işletilmesi ve kapa- tılmasma ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir. Gerekçesi: Madde ile, demeklerin tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere kanunlann demekler tarafından yapılmasını yasaklamadığı eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon; sosyal yardım faaliyetleri için çocuk bakım yuvası, huzur evi ve aş evi; sportif faaliyetler için spor saha ve salonu ve meskûn yerler dışında kamp tesisleri kurmaları; üyeleri için lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile ilgili esaslar belirlenmiştir. 2015 28 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Kamu yararına çalışan dernekler Madde 27- Kamu yararına çalışan demekler, ilgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının görüşü üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kumlu kararıyla tespit edilir. Bir demeğin kamu yararına çalışan demeklerden sayı- labilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve demeğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır. Kamu yararına çalışan demek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerek li belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir. Kamu yararına çalışan demekler en az iki yılda bir denetlenir. Yapılan denetim ler sonucunda düzenlenen raporlar üzerine, kamu yararına çalışan demeklerin organlarında görev alan üyeler veya ilgili personel, hapis cezası4 verilmesini gerektiren suçların işlendiğinin tespit edilmesi halinde, geçici bir tedbir olarak İçişleri Bakanınca görevden uzaklaştırılabilir. (Mülga son cümle: 8/6/2006- 5519/1 md.)(1)
Kamu yararına çalıştıklarına karar verilen demekler, denetimler sonunda bu niteliklerini kaybettikleri tespit edilirse, birinci fıkrada öngörülen usulle hakla- 4 23/1/2008 tarihli ve 5728 sayılı Kanunun 557 nci maddesiyle bu fıkrada yer alan “ağır hapis veya ağır para cezası” ibaresi “hapis cezası” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. 29 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ rmda alman kamu yararına çalışan demeklerden sayılma kararı kaldırılır. Türkiye Kızılay Demeği ve Türk Hava Kurumunun tüzüklerini onaylamaya Bakanlar Kumlu yetkilidir. Kamu yararına çalışan demeklerin mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş gibi cezalandırılır. Madde 27/A-(Ek: 15/1/2009 - 5832/1 md.) Türkiye Kızılay Demeği uluslararası anlaşmalara göre tayin edilen nitelik ve duru ma göre; merkezinde genel kurul, yönetim kumlu ve denetim kumlu, şubelerinde genel kurul ve yönetim kumlu oluşturulması şartıyla tüzüğünde belirlenen şekilde teşkilatlanır ve yönetilir. Kızılay’ın iş ve işlemleri; kanunların verdiği görev ve yetkilere, tüzüğüne ve yönetim kurulunca çıkarılan yönetmeliklere göre yürütülür.
Madde 28- Demek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluş turulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilir. Gerekçesi: Madde ile, demek adlarında bazı kelimelerin izinle kullanılabilmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir. BEŞİNCİ BÖLÜM Yasaklar Bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı Madde 29- Demeklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya fes hedilmiş bir siyasî partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir demeğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri 2015 30 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır. Gerekçesi: Madde ile, demeklere konulması sakıncalı görülen ve yasaklanan adlar ile işaretler tespit edilmiştir. Kurulması yasak olan dernekler ve yasak faaliyetler Madde 30- Demekler;
Gerekçesi: Madde ile, kurulması yasak olan demekler ve yasak faaliyetler, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasındaki temel ilkelere ve Türk Ceza Kanunundaki yasaklara uygun olarak belirlenmiştir. Ayrıca, demeklerin tüzüklerinde belirtilen amaç dışında faaliyette bulunamayacakları ve askerliğe, millî savunma ve genel kolluk hizmetlerine yönelik çalışmalar yapamayacakları belirtilmiştir. Kayıt ve yazışma dili Madde 31- Demekler, defterlerinde ve kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyeti- nin resmi kurumlanyla yazışmalarında Türkçe kullanırlar. Gerekçesi: Madde ile, Anayasamıza uygun olarak, demeklerin defter ve kayıtlarını Türkçe tutmaları ve resmî kurumlarla yapılan yazışmalarında Türkçe kullanmalarının zorunlu olduğu belirtilmiştir. 31 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ ALTINCI BÖLÜM Ceza Hükümleri Ceza hükümleri Madde 32- (Değişik: 23/1/2008 - 5728/558 md.) Bu Kanun hükümlerine aykırı davrananlara uygulanacak cezalar aşağıdaki şe kildedir:
2015 32 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Lirası İdarî para cezası verilir.
