Dernekler mevzuati ve rehberi Mayıs, 2015 Ankara
Yüklə 6,73 Mb.
|
51 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ cak, toplantıda hazır bulunan üyelerin en az onda biri tarafından görüşülmesi yazılı olarak istenen konuların gündeme alınması zorunludur. (Mülga üçüncü fıkra: 4/11/2004-5253/38 md.) Gerekçesi: Madde toplantı usulünü düzenlemektedir. Birincifıkra toplantıyı yöneteceklerin kimler olacağını ve sayılarını saptamak tadır. İkinci fikra genel kurulun toplantılarında gündemle bağlılığım ve bunun yanısıra toplantıda hazır bulunan üyelerin en az onda biri tarafından istenilmesi koşuluyla görüşülmesi yazılı olarak istenen konuların da gündeme alınması zorunluluğunu öngörmektedir. Üçüncü fıkra hükümet komiserinin katılımını ve katılmamasının toplantınm yapılmasını önlemeyeceğini hükme bağlamaktadır.
(1) Bu arada yer alan “yerel bir gazete ile ilân edilir ve aynı zamanda üyelere bir yazıyla” şeklindeki ibare, (4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Kanunun 38 inci maddesinde “yerel bir gazete ile ilân edilir ve aynı zamanda bir yazıyla” ibareleri madde metninden çıkarılmıştır.) hük müne istinaden madde metninden çıkarılmıştır
Madde 80- Genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son ka rarı verir; demek organlarını seçer ve demeğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görür. Genel kurul, demeğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir. Gerekçesi: Maddeyle demeğin en üst organı olan genel kumlun görev ve yetkilerinin neler olduğu düzenlenmiş, demeğin diğer organlarını denetleyeceği ve onları haklı sebeplerin varlığı hâlinde her zaman görevden alabileceği hükme bağlanmıştır. Haklı sebeplerle görevden alman diğer organların sözleşmeden 2 015 52 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ doğan haklarını kullanmaları doğal olduğundan, maddede genel kurulca haklı sebeplerle görevden alman diğer organların, sözleşmeden doğan haklarının saklı tutulması yönünde bir hükme yer verilmemiştir.
Madde 81- Genel kurul kararları, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır. Şu kadar ki, tüzük değişikliği ve demeğin feshi kararları, ancak toplan tıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğuyla alınabilir. Gerekçesi: Madde genel kurul kararlarının alınmasında aranacak karar yeter sayısını düzenlemektedir. Genel kurul, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla karar alacaktır. Tüzük değişikliği ile demeğin feshi kararlarının toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğuyla alınabilmesi öngörülmüştür.
Madde 82- Hiçbir demek üyesi, demek ile kendisi, eşi, üstsoyu ve altsoyu arasındaki bir hukukî işlem veya uyuşmazlık konusunda alınması gereken ka rarlarda oy kullanamaz. (Ek fıkra: 30/7/2003-4963/34 md.) Tüzel kişi adına oy kullanacak kişi hak kında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır. Gerekçesi: Madde bir demek üyesinin hangi hâllerde oy kullanamayacağını düzenlemektedir. Bu hüküm sadece genel kurul görüşmelerine ilişkin olmayıp, demeğin diğer organlarında yapılan görüşmelere katılan bir üyenin de kendisi, eşi, üstsoyu ve altsoyu ile demek arasındaki bir hukukî işlem veya uyuşmazlık konusunda alınması gereken kararlarda oy kullanamayacağını da kapsar niteliktedir.
Madde 83- Toplantıda hazır bulunan ve kanuna veya tüzüğe aykırı olarak alı- 53 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ nan genel kurul kararlarına katılmayan her üye, karar tarihinden başlayarak bir ay içinde; toplantıda hazır bulunmayan her üye kararı öğrenmesinden başlaya rak bir ay içinde ve her hâlde karar tarihinden başlayarak üç ay içinde mahke meye başvurmak suretiyle kararın iptalini isteyebilir. Diğer organlann kararlarına karşı, demek içi denetim yolları tüketilmedikçe iptal davası açılamaz. Genel kurul kararlarının yok veya mutlak butlanla hükümsüz sayıldığı durum lar saklıdır.