ı) 17 nci maddede yer alan zorunluluğa uymayanlara yüz Türk Lirası İdarî para cezası verilir. j) 19 uncu maddede belirtilen beyannameyi bilerek gerçeğe aykırı olarak ve renler yüz günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır. k) 9 ve 19 uncu maddelerin üçüncü fıkralarındaki zorunluluğa uymayanlar ile tutulması zorunlu olan defter ve belgelerin, gerekli dikkat ve özen gösterilmiş olması şartıyla elde olmayan bir nedenle okunamayacak hâle gelmesi veya kaybolması hâlinde, öğrenme tarihinden itibaren onbeş gün içinde demek mer kezinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesine zayi belgesi almak için başvur-
33 2 015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ mayan veya bu belgeyi denetim sırasında ibraz edemeyenler üç aya kadar ha pis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. 21 inci maddedeki yükümlülüklere aykırılık halinde de failler hakkında aynı cezaya hükmolunur.
m) 26 ncı maddede belirtilen tesisleri izinsiz açan demek yöneticilerine beşyüz Türk Lirası İdarî para cezası verilir ve tesisin kapatılmasına da karar verilebilir. n) 28 inci maddede belirtilen kelimeleri izinsiz kullanan veya 29 uncu mad dede belirtilen yasaklara, yazılı olarak uyarılmalarına rağmen, aykırı hareket eden demek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, yüz günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır ve demeğin feshine de karar verilir. o) 30 uncu maddenin (a) bendinde belirtilen yasağa aykırı hareket eden demek yöneticileri elli günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır. Aynı maddenin (c) bendine aykırı faaliyette bulunan demek yöneticileri, fiil leri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilir. p) 30 uncu maddenin (b) bendinde belirtilen kurulması yasak demekleri kuran lar ile bu bende aykırı harekette bulunan demek yöneticileri fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve elli günden az olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır ve demeğin feshine de karar verilir. r) 31 inci maddede öngörülen zomnluluğa uymayanlara bin Türk Lirası İdarî para cezası verilir.
hükümleri günümüz şartlarına uygun olarak yeniden düzenlenmiştir. 2025 34 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Cezaların uygulanması Madde 33- Bu Kanunda belirtilen cezalar çocuk demekleri hakkında, yazılı olarak uyarılmasına rağmen tekrar edilmesi halinde uygulanır. Bu Kanunun 32 nci maddesinde geçen “demek yöneticileri” ibareleri demek yönetim kumlu başkanım ifade eder. (Değişik üçüncü fıkra: 23/1/2008 - 5728/559 md.) Bu Kanunda yazılı olan İdarî yaptırımlara karar vermeye mahalli mülki amir yetkilidir. (Mülga dördüncü fıkra: 23/1/2008 - 5728/578 md.) (Mülga beşinci fıkra: 23/1/2008 - 5728/578 md.) Gerekçesi: Madde ile, Kanunda öngörülen cezaların çocuk demekleri için tekrar etmesi halinde uygulanması esası getirilmiş ve İdarî para cezaları ile ilgili hususlar düzenlenmiştir. YEDİNCİ BÖLÜM Diğer Hükümler Cemiyetler ve Dernekler kanunlarına yapılan atıflar Madde 34- Diğer kanunlarda, 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu, 1630 sayılı Demekler Kanunu veya 2908 sayılı Demekler Kanunu ile bunların ek ve de ğişikliklerine veya belli maddelerine yapılan atıflar, bu Kanuna veya bu Ka nunun aynı konuları düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış sayılır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde aynı konuları düzenleyen 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümlerine atıf yapılmış sayılır. Gerekçesi: Madde ile, bir kısım kanunlarla 3512 sayılı Cemiyetler Kanununa, 1630 ve 2908 sayılı Demekler Kanunları ile bunların ek ve değişikliklerine 35 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ atıflar yapılmıştır. 