Madde 84- Yönetim kumlu, beş asıl ve beş yedek üyeden az olmamak üzere demek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur. Yönetim kumlu üye sayısı, boşalmalar sebebiyle üye tamsayısının yansının altına düşerse; genel kurul, kalan yönetim kumlu üyeleri veya denetim kumlu tarafından bir ay içinde toplantıya çağnlır. Çağn yapılmazsa, üyelerden biri nin istemi üzerine, sulh hâkimi, üç üyeyi genel kumlu toplantıya çağırmakla görevlendirir. Gerekçesi: Maddede demek yönetim kurulunun nasıl oluşturulacağı konusu düzenlenmiştir. Bunun için beş asıl ve beş yedek üye yeterli görülmüştür. Bunlar asgari sayılardır. Demek tüzüğünde yönetim kurulunun daha fazla üyeden oluşacağı öngörülebilir.
Madde 85- Yönetim kumlu, demeğin yürütme ve temsil organıdır; bu görevini kanuna ve demek tüzüğüne uygun olarak yerine getirir. 2015 54 "r- DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Temsil görevi, yönetim kurulunca, üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebilir. Gerekçesi: Maddede demek yönetim kumlunun görevleri belirtilmiştir. Yönetim kumlu, demeğin yürütme ve temsil organı olarak bu görev ve yetkilerini kanun ve tüzüğünde belirtilen hükümler çerçevesinde yerine getirir. Bu görevler demek içinde demeğin yönetimi, dışarıya karşı ise demeğin temsili çerçevesindeki görevlerdir.
Madde 86- Denetim kumlu, üç asıl ve üç yedek üyeden az olmamak üzere demek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur. Denetim kumlu, denetleme görevini, demek tüzüğünde belirtilen esas ve usul- lere göre yapar; denetleme sonuçlarını bir raporla yönetim kumluna ve genel kumla sunar. Gerekçesi: Madde denetim kurulunun oluşum ve görevlerini düzenlemiştir. Denetim kurulu, kendisini seçen genel kurul adına yönetim kurulunun hesap ve işlemlerini denetler. Denetim kurulu, derneğin işlemleri, hesapları ve durumu hakkında yönetim kurulundan her zaman bilgi ve belge isteyebilir ve yönetim kurulunun faaliyetlerini sürekli olarak izleyerek sonuçlarını bir raporla yöne- tim kuruluna ve genel kurula sunar.
Madde 87- Demekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer:
55 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ runlu organların oluşturulmamış olması,
Her ilgili, sulh hâkiminden, demeğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir. Gerekçesi: Madde yürürlükteki Kanunun 70 inci maddesini karşılamaktadır. Bu ve bunu izleyen iki maddede, derneğin sona erme sebepleri 'Kendiliğin den”, “Genel kurul kararı ile ” ve “Mahkeme kararı ile ” kenar başlıkları al tında üç madde hâlinde düzenlenmiştir. Maddede derneğin kendiliğinden sona ereceği durumlar beş bent hâlinde be lirtilmiştir. IL Genel kurul kararı ile Madde 88- Genel kurul, her zaman demeğin feshine karar verebilir. Gerekçesi: Madde yürürlükteki Kanunun 69 uncu maddesini karşılamaktadır. Maddede bir demeğin kendi varlığına genel kurul kararıyla her zaman son verebileceği belirtilmiştir. Bu konuda tek yetkili organ genel kurul olduğundan, bu yetkinin başka organlara devri mümkün değildir. III. Mahkeme kararı ile Madde 89- Demeğin amacı, kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelirse; Cumhu riyet savcısmm veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkeme, demeğin feshine karar verir. Mahkeme, dava sırasında faaliyetten alıkoyma dahil gerekli bütün 2015 56 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ önlemleri alır. Gerekçesi: Madde yürürlükteki Kanunun 71 inci maddesini karşılamaktadır. Maddede demeğin amacının kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelmesi durumunda Cumhuriyet savcısının veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkemece feshine karar verilebileceği belirtilmiştir. Cumhuriyet savcısı da re>sen dava açabileceği gibi, doğrudan veya dolaylı olarak ilgili kişilerin başvurusu üzerine istemi haklı görür ve koşullar gerçekleşmişse demeğin feshine ilişkin davayı açabilecektir. Demeğin feshine karar verecek mahkemenin, dava sırasında gerekli gördüğü takdirde bir önlem olarak demeği geçici olarak faaliyetten alıkoyabileceğine kuşku yoktur.
L Genel olarak Madde 90- Demekler, amaçlarını gerçekleştirmek üzere, tüzüklerinde belirti len çalışma konulan ve biçimleri doğrultusunda faaliyette bulunurlar. Yasaklanan veya izne bağlı faaliyetlerle ilgili kamu hukuku nitelikli özel ka nun hükümleri saklıdır. Demek faaliyetleri ile ilgili yasak ve sınırlamalara aykmlık hâlinde, Cumhu riyet savcısının istemiyle mahkemece faaliyetten alıkoyma kararı verilebilir.
57 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
Madde 91-(Değişik: 2/1/2003-4778/34 md.) Demekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere uluslararası faaliyette ve işbirliğinde bulunabilirler, yurt dışında şube açabilirler ve yurt dışında kurulmuş demek veya kuruluşlara üye olarak katılabilirler. Gerekçesi: Maddeyle, derneklerin uluslararası düzeyde faaliyet gösterme lerine olanak sağlanmakta, Türkiye ’de kurulan derneklerin, amaçları doğrul tusunda uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hâllerde, Bakanlar Kurulunun izniyle yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara katılabilecekleri öngörülmektedir. Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 91 inci maddesinin ikinci fıkra sına yapılan ilave ile Türkiye ’de kurulan derneklerin, yurt dışında kurulmuş olan dernek veya kuruluşlara <(üye” olarak katılabilecekleri belirtilmiştir.
Madde 92-(Değişik: 2/1/2003-4778/35 md.) Yabancı demekler, (...)(1)Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişle ri Bakanlığının izniyle Türkiye’de faaliyette ve işbirliğinde bulunabilirler, şube açabilirler, üst kuruluşlar kurabilir ve kumlmuş üst kuruluşlara katılabilirler. Gerekçesi: Maddede yabancı derneklerin Türkiye ’de faaliyet göstermeleri nin koşulları düzenlenmiştir. Bunun için Bakanlar Kurulundan izin alınması zorunludur. Bakanlar Kurulu ekonomik, kültürel ve teknik konularda bilgi ve teknolojilerinden yararlanılmak üzere yabancı bir derneğe Türkiye ’de faaliyet izni verebilir. Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 92 nci maddesine yapılan ilave ile yabancı demeklerin Türkiye>de faaliyette bulunabilme, şube açabilme, 2015 58 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ üst kuruluş kurabilme ve kurulmuş üst kuruluşlara katılabilmeleri «karşılıklı olmak» koşuluna bağlanmıştır. IIL Yabancıların dernek kurma hakkı Madde 93- Türkiye>de yerleşme hakkına sahip olan yabancı gerçek kişiler, (...)(1)demek kurabilirler veya kurulmuş demeklere üye olabilirler. Onursal üyelik için bu koşul aranmaz.
(1) 92 nci maddede yer alan “uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hallerde ve karşılıklı olmak koşuluyla''ibaresi ile 93 üncü maddede yer alan “karşılıklı olmak koşuluyla'' ibaresi, 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Kanunun 38 inci maddesiyle madde metninden çıkarılmıştır. E Derneklerin örgütlenmesi I. Şube açmaları 1. Kuruluşu Madde 94- Demekler, gerekli görülen yerlerde genel kurul kararıyla şube aça bilirler. Bu amaçla demek yönetim kurulunca yetki verilen en az üç kişilik kumcular kumlu, şube açılacak yerin en büyük mülkî amirine şube kuruluş bildirimini ve gerekli belgeleri verir. (Mülga ikinci fıkra: 30/7/2003-4963/35 md.) Şube kuruluş bildiriminin içeriği ve gerekli belgeler, yönetmelikte gösterilir. 59 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Gerekçesi: Madde demeklerin şube açmalarının koşul ve yöntemlerini düzenlemektedir. 2. Şubenin organları ve uygulanacak hükümler Madde 95- Her şubede genel kurul ve yönetim kumlu ile denetim kumlu veya denetçi bulunması zorunludur. Bu organların görev ve yetkileri ile şubelere ilişkin diğer hususlar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır.
Madde 96- Federasyonlar, kuruluş amaçları aynı olan en az beş demeğin, amaçlarım gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulur. Her federasyonun bir tüzüğü bulunur. Federasyon, kumluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır. Gerekçesi: Maddede demeklerin üst kumluşlar kurabilecekleri öngörülmüştür. Böylece demeklerin tüzüklerinde belirtilen amaç ve faaliyet alanlarında çalışan diğer demekler ile bir federasyon çatısı altında örgütlenerek güçlerini birleştirmelerine olanak sağlanmıştır. Aynı amaca yönelik demeklerin bir araya gelerek üst örgüt oluşturmalarının, demeklerin faaliyetlerini ülke çapında birleştirme, etkinleştirme ve tek başına yapamadıkları faaliyetleri ülke düzeyinde gerçekleştirmelerini sağlayacağından kuşku yoktur. Yine bu amaçla Demekler Kanununun 34 üncü maddesindeki, üç demeğin amaçlarını 2015 60 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ gerçekleştirmek üzere bir araya gelerek bir federasyon kurabileceklerine ilişkin hüküm değiştirilerek, daha demokratik katılımın sağlanması ve demeklerin seslerini daha iyi duyurabilmelerinin sağlanması için federasyonların bünyelerinin kalabalık olması gerekliliği göz önüne alınarak, en az beş demeğin bir federasyon kurabilecekleri öngörülmüştür. 2» Konfederasyon Madde 97- Konfederasyonlar, kumluş amaçları aynı olan en az üç federasyo nun, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri sure tiyle kurulur. Her konfederasyonun bir tüzüğü bulunur. Konfederasyon, kumluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır.