3512, 1630 ve 2908 sayılı Kanunlar ek ve değişiklikleri ile yürürlükten kaldırıldığı için mevzuatta boşluk meydana gelmesini önlemek üzere bu madde düzenlenmiştir. Kanunun meslekî kuruluşlara uygulanacak hükümleri Madde 35- Bu Kanunun 19, 20, 23, 26, 28, 29, 30 ve 31 inci maddeleri özel kanunlarında hüküm bulunmamak kaydıyla kamu kurumu niteliğindeki mes lek kuruluşları ile işçi ve işveren sendikaları ve üst kuruluşları için de ceza hükümleriyle birlikte uygulanır. Gerekçesi: Madde ile, genel denetimi sağlamak amacıyla özel kanunlarında hüküm bulunmayan hallerde bu Kanunun sayılan hükümlerinin kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile işçi ve işveren sendikaları ve üst kuruluşları için uygulanması öngörülmüştür. Uygulanacak hükümler Madde 36- Bu Kanun hükümleri; yabancı demekler ile merkezleri yurt dı şında bulunan demek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye’deki şube veya temsilcilikleri hakkında da ceza hükümleri ile birlikte uygulanır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun hükümleri uygulanır. Gerekçesi: Madde ile, bu Kanunun uygulanmasında, yabancı demekler ve merkezleri yurt dışında bulunan demek ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye>deki şube veya temsilcilikleri demek olarak değerlendirilmiş ve bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun hükümlerinin uygulanacağı benimsenmiştir. Yönetmelik Madde 37- Bu Kanunun ilgili maddelerinde düzenlenmesi öngörülen yönet melikler İçişleri Bakanlığınca, kulüp adını alan demeklerle ilgili yönetmelik ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça en geç altı 2015 36 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ ay içinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler çıkarılıncaya kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hü kümlerinin uygulanmasına devam olunur. Gerekçesi: Madde ile, bu Kanunun düzenlenmesini yönetmeliklere bıraktığı konuların tek bir yönetmelikte İçişleri Bakanlığınca, kulüp adını alan demeklerle ilgili yönetmeliğin ise ayrı olarak Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulmasına ilişkin usulleri düzenlenmiş ve anılan yönetmeliklerin çıkarılmasına kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas belirlenmiştir. Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler Madde 38-
37 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ F-G) (23.6.1983 tarihli ve 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.) H) 6.10.1983 tarihli ve 2908 sayılı Demekler Kanunu yürürlükten kaldırılmış tır. Gerekçesi: Madde ile, değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler gösterilmiştir. Yürürlük Madde 39- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Gerekçesi: Yürürlük maddesidir. Yürütme Madde 40- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. Gerekçesi: Yürütme maddesidir. 2015 38
İKİNCİ BÖLÜM DERNEKLERİ A. Kuruluşu /. Tanımı Madde 56- Demekler, gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmaları- nı sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.5 Hukuka veya ahlâka aykırı amaçlarla demek kumlamaz. Gerekçesi: Bu maddede derneğin tanımı yapılmıştır. Yürürlükteki Kanun 53 ilâ 72 nci maddelerinde dernek kurumunu düzenlemiş; fakat dernek tanımına yer vermemiştir. Bu maddede, 2908 sayılı Dernekler Kanununun 1 inci maddesinde yer alan düzenleme ve yürürlükteki Kanunun 53 üncü maddesi birlikte ele alınmış; doktrinde ileri sürülen görüşlerden yararlanılarak dernek kavramı yeniden tanımlanmıştır. Böylece dernek kavramının, benzer kavramlardan, örneğin adî ortaklıktan, ticaret şirketlerinden, vakıftan ve gönüllü faaliyetlerden ayırdedil- 5 Yüklə 6,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|