Madde 98- Demekler, bağlı oldukları federasyonun; federasyonlar da bağlı oldukları konfederasyonun genel kumlunda en az üçer üye ile temsil olunurlar. Temsilci üyeler, ilgili demeklerin ve federasyonların genel kurullarınca seçi lirler. Federasyon ve konfederasyonlara ilişkin diğer hususlar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır. Gerekçesi: Maddede derneklerin federasyonda, federasyonların konfederas yonda temsil edilmelerinin usul ve esasları düzenlenmiştir 61 2015 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ
Madde 99- Demek gelirleri, üye ödentisi, demek faaliyetleri sonucunda veya demek malvarlığmdan elde edilen gelirler ile bağış ve yardımlardan oluşur. Gerekçesi: Maddede dernek gelirlerinin kaynaklan belirtilmiştir. Komisyonun Değişiklik Gerekçesi: Tasarının 99 uncu maddesinde yer alan “sonucu” kelimesi “sonucunda” şeklinde değiştirilmiştir.
Madde 100- Kamuya yararlı demekler ve özel kanunlarla kumlan demekler hakkındaki özel hükümler saklıdır. Gerekçesi: Maddede özel bir kategori oluşturan kamuya yararlı demekler ve özel kanunla kumlan demekler hakkındaki özel kanun hükümlerine yollama yapılmıştır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM VAKIFLAR
Madde 101- Vakıflar, gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluk larıdır. Bir malvarlığının bütünü veya gerçekleşmiş ya da gerçekleşeceği anlaşılan her türlü geliri veya ekonomik değeri olan haklar vakfedilebilir. (İptal üçüncü fıkra: Anayasa Mahkemesi’nin 17/4/2008 tarihli ve E.: 2005/14, K.: 2008/92 sayılı Kararı ile.) 2015 62 DERNEKLER MEVZUATI VE REHBERİ Cumhuriyetin Anayasa ile belirlenen niteliklerine ve Anayasanın temel ilkele rine, hukuka, ahlâka, millî birliğe ve millî menfaatlere aykırı veya belli bir ırk ya da cemaat mensuplarını desteklemek amacıyla vakıf kurulamaz. Gerekçesi: Yürürlükteki Kanunun 73 üncü maddesini karşılamaktadır. Birinci fıkrada, gerçek kişiler gibi tüzelkişilerin de vakıf kurabilecekleri (vakıf kurucusu olabilecekleri) açıkça ifade edilmiş; vakfın kurulmasının, sadece mal ve hakların özgülenmesi ile değil, “yeterli ” mal ve hakların özgülenmesi ile olacağı vurgulanmıştır; yine vakfın tüzel kişiliğe sahip mal topluluğu olması niteliği de, vakfın tanımında bir unsur olarak belirlenmiştir. İkinci fikrada, vakfedilecek malvarlığı değerleri arasında, bir malvarlığının bütünü, gerçekleşmiş ya da gerçekleşeceği anlaşılan her türlü geliri, ekonomik değeri olan haklar da sayılmıştır. Üçüncü fıkrada, vakıflarda üyeliğin söz konusu olamayacağı esası getirilmiştir. Ülkemizde belirli dönemlerde söz konusu olabilen dernekleşme yerine vakıf kurma eğilimleri, böylece yeterli mal ve hakların belirli bir amaca özgülenmesinin aranması ve demeklerden farklı olarak vakıflarda üyelik olamayacağının öngörülmesi ile sınırlandırılmış olacak ve bu suretle demek benzeri vakıflar kurulması değil, gerçek anlamda tarihi gelişimine ve işlevine uygun şekilde vakıf kurulması yolu, yasal güvence altına alınmış olmaktadır. Son fıkra ise, Anayasanın ilkeleri dikkate alınarak düzenlenmiştir.
Madde 102- Vakıf kurma iradesi, resmî senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanır. Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tü zel kişilik kazanır. Yüklə 6,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|